ГАНДУМАҶИРИҚ (Elytrigia repens), растаниест бисёрсолаи хӯшадор. Пояаш аз 60 то 170 см қад мекашад. Баргаш борики дароз (ба барги гандум шабоҳат дорад). Хӯшааш рост, дароз; донаш дуқатора ҷойгир шудааст. Г. дар хоки нарм хуб нашъунамо карда, то 15 – 20 см реша меронад. Дар Тоҷикистон (қ-кӯҳҳои Қурама, Туркистону Зарафшон, Ҳисору …

ГАНЕМАН, Ҳанеман (Hahnemann) Самуэл (10. 04. 1755, Мейсен – 02. 07. 1843, Париж), духтури немис, асосгузори гомеопатия. Маълумоти тиббиро дар Лейпсиг ва Эрланген гирифтааст. Муқобили хунгирӣ, василаҳои қайовар ва ғ., ки духтурони он давра аз онҳо сӯиистифода мекарданд, мубориза мебурд. Бештар беҳдошт ва парҳезро қабул дошт.

«ГАНҶИ АСРОР», китобест дар илми боҳ. С. 1422 ба забони тоҷикӣ аз тарафи муаллифи номаълум, ки дар аҳди Султон Муҳаммад Муътаз ибни Тоҳир ба сар бурдааст, таълиф шудааст. Муаллиф матолиби онро аз китобҳои «Ал-Эзоҳ» ва «Ҷавомеъу-л-лаззот» интихоб ва тарҷумаву танзим кардааст. Ад.: Ҳоҷихалифа, «Кашфу-з-зунун ан асомии-л-кутуби ва-л-фунун», Лубнон, ҷ. 2, …

«ГАНҶИ БОДОВАР», асари Ҳаким Амонуллоҳ ибни Маҳобатхони Ҷаҳонгирӣ машҳур ба Нуввобхони Замонхон. Китоб дар баёни доруҳои мураккаб буда, ба забони тоҷикӣ таълиф шудааст. Ад.: Абдулҳай ал-Ҳасанӣ, «Ас-Сақофату-л-исломия фӣ-л-Ҳинд», Димишқ, 1983. С. Шаҳобуддинов.

ГАПАЛОНИХИЯ (Hapalonyehia), мулоим шудани нохунҳо. Дар мавриди гирифторӣ ба Г. нохунҳо мешикананд, аз ҷойгоҳи худ беҷо мешаванд. Г. ду шакл дорад: ҳақиқӣ ва химиявӣ. Г.-и ҳақиқӣ дар аснои бемориҳои асабу ғадудҳои дохилӣ, махав, микседема, баъзе навъҳои кератодермия ба мушоҳида мерасад. Сабаби Г.-и химиявӣ таъсири моддаҳои гуногуни химиявӣ – кислотаҳо, ишқорҳо, …

ГАРВЕЙ, Ҳарви (Harvey) Уилям (01. 04. 1578, Фолкстон, графии Кент – 03. 06. 1657, Лондон), духтури англис, асосгузори таълимоти гардиши хун, физиология ва эмбриология. Фак-ти тиббии Донишгоҳи Кембриҷро хатм карда (1597), дар Падуя ба фаъолият пардохт ва с. 1602 дипломи доктори Ун-ти Падуяро гирифт. Ба Лондон баргашта, аз с. 1607 …

ГАРДАН (Cervix), қисми дар байни сар ва тан ҷойгиршудаи бадан. Асоси Г. қисми сутунмӯҳра – мӯҳраи гардан мебошад. Мушакҳои Г. як қисми мушакҳои шаклан дигаршудаи бадан маҳсуб мешаванд. Дар Г. ибтидои узвҳои нафас (ҳанҷара, хирной), ҳозима (гулӯ, ғадудҳои оби даҳон, як қисми сурхрӯда), рагҳои хун ва лимфа, ғадуди сипаршакл ва …

ГАРДИШИ ХУН (Haemocirculatio), ҳаракати муттасили хун дар рагҳо. Г. х. ба фаъолияти мӯътадили тамоми узву системаҳои организм, мубодилаи моддаҳо дар байни бофтаю муҳит, танзими ҳарорат ва ғ. мусоидат менамояд. Дар натиҷаи Г. х. бофтаҳо аз оксиген, об, сафеда, карбогидратҳо, равған, моддаҳои минералӣ ва витаминҳо таъмин, аз бофтаҳо гази карбонат ва …

ГАРДНЕРЕЛЛЁЗ, яке аз навъҳои дисбактериози маҳбал. Дар мавриди Г. таносуби микроорганизмҳо дар маҳбал халал меёбад. Ба бактерияҳои асосии маҳбал лактобатсиллаҳо мансубанд. Гарднерелла аз ҷумлаи он бактерияҳоест, ки миқдори онҳо дар маҳбал набояд зиёд бошад. Г. дар натиҷаи ғасли маҳбал, истифодаи васоити зидди ҳамл (шамъакҳои «Ноноксинал», «Патентекс Овал» ва ғ.), ҳамхобагӣ …

ГАРМАЛАФ (Bidens tripartita), гармича, хори сагак, гиёҳест яксола. Аз 15 то 110 см қад мекашад. Пояаш рости сершохча, бӯри сурхтоб, баргаш паррадор, гулаш найчамонанд, майдаи зард; самараш хоракҳои каҷ дошта ба либос ё пашми ҳайвонот мечаспад. Июн – июл гул карда, авг. мева мебандад. Г. дар ҷойҳои сернам, марғзор, соҳили …