Илм

««МУҶАРРАБОТИ АКБАРӣ», асари ҳаким Муҳаммадакбар ибни Муҳаммадмуқими Деҳлавии маъруф ба Арзонӣ (ваф. баъд аз с. 1718). Дар ин китоб муаллиф асосан таҷрибаҳои шахсии худро оид ба тиб, ташхис, табобат ва давоҳо гирд овардааст. Китоб борҳо ба тариқаи сангӣ дар Ҳинд ба чоп расидааст. С. Шаҳобуддинов.

МУШАКПАРӣ, беихтиёр ва мунтазам кашиш хӯрдани мушакҳои ҷудогона ё гурӯҳи мушакҳо. Бештар мушакҳои рӯй, гардан, даст, баъзан мушакҳои забон ва диафрагма мепаранд. Зуҳуроти М. дар беморон гуногун аст, вале дар як одам, одатан, бетағйир мебошад, яъне доим як мушак (ё мушакҳо) кашиш мехӯрад. Мас., ҳангоми паридани мушакҳои рӯй бемор якбора …

МУШКАК (Patrinia intermedia), гиёҳест бисёрсола. Аз 20 то 75 см қад мекашад. Тиррешаи бӯри сиёҳтоб дорад. Пояаш сершохча, зарди сабзтоб. Баргаш сахт, хокистарранги сабзтоб; баргҳои бехи поя байзашакли дандонадор, пармонанд, баргҳои пояаш пармонанди нештаршакл. Гулаш зарди зангӯламонанд. Моҳҳои май – июл гул мекунад. Дар шахҳо, нишебиҳои серсангу шағал, регзор, соҳилҳои …

МУШКБУЯ (Psoralea drupaceae), ширмолқурут, гиёҳест бисёрсола. Аз 40 то 200 см қад мекашад. Пояи рости сершох, барги сепарра ё байзашакл, гули бунафш, баъзан нофармон дорад. Июн – авг. гул карда, июл – сент. тухм мебандад. Дар ҷойҳои серсанг, нишебии теппаҳо, баъзан чун алафи бегона дар пахтазор, гандумзор, канори роҳ ва …

МУШОВАРАГОҲИ ТИББИИ ЗАНОН, сохтори таркибии таваллудхона ё марказии саломатӣ, ки ба аҳолӣ ҳама гуна ёрии амбулатории акушерию гинекологӣ мерасонад. Сиҳату саломат таваллуд кардани занҳои ҳомила ба саривақт аз назорати М. гузаштани онҳо, ба муоинаи мунтазам (дар вақти ҳомилагӣ) вобаста аст. Аз ин рӯ, дар сурати зуҳури аломатҳои аввалини ҳомилагӣ ба …

МУШОВАРАИ ТИББИЮ ГЕНЕТИКӣ, яке аз намудҳои умури тиббӣ, ки мақсад аз он пешгирии бемориҳои ирсӣ аст. Вазифаи асосии М. тавассути усулҳои генетикӣ ташхис намудани беморӣ, муқаррар сохтани дараҷаи хавфи ба дунё омадани кӯдаки гирифтори бемории ирсӣ, пешомади саломатии патсиент ва фаҳмондани хулосаи тиббию генетикӣ мебошад. М.-ро, одатан, дар пажӯҳишгоҳҳо, кафедраи …

МУШОҲИДАИ МОНИТОРӣ, усули мушоҳидаи муттасил аз болои нишондодҳои фаъолияти физиологии организм ба тавассути асбобҳои махсус – мониторҳо. М. м. бо мақсади ошкор сохтани ҳолатҳои барои ҳаёти бемор хавфнок ва ноҷӯриҳои фаъолияти физиологие, ки ҳангоми мушоҳидаи муқаррарӣ бартараф намудани онҳо ғайриимкон аст (яъне онҳо ногаҳон ва ба муддати кӯтоҳ ба амал …

МУШУНГ (Pisum sativum), нахӯди даштӣ, растаниест яксола. Баландиаш то 1 м; пояаш ғафси камшохча, баргаш мураккаб (аз 2 – 3 ҷуфт баргча иборат), гулаш калони одатан ҳарранга, баъзан сафедтоб, ғилофакаш 6 – 8-тухма, тухмаш мудаввари зарди сабзча, сурхтоби холдор. Моҳҳои июн – июл гул ва июл – авг. мева мекунад. …

МУШХОР (Arctium tomentosum), парам, патрун, эзорчаспак, гиёҳест дусола. Аз 60 то 150 см қад мекашад. Пояаш сершохи сурхча, баргаш калон, гулаш бунафши сиёҳтоб, мевааш дорчинии хокистарранг ё бӯр. Июн – авг. гул карда, мевааш авг. – сент. мепазад. Дар нишебии теппаҳо, заминҳои партов, боғ, ҷойҳои сернаму соя, қад – қади …

МӯЙ (Pili), торҳои найчамонанди маҳин ва нозуке, ки аз пӯст мерӯянд. М. ба ғайр аз кафи даст, пошнаи пой, пушти буғумҳои нохундор, лаб ва баъзе қисмҳои дигар қариб тамоми бадани одамро фаро гирифтааст. М. дароз (дар сар, занах, зери ноф, зери каш), қилмонанд (абрӯвон, мижгон ва ғ.) ва пашмакмонанд (дар …