МОРЧӯБА (Asparagus officunalus), сарсабил, як навъ растанӣ. Пояи сершох, барги борики сӯзаншакл, гули майдаи зангӯлашакли сабзча ё зардтоб (асосан ҷудоҷинса), ғӯраки сепалла, ғуҷуммеваи мудаввари сурх дорад. М.-ро дар тибби халқӣ чун позаҳр кор мефармоянд. Дар як қатор кишварҳо мисли сабзавот ва чун гиёҳи шифобахш парвариш карда мешавад. Наврустаи М.-и мазрӯъро …
Муфассал »
МОҲАКИ БУҒУМ (Meniscus) тағояки буғуми зону, мениск, ҷуфти (дар ҳар буғум дутоӣ) тағояки ҳилолшакл, ки дар байни буғумҳои устухони рон ва устухони калони соқи пой воқеъ аст. Тарафи ғафси берунии М. б. бо парда (капсула)-и буғум пайванд буда, тарафи озод ва борики он дар ҷавфи буғум ҷойгир шудааст. Вазифаи физиологии …
Муфассал »
МОҲӣ, як гурӯҳи ҳайвоноти мӯҳрадори обӣ. Ҳарор. бадани М. доимӣ набуда, тағйир ёфта меистад. Дар олам тақр. 25 ҳаз. намуди М.-ҳо мавҷуданд. Дар оби баҳру уқёнусҳо 20 ҳаз. намуди М. сукунат дорад. Дар обанбору дарёҳои Тоҷикистон 49 намуди М. зиндагӣ мекунад. М. барои одам ғизои пурбаҳост. Бо таъму таркиби химиявӣ …
Муфассал »
МОҲПАРВИН (Somnambulismus; лот. somnus – хоб ва ambulare – роҳ рафтан), сомнамбулизм, яке аз шаклҳои ихтилоли хоб. М. ҳангоми хастагӣ, неврозҳои астенӣ, ғашён, шифоёбӣ аз бемориҳои вазнин, баъзе шаклҳои саръ (эпилепсия) рӯй медиҳад. Он вақте ба вуҷуд меояд, ки ҳангоми хоб системаи асаби марказӣ амали ҳамон қисмҳои майнаро, ки ҳаракатро …
Муфассал »
МОШ (Phaseolus aureus), як навъ зироат. Баландиаш 15 – 50 см; пояи рост ё печанда, барги калон (дарозиаш 20 – 26 см), гули бунафш, ғилофаки сертухм, дони сабз дорад. Моҳҳои июн – сент. гулу мева мекунад. Дар Тоҷикистон М.-ро аз замонҳои қадим мекоранд. Давраи нашви М. 80 – 120 рӯз …
Муфассал »
МОЯГУЗАРОНӣ (Immunisatio; лот. immunis – озод, аз чизе раҳодода), иммунизатсия усули махсуси пешгирии бемориҳои сироятии одам ва ҳайвонот. М. фаъол, нофаъол ва нофаъолу фаъол мешавад. Ҳангоми М.-и фаъол ба организм ваксина ё анатоксин мегузаронанд. Дар мавриди М.-и нофаъол ба организм зардоби масунӣ ё иммуноглобулин гузаронда мешавад. Ҳангоми М.-и фаъолу нофаъол …
Муфассал »
МУБОДИЛАИ ГАЗ, навъе аз мубодилаи моддаҳо байни организм ва муҳити атроф. М. г. аз оксигенро фурӯ бурда гази карбонатро хориҷ кардани организм иборат аст; фурӯ бурдани баъзе маҳсулоти газмонанд ва буғи об низ мансуб ба М. г. мебошад. М. г. ҷузъи аввалу охири силсилаи аксуламали мубодилаи моддаҳо ва неруи организм …
Муфассал »
МУБОДИЛАИ КАРБОГИДРАТҲО, маҷмӯи равандҳои ҳазм, ҳосил шудан, таҷзия ва аз организм хориҷ гаштани ангиштобҳо ва моддаҳои ангиштобдор. Барои М. к. дар бофтаҳои одам ва ҳайвонот аҳамияти глюкоза калон аст. Манбаи он дар организм гликоген (хусусан гликогени ҷигар) ва крахмали ғизоҳои наботӣ мебошанд. Глюкоза ҳамчунин метавонад аз моддаҳои ғайриангиштобӣ дар ҷараёни …
Муфассал »
МУБОДИЛАИ МИНЕРАЛҲО, маҷмӯи равандҳои ҷаббиш, ҳазм, табдил ва ихроҷи моддаҳое, ки дар организм дар шакли пайвастҳои ғайриорганикӣ (минералӣ) вуҷуд доранд. Моддаҳои минералӣ баҳри нигоҳ доштани мувозанати кислотаю ишқорҳо ва фишори осмосии моеъи ҳуҷайра аҳамияти калон доранд, дар кашиши мушакҳо, реаксияҳои сершумори ферментӣ иштирок мекунанд. Ихтилоли М. м. муҷиби пайдоиши бемориҳои …
Муфассал »
МУБОДИЛАИ МОДДАҲО ВА НЕРУ, метаболизм, маҷмӯи ҷараёни тағйироти химиявии моддаҳою неру (энергия) дар организмҳои зинда ва мубодилаи моддаҳою неру байни организму муҳит. М. асоси фаъолияти ҳаётӣ, нишонаи хоси материяи зинда буда, зиндаро аз ғайризинда фарқ мекунад. Ҳар навъи ҳайвонот мубодилаи хосае дорад, ки он ба хусусиятҳои ирсӣ, ҷинс, синну сол, …
Муфассал »
Комрон.инфо