Home / Jamiyat / BARNOMAI RUSHDI ILMHOI TABIATSHINOSI, RIYOZIYU TEHNIKI

BARNOMAI RUSHDI ILMHOI TABIATSHINOSI, RIYOZIYU TEHNIKI

BARNOMAI RUSHDI ILMHOI TABIATSHINOSI, RIYOZIYU TEHNIKI BAROI SOLHOI 2010-2020

Muqaddima

Nom: Barnomai rushdi ilmhoi tabiatshinosi, riyoziyu tekhniki baroi solhoi 2010-2020 (minbad – Barnoma)

Asos baroi tahiyai Barnoma:

Naqshai tadbirho bo maqsadi ijroi dasturu peshnihodote, ki az muloqoti Prezidenti Jumhurii Tojikiston bo namoyandahoi ziyoiyoni mamlakat 20 marti soli 2009 va Payomi Prezidenti Jumhurii Tojikiston Emomali Rahmon ba Majlisi Olii Jumhurii Tojikiston az 15 apreli soli 2009 barmeoyand, tahiya shudaast.

Farmoishgari davlatii Barnoma:

Vazorati maorifi Jumhurii Tojikiston

Ijrokunandagon:

Muassisahoi ilmiyu tahqiqoti, muassisahoi tahsiloti umumi va muassisahoi tahsiloti olii kasbie, ki dar onho oid ba ilmhoi tabiatshinosi va riyoziyu tekhniki tahqiqot anjom doda meshavad.

Muhlati tatbiqi Barnoma:

Solhoi 2010-2020

Maqsad va vazifahoi asosii Barnoma:

Dastgiri va rushdi tahqiqot dar sohai ilmhoi tabiatshinosi va riyoziyu tekhniki, tahkimi zaminai moddiyu tekhniki baroi guzaronidani tahqiqoti ozmoishi, muhayyo kardani sharoiti musoid baroi tarbiyai kadrhoi ilmi, faroham ovardani sharoit baroi ziyod namudani donishi nerui aqlonii insoni va vusat bakhshidan ba hamkorihoi baynalmilalii ilmi.

Samthoi asosii Barnoma:

Muttamarkazonidani iqtidorhoi ilmi dar tatbiqi “Barnomai samthoi afzaliyatdori ilmhoi tabiatshinosi va riyoziyu tekhniki, dastgirii maktabhoi ilmii mavjudai etirofi jahoni paydokarda oid ba samthoi afzaliyatdori tahqiqot dar sohai ilmhoi tabiatshinosi va riyoziyu tekhniki, tashkili sharoiti musoid baroi tashakkuli maktabhoi ilmi az ruyi samthoi navtarini tahqiqot dar sohai ilmhoi tabiatshinosi va riyoziyu tekhniki, rushdi zaminai moddiyu tekhniki baroi guzaronidani tahqiqoti ozmoishi, mustahkamkunii zaminai moddiyu tekhnikii pajuhishgoh va ozmoishgohho bo tajhizoti navtarini ilmi, asbob, tekhnologiyai navin, reaktivho va digar mavodi zaruri, hamgiroii instituthoi akademi va kafedraho, ozmoishgohhoi muassisahoi tahsiloti olii kasbi, tashkili infrastruktura dar zaminai istifodai tekhnologiyai navtarini ittilooti va kommunikatsiya, rushdi hamkorihoi baynalmilali.

Natijahoi nihoii Barnoma:

Dar zaminai muttamarkazonidani neruhoi ilmi va vositahoi moddiyu tekhniki dar samthoi afzaliyatdori tahqiqot, kooperatsiyai olimoni Akademiyai ilmhoi Jumhurii Tojikiston, digar tashkilothoi ilmiyu tahqiqoti va muassisahoi tahsiloti olii kasbi bo maqsadi anjom dodani tahqiqoti mushtarak va tarbiyai kadrhoi ilmi, tamini muassisahoi ilmiyu tahqiqoti bo asbobu tajhizoti zaruri va tashakkuli infrastrukturai muosiri ittilooti va baland bardoshtani samaranokii hamkorihoi bayialmilali, takmil va vusat dodani nizomi dastgiri va rushdi ilmhoi tabiatshinosi, riyoziyu tekhniki dar Jumhurii Tojikiston.

