«АЛФИЙЯ ВА ШАЛФИЙЯ», манзумаи хаким ва шоир Абубакр Зайниддин ибни Исмоили Азраки (ваф. 1083). Ба забони точики ва барои хокими Нишопур – Тугоншох (чияни Туграли Салчуки), ки ба бемории заъфи бох гирифтор шуда, табибон дар илочи он очиз омада буданд, таълиф гаштааст. Аз мутолааи манзума кувваи бохи хоким баркарор шудааст. …

АМБЛИОПИЯ (Amblyopia; аз юн. amblus – суст, заиф ва opos – чашм), бекувват шудани чашм. А.-ро бемории «чашми танбал» низ меноманд. Одатан дар як, баъзан дар харду чашм мушохида мешавад. А. маризии атфол аст (аз давраи таваллуд то синни 7-солаги давом мекунад). Баъзан дар кудаконе, ки як чашми онхо гирифтори …

«АЛ-ЧАВДИЯ» («Неки ва нек шудан»), рисолаест дар боби тиб. Мутааллик ба калами Абуали ибни Сино буда, с-хои 1005 – 10 ба забони точики иншо шудааст. Хачму мазмун, забону баёни «А.-Ч.» шаходат медихад, ки вай барои омма бо максади чори намудани коидахои хифзи саломати, баланд бардоштани савияи дониши тиббии мардум ва …

«АЛ-ХОВи Фи ИЛМИ-Т-ТАДОВи», асари Начмиддин Махмуд ибни шайх Соинуддин Илёси Шерози (а. 14). Китоб дар як мучаллад ва аз панч макола иборат аст. Маколаи якум дар баёни иллатхо, маколаи дуввум дар баёни хуммайёт (табхо), маколаи севвум дар баёни иллатхои андомхои зохири, маколаи чахорум дар баёни дорухои сода, маколаи панчум дар …

«АЛ-ЧОМЕЪ ЛИ МУФРАДОТИ-Л-АДВИЯ ВА-Л-АГЗИЯ» («Китоби чомеъ дар баёни дорухои сода ва гизохо»), асари Зиёуддин Абдуллох ибни Ахмад, маъруф ба Ибни Байтор (1197 – 1248). Аз китобхои бехтарин дар дорушиноси буда, дар он тавсиф, табиат ва хосияти давоии зиёда аз 1400 доруи сода ва гиёххои доруги бо номхои араби, юнони ва …

«АЛ-ФУСУЛУ-Л-ИЛОКИЯТУ Фи КУЛЛИЁТИ-Т-ТИБ», асари Абуабдуллох Мухаммад ибни Юсуфи Илоки (ваф. 1141) дар робита ба куллиёти тиб. Китоб аз руи куллиёти «Конуни тиб»-и Ибни Сино талхис ва танзим карда шудааст. Ахамияти китобро ба назар гирифта, олимон минбаъд ба он шарххои зиёд таълиф намудаанд, чунончи: шархи хаким Махмуд ибни Али ал-Химси мусаммо …

АЛЮМИНИЙ (Aluminium, Al), элементи химиявии гурухи III чадвали Менделеев, раками ат. 13, массаи ат. 26,98, харор. гуд. 6600, харор. чуш. 25000. А. 8,8 фисади массаи кишри заминро ташкил медихад. Дар табиат дар холати як изотопи собит вомехурад; чанд изотопи сунъии радиоактив хам дорад. Аксари намакхои А. дар об нагз хал …

«АЛ-ФОХИР Фи-Т-ТИБ», асари Абубакр Мухаммад ибни Закариёи Рози (865 – 925). Китоб аз як мучаллади бузург ва 26 боб иборат аст. Муаллиф дар он акидаи файласуфонро дар бораи манфиат ва зиёни дорухо ва гизохо оварда, орои баъдомадагону пешгузаштагони тиб оид ба аворизу иллатхои дар инсон аз сар то пой руйдихандаро …

«АЛФОЗУ-Л-АДВИЯ», асари хаким Нуриддин Мухаммад Абдуллох (маъруф ба хаким Айнулмулки Шерози; а. 18). Китоб ба забони точики таълиф шуда, оид ба тахкики номхо, табиат ва хосияти дорухои сода бахс мекунад. С. 1726 ба номи Шахобиддин Мухаммад Шохичахон таълиф шуда, аз мукаддима, натича ва хотима иборат аст. Мукаддима дар чахор фоида …

«АЛ-ХОВи», асари Абубакр Мухаммад Закариёи Рози дар тиб. Рози дар асар хамаи беморихои маълум ва муоличаи онхоро зикр кардааст. Бино ба маълумоти Абурайхони Беруни «А.-Х.» аз 13 фасл иборат аст: бемори ва муоличаи беморон, хифзи сихат; бахия (чоки захм), шикастабанди ва захмхо; неруи дорухо, гизо ва диг. моддахо, ки дар …