«БАҲҶУ-Л-ҲАЗОҚАТ», асари тиббии Қудрат Аҳмад ибни Ҳофиз Иноят Аҳмад. С. 1835 дар Ҳиндустон таълиф карда шудааст. Китоб аз муқаддима, ду боб ва хотима иборат буда, асосан ба масъалаҳои умумии тиб баҳс мекунад. Муқаддима ба таърифи илми тиб, мақсад ва мавзӯи он бахшида шудааст. Боби аввал дар бораи куллиёти тибби илмӣ …

БАЧАДОН (Uterus, metra), заҳдон, раҳим, қисми махсуси аъзои таносул. Дар ҷавфи коси хурд, дар байни пешобдон ва рӯдаи рост ҷойгир шудааст. Вазни Б.-и занҳои назоида 49 – 59 г, занҳои серфарзанд 90 – 100 г аст. Қисми зиёди Б.-ро танаи он ташкил мекунад, ки ҷониби болоро қаър ва поёнашро гарданаи …

БЕД (Salix turanica), беди туронӣ, сафедван, буттаи баланд ё дарахтест бутташакл. То 5 – 8 м қад мекашад. Пӯстлохи тана ва шохҳояш суфта, хокистарранги кушод, баргаш нештаршакл. Б. дар Помиру Олой (дар баландии 1400 – 3800 м аз с.б.) дар болооби д. Яғноб, нишебиҳои шимолии қ-кӯҳи Қаротегин, қ-кӯҳҳои Дарвоз, Пётри …

БЕДАРДГАРДОНИИ ЗОДАН, маҷмӯи тадбирҳои пешгирӣ ва муолиҷавӣ, ки баҳри бартараф сохтан ё кам кардани эҳсоси дард ҳангоми таваллуд андешида мешаванд. Дар вақти зоимон нӯги бисёр асабҳои ҳассос – ретсепторҳо, ки дар бачадон (раҳим) ва бандакҳои он мавҷуданд, ангезиш меёбанд. Дар ин ҳангом ретсепторҳои бофтаҳои қаъри кос ва узвҳои таносули берунӣ …

БЕДАРДГАРДОНӣ (Analgesia, anaesthesia), аналгезия, бартараф ё пешгирӣ кардани ҳисси дардест, ки ҳангоми ҷарроҳӣ, зарбу лат, баъзе бемориҳо ва амалиёти муолиҷавию ташхисӣ пайдо мешавад. Усулҳои Б. ду гурӯҳанд: умумӣ ё наркоз ва ҷузъӣ. Кашфи Б. комёбии бузург буда, боиси пешрафти илми ҷарроҳӣ гашт. Аз давраҳои қадим табибон кӯшиш мекарданд, ки ҳангоми …

БЕДГУЛ (Nerium oleandr), харзаҳра, буттаест ҳамешасабз ва ороишӣ. Асосан дар минтақаҳои субтропикӣ мерӯяд. То 2 – 2,5 м қад мекашад. Баргаш ғафси дарозрӯя, ба барги бед монанд буда, дар танаи навдаҳо 3 – 4-тоӣ рӯ ба рӯи якдигар ҷой гирифтааст. Гулаш сурх, гулобӣ, сафед ё зард, аз 5 гулбарг иборат …

БЕЗАРАРГАРДОНИИ ОБИ НӯШОКӣ, тадбирҳои санитарию техникиест, ки барои нест кардани ангезандаи бемориҳои сироятии об (бештар оби нӯшокӣ) пешбинӣ шудаанд. Оби нӯшокиро бо моддаҳои химиявӣ (мас., хлор, озон, йод, ионҳои нуқра) ё усулҳои физикӣ (ҷӯшонидан, тавассути афканишоти ултрабунафш, ултрасадо, гамма-афканишот) безарар мегардонанд. Ҳоло усули хлорнок кардани об тавассути пайвастҳое, ки хлори …

БЕЗАРАРГАРДОНИИ ПАРТОВҲО, тадбирест, ки барои аз олудагӣ пешгирӣ кардани замин ва обу ҳаво меандешанд. Дар рафти Б. п. микроорганизмҳои бемориовар ва тухми кирмҳо нобуд шуда, моддаҳои органикии беаҳамият ба пайвастҳои устувор (мас., порухок, ки нурии пурқимат аст) табдил меёбанд. Б. п.-ро бо усулҳои гуногун мегузаронанд. Партовҳои сахт бештар бо роҳи …

БЕЗАРАРГАРДОНИИ САНИТАРӣ, маҷмӯи тадбирҳоест, ки барои аз бадани одамон, сарулибос ва ашёи шахсии онҳо нест кардани ангезандаи бемориҳои сироятӣ ва маводи ба саломатӣ зарарнок равона шудаанд. Тадбирҳои мазкур шустушӯи одамон, маҳви ҳашарот (шабушк), дезинфексияи либос ва ҷиҳози шахсиро дарбар мегиранд. Агар Б. с. бо мақсади барҳам додани манбаи бемориҳои сироятӣ …

БЕЗАРАРГАРДОНИИ ҲАВО, нест кардани микроорганизмҳо ва вирусҳои ҳавои бино. Б. ҳ. дар корхонаҳои саноатӣ, мас., саноати хӯрокворӣ, дорусозӣ ва микробиологӣ фаровон истифода мешавад. Б. ҳ. дар беморхонаҳо – палатаи ҷарроҳӣ, палатаи таввалуд, хонаҳои тифлони навзод, шӯъбаҳои реаниматсия ва сӯхтагон, палатаю боксҳо барои беморони сироятӣ, ки ангезаи онҳо имкон дорад тавассути …