Manbahoi mablagguzori:

Mablagguzorii Barnomai mazkur az hisobi mablaghoi hamasola baroi sohai ilm judogardida, inchunin az hisobi tashkilotu fondhoi baynalmilalivu khoriji, sarparastoni alohida va digar manbaho amali karda meshavad.

Nizomi nazorati ijroi Barnoma:

Nazorati ijroi Barnomaro Vazorati maorifi Jumhurii Tojikiston yakjoya bo Akademiyai ilmhoi Jumhurii Tojikiston, instituthoi ilmiyu tahqiqotii sohavi, muassisahoi tahsiloti olii kasbi va ozmoishgohhoi nazdi maktabhoi oli anjom medihad.

Jarayoni tatbiqi tadbirhoi Barnoma, arzyobii ahamiyati ilmi va samaranokii on az tarafi Rayosati ilm va innovatsiyai Vazorati maorifi Jumhurii Tojikiston barrasi gardida, az jonibi farmoishgari Barnoma qabul karda meshavad.

Vazorati maorifi Jumhurii Tojikiston har sol to yakumi fevrali badi soli hisoboti ba Hukumati Jumhurii Tojikiston dar khususi tadbirhoi ijroi minbadai Barnoma va samaranokii istifodai mablaghoi moliyavi guzorish irsol menamoyad.

 

Bobi 1. Asosnoki va zarurati qabuli Barnoma

 

Barnoma ilmhoero dar bar megirad, ki dar zaminai ilmhoi tabiatshinosi, riyoziyot va istifodai usulhoi tabiiyu riyozi, ilmhoe, ki mavzui tahqiqi onho dark va marifati tabiat va qonuniyathoi hodisahoi tabii (ilmhoi biologiya, fizika, geologiyavu kimiyo va gayra) bunyod shudaand.

Badi amali gashtani “Barnomai rushdi ilmhoi daqiq va tabiatshinosi dar Jumhurii Tojikiston baroi solhoi 2005-2008” tahqiqoti ilmi dar sohai ilmhoi daqiq va tabiatshinosi chi dar muassisahoi Akademiyai ilmhoi Jumhurii Tojikiston va chi dar sokhtorhoi tahsiloti olii kasbi rushdu takomul paydo kard.

Tajribai foidaovari hamohangsozii tahqiqot dar in soha andukhta shud, samthoi afzaliyatdoshtai rushdi ilmhoi daqiq va tabiatshinosi muayyan gardida, nerui ilmi ba in samtho muttamarkaz gardonida shudand.

Dar barobari in, mushkilotu kambudi va norasoiho dar peshravi va sifati amalisozii bandhoi alohidai chorabinihoi Barnoma muayyan karda shudand.

Hususiyati muhimi amalisozii chorabinihoi Barnoma hamohang gardidani on bo “Strategiyai Jumhurii Tojikiston dar sohai ilm va tekhnika baroi solhoi 2007-2015” (minbad – Strategiya) bud, ki imkoniyathoi rushdi bemaylonu majmuii ilmhoi daqiq va tabiatshinosi va tasiri ruzafzuni ziyodi onhoro ba peshrafti ilmu tekhnikai Tojikiston vase menamoyad.

Dar barobari in qismi beshtari muassisahoi tahsiloti olii kasbi, muassisahoi ilmiyu tahqiqoti, ozmoishgoh va kafedraho holo ham faoliyati khudro ba sharoiti nav mutobiq karda natavonistaand, muassisahoi tahsiloti olii kasbi baroi barpo kardani shaklhoi navi robitai ilm bo istehsolot va justujui manbahoi gayribujetii mablagguzori ba ilm (makhsusan ilmhoi daqiq) tashabbus nishon nadodaand.

