ГУРЗА (Vipera lebetina), як навъ мори заҳрнок. Дарозиаш то 1,7 м, ғафсу кӯтоҳдум. Хокистарранг ё қаҳваранги сурхтоб; дар ду паҳлӯи тахтапушташ холҳои сиёҳ мавҷуданд. Сараш калони секунҷа. Ҷоғи болояш дандонҳои калон дорад. Дар Африкаи Шимолӣ, Осиёи Ҷанубу Ғарбӣ, Закавказия (ғайр аз Абхозистон) ва ҷануби ҷумҳуриҳои Осиёи Марказӣ паҳн шудааст. Дар …

ГУРУСНА МОНДАН, ҳолатест, ки бинобар вуҷуд надоштан ё ба организм дохил нашудани моддаҳои ғизоӣ ба амал меояд. Он ҳамчунин дар сурати пастсифат будани ғизо ё хӯрокро ҳазм карда натавонистани организм низ пайдо мешавад. Гуруснагӣ чун ҳолати физиологӣ дар табиат айёми хоби зимистонаи ҳайвонот (хирс, юрмон, хорпушт ва ғ.), аз хунукӣ …

ГУРУСНАГӣ чун ҳодисаи иҷтимоӣ аз сабаби муддати дуру дароз нарасидани ғизо ба миён меояд. Г. ошкоро ва ниҳонӣ (нимгуруснагӣ ё нарасидани моддаҳои ҳаётан зарур дар таркиби хӯрок) мешавад. Г.-и ошкоро ҳамқадами садамаҳои табиӣ ва иҷтимоист (хушксолӣ, ҷанг, заминҷунбӣ, обхезӣ ва ғ.), ки боиси якбора кам шудани миқдори хӯрокворӣ (асосан ғалла), …

ГУРӯҲҲОИ ХУН [Typi (gruppae) sanguinis], аломатҳои ирсии хун, ки бо маҷмӯи моддаҳои махсуси фардӣ муайян гардида, антиген ё изоантиген ном гирифтаанд. Дар асоси ин аломатҳо хуни тамоми одамон, сарфи назар аз нажод, синну сол ва ҷинс ба гурӯҳҳо ҷудо карда мешавад. Мансубияти одам ба ин ё он Г. х. хусусияти …

ГУТОРОВА Лариса Денисовна (29. 10. 1932, Витебск – 03. 04. 1991, Душанбе), микробиолог, доктори илми тиб (1974), проф. (1975). Баъд аз хатми Ин-ти тиббии санитарию беҳдошти Ленинград (ҳоло Санкт-Петербург; 1956) дар аспирантураи он таҳсил кардааст. С-ҳои 1959 – 62 ассистенти кафедраи микробиологияи ДДТТ буд. Ходими калони илмӣ (1962 – 77) …

ГӯШ (Auris), узви сомеаи ҳайвоноти мӯҳрадор ва одам. Г.-и одам аз се қисм иборат аст: берунӣ, миёна ва дарунӣ. Г.-и берунӣ аз суфраи гӯш иборат буда, роҳи берунии сомеа аз он ибтидо мегирад. Суфраи гӯш лавҳачаи тағоякиест, ки бо пӯст пӯшида шудааст. Танҳо як қисми хурди суфра – нармии гӯш …

ГӯШТ, аз ҷумлаи хӯроквориҳои пурқимат ва маъмули мардум мебошад. Қимати ғизоӣ ва биологии Г. ба гуногунии таркиби химиявӣ, хусусан ба сафедаҳои он вобаста аст. Г. озуқаи басо гуворою хушҳазм ва серғизо буда, аз он таомҳои бисёр пухтан мумкин аст. Дар хӯрок Г.-и ҳайвоноти калону хурд ва дар баъзе кишварҳо гӯшти …