АМЁБИАЗ (Amoebiasis), дизентерияи амёбавӣ, як навъ бемории паразитӣ. Ҳангоми он рӯдаҳо захмнок мешаванд, гоҳо думбал (абстсесс)-и ҷигар, майна ба вуҷуд меояд, шуш ва узвҳои дигар осеб меёбанд. Ангезаи А. (Entamoeda histolytica) ба оилаи Entamoebidae, синфи Sarcodinae (қалбакипойҳо), типи Protozoa мансуб аст. Ҳаёти ангезанда аз ду давра иборат мебошад: нашвӣ (трофозоид) …

АМИЛАЗАҲО, ферментҳое, ки оҳар, гликоген ва диг. полисахаридҳои ба онҳо наздикро таҷзия мекунанд. Се навъи А. маълуманд: α – Амилаза (крахмалро ба декстринҳо табдил медиҳад; амилазаи декстриногенӣ); β – Амилаза (крахмалро ба малтоза табдил медиҳад; амилазаи сахарогенӣ); глюкозамилаза (ҳосил шудани глюкоза ва декстринро таъмин менамояд). α – Амилаза дар растаниҳо …

АМИЛОИДОЗ (Amyloidosis), бемориҳое, ки бинобар дар бофтаҳои гуногуни организм таҳшин шудани сафедаҳо – амилоидҳо рух менамоянд. А.-еро, ки ба бофтаҳои тамоми организм таъсир мерасонад, А.-и мунташир меноманд. Он метавонад ба ҳама узвҳои одам таъсири номатлуб расонад. А. бемории алоҳида аст, вале имкон дорад, ки дар натиҷаи бемориҳои дигар, мас., миеломаҳо, …

ВАКСИНАТСИЯ, барои ба вуҷуд овардани муқовимати организм бар зидди бемориҳои сироятӣ гузаронидани ҳар гуна ваксинаҳо, анатоксин, гамма-глобулинҳо ва зардобҳои масунӣ. Мақсад аз В. ба даст овардани иммунитети фаъол ё ба муддати кӯтоҳ аз ангеза ё заҳри он муҳофизат кардани организм (тайёр кардани иммунитети ғайрифаъол) мебошад. Барои ба вуҷуд овардани иммунитети …

АМИНОВ Ҳусейн Ҷумъаевич (тав. 02. 10. 1946, ноҳ. Қизилтеппаи вил. Бухорои Ҷумҳурии ӯзбекистон), духтури кӯдакон, доктори илмҳои тиб (2006). Хатмкардаи ДДТТ (1969). Духтури минтақавии бемориҳои кӯдакони Дармонгоҳи кӯдаконаи ш. Қӯрғонтеппа (1969 – 71), духтури кӯдакон ва сардухтури беморхонаи минтақавии Кофарниҳони ноҳ. Орҷоникидзеобод (ҳоло ш. Ваҳдат, 1971 – 74), ординатори клиникии …

АМИНОКИСЛОТАҲО, синфи пайвастҳои органикӣ, ки дар таркибашон гурӯҳи карбоксил ( – СООН) ва аминогурӯҳ (– NH2) мавҷуд аст. А. хосияти кислотагӣ ва асосӣ доранд. Вобаста аз сохтор А. алифатӣ ва ароматӣ мешаванд. Чанд навъи А.-и алифатӣ, мас., α –, β –, γ – ва ғ. маълуманд. Аз α – аминокислотаҳо …

АМИНҲОИ БИОГЕНӣ, гурӯҳи пайвастҳои органикии нитрогендор, ки дар организм бо роҳи декарбоксилонии аминокислотаҳо, яъне аз молекулаи онҳо ҷудо шудани гурӯҳи карбоксил – СООН, ҳосил мешаванд. Барои организм аминоспиртҳое, ки дар таркибашон боқимондаи пирокатехин (1,2 – дигидроксибензол, катехол) мавҷуд аст (катехоламинҳо), аҳамияти калон доранд. Катехоламинҳо (дофамин, норадреналин, адреналин) дар натиҷаи мубодилаи …

АМИНҶОНОВ Сайфинаҷот (16. 9. 1935, Хуҷанд – 5. 2. 2005, ҳамон ҷо), духтури муолиҷ, доктори илмҳои тиб (1987), проф. (1990), Аълочии тандурустии СССР (1975). Хатмкардаи ДДТТ (1957). Духтури муолиҷи беморхонаи минтақавии деҳаи Исмоили ноҳ. Хуҷанд (1957 – 59), аспиранти Пажӯҳишгоҳи тибби кишварӣ (1960 – 63) ва корманди Пажӯҳишгоҳи гастроэнтерологияи АИ …

АМИОТРОФИЯ (Amyotrophia), бемориест, ки дар натиҷаи он массаи мушакҳо хеле кам мешавад. Дар мавриди А. мушакҳо сусту заиф мегарданд. А. ба гурӯҳи бемориҳои вазнин мансуб аст. А.-и ҳароммағзӣ дар давраи туфулият ба вуҷуд меояд, бинобар ин онро А.-и кӯдакӣ низ меноманд; бемории ирсӣ буда, ҳамчун беҳолии умумӣ, атрофияи мушакҳои тан …

АММИАК (аз юн. hals ammoniakos – навшодир), NH3, пайвасти химиявии нитроген бо гидроген. Дар табиат дар натиҷаи таҷзияи моддаҳои нитрогендори органикӣ ҳосил мешавад. А. гази беранг буда, бӯи тези нафасгир дорад. Омехтаи А.-и хушк бо ҳаво метаркад. А. моддаи хеле фаъол аст. Аз ҳисоби ҷуфти электронҳои тақсимнагаштаи нитроген ба реаксия …