ДОРУХОИ РуХАФЗО, моддахое, ки кобилияти кори фикри ва чисмониро баланд мебардоранд (мас., меридил, сиднокарб, сиднофен, кофеин ва г.). Д. р. хоболудиро бартараф карда, ба одам таъсири рухнавоз, хушхоли, бардами мерасонанд, хисси гуруснаги ва ташнагиро фуру менишонанд. Д. р.-ро хангоми афсурдарухи, сустию бехоли, карахти, суст шудани кобилияти кори, хоболуди таъин мекунанд. …

ДОФАМИН, медиатор, яке аз интиколдихандагони чунбаи асаб ба синапсхои силсилаи асаби маркази. Дар танзими тарашшухи адреналин ва норадреналин ширкат меварзад. Д. дар хучайрахои хромафиннии сохторхои махсуси магзи сар хосил мешавад. Нейронхое, ки Д.-ро ба сифати медиатор хангоми интиколи чунбаи асаб истифода мебаранд, дар майнаи мобайн ва гипоталамус чандин хаста ба …

ДОСТИЕВ Ашур Рачабович (тав. 15. 06. 1951, дехаи Дурбати нох. Хисор), чаррох, доктори илмхои тиб (1998), проф. (2004). Хатмкардаи факултаи муоличавии ДДТТ ба номи Абуали ибни Сино (1974). Духтур-интерн (1974 – 75) ва чаррохи дармонгох (1975 – 76), ординатор ва мудири шуъбаи чаррохии Беморхонаи марказии нох. Хисор (1976 – 79), …

ДОРУХОИ ЭХТИЧОБи, моддахое, ки бо об махлули ширешмонанд хосил менамоянд. Д. э. луобпарда ва пустро бо пардаи мухофиз пушонида, торхои асаби хисро аз таъсироти гуногун хифз мекунанд. Онхо барои табобати омоси узвхои хозима, захролуди аз ишкору баъзе моддахои сузонанда, зиёд кардани муддати таъсири давохои гуногун ва г. истифода мешаванд. Ба …

ДОРУХОИ ШОШАРОН, моддахое, ки ихрочи шошаро афзун мегардонанд. Дар ин бобат дорухои гуногуни синтези хеле босамар мебошанд. Онхо чараёни чаббиши баръакси ионхои натрий ва обро дар чуякчахои гурда суст ва микдори пешоби дар гурда хосилшударо зиёд карда, ихрочи зиёдатии ионхои натрию оби бо онхо пайвастро аз организм метезонанд. Дар баробари …

ДОРУХОИ ХУНБАНД, моддахое, ки хунравиро бозмедоранд. Д. х. ду хеланд: 1) дорухои таъсирашон чузъи – исфанчи гемостази (хамираи хушки масомадори тромбин, тромбокиназа), ки аз плазмаи хуни одам ё гов тайёр карда мешавад, дорухои рагтангкунанда (адреналин, изадрин, мезатон ва г.), «каламхои хунбанд»-е, ки аз зоки алюминию калий, сулфати алюминий ва оксиди …

ДОРУХОИ ХОБОВАР, моддахое, ки дар одам холати ба хоби табии наздик, хоби амик ва бардавомро ба вучуд меоранд. Меъёри ками Д. х. таскинбахш мебошанд. Онхо ба кисмхои гуногуни асабияи маркази таъсири боздоранда расонда, боиси хоб мегарданд. Ба Д. х. хосилахои бензодиазепин, мас., нитразепам (эуноктин), кислотаи барбитурат ё барбитуратхо, мас., фенобарбитал, …

ДОРУХОИ СУЛФАНИЛАМИДи, сулфаниламидхо, моддахое, ки таъсири зиддимикроби доранд. Онхо хосилахои кислотаи сулфанилат мебошанд. Д. с. ба хучайраи микробдор ворид гашта, ба туфайли аз чихати химияви бо кислотаи параминобензоат шабохат доштанашон онро аз синтези кислотаи фолиат махрум месозанд ва бо хамин боиси таъхири сабзишу афзоиши микроорганизмхо мегарданд. Рушду инкишофи хучайрахои организми …

ДОРУХОИ ФИШОРШИКАН, моддахое, ки фишори шараёнро паст мекунанд. Д. ф. вокеан хам дорухое мебошанд, ки онхо рагхоро васеъ, тонуси онхоро суст ва фишори хунро паст менамоянд. Бо максади фаровардани фишор хамчунин дорухоеро низ истифода мебаранд, ки шиддати кашиши дилро суст мегардонанд; дар натича хун ба шохраг (аорта) кам равон мегардад …

ДОРУХОИ ТАБШИКАН, моддахое, ки хангоми таблазра харорати баданро паст мекунанд. Харорати бадан зимни табларза (сарфи назар аз сабабхое, ки онро ба вучуд овардааст) ва дар натичаи ихтилоли таносуби гармии организм (вакте ки хосил шудани гарми нисбат ба гармидихи зиёдтар аст) баланд мешавад. Бинобар ин ба сифати Д. т., одатан, давохое …