Home / Ilm / «MADANU-SH-SHIFO»

«MADANU-SH-SHIFO»

madanu-shifo«MADANU-SH-SHIFO» («Koni shifobakhsh»), asari Bhuva ibni Havoskhon dar bobi tib, ki dar Hinduston ba zaboni tojiki talif yoftaast. «M.» bo nomi «Tibbi iskandari» va «Tibbi sikandari» niz maruf meboshad. Muallif onro ba amri hokimi zamoni khud Iskandarshohi Ludi s. 1512 dar asosi kitobhoi Ayurvedai hindi dar yak mujalladi buzurg talif namudaast. Nomi doruho, moddaho bo istilohhoi khosi tibbi Hind va bo tartibi hurufoti arabi va ezohi manoi onho ovarda shudaand. «M.» az jihati sokht, mundarija va bayoni masalaho az kitobhoi tibbi fors-tojik khele farq mekunad. Mundarajai «M.» az muqaddima va 3 bob iborat ast. Muqaddimai asar ba tarifi ilmi tib va mohiyati on bakhshida shudaast. Bobi yakum, ki «dar muqaddimoti iloj» (tayyori ba muolija) nom dorad va az 15 fasli alohida iborat ast, dar borai marhilahoi muolija, khususiyatu tasiri tamho (shirini, shuri, turshi, talkhi, tezi, zumukht) va tasiri onho dar faslhoi gunoguni sol, oloti jarrohi, shulluk mondan, tariqi muhofizati vujudi inson az bemorihoi gunogun, alomathoi ziyodati va nuqsoni khiltho (khun, balgam, talkha va savdo) va paydoishi bemoriho, mutadil gardidani khilti fosidshuda ba vositai isholu qay va g., nomi doruhoi hindi, khususiyati doruho, bayoni baze doruhoi omos va dumbal, tariqi nigohubini majruhon va g. bahs mekunad. Bobi duyum az 3 fasl iborat buda, tasviri azoi badani inson va tashrehi on (anatomiya), bayoni kayfiyati maniyu janin va homilagi (ginekologiya), kayfiyati ragho va fasd (khun giriftan)-ro darbar megirad. Bobi seyum ba bemoriho va muolijai onho bakhshida shuda, az 22 fasl iborat ast. Dar in bob tasviri tab, ishol, bavosir, yaraqon, bemorihoi dahon va halq, zakhmhoe, ki az istemoli sharob paydo meshavand, bemorihoi sababi galabai bod, bemorii sar, bemorihoi shikam, dil, sina va masona, iloji farbehi, omosho, fatq (churra), khorish, bemorihoi lab, dandon, zabon, kom, gulu, gush, chashm, dardi sar, bemorihoi zanonu kudakon, bemorihoi pust, tayyor kardani nushokiyu sharbat, dar tadbiri dog va g. bayon gashtaast. Ba gufti khudi muallif dar «M.» 1167 bemori bayon shudaast. Hangomi omukhtani sababhoi bemori ba hisob giriftani khususiyati talkha, balgam va bod asosi tibbii in asar buda, hangomi muayyan kardani sababi bemoriho ba hisob giriftani vaziyati ruhii inson khususiyati digari behtarini on ast. Baze mavzuhoi kitob ba tariqi savolu javob navishta shudaand. Mas., muallif ba mavzui usulhoi ibtidoii tib ru ovarda, meguyad: «… maraz chizero guyand, ki chun dar vujudi inson paydo shavad, ranj rasonad. Suol: Baze chizhoand, ki insonro az on ranj namerasad, bo on ki onhoro niz maraz meguyand, chunonchi kulfat va khob va monandi on. Javob: Agarchi zohiran inho ranj namerasonand, ammo az in chizho dar dil karohat paydo meshavad va karohati dil – ranj ast. Va khobro agarchi rohat guftaand, ammo bisyorii on mujibi ranj ast…»
YAk nuskhai «M.», ki az 799 sahifa iborat ast, dar kitobkhonai In-ti zabon va adabiyoti AF JT mahfuz meboshad (kitobatash taqr. ba a. 17 taalluq dorad).
Ad.: Kapranov V., Hoshim R., Hikmati asrho, D., 1975.

Инчунин кобед

afandi

LATIFAHO

TUYONA OYAD… SHakhse ba dustash uzr ovard:j – Bubakhsh, man ba tuyat rafta nametavonam. Vay …