АНГУШТЗАНӣ (Perkussio), перкуссия, яке аз усулҳои муоинаи узвҳои дарун. А.-ро дар тиб аз авв. а. 19 истифода мебаранд. Ҳангоми ба сатҳи бадан ангушт задан, дар узвҳои зери он ҳаракатҳои лаппишнок ба вуҷуд меоянд, ки садо ва давомоти муайян доранд. Мас., шуш, ки ковок ва пурҳавост, садои возеҳу рӯшан мебарорад; ҷигар …

АНДАРОБ, чашмаи минералӣ дар ноҳ. Ишкошим. Дар соҳили рости д. Панҷ, 63 км дуртар аз маркази ноҳия, дар шафати роҳи мошингарди Хоруғ – Ишкошим воқеъ аст. Баландиаш аз с. б. 2300 м. Тобистон чашма зери оби дарё мемонад. Дебиташ – 0,2 л/сон., ҳарор. обаш +13,5 – +14,20С. Дар таркиби оби …

АНДИГОН, чашмаи минералӣ дар 3,5 км ҷан. шарқии ш. Ваҳдат. Оби минералии гидрогенсулфиди навъи Сочи – Митсеста. Аз пармачоҳ (чуқ. 1800 м) ба миқдори 4 л/сон. ҷорист. Ҳарор. обаш дар сарчашма 540С; минералнокиаш 29 г/л; таркибаш хлориди натрию калсий дорад; обаш андаке радиоактивист. Ҳамчун оби шифобахш истифода мебаранд.

АНДРОГЕН, гормони ҷинсии мардҳо, ки дар нутфадон ҳосил мешавад; А. хосияти тестостеронро дорост. А.-ро дар шакли кристаллӣ аз нутфадони буққа, нарён, харгӯш, инчунин одам ба даст овардаанд. Он дар ғадуди болои гурда низ ҳосил мешавад. А. ба инкишофи аломатҳои ҷинсии дуюмини мардҳо таъсири интихобӣ мерасонад (мас., ба овоз, устухонбандӣ, мушакҳо, …

АНДРОЛОГИЯ (аз andros – мард ва …логия), як соҳаи илми тиб, ки фаъоияти ҷинсии мардҳоро аз нигоҳи физиологӣ ва маризӣ меомӯзад. Бино ба муқаррароти Созмони байналмилалии тандурустӣ вазифаи А. таҳқиқи солимии насловарии мардҳо маҳсуб мешавад. А. дар чор самт инкишоф меёбад: якум – омӯзиши ноҷуриҳои ҷинсӣ, ки ба бемориҳои узвҳои …

АНДРОСТЕРОМА, навъе аз омосҳо. А.-ҳо нисбатан кам дучор омада, асосан хоси занҳо (асосан то 35-сола) мебошанд. Дар мавриди А. миқдори гормони ҷинсии мардона – андроген меафзояд. Дар натиҷа дар занҳо қабати равғани зери пӯст кам, мушакҳо калон, овоз дағал ва паст мешавад; дар бадан, дасту пой ва чеҳра мӯйҳои сершумор …

АНЕВРИЗМА (Aneurysma; ба маънои васеъ шудан), васеъ гаштани рагҳои хун ё ҷавфи дил, ки дар натиҷаи ёзидан ва дамидани девораҳои он ба вуҷуд меояд. А.-ро чун боди сактаи дил, атеросклероз, сифилис ва диг. бемориҳо, ҳамчунин натиҷаи захм (А.-и захмӣ) медонанд. Маълум аст, ки нуқси модарзоди девораи раг метавонад боиси пайдоиши …

АНЕСТЕЗИОЛОГИЯ (Anaesthesiologia; аз юн. anaisthesia – беҳиссӣ, карахтӣ ва …логия), як фасли тибби амалист, ки масъалаҳои рафъи дард ва идораи фаъолияти ҳаётан муҳими организм (нафаскашӣ, гардиши хун, мубодилаи моддаҳо ва ғ.)-ро таҳия месозад. Баъзе усулҳои А. ба табибони қадим маълум буд. Мас., онҳо бо мақсади карахт кардан аз маводи мухаддир, …

АНЗОБ, чашмаи хунуки минералӣ, 95 км шимолтари Душанбе (8 км шимолтари ағбаи Анзоб), дар сари роҳи Душанбе – Хуҷанд, дар баландии 3179 м аз с. б. воқеъ аст. Дебиташ 0,5 л/сон., минералнокиаш 1,3 г/л. Оби А. дар таркиби худ гидрокарбонати калсий, магнию натрий дорад. Ад.: Чуршина Н.М., Минеральные воды Таджикистана, …

АНИС [Pimpinella anisum (≈ Anisum vulgare)], анисун, бодиёни румӣ, бодиёни мисрӣ, бодиёни форсӣ, гиёҳест яксола; ба кашниз ва ҷаъфарӣ монандӣ дорад. Бехаш дукмонанд (дарозиаш 50 – 90 см), пояаш рост (20 – 70 см қад мекашад), пашмакдор. Баргаш дар поя пайдарҳам ҷойгир шудааст. Барги бехи пояаш паррадор ё яклухт, думчадароз; …