АНТРОПОМЕТРИЯ (Antrophometria; аз антропо… ва …метрия), колбадшиноси, мачмуи тарзу усулхои мукаррар намудани хусусиятхои морфологии бадани одам: чен кардани кад, вазн, андомхои зохирии бадан (андозаи косахонаи сар, кафаси сина, гардан, китф, бозу, рон, соки по), инчунин нишондодхои вазоифи (гунчоиши шуш, кувваи мушакхо ва г.). Дар мавриди А. аломатхои ченкуни ва тафсири …

АНТИГЕНХО (аз анти… ва юн. gennao – ба вучуд овардан), подзохо, моддахои табиаташон бегонаи органики, ки мавриди ба организм фиристодан (на аз рохи аъзои хозима), сафедахои махсус – подтанхо хосил карда, бо онхо таъсири тарафайн баркарор менамоянд. А. факат бо хамон подтанхое пайваст мешаванд, ки зери таъсири худи онхо ба …

АНТИВИТАМИНХО (аз анти… ва витаминхо), пайвастхое, ки сохти химиявиашон ба витаминхо монанд аст, вале таъсири биологии зидди витамини зохир менамоянд. А. хангоми ба организм рох ёфтан, ба чойи витаминхо дар реаксияхои мубодилаи моддахо иштирок карда, чараёни муътадили онхоро суст ё халалдор месозанд. Ин боиси норасогии витамин дар организм мегардад (хатто …

АОРТА (Aorta), шохраг, абхар, раги шараёни, ки аз меъдачаи чапи дил ибтидо мегирад. А. аз кисми болорав, камонак ва кисми поёнрав иборат аст. Кисми поёнрав то назди диафрагма А.-и сина ном дорад. Кисми аз диафрагма поёни онро А.-и шикам меноманд. Он дар савияи мухраи IV миён ба шараён (артерия)-хои тихигохии …

АНЧИР (Ficus carica), т и н, бутта ё дарахтест хурд. А.-и худруй то 4 – 5 м кад мекашад. Танааш сершох, баргаш калони чокдор, мевааш мурудшакл ё кулчамонанди зард, сабз, бунафш ва бур. А.-и худруй дар кухистони Хисор, Дарвозу Каротегин ва диг. мавзеъхо дучор меояд. А.-ро дар Точикистон аз замонхои …

АНТРОПОНОЗХО (Anthroponoses; аз антропо… ва nosos – бемори), беморихои сирояти ва паразитии одам, ки ангезандаи онхо дар чараёни тахаввулот факат барои сукунат дар организми инсон мутобик гаштааст. Манбаи сирояти ангезандахои А. факат одам мебошад (шахси бемор ё хомили ангезандахои маризи). Ба А. амёбиаз, аскаридоз, домана, исхоли хунин, вабо, полиомиелит, хунок, …

АППЕНДИТСИТ (Appendicitis), илтихоби кирмруда, газаки изофаи кирмшакл (аппендикс)-и курруда. Дар рудаи одам микроорганизмхои гуногун мавчуд бошанд хам, онхо одатан бемориовар нестанд. Аммо дар баъзе мавридхо хосияти номатлуби онхо зухур ёфта, боиси газаки руда мегарданд. Мас., яке аз сабабхои пайдоиши А. аз изофаи кирмшакл ба курруда бо душвори гузаштани мухтавои руда …

АППЕНДИКС (аз лот. appendix – замима, зоид), кирмруда, изофаи кирмшакли курруда. А.-и одам 1 – 28 см, кутраш 4 – 5 мм аст. Дарозии А. баъзан то 28 см мешавад; дарозии А.-и навзодон 3 – 5 см, кудакони 10 – 12-сола 9,5 см аст. Дар баъзе холатхо одам метавонад А. …

АПОНЕВРОЗ (Aponeurosis), лавхачаи пахни бофтахои пайванди, ки аз наххои устувор ва чандир таркиб ёфтааст. Тавассути ин гуна лавхачахо мушакхо ба устухон ё дигар бофтахои бадан пайваст мешаванд. Ниём (мушакпарда)-и зери пусти кафи пой, кафи даст, кисми муйдори сарро низ А. меноманд. Ранги А. сафеди нукрагун аст. Аз чихати сохтори гистологи …

АПАТИЯ (аз юн. apatheia – бетаваччухи), бетафовути, бетарафи нисбат ба атрофиён. Холати маризиест, ки дар мавриди он шахс нисбат ба хама гуна амалиёту вокеахо бетафовут ва беэътино мешавад (фалачи эхсосот). Бисёр вакт А. бо амбулия (зафъи умумии фаъолияти рухи) чур мегардад. Чунин беморон камхаракат, камгап, беташаббус ва берагбат мебошанд. Алоими …