Ҷисми организмҳои зинда як навъ системаи «кушода» буда, ба он энергия дохил мешавад. Мафҳуми «кушода» аз физика гирифта шудааст. Зери мафҳуми «кушода» системаи дар ҳолати фаъолият қарордошта фаҳмида мешавад. Чунин система то вақте пойдор аст, ки ба он аз муҳити беруна беист энергия ворид шавад. Ҳамин тавр, организмҳои зинда то …

Қобилияти организмҳои зинда, ки дар шароити мунтазам тағйирёбандаи муҳит умр ба сар бурда, таркиби химиявӣ ва равандҳои физиологии хешро доимӣ нигоҳ медоранд, гомеостаз номида мешавад. Дар сурати аз муҳити берун кам ворид шудани ягон моддаи ғизоӣ организм захираҳои дохилии хешро истифода мекунад; агар моддаи ғизоӣ бисёр дохил шавад, онро захира …

 Калимаи дискрет аз лотинии дискретум гирифта шуда, маънояш фосила, ҷудо шудан аст. Мустақилият хосияти умумии материя мебошад. Аз фанҳои химия ва физика ба шумо маълум аст, ки ҳар як атом аз заррачаҳои нисбатан хурдтар иборат буда, атомҳо бошанд, молекулаҳоро ҳосил мекунанд. Ҳаёт низ дар замин дар шакли мустақил вомехўрад. Ин …

 Ҳар организм ба муҳити беруна робитаи ногусастанӣ дорад: аз он ғизо мегирад, ба таъсири омилҳои мусоиду номусоиди муҳит ва дигар организмҳо дучор мешавад. Дар рафти эволютсия дар организмҳои зинда қобилияти ба ҳама гуна таъсироти муҳити беруна интихобан ҷавоб гардондан пайдо мешавад. Ин хусусиятро ангезиш меноманд. Ҳамаи тағйиротҳое, ки организмро иҳота …

Қобилият ба инкишоф хосияти умумии материя мебошад. Зери мафҳуми инкишоф ҷараёни бебозгашти қонунҳои тағйирёбии объектҳои табиати зинда ва ғайризинда фаҳмида мешавад. Дар натиҷаи инкишоф дар объект сифатҳои нав пайдо шуда, сохтори он тағйир меёбад. Инкишофи шакли зиндаи материя ё инкишофи фардиро онтогенез ва инкишофи таърихии онро филогенез меноманд. Дар давоми …

Тағйирпазирӣ баръакси ирсият мебошад, вале бо он робитаи зич дорад. Зеро заррачаҳои ирсӣ генҳо инкишофи ин ё он аломатро муайян мекунанд. Агар таҷдиди қолаб (матритса) – молекулаи КДН ҳамеша дақиқ сурат мегирифт, пас ҳини афзоиши организмҳо фақат аломатҳои пештара аз насл ба насл мегузаштанд ва мутобиқати намудҳо ба тағйироти шароити …

Таҷдид дар натиҷаи афзоиши ғайриҷинсӣ ва ҷинсии фардҳо ба вуқўъ мепайвандад. Насли организмҳои зинда, одатан ба волидонашон монанд мебошанд. Масалан, аз гурба – гурбача, аз саг – сагбача тавлид мешавад, аз дони гандум – гандум ва аз тухми (донаи) ҷав – ҷав мерўяд. Амёбаи якҳуҷайра дар вақти афзоиш ба ду …

Ҳамаи организмҳои зинда қобилияти мубодилаи моддаҳоро бо муҳити беруна доранд. Онҳо моддаҳои барои ғизо зарурро гирифта, маҳсули фаъолияти ҳаёти хешро хориҷ мекунанд. Дар табиати ғайризинда низ мубодилаи моддаҳо вуҷуд дорад. Вале дар гардиши ғайрибиологии модда онҳо аз як ҷо ба ҷои дигар бурда мешаванд (масалан, ҳодисаи эрозияи хок ё бодхўрдашавӣ, …

Дар таркиби организмҳои зинда ҳамон элементҳоеро дидан мумкин аст, ки онҳо дар табиати ғайризинда низ вомехўранд. Бо вуҷуди он, таносуби элементҳо дар табиати зинда ва ғайризинда як хел нест. Элементҳои таркиби ашёҳои ғайризинда, асосан аз оксиген, силитсий, оҳан, магний, алюминий ва ғайраҳо иборатанд. Тақрибан 98 фоизи таркиби организмҳои зинда бошад, …

То солҳои наздик олимон ақида доштанд, ки мавҷудоти зинда аз ғайризинда бо мубодилаи моддаҳо, ҳаракат, барангезиш, инкишоф, мутобиқат фарқ менамоянд. Вале тадқиқотҳои минбаъда нишон доданд, ки чунин хосиятҳо дар алоҳидагӣ дар табиати ғайризинда низ вомехўранд, бино бар ин онҳо хосиятҳои махсуси ҳаёт шуда наметавонанд. Мувофиқи маълумотҳои илмии ҳозира табиати зинда …