(карори Хукумати ЧТ аз 10.02.2016 № 66) Мукаддима Дар мархилаи муосири тараккиёти Чумхурии Точикистон салохиятнокии касбии ахоли яке аз шартхои мухимтарини рушди устувори чомеа ва таъмини ракобатпазирии иктисоди милли мебошад. Ахамияти фаъолияти самарабахши низоми тахсилоти ибтидои ва миёнаи касби дар халли ин масъалахо, пеш аз хама аз руи сохтори хозираи …

ГЕНЕТИКА (юн. genesis – пайдоиш), илмест дар бораи ирсият ва тагйирпазирии организмхо. Тасаввуроти аввалин дар бораи табиати ирсият ва тагйирпазири хануз дар ибтидои таърихи башарият баён ёфта буд. Он дар асоси мушохидаи одам доир ба хайвоноти хонаги, растанихо ва худи у ба вучуд омад. Одам хануз дар хамон даврахо барои …

ГЕПАТАРГИЯ (аз юн. hepat, hepatos – чигар, argia – бефаъолияти), энсефалопатияи чигар, яке аз навъхои синдроми клиники. Г. бо ихтилоли асабию рухи, ки бинобар иллати вазнини чигар сар задааст, ба вучуд меояд. Бештар дар аснои гепатит, сиррози чигар, дистрофияи захрии чигар рух менамояд; он метавонад дар ашхоси гирифтори ихтилоли шадиди …

ГЕПАРИН, моддае, ки лахтабандии хунро пешгири мекунад; бори аввал аз чигар чудо карда шудааст. Г. дар хучайрахои узвхои хайвонот, мас., чигар, шуш ва девораи рагхо хосил мешавад. Аз чихати табиати химияви мукополисахариди сулфурдор буда, аз глюкозамин, кислотаи глюкуронат ва г. иборат аст. Массаи мол. такр. 20000 Да. Г.-ро аз чигар …

ГЕПАТИТ (Hepatitis; аз юн. hepas, hepatos – чигар), номи умумии беморихои илтихобии шадид ва музмини чигар. Пайдоиши Г. гуногун аст. Г. якумин ва дуюмин мешавад. Г.-и якумин бемории мустакил ва Г.-и дуюмин падидаи бемории дигар аст. Г.-и якумин дар натичаи таъсири вирусхо (ниг. Гепатити вируси), шароб (ниг. Гепатити алкоголи), дорухо …

ГЕОГРАФИЯИ ТИББи, як сохаи география ва тиб, ки омилхои табии ва ичтимоии мавзеъхои чудогонаро бо максади ошкор сохтани таъсири онхо ба вазъи саломатии ахоли меомузад.

ГЕНОТИП, мачмуи генхое, ки дар хромосомахои организм чойгир шудаанд. Ба маънои васеъ Г. мачмуи омилхои наслии организм буда, нишонахои ирсии аз насл ба насл гузарандаро дар худ нигох медорад. Г. системаест, ки инкишоф, сохт ва фаъолияти хаётии организм, яъне мачмуи хамаи аломатхои организм – фенотипи онро назорат карда меистад. Г. …

ГЕНОДЕРМАТОЗХО (Genodermatosis; аз юн. genos – пайдоиш ва дерматозхо), беморихои ирсии пуст, ки бинобар мутатсияи генхо (барои инкишоф ва фаъолияти муътадили пуст заруранд) рух менамоянд. Г. метавонанд дар натичаи мутатсияи як ген (Г.-и моногени) ё таъсири мутакобили генхо ва омилхои гуногун ба вучуд оянд (Г.-и гуногуномил). Иллати ирсии пуст дар …

ГЕНЕТИКАИ ТИББи, як фасли генетикаи инсон, ки тарики инкишофи беморихои ирсиро меомузад, усулхои ташхис, пешгири ва табобати онхоро муайян менамояд. Бахши асосии Г. т. генетикаи клиники аст. Он сабабхои пайдоиш, инкишоф, чараён ва окибати беморихои ирсиро меомузад. Генетикаи клиники нейрогенетика, дерматогенетика, офталмогенетика, фармакогенетика ва г.-ро дарбар мегирад. Тамоми мардуми руи …

ГЕРОГИГИЕНА (аз юн. geron – пирсол ва hygieinos – шифобахш), як фасли геронтология, ки таъсири омилхои мухит (табии, маиши ва ичтимои)-ро ба раванди пир гаштани одам меомузад; барои бартараф сохтани таъсири номатлуби онхо тадбирхои зарури меандешад. Г. аз чанд илми мустакил иборат аст. Г.-и ичтимои таъсири омилхои ичтимоию иктисодиро ба …