Биология

Дар мавриди афзоиши ғайриҷинсӣ организми нав аз ҳисоби як ё чанд ҳуҷайраи ғайриҷинсии (сомотики)-и организми модарӣ пайдо мешавад. Бештар соддатаринҳо (амёба, эвгленаи сабз ва ғайра) обсабзҳои якҳуҷайрагӣ (хламидомонад) бо роҳи тақсимшавии митозӣ афзоиш мекунанд. Мавҷудоти якҳуҷайраи дигар, масалан, баъзе занбўруғҳои дараҷаи паст, обсабзи хлорелла, плазмодия (барангезандаи табларза) бо спора афзоиш …

Афзоиш яке аз хосиятҳои муҳими олами органикӣ мебошад. Афзоиш ба ҳамаи махлуқоти зинда, аз бактерияҳо то ширхўрон, хос аст. Сабаби мавҷудияти намудҳои ҳайвонот, растанӣ, бактеряҳо ва замбўруғҳо, идомаи насл дар байни волидон ва насли онҳо афзоиш мебошад. Бо худофарӣ дигар хусусияти хоси организмҳои зинда, яъне инкишоф, низ сахт вобаста аст. …

Боимҷон, бодинҷон, (боқилаҷон)-ро асосан дар тамоми минтақаҳои Тоҷикистон парваиш мекунанд. Боимҷон хосияти табобатӣ дорад. Вай миқдори холестерини хунро кам карда организмро аз касалиҳои ҷигар, ниқрози рагҳо эмин медорад. Боимҷон дар таркибаш қанд, модаҳои сафеда, намаки минералӣ 5 мг% витамини С дорад. Барои таомпазӣ бештар боимҷони пухтарасида, гӯшташ мулоим ва пӯсташ …

Қаламфури ширин бӯй ва таъми хос дорад Қаламфури ширинро тару тоза ва очоронида ба хуриш, шӯрбо, хӯрокҳои равон, гӯшти дампаз, соусҳо истифода мебаранд. Аз он тайёр кардани дӯлма (голубцы) дар таббохӣ расм шудааст.  

Қаламфур занҷабили сурх, як навъ растанӣ, ки бисёр тундаст. Қаламфурро асосан дар ноҳияҳои ҷануб мекоранд, вале дар минтақаҳои миёна ҳам нағз нашъунамо мекунанд. Қаламфурҳо тунд ва ширин мешавад. Қаламфури борики дароз аз сабаби дар таркибаш моддаи махсуси капсатсин доштанаш хеле тунд аст. Қаламфури сурхро яклухт хушк карда, ё кӯфта ба …

Бодиринг онро қариб дар ҳама ҷо мепарваранд. Дар ҳудуди Тоҷикистон бодиринг дар асрҳои ХVI маълум будааст. Бодиринг барои касони касони фарбеҳ, маҳсулоти шифобахш ҳисоб меёбад. Дар таркиби бодиринг қариб 1 мг% равғани эфир вуҷуд дорад, ки боиси бӯи ба худ хос доштани он гаштааст. Дар таркиби бодиринг то 98,2% об, …

Помидор сабзавоти маъмулест, ки тақрибан дар ҳама ҷо мепарваранд. Помидор растании ҷанубӣ буда, ватанаш Америкаи Ҷанубӣ мебошад. Дарённавардоне, ки помидорро ба Аврупо оварданд намедонистанд, ки он сабзавот мебошад. Помидорро дар мамлакати мо аз асри ХVIII киштукор мекардагӣ шуданд. Помидор дар таркибаш натрий, калий, калсий, магний, оҳан, мис, фосфор, сулфур, витаминҳои …

Пиёз. Чанд намуди он – бехпиёз, батун – пиёз, гандано, шнитт –пиёз, шалот – пиёз ва ғайра мавҷуд аст. Маълумтаринаш бехпиёз мебошад, ки бех ва барг дорад. Пиёз 4 ҳазор сол пеш аз милод маълум буд. Дар таркиби бехиёз сафеда, клетчатка, намакҳои минералӣ ҳаст. Бехпиёзро ба навҳои тунд нимтунд ва …

Сабзӣ (бехӣ, зардак, газ)-ро дар ҳама ҷо мепарваранд. Ватани сабзӣ соҳилҳои баҳри Миёназамин мебошад. Сабзиро 4 ҳазор сол пеш аз ин парвариш ва истеъмол мекарданд. Дар мамлакати мо аз асрҳои ХI киштукор мекарданд. Сабзии навъи хӯрокӣ серобу сершира мебошад. Агар ба он равғани растанӣ ҳамроҳ кунем он вақт витамини А …

Карам сабзавоти серистеъмол аст ва дар ноҳияҳои иқлимашон гарм ду бор ҳосил медиҳад. Бинобар ҳамин карам тамоми сол дастрас аст. Карамро дар ҳазорсолаи сеюми пеш аз мелод киштукор карда, истеҳсол мекарданд. Онро ҳамчун сирпиёз аҷдодони қадими мо ба сифати сабзавоти шифобахш истифода мебурданд. Карамро барои табобати ҷароҳатҳои мадданок ва пучакҳо …