ДЕРМАТОФИТИЯ, бемориҳое, ки занбӯруғҳои ҷинси Trihophyton, Mucrosporum ва Epidermophyton меангезанд. Д. бештар ба пӯст, мӯй ва нохунҳо осеб мерасонад. Хусусан Д.-и панҷаи по маъмул аст. Он ба таври музмин зуҳур ёфта, асосан пӯсти байни ангуштони чорум ва панҷум зарар мебинад. Дар бисёр маризон Д.-и попанҷа бо Д.-и нохунҳо ҳамроҳ ба …

ДЕРМОГРАФИЗМ (аз дерма ва grapho – навиштан, тасвир кардан), изе, ки дар пӯст баъди бо ягон чиз хат кашидан (ангехтан) боқӣ мемонад. Д. ҷузъӣ ва рефлексӣ мешавад. Д.-и ҷузъӣ аксуламали ҷузъии рагҳои пӯст ҷавобан ба ангезиши он тавассути ягон ашёи кунд аст. Ҳангоми андаке фишурдан, дар ҷои ангезишёфтаи пӯст рахи …

ДЕРМОИД (аз дерма – пӯст ва eidos – намуд), омоси кисташакли ғайрисаратонӣ, ки аз моддаи равғанмонанд ва баъзан калобачаҳои мӯй иборат аст. Д. дар рӯй, гардан, чорбанд, тухмдон пайдо мешавад. Бисёр вақт дар пӯст дар намуди омосчаи нарми курашакл падид меояд. Гоҳо он зардоб пайдо мекунад. Табобати Д. бо роҳи …

ДЕСМОИД (юн. desmos – алоқа, бандак ва eidos – намуд), фибромаи десмоидӣ, омосе, ки аз бофтаҳои пайвандии байнимушакӣ, апоневрозҳо ва ниём (мушакпарда) бармеояд. Бештар дар занҳои 25 – 35-солаи таваллудкарда ба назар мерасад. Д. омоси танҳо, сахт ва бедард буда, дар девораи пеши шикам ҷой мегирад; суст месабзад. Вобаста ба …

ДЕТЕРГЕНТҲО (лот. detergens, detergentis – шӯянда), маводе, ки дар тиб ба сифати васоити шӯянда ва гандзудо истифода мешаванд. Д.-ро дар лабораторияҳои биохимиявӣ, ҳангоми истеҳсоли баъзе доруҳо, фунгисидҳо, дар саноати хӯрокворӣ низ кор мефармоянд. Ҳангоми ба миқдори муайян дар об ҷамъ шудан, молекуллаҳои Д. ба агрегат (митселла)-ҳо муттаҳид мегарданд. Онҳо бо …

ДЕФЕКТОЛОГИЯ (лот. defectus – нуқс ва …логия), илме, ки қонуният ва хусусияти инкишофи бачагони аз ҷиҳати рӯҳӣ ва ҷисмонӣ ноқисро омӯхта, бо масъалаҳои таълиму тарбияи онҳо машғул аст. Д. сурдопедагогика, тифлопедагогика, олигофренопедагогика ва логопедияро дарбар мегирад. Д. бо неврология, патофизиология, патопсихология, психологияи умумӣ ва педагогӣ ва диг. фанҳо робита дорад. …

ДИАБЕТИ БЕҚАНД (Diabetes insipidus), серпешобии беқанд, бемориест, ки ҳангоми он мариз бисёр ташна монда, аз ҳад зиёд пешоб мекунад. Дар хун коҳиш ёфтани миқдори гормони вазопрессин, ки ба ихроҷи барзиёди моеъ аз организм монеъ мешавад, боиси ба вуҷуд омадани Д. б. мегардад. Сабаби Д. б. бемориҳои сироятӣ (грипп махмалак сил, …

ДИАБЕТИ ГУРДА (Diabetes renalis), ҳолати маризиест, ки ҳангоми он дар таркиби пешоб глюкоза пайдо мешавад (гликозурия), ҳол он ки миқдори он дар хун мӯътадил аст. Сабаби Д. г. халал ёфтани ҷаббиши баръакс (реабсорбсия) – и глюкоза аз пешоби аввалин дар найчаҳои канории гурда мебошад. Д. г. дар натиҷаи ихтилоли полоиши …

ДИАБЕТИ ҚАНДӣ (Diabetes mellitus), касалии қанд, қандпешобӣ, бемории ғадудҳои дохилӣ, ки ҳангоми он аз сабаби дар организм нарасидани гормони ғадуди зери меъда – инсулин мубодилаи моддаҳо халал меёбад. Тибқи маълумоти омории Ташкилоти Умумиҷаҳонии Тандурустӣ миқдори беморони гирифтори Д. қ. дар тамоми кураи замин 159 млн. нафарро ташкил медиҳад. Ин нишондод …

ДИАДИНАМОТЕРАПИЯ, яке аз усулҳои физиотерапия. Д. ба истифодаи ҷараёни диадинамӣ асос ёфтааст. Асосгузори Д. духтури франсавӣ П. Д. Бернар мебошад. Ҷараёни диадинамӣ ба организм таъсири зиддиилтиҳобӣ, бедардгардонӣ, ангезишовар ва ғ. мерасонад. Ҷараёни диадинамӣ ретсепторҳои пӯст ва асабу мушакҳоро ба ангезиш оварда, ҳаракати хун ва тағзияи бофтаҳоро беҳтар месозад, маҳсули зарарноки …