Илм

Сиреши саҳроӣ —   Ин гиёҳ монанди сиреши кӯҳӣ, вале баргаш аз барги он хурдтар, пояаш низ аз пояи сиреши кӯҳӣ кӯтоҳ ва бориктар. Гули сиреши даштӣ зардтоб, вале гули сиреши кӯҳӣ сафед аст. Қисми заминӣ, яъне бехрешаи ҳар ду дар сохт ба якдигар монанд: дар мобайни решаҳояш монанди анҷири зард …

Сиреши куҳӣ — Инро тоҷикони ноҳияҳои Айнию Панҷакент шушкаҳак меноманд, вале тоҷикони водии Ҳисор сичак (севчук ё сич) мегӯянд. Решаи ин ғафстар аз решаи сиреши даштӣ, баргаш низ дароз ва сербартар, пояаш ҳам ғафстар ва баландтар аз сиреши даштӣ мешавад; гулаш сафеди моил ба сурхӣ, самараш гирдак ва таъмаш тунди моил …

Кучула (русс. Чилибуха ва англиси Kuchla) — Ин тухми дарахти ҳиндӣ аст, ки самараш ба андозаи норанҷ мешавад. Дар даруни он донаҳои паҳни гирдак ҷой гирифтаанд, ки бисёр сахт ва талх мебошанд. Ҳамин донаҳои дар самараш буда кучулаанд. Онро дар шир тар карда, аз пӯсташ ҷудо сохта, баъд барои истеъмол бо сӯҳон …

Исфанох — Ин гиёҳро дар як қатор маҳалҳои тоҷикон испаноғ,  исфаноҷ ё испаноқ низ меноманд. Ин расгании баҳорӣ мебошад, бисёр нозук аст. Ба руссӣ онро Шпинат меноманд. Ин растанӣ ҳам навъи бӯстонӣ дорад ва ҳам саҳроӣ. Дар тиб қисми бӯстонии он истифода мешавад, ки мехӯранд. Беҳтарини он тару тоза ва боронрасидаи он …

Ишлон —  Ин гиёҳ дар заминҳои биёбон ва шӯразорҳо мерӯяд. Ҳамеша сабз ва пуроб мебошад, барг надорад, аз як бех (реша) шохҳои борики бисёр, ки гӯё ҳамаи онҳо аз гиреҳҳои буғумдор иборат мебошанд. Таъмаш шӯр аст. Агар инро хушк карда бисӯзанд, оташаш бисёр тез аст. Қисми рӯизаминии инро бо каланд бурида, …

Шибит (шибитак), ки онро ба забони русси (дикий азиатский укроб) меноманд. Ин растании хӯрданӣ, ки боғӣ ва даштӣ мебошад, дар халқи мо маълум аст.  Аз сабзаҳои мӯътабартарин ва боқадр ҳисоб меёбад. Агар инро дар соя хушк кунанд, қувваташ то ду сол боқӣ мемонад ва баъд аз он бекора мегардад. Мизоҷаш …

Маҳсар — Ин гули гиёҳи маълум аст, ки гулаш пӯпакшакли риштавор аз миёни қуббаҳои хорнок, монанди риштаҳои заъфарон беруномада мебошад. Ин ҳам боғӣ мешавад ва ҳам саҳроӣ. Мизоҷи гули даштиаш дар дараҷаи севум гарм ва дар дувум хушк аст, вале мизоҷи бӯстониаш дар дараҷаи дувум гарм ва дар якум хушк …

АППЛИКАТСИЯ (Applicatio), амалест, ки бо мақсади нигоҳубини ҷавфи даҳон ба кор бурда мешавад. Порчаи докаро ба маҳлули 0,1%-и риванол ё доруҳои дигар тар карда, ба луобпардаи даҳон мегузоранд. Ин амал рӯзе чанд маротиба (3 – 5 дақиқагӣ) такрор карда мешавад. А.-и ҷароҳатҳоро низ ба ҳамин усул гузаронидан мумкин аст.

АПРАКСИЯ (юн. apraxia – бефаъолиятӣ), ихтилоли фаъолияти мақсаднок, ки бинобар осеби қисмҳои гуногуни қишри мағзи сар пайдо мешавад. А. ҳангоми омоси майна, энсефалит ва ғ. сар мезанад. Вобаста ба мавзеи иллат чанд навъи А.-ро фарқ мекунанд (мас., фазоӣ, мушакӣ, даҳонӣ ва ғ.). Сабаби А.-и фазоӣ осеби қисми пушти сару зери …

АПТЕКА (аз юн. apotheke – анбор), ниг. Дорухона.