Илм

МУБОДИЛАИ ОБУ НАМАК, маҷмӯи равандҳои истифодаи обу намак (электролит)-ҳо, ҷаббиш, тақсимот ва аз организм хориҷ шудани онҳо. Талаботи шаборӯзии одам ба об тақр. 2,2 л аст, ки 1 л онро ӯ ба тавассути ғизо мегирад. Дар як шаборӯз гурдаҳо 1 – 1,2 л ва рӯдаҳо тақр. 0,2 л об хориҷ …

МУБОДИЛАИ ЧАРБУ, маҷмӯи табаддулоти чарбу ва диг. липидҳо дар организми одам. Ба М. ч. мансубанд: ҳазм гаштани чарбую (триглитсеридҳо) липидҳои ғизо ва ҷаббиши маҳсули таҷзияи онҳо, хусусан кислотаҳои равған дар роҳи меъдаю рӯдаҳо; мубодилаи мобайнии чарбу ва маҳсули таҷзияи онҳо дар организм; аз организм хориҷ шудани чарбу ва маҳсули таҷзияи …

МУВАЛЛИДА, момодоя, доя, акушерка, ходими дорои маълумоти миёнаи махсуси тиббӣ, ки дар таваллудхона ё шӯъбаи таваллудхонаи бемористон, мушоварагоҳи занон, пункти фелдшерию акушерӣ, инчунин дар хона ёрии акушерию гинекологӣ мерасонад. Вазифаҳои М. чунинанд: баҳисобгирии диспансерӣ ва назорати мунтазам ба ҳомилагон, ташхиси бемориҳои ҳомилагон, ҷамъ намудани анамнези акушерӣ, патронаж, кори маорифи санитарӣ, …

МУҒУЛЧОЙ (Bergenia stracheyi), зардчой, баргчой, гиёҳест бисёрсола. Решааш дароз, баргаш сабз, гулаш зангӯламонанди гулобӣ, тухмаш суфта ё чиндор. Июл – авг. гул карда, мева мебандад. Дар тарқиши шахҳои намнок ва мавзеъҳои санглох (дар баландии 2500 – 3800 м аз с.б.) мерӯяд. М. дар тибби мардумӣ аз қадим маълум аст. Баргу …

МУКОВИССИДОЗ (Mucoviscidosis; лот. mucus – луоб ва viscidus – часпак), кистофибрози ғадуди зери меъда, панкреофиброз, бемории ирсӣ, ки дар мавриди он фаъолияти ғадудҳои тарашшӯҳи берунӣ халал меёбад. Яке аз бемориҳои маъмули ирсӣ буда, таносуби он дар байни навзодҳо тақр. 1 : 2000 аст. М. пурра тадқиқ нашудааст. Бино ба баъзе …

МУКОПОЛИСАХАРИДОЗҲО, мукополисахаридҳо, гаргоилизм, як гурӯҳ бемориҳои ирсии бофтаҳои пайвандӣ, ки боиси ихтилоли мубодилаи полисахаридҳо мешаванд. М. бо осеби дастгоҳи такяву ҳаракат, узвҳои дохилӣ, ихтилоли босира, сомеа, ба таъхир мондани рушди ҷисмонӣ ва равонӣ падид меоянд. Таносуби М. дар байни навзодон тақр. 1 : 400 000 аст. Дар натиҷаи норасоии ферментҳое, …

МУМИ ЗАНБӯРИ АСАЛ, моддаи равғанмонандест, ки дар ғадуди махсуси занбӯри асал ҳосил мешавад. Аз омехтаи эфирҳои мураккаб (то 75%), кислотаҳои хоси карбон, карбогидридҳои ҳаднок иборат буда, ба миқдори зиёд витамини А дорад. Массаи хосаш 0,956 – 0,969; дар 62 – 72°С об мешавад. М. дар эфир, хлороформ, бензол, бензин, равған, …

МУМИЁ, маҳсулоти муммонанди табиӣ, ки дар баъзе ғорҳо аз тарқишҳои санг таровида мебарояд. М. зиёда аз 4000 сол ин ҷониб дар тибби халқӣ чун даво маъмул аст. Олимон ва табибони машҳури форсу тоҷик Абӯали ибни Сино, Муҳаммад Закариёи Розӣ, Абӯбакр Рабеъи Бухороӣ, Муҳаммад Ҳусейни Шерозӣ ва диг. М.-ро барои табобати …

МУОИНАИ БЕМОР, тадбирест, ки баҳри ташхис ва мушоҳидаи беморӣ, муқаррар кардани хусусиятҳои бемор, интихоби усули босамари табобат ва муайян намудани пешомади маризӣ андешида мешавад. Муоинаи умумӣ ва махсусро фарқ мекунанд. Муоинаи умумӣ дар мавриди ҳама гуна бемориҳо ба иҷро расонда мешавад; мақсади он ба даст овардани маълумот дар бораи бемор, …

МУОИНАИ ТИББӣ, яке аз тарзҳои асосии муоинаи тандурустии аҳолӣ. М. т. ҷиҳати ҳатмии фаъолияти духтурони марказҳои саломатӣ, амбулаторияҳо, диспансерҳо, қисмҳои тиббию санитарӣ, бунгоҳҳои тиббӣ ва баъзе дигар муассисаҳои табобатию профилактикӣ аст. М. т. аз рӯи вазифа ва хусусият ба муоинаи пешакӣ, даврӣ ва мақсаднок ҷудо мешавад. М. т. аз муоинаи …