АЛДОСТЕРОН (Aldosterone), электрокортин, алдокортин, гормони қишри ғадуди болои гурда; мансуби кортикостероидҳост. А. дар организм мубодилаи минералҳоро танзим карда, минералокортикоиди асосӣ маҳсуб мешавад. А. соли 1952 дар шакли кристаллӣ ҷудо карда шудааст. Онро с. 1959 В. Ветштетер синтез намуд. А. барои дар организм боздошта шудани ионҳои натрий (Na+) ва тавассути пешоб, …

АЛИМЕНТ (аз лот. аliment – нафақа), маблағи таъминоти моддист, ки мувофиқи тартиби муқарраркардаи қонун яке аз узви оила ба узви дигари мӯҳтоҷ ёрӣ медиҳад. Доираи шахсонеро, ки ба гирифтани А. ҳуқуқ доранд ва доираи шахсоне, ки ба додани А. ӯҳдадоранд, ҳамчунин андоза ва мӯҳлати додани онро қонун муайян мекунад. Андозаи …

АЛИ ИБНИ АББОСИ АҲВОЗИ (с. тав. номаълум – с. ваф. 994), табиб, дар аҳди Сомониён ба сар бурдааст. Бино ба баъзе маълумот корро аз дасти Абӯбакри Розӣ қабул карда, ба Абӯалӣ ибни Сино супоридааст. А. табиби дарбори ҳокимони сомонӣ буд. Дар робита ба тиб чандин таълифот дорад: «Дастури тиб», «Ал-Маликӣ», …

АЛКАЛОЗ (аз лот. alcali – ишқор), ихтилоли мувозанати кислотаю ишқорҳо дар организм, ки ҳангоми он миқдори асосҳо меафзояд. А. ҷубронӣ ва ғайриҷубронӣ мешавад. Ҳангоми А.-и ҷубронӣ pH-и хун мӯътадил (7,35 – 7,45) аст; дар аснои А.-и ғайриҷубронӣ pH аз 7,45 зиёд аст, ки сабаби ин бартарӣ ҳосил кардани асосҳо ва …

АЛКАЛОИДҲО (аз лот. alkali – ишқор ва юн. oidos – монанд), навъе аз пайвастҳои органикии нитрогендори наботӣ, ки хосияти асосҳоро дошта, таъсири физиологӣ мерасонанд. Дар растанӣ кашф шудани А. аҳамияти калон дошт, зеро то авв. а. 19 гумон мерафт, ки моддаҳои наботӣ нитроген надоранд. Соли 1803 А.-и афюн дар на- …