ЗАБУДА, адвиёчот, дорувор, хушбуихо, махсулоти наботие, ки тунду хуштаъм ва хушбуй буда, онхороба микдори кам ба хурок хамрох мекунанд. Маъмултарин З.-хо хардал, мурч, каламфур, зарчуба, барги дарахти гор, дорчин, каранфул, зира, бодиён, чавзбуё ва г. мебошанд. Сир, пиёз, росан, инчунин чаъфари, шибит, кашнич, пудина, наъно, райхон ва г. аз кабили …

ЗАБОНСуЗОНАК (Polugonum hydropiper), забонгазак, сагкуш, занчабили оби, гиёхест яксолаи нихоят тунд. Аз 10 то 70 см кад мекашад. Пояи рости сершохча (одатан сурхтоб), барги нештаршакл (дарозиаш 2,5 – 10 см, бараш 0,4 – 1,7 см), гули майдаи сабзтоб ё гулоби, хушагули саракмонанд (дарозиаш 4 – 12 см), чормагзаки секирраи сиёх, …

ЗАБОН (Lingua), узви мушакиест дар чавфи дахон. З. дар омехта сохтану фуру додани гизо, артикулятсияи садохо ва нутк ширкат меварзад. З. нуг, бех ва тана дошта, аз мушакхои худи (дарозруя, кундаланг ва уфуки) ва скелети (мушакхои манаху забони, зерзабону забони ва дарафшу забони) таркиб ёфтааст. Мушакхои худи З. гафсии забонро …

ЙОДОФОРМ (Iodoformium), як навъ дору. Дар шакли хока (10 г) ва хамира (йодоформ – 40 хисса, оксиди рух – 40 хисса, глитсерин – 20 хисса) истехсол карда мешавад. Хамчун доруи зиддимикроби ва антисептики барои табобати захму ярахои сироятёфта истифода мебаранд. Дар шишахои дахонашон махкам дар чои салкин ва торик нигох …

ЙОДОНАТ (Iodine + Potassium iodinе), як навъ доруи зидди уфунат (антисептики). Моддаи асосии таъсирбахши он йод аст. Дар шакли махлулхои гуногун истехсол карда мешавад. Хангоми ба пуст молидан, йод ба мубодилаи моддахо таъсир расонда, раванди ассимилятсияро метезонад. Этанол ихрочи йодро суст ва таъсири ангезишовари онро ба бофтахо кам мекунад. Й. …

ЗАРДАЧуШ (Pyrosis), хисси турши ва сузишест, ки бештар дар кисми поёнии сурхруда дар натичаи ба он гузаштани шираи меъда ба вучуд меояд. Сабаби З. аз хад зиёд ангезиш ёфтани луобпардаи сурхруда, ихтилоли кори меъда ва г. мебошад. З. бештар хангоми барзиёдии туршии шираи меъда руй медихад, аммо дар аснои норасои …

ЙОДОЛИПОЛ (лот. iodolipolum), равгани йоднокшуда. Рангаш зард ё зарди буртоб, аз 29 – 31% йод иборат аст. Дар об хал нашуда, дар спирт каму беш хал мешавад. Таъми Й. равгани кастонаро мемонад. Ба эфир ва хлороформ дар хар гуна таносуб омехта мегардад. Й.-ро чун воситаи контрасти хангоми тадкики рентгенологии хирной …

ЗАРБУ ЛАТИ ЧУМЧУМА ВА МАГЗИ САР, садамаи косахонаю магзи сар, осеби косахона, магзи сар ва пардаи он. З. ду хел мешавад: пушида (дар ин хол барои аз микробхо сироят ёфтани майна ва пардахои он шароит нест) ва кушода (дар ин хол майна бисёр вакт бо микробхо олоиш ёфта, беморихои сарсом, …

ЙОДОДЕРМА (аз йод ва дерма), як тарзи осеб ёфтани пуст, ки бинобар дуру дароз истифода бурдани дорухои йод, хусусан йодиди калий ба вучуд меояд. Хангоми идиосинкразия нисбати дорухои мазкур Й. метавонад хатто баъди як маротиба истифода бурдани йод инкишоф ёбад. Аломати Й. дар пуст пайдо шудани ташкилахои омосшакли дарднок аст. …

ЗАРБУ ЛАТ (Traumatismus), садама, осеб, латхури, яке аз сабабхои дар чахон маъмули корношоямии муваккати ва устуворест, ки боиси фавти зиёди одамони синну солашон гуногун мегардад. З. л. ду хел мешавад: истехсоли ва гайриистехсоли. Сабаби З. л.-и истехсоли бештар вайрон кардани коидахои техникаи бехатари аст; он дар натичаи номукаммалии ихтисоси коргар, …