Илм

МОМИСО (Glaucium elegans), арғомунӣ, кӯкноргиёҳ, растаниест яксола. Аз 5 то 30 см қад мекашад. Пояаш борики сершох. Баргҳои дар бехи поя рустааш думчадори пармонанд, баргҳои пояаш байзашакл, гулаш зарди баланд. Апр. – май гул карда, май – авг. тухм мебандад. М. дар воҳаи д. Сир, кӯҳи Мевағул, қ.-кӯҳҳои Қурама, Туркистон, …

МОМОӣ, қобилагӣ, акушерӣ, як соҳаи тибби амалӣ, ки тағйироти табиӣ ва патологи (ихтилоли гуногуни мӯътадил ва номӯътадил)-и организми занонро дар давраи ҳомилагӣ, таваллуд ва баъди он меомӯзад. Коркарди усулҳои самарабахши М., пешгирӣ намудани оқибатҳои нохуши давраи ҳомилагӣ (мас., токсикоз), таваллуд ва баъди он (озурда ва маҷрӯҳшавӣ ҳангоми зоиш, хунравӣ ва …

МОМОҚАЙМОҚ (Glaucium fimbrilli), заркак , чилғӯза, гиёҳест дусола. Аз 8 то 65 см қад мекашад. Пояаш сершох. Барги назди бехаш пармонанд, баргҳои пояаш майдаи байзашакл. Гулаш зард, норанҷии баланд. Ғилофакаш рост ё камончашакли ғафс, дароз. Май – июл гул карда, июн – авг. тухм мебандад. Дар нишебиҳои шағалзамин месабзад. Дар …

МОНАКОВ Николай Зосимович (1905 – 1984), ҷарроҳ, доктори илми тиб (1956), проф. (1956). Духтури хизматнишондодаи ҶШС Тоҷ., Арбоби шоистаи илми ҶШС Тоҷ. С. 1929 Донишкадаи тиббии Ленинград (ҳоло Санкт-Петербург)-ро хатм кардааст. Духтури санитар ва ординатори Беморхонаи ш. Конибодом (1929 – 35), духтури ҷарроҳи шӯъбаи ҷарроҳии Беморхонаи ҷумҳуриявӣ (1935 – 41), …

МОНОНУКЛЕОЗИ СИРОЯТӣ (Mononycleosis infectiosa), бемории Филатов, лимфобластози некфарҷом, касалии шадиди сироятиест, ки ба он ангина, заҳролудии умумӣ, таби баланд, калон шудани уқдаҳои лимфавӣ, тағйири хун хос аст. Ангезандаи он вируси эпстайн – Барр мебошад. М. с.-ро чун бемории сироятии мустақил с. 1885 Н. Ф. Филатов тавсиф кардааст («илтиҳоби худзоди уқдаҳои …

МОНОСИТҲО (аз моно… ва юн. kytos – зарф, дар ин ҷо ҳуҷайра), яке аз шаклҳои ҳуҷайраҳои сафеди бедонаи хун – агранулоситҳо. М. дар мағзи устухон ба вуҷуд меоянд; одатан ядрои лӯбиёшакл ва ситоплазмаи сустбазофилӣ дорад. М. дар хуни мӯътадили одам 4 – 8%-и лейкоситро ташкил медиҳанд. Андозаи М. 12 – …

МОНОХЛОРАМИН, хокаи кристаллии сафед ё зардчатобест, ки андак бӯи хлор дошта, дар об ва спирт ҳал мешавад. Чун моддаи тамйизӣ барои тоза кардани фарши бино, либосу ҷойпӯши сафед, зарфҳо, бозачаҳои бачагон, ванна, дастшӯякҳо ва унитаз истифода мешавад. Барои тамйизи либосу ҷойпӯш ва зарфҳо онҳоро як соат дар маҳлули М. нигоҳ …

МОР (Serpentes ё Ophidia), як ҷинси хазандаҳо. Танаш дароз, бепой. Пӯсташ бо пулакчаҳои шахшӯли хушк ё сипар пӯшидааст (онро ҳар сари чанд вақт мепартояд). Забони дарозу борикаш (баъзан нодуруст неши мор меноманд) ранги сиёҳ ва нӯги душоха дошта, узви ломиса аст. М., одатан, байни алафзор, буттаҳо, болои дарахтон, тарқишу кафидаҳои …

МОРФИН, алкалоид, воситаи табобатӣ аз гурӯҳи доруҳои рафъкунандаи дард. М.-ро бори аввал с. 1804 фармакологи немис Ф. Сертюрнер аз таркиби афюн ҷудо карда, ба он номи худои юнониёни қадим Морфей (писари Гипнос)-ро додааст. М. нахустин алкалоиде буд, ки дар шакли холис ба даст оварда шуд. Истифодаи он хусусан баъди ихтироъи …

МОРФОЛОГИЯ (Morphologia; аз юн. morphe – шакл, намуд ва …логия), илмест, ки хусусиятҳои сохта организм (узвҳои алоҳида, бофтаҳо ва ҳуҷайраҳо)-ро дар раванди рушду инкишоф дар ҳолати тандурустӣ ва бемориҳо меомӯзад. М. ду навъ – М.-и ҳайвонот ва М.-и растаниҳо мешавад. Анатомия (қиёсӣ, эътидолӣ ва патологӣ), гистология, ситология, эмбриология, морфологияи синнусолӣ …