ЕЛФИМОВА Валентина Захаровна (тав. 21. 2. 1926, Тошкент), микробиолог, доктори илмҳои тиб (1974), Духтури хизматнишондодаи ҶШС Тоҷ. (1974). Хатмкардаи ДДТТ ба номи Абӯалӣ ибни Сино(1950). Солҳои зиёд дар вазифаи ходими илмии шӯъбаи бактериологияи Ин-ти тадқиқоти илмии эпидемиология ва гигиенаи Тоҷикистон кор кардааст. Таълифоташ ба пешгирӣ ва муолиҷаи гулӯзиндонак ва бемориҳои …

ЕРМОЛЕВА Зинаида Виссарионовна (12. 10. 1898, ш. Фролово – 2. 12. 1974, Москва), микробиолог ва эпидемиологи шӯравӣ, акад. АИТ ИҶШС (1965; узви вобаста аз 1945). Корманди Ин-ти бактериологияи Шим. Кавказ (1921 – 25), Ин-ти комиссариати халқии ИҶШС ва Ин-ти тибби таҷрибавӣ (1925 – 47), Ин-ти антибиотикҳо (1947 – 52). Аз …

Дар мавриди Д. зардоб ба бофтаҳо гузашта, онҳоро таҷзия мекунад ва ба фазои байни ҳуҷайраҳо паҳн мегардад (бо чунин хусусият аз думбал фарқ дорад). Д. метавонад дар ҳар қисми бадан ба вуҷуд ояд. Сабаби пайдоиши Д. ба бофтаҳои нарм роҳ ёфтани микроорганизмҳо аст. Хусусан Д.-ҳое бештар дучор меоянд, ки ангезандаашон …

ДАБУРОВ Комил Низомович (тав. 23. 04. 1948, ш. Қӯрғонтеппа), духтури санитарӣ, доктори илмҳои тиб (1998), проф. (2000), Аълочии тандурустии ИҶШС (1988). Хатмкардаи Донишкадаи давлатии тиббии Донетск (1973). Духтури санитарии Бунгоҳи санитарии эпидемиологии ш. Қӯрғонтеппа (1973 – 75), ходими хурди илмии Ин-ти эпидемиология ва гигиенаи Душанбе (1975 – 76), аспиранти кафедраи …

ДАВИДАН, як тарзи ҳаракати босуръат. Дар Мисри Қадим, Ошур ва Юнони Қадим чун воситаи тарбияи ҳарбиён, бурдани маълумот ва ғ. истифода мешуд. Д. яке аз воситаҳои тарбияи ҷисмонӣ буда, мушакҳоро боқувват, дилро қавӣ ва ҳаракати хунро беҳтар мегардонад. Д., махсусан баъди меҳнати фикрӣ, як навъ истироҳати хуб аст. Дар ҳар …

ДАВРАҲОИ СИННУ СОЛИ КӯДАКОН, давраҳои сабзишу инкишофи ҳамл ва кӯдак буда, дар рафти онҳо узву системаҳои организм тадриҷан ташаккул ёфта, ба организми болиғ мубаддал мешаванд. Инкишофи организми кӯдак аз ду давраи асосӣ иборат аст: батнӣ ва хориҷибатнӣ. Давраи батнӣ муддатест аз лаҳзаи бордор шудан то таваллуди кӯдак; давомоти он 9 …

ДАВОҲОИ ТАБИӣ, доруҳои биогенӣ, васоити давоие, ки аз ашёи наботӣ, ҳайвонӣ ва маъданӣ таҳия карда мешаванд. Д. т. дорои моддаҳои фаъоли биологӣ мебошанд, ки ба раванди мубодилаи моддаҳо, илтиҳоб, аксуламалҳои иммунологӣ ва ғ. таъсири мусбат мерасонанд. Баъзе Д. т.-е, ки ба мубодилаи моддаҳо ва раванди таҷдиди бофтаҳо тақвият мебахшанд, ба …

ДАВРАИ БАЪДИ ТАВАЛЛУД (Puerperium), мӯҳлатест, ки аз вақти таваллуди тифл оғоз ёфта, то 6 – 8 ҳафта давом мекунад. Дар ин давра узвҳои зани навзо тадриҷан ба ҳолати аввала (то ҳомилагӣ) бармегарданд. Бачадон дар рӯзҳои аввали баъди зодан кашиш хӯрда, ҳаҷман хурд мешавад; минбаъд кашиши он суст хоҳад гашт. Рӯзҳои …

ДАВРАИ ИНКУБАТСИЯ (Periodus incubationis), давраи ниҳонӣ, фосилаи вақтест аз лаҳзаи сироят ёфтани одам (аз бемориҳои сироятӣ) то зоҳир шудани аломатҳои аёни беморӣ. Д. и.-ро марҳалаи ниҳонии беморӣ низ меноманд, чунки одам дар ин маврид зоҳиран солим аст. Давомоти Д. и. ҳангоми бемориҳои гуногун як хел нест (аз чанд соат то …

ДАВРАИ КЛИМАКС (Climax, climacterium), давраи гузариш аз балоғати ҷинсӣ ба пирӣ. Дар Д. к. фаъолияти узвҳои таносул тадриҷан суст мегардад. Д. к. дар занон бештар дар 45 – 50-солагӣ, дар мардон дар 50 – 55-солагӣ оғоз меёбад. Д. к.-и занон шадиду зуд (дар 3 – 5 сол), Д. к.-и мардон …