Илм

Сабабҳои бемориҳои системаи дилу рагҳо. Сабабҳои асосии бемории дил аз паст шудани фаъолияти ҷисмонӣ, пурхўрӣ, тамокукашӣ, истеъмоли аз меъёр зиёди шароб, асабонишавӣ вобаста аст. Хусусан шароб ва заҳри тамоку (никотин) ба системаи дилу рагҳо таъсири манфӣ мерасонад. Масалан, аз меъёр зиёд истеъмол кардани шароб дилро заҳролуд ва таркиби онро иллатнок …

АРДОНА (Althaea armenica), гулхайрии даштӣ, гиёҳест бисёрсола. Аз 30 то 200 см қад мекашад. Пояаш рости серпашмак, арғувонӣ. Баргаш думчадори 3 ё 5-парра, хӯшагулаш майда, гулаш гулобӣ ё бунафши гулобӣ, тухмаш гурдашакли дорчин. Моҳи июн гул мекунад. Одатан, дар заминҳои бекорхобида ва ҳамчун алафи бегона дар юнучқазор, боғҳо, қад – …

АРЕФЛЕКСИЯ (аз а – ҳиссачаи инкорӣ ва reflexus – инъикос), ба таъсири ангезандаҳо вуҷуд надоштани рефлекс (яъне ҷавоб). А. дар натиҷаи осеби сохторҳои гуногуни системаи асаб ва хароб гаштани фаъолияти ҳуҷайраҳои он ба вуқӯъ мепайвандад. А. метавонад ҳангоми атрофияи возеҳи мушакҳои устухонбандӣ низ ба вуҷуд ояд (ниг. Амиотрофия, Дистрофия). Зери …

АРЗАН (Panicum milliaceum) говарс, говарса, растаниест ғалладона. Пояаш рости шохаронда, то 1,5 м қад мекашад. Баргаш дарози нӯгтез, пашмакдор. Хӯшагулаш парешон ё ғунча. Донаш хурд, рангаш сафед, зард, норанҷӣ, сурх, хокистарранг ё сиёҳ. Моҳҳои июн – авг. гул мекунад. А. аз зироатҳои қадимист; онро ҳанӯз 4 – 5 ҳаз. сол …

АРИТМИЯИ ДИЛ (аз а – ҳиссачаи инкорӣ ва юн. rhythmos – низом), номураттаб кашиш хӯрдан (тапидан)-и дил, ки дар натиҷаи ихтилоли фаъолияти ҷудогонаи он ба амал меояд. Одам, одатан, задани дилашро ҳис намекунад, бинобар ин аз суръати он бехабар аст. А. д. дар номураттабӣ, бозистодан ва таппиши бетартиби он зоҳир …

АРОМАТЕРАПИЯ (аз юн. aroma – хушбуӣ, накҳат ва терапия), яке аз усулҳои муолиҷа. Бо мақсади А. аз равғанҳои эфирдор истифода мекунанд. Дар табиат зиёда аз 3000 намуди растаниҳо дучор меоянд, ки дар таркиби онҳо равғани эфир мавҷуд аст. Бо мақсади А. фақат 300 намуди онҳо истифода мегардад. Равғани эфир нафақат …

АРРОФӣ (Medicina empirica vanditatio praestiga), табибтарошӣ, ба муолиҷа машғул шудани шахсони маълумоти тиббӣ надошта, аксар ҷоҳил, ки усулҳои табобати аз ҷиҳати илмӣ беасос ва аксар барои ҳаёти беморон пурхавфро ба кор мебаранд. А. ҳанӯз дар ибтидои тараққиёти ҷамъияти инсонӣ ба вуҷуд омада дар он оҷизии мардум дар назди қувваҳои табиат …

АРТЕРИИТ (Arteritis), илтиҳоби девораҳои шараён. А. шадид ва музмин мешавад. А.-и шадид ҳангоми бемориҳои сироятии вазнин (домана, ҳасба, уфунат, грипп ва ғ.) дучор мешавад. Дар натиҷаи А. торҳои девораи шараён осеб меёбанд. Бисёр вақт ба иллати мазкур суддаҳои назди деворавӣ низ ҷур мегарданд. Хусусан А.-и мадданок, ки боиси маҳв ва …

АРТЕРИЯҲО (Arteria; аз юн. aerterio – нигоҳ доштан), шараён, сурхраг, рагҳое, ки аз дил сар шуда, хунро ба узвҳо ва бофтаҳои бадан мебаранд. Ба воситаи А. хуни тозаи аз оксиген сер (рангаш сурхи равшан аст) ҳаракат мекунад (ғайр аз А.-и шуш, ки онҳо хуни варидиро аз дил ба шуш мебаранд). …

АРТРАЛГИЯ (Arthralgia; аз юн. arthron – банд ва algos – дард), дарди бандҳо. Дард пайдо кардани чандин бандаҳоро полиартралгия меноманд. А. дар мавриди бемориҳои тарбодӣ, сироятӣ, эндокринӣ ва ғ. мушоҳида мешавад. Сабаби пайдоиши дард нӯги асабҳои ғилофаи бандҳоро ангехтани маҳсули илтиҳоб, аксуламалҳои иммунологӣ, токсинҳо, кристаллҳои намак (мас., уратҳо), остеофитҳо ва …