Илм

АОРТА (Aorta), шохраг, абхар, раги шараёни, ки аз меъдачаи чапи дил ибтидо мегирад. А. аз кисми болорав, камонак ва кисми поёнрав иборат аст. Кисми поёнрав то назди диафрагма А.-и сина ном дорад. Кисми аз диафрагма поёни онро А.-и шикам меноманд. Он дар савияи мухраи IV миён ба шараён (артерия)-хои тихигохии …

АНЧИР (Ficus carica), т и н, бутта ё дарахтест хурд. А.-и худруй то 4 – 5 м кад мекашад. Танааш сершох, баргаш калони чокдор, мевааш мурудшакл ё кулчамонанди зард, сабз, бунафш ва бур. А.-и худруй дар кухистони Хисор, Дарвозу Каротегин ва диг. мавзеъхо дучор меояд. А.-ро дар Точикистон аз замонхои …

АНТРОПОНОЗХО (Anthroponoses; аз антропо… ва nosos – бемори), беморихои сирояти ва паразитии одам, ки ангезандаи онхо дар чараёни тахаввулот факат барои сукунат дар организми инсон мутобик гаштааст. Манбаи сирояти ангезандахои А. факат одам мебошад (шахси бемор ё хомили ангезандахои маризи). Ба А. амёбиаз, аскаридоз, домана, исхоли хунин, вабо, полиомиелит, хунок, …

АППЕНДИТСИТ (Appendicitis), илтихоби кирмруда, газаки изофаи кирмшакл (аппендикс)-и курруда. Дар рудаи одам микроорганизмхои гуногун мавчуд бошанд хам, онхо одатан бемориовар нестанд. Аммо дар баъзе мавридхо хосияти номатлуби онхо зухур ёфта, боиси газаки руда мегарданд. Мас., яке аз сабабхои пайдоиши А. аз изофаи кирмшакл ба курруда бо душвори гузаштани мухтавои руда …

АППЕНДИКС (аз лот. appendix – замима, зоид), кирмруда, изофаи кирмшакли курруда. А.-и одам 1 – 28 см, кутраш 4 – 5 мм аст. Дарозии А. баъзан то 28 см мешавад; дарозии А.-и навзодон 3 – 5 см, кудакони 10 – 12-сола 9,5 см аст. Дар баъзе холатхо одам метавонад А. …

АПОНЕВРОЗ (Aponeurosis), лавхачаи пахни бофтахои пайванди, ки аз наххои устувор ва чандир таркиб ёфтааст. Тавассути ин гуна лавхачахо мушакхо ба устухон ё дигар бофтахои бадан пайваст мешаванд. Ниём (мушакпарда)-и зери пусти кафи пой, кафи даст, кисми муйдори сарро низ А. меноманд. Ранги А. сафеди нукрагун аст. Аз чихати сохтори гистологи …

АПАТИЯ (аз юн. apatheia – бетаваччухи), бетафовути, бетарафи нисбат ба атрофиён. Холати маризиест, ки дар мавриди он шахс нисбат ба хама гуна амалиёту вокеахо бетафовут ва беэътино мешавад (фалачи эхсосот). Бисёр вакт А. бо амбулия (зафъи умумии фаъолияти рухи) чур мегардад. Чунин беморон камхаракат, камгап, беташаббус ва берагбат мебошанд. Алоими …

АОРТИТ, илтихоби девораи аорта. А. шадид, зершадид ва музмин мешавад. А.-и шадид дар мавриди беморихои шадиди сирояти ё ягон осеб инкишоф меёбад. А.-и музмин дар заминаи А.-и шадид, беморихои сироятии музмин, хусусан, сифилис, тарбод сар мезанад. А. бештар оризаи сифилис аст. Хангоми А. асосан аортаи болорав осеб меёбад. Дар натича …

АНУРИЯ (Anuria; аз an – хиссачаи инкори ва uron – пешоб), тамоман катъ ё хеле кам шудани ихрочи пешоб. Хангоми беморихои гуногун, мас., нефрити шадид ва музмин, банд шудани рохи пешоб, иллати шадиди гурдахо, нефропатияи занхои хомила, кай ва исхоли беист (вабо, гастроэнтерит) ба амал меояд. А. пасигурдаи, пешигурдаи, хакики, …

АНЧИБАРАК (Polugonum nitans), гиёхест бисёрсолаи худруй. Аз 25 то 95 см кад мекашад. Пояаш рост, баргаш дарозруя ё нештаршакл. Гулаш гулобии сафедтоб, хушагулаш байзашакл. Мевааш чормагзаки секирра, суфта, чилодор, дорчини ё бури дорчини. Июн – сент. гул карда тухм мебандад. А. дар алафзор, арчазор, тусзор, маргзорхо меруяд. Дар к-куххои Туркистон, …