Home / Ilm / HULBA dar Kanzi SHifo (Kitob)

HULBA dar Kanzi SHifo (Kitob)

xelba_shanbalila-660x330Hulba (SHanbalila) — in rastanii bustoni ast, qadash vobasta ba sharoiti zamin to 65 santimetr mekhezad. Bargash chun bargi yunuchqa, vale kame daroztar az on. Tukhmash surkhi moil ba zardi, chorgushai pahn, az nask maydatar va chun tukhmi turb dar gilof meboshad. Badi khushk shudan buyi latif va forami atri az on shamida meshavad. Barghoyash ham badi khushk shudan muattar megardand. Tamash moil ba talkhi. Onro ziroat mekunand va nomi tojikiash shanbalila ast. Ba rusi nomashro «Helba» meguyand.

Mizojash dar darajai duvum garm va khushk ast. Hislathoi shifobakhshi on: bargashro bikhurand, moddahoi begonaro dar dokhili badan mepazonad va baroi khorij shudan muhayyo mesozad; darunro muloim mekunad, moddahoi shakhshuda va varamhoi dokhiliro tahlil medihad, peshob va hayzro ravon menamoyad, baroi bemorihoi az khunuki sarzada va chakmezak davo meshavad; suulqinyaro, ki susti va zaifii jigar ast, ba ibro meovarad, istisqoro shifo mebakhshad: surfaero, ki sababash sardi boshad, taskin medihad; varami sipurz, dardhoi kamar, jigar va bachadonro daf mekunad, sardii khichak va chakmezakro ba isloh meovarad.

Bargi onro kufta guzoshta bandand, muyro mustahkam mekunad. Tukhmashro kufta bikhurand, darunro muloim megardonad; moddahoi zararnokro pazonida, ba khorij shudan tayyor mesozad; quvvati pushti kamarro meafzoyad, hayzro ravon mekunad, shushro quvvat mebakhshad.

In tukhmashro dar ob jushonida, on obro bo asal biyoshomand, ishol meovarad, moddahoi nodarkori dar uzvhoi daruni sina bandshudaro daf mekunad, surfaro sokin mesozad, damkutahiro shifo mebakhshad, dushvorii nafasro isloh mekunad, bavosir va varamhoi botiniro daf menamoyad, bodhoro meshikanad, balgami chaspakro az daruni sina khorij mesozad, rudahoro pok megardonad.

Tukhmashro dar ob jush doda, on obro sof namuda, bo asal qivom karda, bo obi sunbul biyoshomand, baroi ziq-un-nafas doru meshavad, ovozro mekushoyad, reshahoi, uzvhoi daruni sina va dardi kuhnai in azoro ba ibro meovarad. Tukhmi khulbaro davomnok bikhurand, darunro meronad va akhloti badfiolro daf mekunad. Tukhmashro dar ob jushonida, on obro binushand, zoidanro oson mekunad, peshob va hayzro ravon megardonad. Agar inro kufta, bo ordi gandum, shakar va asal sirishta bikhurand, badanro farbeh mekunad va holi badi gurdaro isloh menamoyad. Inro dar ob jush doda, on obro bo 17,5 gramm ruyan bikhurand, buyi sarginro khush va darunro muloim mekunad, sustii uzvhoro ba isloh meovarad, ustukhonhoi shikastaro ba hamdigar mechasponad, hayzro ravon mesozad, vale buyi araqi badan va peshobro nokhush mekunad.

Agar inro kufta guzoshta bandand, varamhoi sakhti zohiri va dokhiliro tahlil medihad; zakhmhoi tar va khushki shirincharo shifo mebakhshad; sabusaki sar, doghoi kunjidak, sukhtagii otash, az sardi kafidani pusti badan, kajii nokhun, varami sipurz va bachadonro ba ibro meovarad, nameguzorad, ki muyi sar birezad va doghoi pusti badanro daf mekunad.

xelba_01
Tukhmi Hulba dar surat-rasm

Tukhmi khulbaro chun ord mahin kufta, bo tanakori surkh daromekhta guzoshta bandand, sipurzro ba darajae tahlil medihad, ki yoftani on amri muhol megardad — in khub ast, ki alomati pokii sipurz meboshad; ordi onro bo anjir khamir karda guzoshta bandand, puchak va chirtakro mekafonad; inro bo ordi jav, ravgani guli surkh va sirko khamir karda guzoshta bandand, varamhoi garmro megardonad va agar bo asal khamir karda guzoshta bandand, varamhoi khunukro tahlil medihad. Agar kuftai tukhmi in rastaniro bo ob khamir karda bimoland, rangi ruyro taru toza megardonad. Inro yak shabonaruz dar ob tar karda, on obro dar chashm chakonand, obravi, shilpuqi va nuqtahoi khunini surkhi chashmro daf megardonad va boqimondai varami chashmro tahlil medihad.

Hulbaro dar ob jushonida, zanho dar vaqti nazdik omadani tavallud kardan dar se ob to nof daromada nishinand, zoidanro oson mekunad, hamrohaki (yoraki) tiflro zud meaftonad, bachadonro pok menamoyad. Tukhmi hulbaro kufta, bo ravgani goz sirishta, zanho az tag bardorand, sakhtii bachadonro, ki dar tibbi hozira noboligii bachadon menomand, shifo mebakhshad va dahani onro kushoda, baroi homila shudan tayyor megardonad.

Giyohi hulbaro dar ob jush doda, bo on ob sarro bishuyand, muyro sara megardonad, reshahoi sar va sabusaki sarro daf mekunad. Hulbaro ba darun az had ziyod istemol namoyand, dardi sar medihad, dilro bejo (behuzur) mekunad, ba khoyaho niz zarar merasonad. Dar in mavridho sikanjabini tursh istemol kardan darkor ast, ki islohi zarar bakhshad yo anori maykhush (turshu shirin) bimakand.

Boyad ogoh kunem, ki odamoni garmmizoj khulbaro ba darun faqat hamrohi kosni boyad istifoda barand. Va agar bargashro dar ob jushonida on obro istemol kardani boshand, hatman boyad bo bargi isfanoh yo bo bargi chilmangushtak (semizut) bikhurand. Az tukhmi hulba ravgan kashidan ham mumkin ast. Hoh ruyi ob baroyad va yo az kuftai on ba vositai fishurdan ravgani onro bisitonand.

Mizoji ravgani khulba garm ast va tami tund dorad. Istemoli in varam va moddahoi gafsro dar daruni badan tahlil medihad, sakhtihoro dar uzvho muloim megardonad, dubayla (kuryara)-ro mepazonad; baroi band kardani ishol va daf namudani sabusaki sar, ki az murdor shudani khun ba zuhur payvasta boshad, doru meshavad. Va inro bimoland, zakhmhoi rukhsoraro pok megardonad. In ravganro bo mumi zanburi asal daromekhta bimoland, kafidani pustro sihat mekunad; va agar bo kuftai tukhmi kharbuza daromekhta bimoland, bashara, yane pusti badanro az har guna dogho pok mesozad.

Инчунин кобед

afandi

LATIFAHO

TUYONA OYAD… SHakhse ba dustash uzr ovard:j – Bubakhsh, man ba tuyat rafta nametavonam. Vay …