ЗИРА (Bunium persicum), зираи форси, гиёхест бисёрсола. Аз 30 то 60 см кад мекашад. Пояи рост, барги пармонанд, гултудаи чатршакл, гули майдаи сафед, дони хушбуй дорад. З. дар доманакуххо, нишебихои кух, алафзор, буттаю бешазори хама нохияхои Точикистон (дар баландии 600 – 2500 м аз с.б.) меруяд. З. гиёхи доруии кадима …

ЁЗИШИ ПАЙ (Distorsio), дисторсия, иллатест, ки дар натичаи аз хад зиёд ёзидани пайи бугумхо ба амал меояд. Аксар вакт торхои чудогонаи пай, баъзан худи пай тамоман канда шуда, хатто як пораи устухонеро, ки ба он часпидааст, аз чояш мекучонад. Бештар Ё. п.-и банди соку панчаи по ба мушохида мерасад; иллат …

ЗИКИ НАФАС (Asthma bronchiale), бемории музминест, ки дар натичаи нихоят танг шудани бронххо бинобар ташаннучи мушакхои касабаи шуш, обварами луобпардаи шуш, бо балгами гализ пур шудани найчахои бронххо ба амал меояд. З. н. бемории аллерги буда, ба он одамони нисбати баъзе моддахои химияви ё омилхои физики хассос гирифтор мешаванд. Хассосияти …

«ЁДГОРИ РИЗОи», асари хаким Ризоали ибни Махмуди Хайдарободи. С. 1820 ба забони точики таълиф ёфтааст. Китоб дар баёни дорухои хинди буда, номи онхо бо забони точики оварда шудаанд. Ад.: Абдулхай ал-Хасани, «ас-Сакофату-л-исломия фи-л-Хинд», Димишк, 1983. С. Шахобуддинов.

ЗИКИ ДИЛ (Asthma cardiale), хуручи нафастанги, ки бинобар дар рагхои шуш бозмондани хун пайдо мешавад. Сабаби З. д. беморихои миокардит, сактаи шадиди миокард, кардиосклероз, аневризмаи меъдачаи чап, нукси шохраги дил ва даричаи дутабака, баланд шудани фишори шараён ва г. махсуб мешаванд. Ба пайдоиши З. д. афзудани хачми хунгардиш (мас., хангоми …

ЖУНТ, чашмаи минерали дар нох. Ишкошим. Дар сох. чапи д. Гармчашма, 500 м шарктари дехаи Жунт чойгир аст. Баландиаш аз с. б. 2780 м. Дебиташ – 0,1 – 0,2 л/сон., минералнокиаш –2,7 г/л. Харор. обаш +12 – +170С. Таркиби оби чашма аз ангидриди озоди карбон (220 мг/л), кислотаи силикат (90,0 …

ЗИКИРЁХОЧАЕВ Дилшод Зухурович (тав. 09. 04. 1949, дехаи Паркенти вил. Тошкенти Чумхурии узбекистон), онколог, доктори илми тиб (1987), проф. (1989), Ходими хизматнишондодаи илм ва техникаи ЧТ (1999). Хатмкардаи ДДТТ ба номи Абуали ибни Сино (1972). Чаррох-онкологи беморхонаи ш. Кургонтеппа (1972 – 73), духтури Диспансери чумхуриявии клиникии онкологии ш. Душанбе (1973 …

ЖУКОВ Артемий Петрович, доктори илми тиб (1944), Ходими хизматнишондодаи илми ЧШС Точ. (1945). С. 1924 фак-ти тиббии Донишгохи Ростовро хатм кардааст. Ассистент ва мудири лабораторияи психофизиологии Пажухишгохи хифзи мехнати Кавкази Шимоли (1924 – 32), ходими калони илмии Ин-ти фаъолияти олии асаб ва баъд Ин-ти тибби тачрибави (1932 – 40), мудири …

ЗИРКИ СУРХ (Berberis iliensis), зилоли сурх, буттаест хордор. То 1,5 м кад мекашад. Навдахои таракаш дорчинии сурхча, баргаш байзашакли яклухт, гулаш зарди баланд, мевааш сурх, тухмаш дорчини. Мохи май гул карда, авг. – окт. мева мебандад. З. с. дар арчазорхо, чойхои кушод, нишебихои серсанг, аксар вакт дар таркиши шаххо меруяд. …

ЁРДАМПУЛи БАРОИ ТАВАЛЛУДИ КуДАК (ёрдампулии яквакта) ба коргарзанону хизматчиён, заноне, ки дар мактабхои оли, миёнаи махсус ва омузишгохи касбхои техники, аспирантура, ординатураи клиники, дар курсхо ва мактабхои такмили ихтисос, тагйири ихтисос ва тарбияи кадрхо тахсил мекунанд, дода мешавад. Ё. дар чунин хачм таъин ва пардохта мешавад: хангоми ба дунё омадани …