Илм

МАНСУРОВА Фарида Ҳамидовна (тав. 1952, ш. Душанбе), доктори илми тиб (1998), проф. (2007), дорандаи мукофоти АИ ҶТ ба номи Е.Н. Павловский (2003). Хатмкардаи ДДТТ ба номи Абӯалӣ ибни Сино (1975). Ординатори клиникии кафедраи терапияи госпиталии ДДТТ (1977), корманди хурд ва калони илмии шӯъбаи ҷигару ғадуди зери меъда (1977 – 84), …

МАОРИФИ САНИТАРӣ, паҳн кардани донишҳои тиббӣ ва гигиенӣ; дар байни аҳолӣ бо мақсади нигаҳдорӣ ва пойдор гардондани саломатии онҳо тарбия намудани малакаҳои беҳдоштӣ. Гузарондани корҳои М. с. яке аз вазифаҳои асосии духтурон аст. Дар амалияи М. с. лексияю сӯҳбатҳои кормандони тиб, тарғиби донишҳои тиббӣ ба воситаи матбуот, радио, кино, телевизион …

МАРВАЗӣ, Абдурраҳмон Ҳасани Қуттонии Марвазӣ (с. тав. ва ваф. номаълум), табиб, риёзидон ва мунаҷҷими а. 12 форс-тоҷик. Дар ш. Марв таваллуд ёфта, таҳсили илм кардааст. М. оид ба тиб «Расоил фи-т-тиб» (Рисолаҳо роҷеъ ба тиб), «Китобу-р-равзот фи-л-ансоб» (Китоб оид ба насабҳо) ва диг. асарҳо эҷод намудааст. Вай дар асарҳояш усулҳои …

МАРВАК (Salvia sсlarea), м а р м а р а к, к а м п и р г у л а к, м а с тур а к, қ а л д и р м о ғ, гиёҳест бисёрсола. Аз 20 то 130 см қад мекашад. Пояи рост ва одатан …

МАРГ (Exanimatio), аҷал, фавт, бебозгашт қатъ гардидани фаъолияти организм, зинаи охирин ва ногузири ҳаёти ҳар як фард. Дар одаму ҳайвоноти олиташаккул қатъи амалиёти ҳаётан муҳим (нафаскашӣ, гардиши хун) дарҳол боиси ихтилоли бебозгашти сохти ҳуҷайраю бофтаҳо намегардад. Қатъ гаштани ҷараёни мубодилаи моддаҳо ва ихтилоли узву бофтаҳои гуногун якбора фаро намерасад, яъне …

МАРГИ МУФОҶО, ногаҳон фавтидани одам. М. м. мумкин аст ҳам дар одами тандуруст ва ҳам дар маризе, ки бемориаш аниқ шудаасту вале маҳз ҳамин лаҳза фавтидани ӯ ягон асос надошт, ба вуҷуд ояд. Дар одамони калонсол сабаби М. м. бисёр вақт бемориҳои дил – сактаи мушаки дил, миокардит, нуқси дил, …

МАРГИМУШ (Arsenicum), арсен, As, элементи химиявии гурӯҳи V ҷадвали Менделеев; рақами ат. 33, массаи ат. 74,921. Кристалли хокистарранги фӯлодгун. Изотопи собити А.-и табиӣ 75As аст. Дар қишри замин массаи А. 1,7 • 10-4%, бештар дар намуди минералҳои сулфурӣ дучор мешавад. Якчанд намудҳои аллотропии А. вуҷуд доранд. Собиттарини онҳо А.-и хокистарранги …

МАРГУЛИС Феликс Бенсионович (тав. 20. 01. 1929, ш. Дзержинскийи вил. Житомири Украина), ҷарроҳ, доктори илми тиб (1973), профессор. Хатмкардаи ДДТТ ба номи Абӯалӣ ибни Сино (1952). Мудири шӯъбаи тандурустӣ ва духтури ҷарроҳи Беморхонаи марказии ноҳ. Кировобод (ҳоло Панҷ; 1952 – 55), ординатори клиникӣ (1955 – 57), аспирант (1957 – 60), …

МАРДУМГИЁҲ (Panax ginseng), астаранг, ябрӯҳ, ябрӯҳуссанам, одамгиёҳ, женшен, гиёҳест бисёрсола. Баландиаш то 70 см. Пояи рости миёнхолӣ, барги панҷашакл, хӯшагули чатрнамо, гули сафеди дуҷинса, меваи сурхи лӯбиёшакл дорад. М.-и худрӯй дар Шарқи Дур, Хитои Шимолу Шарқӣ ва нимҷаз. Корея месабзад. М. растании гармипарвар ва сояпарвар аст. Одатан, дар сояи алафзори …

МАРЗАНГӯШ (Majorana hortensis) марзанҷӯш, гӯши муш, майоран, гиёҳест бисёрсола. Растании хушбӯйи райҳонмонанд. Баландиаш 20 – 50 см. Пояи росту сершох, барги майдаи дарозрӯя (1 – 2 см), резагули сафед, гулобӣ ё сурхтоб, хӯшагули кӯтоҳ дорад. Барги тар, хушк ё бирёни онро барои хушбӯйӣ ба таом меандозанд. Аз баргу гулаш равғани …