Илм

АНОРЕКСИЯ (Anorexia; аз an – ҳиссачаи инкорӣ ва orexis – иштиҳо), набудани иштиҳо (дар ҳолати вуҷуд доштани талаботи физиологӣ ба он). А. дар натиҷаи ихтилоли фаъолияти маркази тағзия ба вуҷуд меояд. Сабаби А. бемориҳои рӯҳӣ, ихтилоли фаъолияти ғадудҳои дохилӣ, заҳролудӣ, халал ёфтани мубодилаи моддаҳо, бемориҳои узвҳои ҳозима (гастрити шадид, саратон, …

АНОСМИЯ (аз юн. an – ҳиссачаи инкорӣ ва osme – бӯй), набудани эҳсоси шомма. А. ҳангоми тағйироти луобпардаи бинӣ (варам кардани он, мавҷудияти полип, омос, каҷ шудани девораи бинӣ, атрезияи роҳи бинӣ ва ғ.), зуком, назла, грипп, баъзан дар вақти бемориҳои майна мушоҳида мешавад. Дар мавриди А. ҳисси зоиқа низ …

АНТИБИОТИКҲО (Antibiotica; аз анти… ва юн. bios – ҳаёт), моддаҳое, ки маҳсули фаъолияти микроорганизмҳо, ҳайвонот ва растанӣ буда, рушд ва афзоиши намудҳои гуногуни микробҳоро бозмедоранд. А-ҳои 15 – 16 дар тибби халқӣ ҳангоми муолиҷаи ҷароҳати мадданок аз мағори сабз истифода мебурданд. С. 1929 микробиологи англис А. Флеминг дар асоси таълимот …

АНТИВИТАМИНҲО (аз анти… ва витаминҳо), пайвастҳое, ки сохти химиявиашон ба витаминҳо монанд аст, вале таъсири биологии зидди витаминӣ зоҳир менамоянд. А. ҳангоми ба организм роҳ ёфтан, ба ҷойи витаминҳо дар реаксияҳои мубодилаи моддаҳо иштирок карда, ҷараёни мӯътадили онҳоро суст ё халалдор месозанд. Ин боиси норасогии витамин дар организм мегардад (ҳатто …

АНТИГЕНҲО (аз анти… ва юн. gennao – ба вуҷуд овардан), подзоҳо, моддаҳои табиаташон бегонаи органикӣ, ки мавриди ба организм фиристодан (на аз роҳи аъзои ҳозима), сафедаҳои махсус – подтанҳо ҳосил карда, бо онҳо таъсири тарафайн барқарор менамоянд. А. фақат бо ҳамон подтанҳое пайваст мешаванд, ки зери таъсири худи онҳо ба …

АНТИДЕПРЕССАНТҲО (Antidepressiva; аз анти… ва лот. depressus – андӯҳгин), доруҳое, ки барои муолиҷаи беморони гирифтори афсурдарӯҳӣ истифода мешаванд. А. ба ҳолати рӯҳии маризон таъсири мусбат расонда, онҳоро болидатабъ ва рӯҳбаланд месозанд. Самараи таъсири А. баъди 5 – 14 рӯзи истифодаи онҳо ба мушоҳида мерасад. А. асосан барои табобати психозҳо ва …

АНТИКОАГУЛЯНТҲО (Anticoagulantia; аз анти… ва лот. coagulans – лахтабанд), доруҳое, ки сади лахтабандии хун гашта, бо ин роҳ ҳосил шудани судда (тромб)-ро пешгирӣ менамоянд. А. таъсири бевосита ва бавосита доранд. Ба А.-и таъсирашон бевосита гепарин ва гидроситрати натрий, ба А.-и таъсирашон бавосита неодикумарин, синкумар, фенилин, амефин мансубанд. А.-ҳо аз рӯи …

АНТИСЕПТИКА (Antiseptica; аз анти… ва юн. septikos – мадданок), маҷмӯи тадбирҳоест барои безарар гардонидани ҷароҳат ва тамоми он чӣ ки ҳангоми муолиҷа истифода мешавад. А.-ро бар зидди бактерияҳое, ки ба ҷароҳат ворид шудаанд, кор мефармоянд, аз ин рӯ он бештар аҳамияти табобатӣ дорад; асептика бошад, ба ҷароҳат роҳ ёфтани бактерияҳоро …

АНТИСЕПТИКҲО (аз анти… ва septikos – фасодовар), моддаҳое, ки таъсири зиддимикробӣ доранд. Таъсири А. нисбати микроорганизмҳо интихобӣ нест. Вояи ками А. инкишофи бактерияҳоро бозмедорад; аз вояи зиёди онҳо бактерияҳо маҳв мегарданд. А.-ро барои табобати захмҳое, ки сироят ёфтааст, иллатҳои бактериявии пӯст ва луобпардаҳо, безарар гардондани об, хӯрокворӣ ва дасти духтурон …

АНТИТОКСИНҲО (аз анти… ва токсинҳо), моддаҳои махсус (подтанҳо), ки дар организм ҳангоми ба он роҳ ёфтани заҳри бактерия ё ҷонварон ҳосил мешаванд. А. заҳри микробҳои бемориангезро безарар мегардонанд. А.-ро дар организми ҳайвонот бо роҳи сунъӣ ҳосил мекунанд; барои ин аввал аз заҳри микроб анатоксин тайёр карда, он баъд ба зери …