ДАРИДАНИ УЗВХОИ ТАНОСУЛ, як гурух осебхое, ки бинобар сабабхои гуногун рух намуда, фаъолияти аъзои чинсиро халалдор месозанд. Даридагии узвхои таносули беруни дар мавзеи лабхои хурд ва калони фарч, луобпардаи сурохи беруни пешобдон ва клитор ба мушохида мерасад. Онро зери бехиссозии чузъи медузанд. Даридагии чатан аз 3 дарача иборат аст. Дар …

«ДАСТУРУ-Л-АТИББО», асари Мухаммадкосими Астарободии мулаккаб ба Хиндушох ва машхур ба Фаришта (ваф. 1624). Ба забони точики таълиф шудааст. Китоб аз мукаддима ва се боб иборат аст. Як нусха аз дастнависи он дар хачми 134 варак дар Захираи дастнависхои шаркии АИ ЧТ зери раками 1308 махфуз мебошад. Ад.: «Фехристи нусхаи хаттии …

ДАРДИ СИНАИ НАВЗОДХО, варамидани гадуди синаи навзодхо дар рузхои аввали баъди таваллуд. Дар натичаи ба организми кудак дохил шудани гормонхои модар (тавассути хамрохак ё шир) ба вучуд меояд. Д.-ро метавон хам дар писарон ва хам дар духтарон мушохида кард. Дар аснои Д. гадуди синаи навзодхо калону сахт шуда, баъзан дард …

ДАМКуТОХи (Dyspoë), ихтилоли басомад ё амикии нафаскаши, ки боиси эхсоси норасоии хаво мегардад. Сабаби Д. мумкин аст ихтилоли ягон аъзои фаъолияти нафаскаши бошад, ки дар он кишри майна, маркази нафас, асабхои хароммагз, мушакхо, сандуки сина, диафрагма, шуш, силсилаи дилу рагхо, хамчунин хун (газхоро интикол медихад) ширкат меварзанд. Агар танзими асабии …

ДАЛТОНИЗМ, ихтилоли босираро гуянд, ки кас дар ин муддат гуногунии рангхоро фарк карда наметавонад. Одами босирааш солим се ранги асоси – сурх, сабз ва кабудро мебинад. Хангоми Д. рангхои сурху сабз хеле хира менамоянд ё умуман дида намешаванд. Одамоне, ки ранги кабудро фарк карда наметавонанд, хеле кам мебошанд. Пурра фарк …

ДАВОХОИ ТАБИи, дорухои биогени, васоити давоие, ки аз ашёи наботи, хайвони ва маъдани тахия карда мешаванд. Д. т. дорои моддахои фаъоли биологи мебошанд, ки ба раванди мубодилаи моддахо, илтихоб, аксуламалхои иммунологи ва г. таъсири мусбат мерасонанд. Баъзе Д. т.-е, ки ба мубодилаи моддахо ва раванди тачдиди бофтахо таквият мебахшанд, ба …

ДАРАХТИ КАХВА, растаниест хамешасабз. Баргхояш гафс, сабзи сиёхтоб. Гулаш сафед, хушбуй, монанди гули ёсуман. Мевааш сурх ё кабуди сиёхтоб, 2-то дона дорад. Дар чахон такр. 50 намуди Д. к. меруяд. Барои сабзиши Д. к. махалхое, ки микдори боришоти солонаашон ба 2200 – 3300 мм мерасад, мусоид аст. Онро аз тухм …

ДАНДОНДАРД, эхсоси ногуворе, ки бинобар осебу иллати дандон падид меояд. Дар бисёр мавридхо сабаби Д. кариес, пулпит, периодонтит ва дигар беморихо мебошанд. Хангоми кариес дард кутохмуддат буда, бинобар истеъмоли ширавор, гизохои шур, турш, хунук ва бисёр гарм пайдо мешавад. Барои бемории пулпит дарди хуручмонанд хос аст. Он шабона авч гирифта, …

ДАНДОН (Dens, odontos), узвест барои газидан ва хоидани гизо. Д.-хо инчунин дар талаффузи баъзе овозхо иштирок мекунанд. Хайвонот Д.-ро гайр аз хоидан, барои мухофизат, хамла ва сайд низ истифода мебаранд. Дар чараёни тахаввул Д. ба туфайли тагйироти пулакчахое, ки тани хайвоноти обии мухрадорро руйпуш мекарданд, ба вучуд омадааст. Д.-и мохихо …

ДАРД (Dolor, algos), эхсоси ногувор, баъзан токатфарсоест, ки аксаран хангоми таъсири нихоят шадид ё табохкор ба организм пайдо мешавад. Д. ифодаи фардии иллати организм ё ихтилоли баъзе вазифахои он мебошад. Д. дар чараёни тахаввулоти олами органики ба огохсозандаи хавфи бемори табдил ёфта, омили мухими биологие гардид, ки мавчудияти хаётро таъмин …