АДРЕНАЛИН (Adrenalinum; аз лот. ad – назди ва renalis – гурдаги), гормони гадуди болои гурда. Массаи мол. 183; моддаи кристаллии сафед; аз чихати оптики фаъол аст. Дар оби гарм, кислотахо ва ишкорхо хал мешавад. Моддаи ноустувор буда, ба хосилахои гуногун табдил меёбад. А. аввалин гормонест, ки дар холати кристалли чудо …

АГНОЗИЯ (аз a – хиссачаи инкори ва юн. gnosis – дониш, маърифат), дуруст тасаввур ва дарк карда натавонистании ашё ва ходисахо, ки бинобар осеб ёфтани маркази олии асаб (хангоми хуншории майна, омос, садамаи магзи сар ва г.) ба амал меояд. Вобаста ба осеби кисмхои алохидаи кишри майна А. босирави, сомеави …

АДИБ ИСМОИЛ, табиб ва файласуфи а. 12 форс-точик. Низомии Арузии Самарканди дар китоби худ «Чахор макола» доир ба тарзи табобати у чунин хикоя овардааст: «Дар ахди Маликшох ва баъзе аз ахди Санчар файласуфе буд ба Хирот ва уро Адиб Исмоил гуфтанди. Марде сахт бузург ва фозилу комил, аммо асбоби у …

АДНЕКСИТ (Adnexitis; аз лот. adn¬exa – зоид), салпингоофорит, газаки зоидхои бачадон (лулахои бачадон ва тухмдон). Микробхои гуногуни беморизо – стафилококкхо, стрептококкхо ва г. боиси А. мегарданд. Баъзан А. хангоми ба бачадон дохил кардани моддахои гуногуни химияви (мас., йод, спирт) низ пайдо мешавад. Микробхо ба зоидхои бачадон аз махбалу бачадон (дар …

АДСОРБСИЯ (аз лот. ad – ба, назди ва sorbeo – мечаббам), дар сатхи моддаи сахт ё моеъ (адсорбент) чаббида шудани газ ё махлул (адсорбат). Mac., агар ба махлули обии кислотаи сирко як порча ангишт андохта шавад, молекулахои кислотаи сирко дар сатхи ангишт А. шуда, микдори кислота дар махлул мекохад. А. …

АЗИЗОВ Аъзам Азизович (тав. 01.05. 1936, дехаи Кавраки нох. Рашт), чаррохи кудакон, доктори илми тиб (1997), проф. (1997), акад. Академияи инженерии ЧТ (аз с. 2005), Аълочии тандурустии ИЧШС (1986), Корманди шоистаи Точикистон (2001). Хатмкардаи ДДТТ (1960). Чаррох (1960 – 62) ва сардухтури Беморхонаи марказии нох. Чилликул (1962 – 64), духтур …

АЗИЗОВ Азим (20. 11. 1953, ш. Хучанди вил. Сугд – 26. 08. 2011, ш. Душанбе), духтури кудакон, доктори илми тиб (2000), профессор (2002). Хатмнамудаи факултаи педиатрии ДДТТ (1977). Духтури кудакон (1977 – 83). Ординатори кафедраи бемории кудакони ДДТТ (1983 – 85). Аспиранти Ин-ти тиббии ш. Ростови ФР (1985 – 88). …

АДЕНТИЯ (аз юн. а – хиссачаи инкори ва лот. dens – дандон), нукси модарзодист, ки тамоман ё кисман набудани дандонхоро нишон медихад. Бисёр вакт А. бо нодуруст сабзидани пуст, муй, гадудхои арак ва г. баробар зохир мегардад.

АДЕНОМИОМА (аз юн. aden – гадуд, mys – мушак ва …ома), омосест, ки асосан аз эпителияи гадуд ва бофтаи суфтамушак таркиб ёфтааст. Дар А. одатан, аломатхои сабзиш ва инкишоф ба мушохида намерасанд. А. бештар дар бачадон (махсусан дар кисми охири танаи он), махбал, гохо дар тухмдон, рохи меъдаю руда, талхадон …

АДЕНОМАИ ГАДУДХОИ ЧАРБ (Ad¬enoma sebaceum), омоси гайрисаратонии гадудхои чарби. А.-и хакики аз омоси хурд (кутраш то 1 см)-и сахт (пояча дорад) иборат аст. А. хеле кам, асосан дар пиронсолон ба мушохида мерасад. Бештар дар руй ва тахтапушт чой мегирад. Баъзе А. мансуби хол мебошанд. Онхо дар чини лабу бини, рухсора, …