Биология

Картошка қариб дар ҳама ҷо парвариш карда мешавад. Вобаста ба навъ картошкаҳо гуногуншакл (мудаввар, дарозрӯя) ва гуногунранг (сафед, зард гулобӣ) мешаванд. Картошка то 17,5% оҳар, инчунин қанд, намакҳои минералӣ ва сафеда дорад. Қимати ғизоии сафедаҳои он нисбати сафедаҳои гӯшт камтар бошад ҳам, пурбаҳотарин сафедаи растанӣ ба шумор меравад. Картошка ҳамчун …

Аз гуфтаҳои боло ба хулоса омадан мумкин аст, ки тамоми равандҳои фаъолияти ҳаётӣ дар ҳуҷайра мегузарад. Ҳуҷайра асоси сохтори растанӣ ва ҳайвонотро ташкил мекунад. Барои прокариотҳо, соддатаринҳо, занбўруғҳои дараҷаи паст ва баъзе обсабзҳо мафҳуми ҳуҷайра ва организм мазмунан мувофиқанд. Гуфтан мумкин аст, ки ҳуҷайра системаи элементарии биологӣ буда, қобилияти барқароршавӣ, …

Дар ҳуҷайраи растаниҳо ядро ва ҳамаи органоидҳое, ки барои ҳуҷайраи ҳайвонот хосанд, дида мешаванд, масалан, тўри эндоплазмавӣ, рибосомаҳо, митохондрия, маҷмаи Голҷӣ. Дар баробари ин, ҳуҷайраи растанӣ хусусияти худро дорад (ба расми 5.5. нигаред) ва аз ҳуҷайраи ҳайвонот бо чунин аломатҳо фарқ мекунад: 1 – қабати ғафси пардаи ҳуҷайра; 2 – …

Дар организмҳои серҳуҷайра ҳуҷайраҳо махсус гаштаанд, яъне ҳар яки онҳо сохт ва вазифаи худро дорад. Давомнокии ҳаёти ҳуҷайраҳо вобаста ба иҷрои вазифаи худ муайян мегардад. Масалан, ҳуҷайраҳои асаб ва мушак баьди ба охир расидани давраи инкишофи ҷанин дигар тақсим намешаванд. Дар давоми тамоми ҳаёти организм вазифаи худро иҷро мекунанд. Ҳуҷайраҳои …

Ядро қисми таркибии ҳуҷайра буда, дар он КДН, яъне генҳо ҷой доранд. Ядро ду вазифаи муҳимро иҷро мекунад: 1- нигоҳдоранда ва такроркунандаи ахбороти ирсӣ; 2 – танзимкунандаи равандҳои мубодилаи моддаҳое, ки дар ҳуҷайра мегузаранд. Ҳуҷайра бе ядро дуру дароз зиндагӣ карда наметавонад. Ҳамчунин, ядро низ озодона қобилияти зист надорад, барои …

Лизосомаҳо ҳиссачаҳои нисбатан хурди мембранадор буда, шакли лўнда доранд; диаметрашон тақрибан 0,4 мкм буда, бо як мембранаи сеқабата пўшида шудааст. Дар лизосомаҳо қариб 30 ферменти гуногун мавҷуд аст. Онҳо қобилият доранд сафедаҳо кислотаҳои нуклеинат, полисахаридҳо, липидҳо ва дигар моддаҳоро таҷзия кунанд. Бо ёрии ферментҳо таҷзия шудани моддаҳоро лизис меноманд (аз …

Витамин Д – (калсиферол) дар организм ба моддаи гормонмонанд мубаддал шуда, дар ҷараёни намакҳои калтсий ва фосфор иштирок мекунад. Витамини Д хусусан ба кӯдакони то 3-4 сола беҳад зарураст. Аз норасоии витамини Д дар организми кӯдак рахит ташаккул меёбад. Витамин Д одатан дар пӯсти одам аз таъсири нурҳои ултрабунафш ҳосил …

Рибосомаҳо шаклан нимдоираи андозаашон 15,0- 35,0 нм буда, аз ду ҳисса иборатанд (расми 5.8). Дар рибосомаҳо тақрибан миқдори сафеда ва КРН баробар аст. Онҳо ҳам дар ҳуҷайраи прокариотҳо ва ҳам дар ҳуҷайраи эукариотҳо мавҷуданд. КРН рибосомавӣ (КРН-р) дар ядро аз малекулаи КДН дар мавзеи ядроча синтез мешавад. Ва дар ҳамин …

Ба ҳуҷайраҳои эукариотӣ организмҳои дараҷаи ташаккулашон гуногун – аз соддатаринҳо то растаниҳои дараҷаи олӣ ва ҳайвонот мансубанд (расми 5.4). Дар расм намояндагони ҳуҷайраҳои эукариотӣ, аз ҷумла, якҳуҷайрагиҳо (14-амёба, 15-сувойки, 16-эвгленаи сабз), ҳамчунин организм-ҳои серҳуҷайраи набототӣ (1-6) ва ҳайвонот (7-13) акс ёфтаанд. Албатта, дар табиат ҳуҷайраи ҳамабоб мавҷуд нест, вале ҳамаи …

Яке аз намояндаҳои ҳуҷайраҳои прокариотӣ бактерияҳо мебошанд. Бактерияҳо дар ҳама ҷой – ҳаво, об, замин, хўрокворӣ, зери хок, уқёнус, қуллаи кўҳҳо, дар қаъри яхҳои Арктикӣ ва Антарктика, обҳои зеризаминии гарм, қабати болои атмосфера вомехўранд. Новобаста аз сохти содда, бактерияҳо қобилияти баланди мутобиқат доранд. Бактерияҳо яке аз шаклҳои соддаи ҳаёт буда, …