Илм

БУХТИШӯЪ ИБНИ ҶУРҶИС (с. тав. номаълум – ваф. 801), табиби гундишопурӣ. Аз масеҳиёни насронии Эрон буда, дар хонадони бухтишӯъиҳо ба воя расидааст. Табиби хоси се халифаи аббосӣ – Маҳдӣ, Ҳодӣ ва Ҳорунуррашид буд. Як бор дар замони Маҳдӣ ва бори дигар дар замони Ҳорунуррашид аз Гундишопур ба Бағдод омада, ҳамчун …

БӯГИНАК, чашмаи минералӣ. Дар нишебии ҷан. қ-кӯҳи Ҳисор, дар болооби д. Кофарниҳон (Сорбо) ҷой гирифтааст. Баландиаш аз с. б. 2550 м. Оби чашма камишқор (pH 8,1) буда, аз силикатҳо, гидрокарбонатҳо, нитратҳо, ҳамчунин оҳан, манган, натрий, калий, калсий иборат аст. Он хосияти табобатӣ дорад. Ад.: Чуршина Н.М., Минеральные воды Таджикистана, Д., …

БӯГИНАК (Erigeron conadensus), як навъ гиёҳи худрӯст (то 2 м қад мекашад). Пояи росту сершохча, барги нештаршакли серпашмак, гули майдаи сафедтоб, хӯшагули сабадак дорад. Б. аслан аз Америкаи Шимолӣ буда, дар Европа ва кишварҳои диг. паҳн шудааст. Дар Тоҷикистон Б. алафи бегона аст; моҳи май гул мекунад. Б. 0,3 – …

БӯГИНАКҶОРӯБ (Artemisia annua), говҷорӯб, деҳқонҷорӯб, бӯгинак ҷорӯб, навъе аз гиёҳҳои яксола. Пояи рости сершох (30 – 100 см), барги паршакл, гули майдаи зард, гултӯдаи сабадшакл дорад. Июл – сент. гул карда, авг. – окт. тухм мебандад. Дар Тоҷикистон ҳамчун алафи бегона дар боғу киштзор, заминҳои партов, канори роҳу наздикии истиқоматгоҳҳо, …

БӯЙМОДАРОН (Achillea mellefolium), б ӯ ғ а н а к, п у ғ а н а к, гиёҳест бисёрсола. Аз 15 то 80 см қад мекашад. Пояаш рост, сермӯяк. Баргаш думчадори нештаршакл, сабзи кабудранг, мӯякдор. Гулаш сафед, тӯдагулаш сабадак. Тухмаш дарозрӯяи хокистарранг. Май – июн гул карда, июл – сент. …

БӯҲРОН (Crisis), дар рафти беморӣ ногаҳон бад шудани вазъи бемор. Б. мумкин аст дар натиҷаи хастагии зиёд, ҳаяҷону изтироб, кор дар шароити номусоид (дар бинои сершавқун ё ҳавояш дам, ҳангоми тартиби нодурусти меҳнату истироҳат), тағйири обу ҳаво, истеъмоли ғизои барои бемор мамнӯъ, аз ҷумла хӯроки серравған, бирён ё сернамак, сӯиистеъмоли …

ИНҲИСОРИ НОВОКАИНӣ, блокадаи новокаинӣ, яке аз усулҳои табобат, ки ҳангоми он ба бофтаҳо маҳлули новокаин мефиристанд. Новокаин ба организм таъсири андаки ангезишовар расонда, дардро рафъ ва ғизогирии асабҳоро беҳтар мекунад. Дар баъзе мавридҳо ба маҳлули новокаин витамин, антибиотикҳо ва диг. доруҳо низ илова менамоянд. Дар вақти И. н. бемор бояд …

АБДУЛЛОХӮҶАЕВ Закӣ Ёқубович (12. 2. 1929, Хуҷанд – 25. 2. 1991, Душанбе), духтури бемориҳои сироятӣ, доктори илми тиб (1967), проф. (1969). Аълочии тандурустии ИҶШС, Аълочии маорифи халқи ҶШС Тоҷикистон. Аз оилаи меъмор. Хатмкардаи факултаи педиатрии ДДТТ (1950). С-ҳои 1955 – 60 ассистент, дотсенти кафедраи бемориҳои сироятӣ. С-ҳои 1967 – 68 …

АБДУРАҲИМОВ Зубайдулло Зиёдуллоевич (тав. 29. 01. 1958, ноҳ. Варзоб), духтури кардиолог, доктори илми тиб (2000), проф. (2002). Хатмкардаи факултаи муолиҷавии ДДТТ (1981). Ординатор (1981 – 83) ва аспиранти Ин-ти ҷарроҳии дилу рагҳои ба номи А. Н. Бакулеви АИТ ИҶШС (1983 – 86), духтури шӯъбаи ҷарроҳии дилу рагҳои Беморхонаи клиникии шаҳрии …

АДЕНОВИРУСҲО (Adenovira; аз юн. aden – ғадуд ва вирусҳо), вирусҳое, ки боиси пайдоиши сирояти аденовирусӣ ме- шаванд. А. дар ҳучайраҳои пардаи роҳи нафас, рӯда, конъюнктива ва бофтаҳои лимфоидӣ афзоиш меёбанд. Даҳҳо сероти- пи А. мавчуд аст. Серотипҳои гуногуни А. метавонанд як бемориро ба вучуд оранд, ё баръакс, як серотипи он …