Илм

КАЗЕИН (лот. caseus – панир), сафедаи шир, ки дорои хама гуна аминокислотахо аст. К. манбаи асосии калтсий ва фосфори гизои низ мебошад. Дорухои К.-ро дар тиб фаровон кор мефармоянд, мас., хангоми тагзияи сунъи, муоличаи панкреатит, перитонит. К. ба таркиби мархамхо ва ширешхои биологи низ дохил карда мешавад. К.-и шири гов, …

КАЛИЙ (лот. Kalium), К. элементи химиявии гурухи 1 системаи даврии Менделеев; раками ат. 19, массаи ат. 39,098; с. 1807 Г. Дэви хангоми электролизи ишкорхои К ва Na чудо кардааст. К. аз ду изотопи собит – 39К (93,10%), 41К (6,88%) ва як радиоактив – 40К (0,1%, Т1/2 = 1,32 • 109 …

КАЛТУЧ, чашмаи минерали. Дар нишебии чан. к. – кухи Хисор, дар водии д. Кофарнихон, 0,5 км поёнтар аз дехаи Калтуч чой гирифтааст. Баландиаш аз с. б. 1140 м. Дебиташ – 6 л/сон., харор. обаш 30,20С. Оби чашма аз гидрокарбонатхо, калсий, натрий таркиб ёфтааст. Бо максади табобати беморихо истифода мешавад. Ад.: …

КАЛТСИЙ (Calcium, аз лот. calx – охак), Са, элементи химиявии гурухи II системаи давраи Менделеев, мансуби металлхои ишкорзамин; раками ат. 20, массаи ат. 40, 08. Аввалин бор с. 1808 Г. Дэви чудо кардааст. К.-и табии аз омехтаи 6 изотопи собит (40Ca, 42Ca, 43Ca, 44Ca 46Ca ва 48Ca) иборат аст, ки …

КАЛМОЧ (Trichodesma incanum), як навъ растании бисёрсола. Баландиаш то 110 см. Пояи сершохчаю барги байзашакл ё нештаршакли дарозруяи сермуяк (дарозиаш 2 – 10 см, бараш 1 – 3 см), хушагули тугшакл, гули нилгун ё сафеди кабудтоб, чормагзаки мудаввар ё байзашакли дорчинии ашхаб (дарозиаш 6,5 – 9 мм) дорад. Май-окт. гулу …

КАЛЛАПОЧА, узвхои даруни, калла, дум, дасту пои хайвонот, ки баъди куштан чудо карда мегиранд. Баъзе узвхо – чигар, гурда, магзи сар, дил, сина, пардаи зери шуш дар гизоноки аз гушт ками надоранд, аз чихати микдори баъзе витаминхо, леситин, намакхои минерали бошад, аз он мегузаранд. Чигар, хусусан чигари гов ва гусола, …

КАЛи, чараб, бемории пуст, ки занбуругаки Ахорион Шенлейн (Achorioni Sohönlein) меангезад. Дар Туркия, Испания ва чазирахои ук. Ором пахн шудааст. К. аксар аз одамони бемор ё анчоми онхо ва баъзан аз хайвонот (гурба, муш ва г.) ба одамони солим мегузарад. К. бештар дар кисми муйдори сар, баъзан дар пуст ва …

КАМОЛ (Ferula), кумот, номи умумии чанд навъ гиёхи бисёрсола. Аз 2 то 3 м кад мекашанд. Баргхои бурришнок, тудагули чатршакл, гулхои майдаи зард ё сафедча доранд. Дар Точикистон кариб 40 намуди он меруяд. К.-ро метавон дар махалхои кухсор дучор омад. Аз К. зифт, самг, эфир, дору ва г. мегиранд, мас., …

КАМАРДАРД (Lumbago), миёндард, люмбаго, дарди шадиди миён, ки дар натичаи зур омадан ба мушакхои сутунмухра (хангоми бардоштани бори вазнин ё харакати бечо), аз хад хунук хурдан (хусусан шамол кашидани миён) сар мезанад. К. зухуроти радикулит, беморихои сутунмухра ва г. низ мебошад. К. хангоми хаму рост шудан, пахлу гаштан, сурфаи сахт, …

КАМАКЛи, нукси фаъолияти рухи, ки дар мавриди он донишу малакахои каблан гирифта кам ё батамом ва бе бозгашт нест мешаванд. К. навъхои гуногун дорад, мас., пирсоли, фалачи, машруботи, раги, шизофренияви ва г. Вобаста ба дарачаи зухурот К. пурра ва чузъи мешавад. Хангоми К.-и пурра мухокимарони, хофиза, тафаккур аз байн меравад, …