Az in ru, peshrafti minbada va purzur namudani tasiri iqtidori ilmi ba rushdi ijtimoii mamlakat minbad ham zarurati tagyir dodani vazi baamalomadaro dar sohai ilmhoi tabiatshinosi va riyoziyu tekhniki va qabuli Barnomai rushdi minbadai ilmhoi tabitshinosi va riyoziyu tekhnikiro talab menamoyad.

Barnoma dar asosi naqshai tadbirho oid ba ijroi dasturu peshnihodote, ki az muloqoti Prezidenti Jumhurii Tojikiston bo namoyandahoi ziyoiyoni mamlakat 20 marti soli 2009 va Payomi Prezidenti Jumhurii Tojikiston Emomali Rahmon ba Majlisi Olii Jumhurii Tojikiston az 15 apreli soli 2009 barmeoyad, tahiya gardidaast.

 

Bobi 2. Maqsad va vazifahoi Barnoma

 

Maqsadi Barnoma surat bakhshidan ba nizomi samaranoki dastgiri va rushdi ilmhoi tabiatshinosi va riyoziyu tekhniki dar Jumhurii Tojikiston meboshad. Baroi noil shudan ba maqsadhoi Barnoma va halli vazifahoi darpeshistoda peshbini shudaast:

-ijroi sarivaqti va bosifati tahqiqot oid ba korkardi tekhnologiyahoe, ki dar “Strategiyai Jumhurii Tojikiston dar sohai ilm va tekhnika baroi solhoi 2007-2015” peshbini shudaand;

-muayyan namudani samthoi afzaliyatnoki ilm va tekhnologiya, muttamarkazonidani neruhoi ilmi va vositahoi moddiyu tekhniki dar in samtho;

-vorid namudani tagyirotu islohot dar sokhtori muassisahoi ilmiyu tahqiqoti va muvofiqkunonii onho bo talaboti davr;

-tashkili sharoiti musoid baroi guzaronidani tahqiqot az ruyi samthoi navtarini ilm;

-rushdi poyahoi moddiyu tekhnikii ilmhoi tabiatshinosi va riyoziyu tekhniki;

-inkishofi infrastrukturai ittilooti dar zaminai istifodai tekhnologiyai peshqadami ittilootivu kommunikatsioni;

-rivoji poyahoi moddiyu tekhniki baroi nashri asarhoi ilmi, majalla, kitobhoi darsi, adabiyoti ittilooti oid ba fanhoi tabiatshinosi va riyoziyu tekhniki;

-tayyor kardani tekhnologho, muhandisho va mutakhassison oid ba akhboroti tekhniki;

-vase namudani hamkorihoi ilmii baynalmilalivu tekhnologi va baland bardoshtani samaranokii on;

-istifodai samaranoki zakhirahoi moliyavi, ki az bujeti davlati baroi guzaronidani tahqiqoti ilmi dar sohai ilmhoi riyoziyu tekhniki va tabiatshinosi judo gardidaand;

-jalb namudani manbahoi gayribujetii mablagguzori, pesh az hama az hisobi loihahoi tashkilothoi baynalmilali baroi rushdi ilmhoi tabiatshinosi va riyoziyu tekhniki.

 

Bobi 3. Samthoi asosii tatbiqi Barnoma

 

Barnoma boyad rushdi minbadai ilmhoi tabiatshinosi, riyoziyu tekhnikiro dar Jumhurii Tojikiston – dar muassisahoi tahsiloti ibtidoi, miyona va olii kasbi va muassisahoi zertobei Vazorati maorifi Jumhurii Tojikiston va digar tashkilothoi ilmiyu tahqiqoti tamin namoyad. Dar muvofiqa bo in, samthoi asosii Barnoma ba hallu fasli vazifai muhimi siyosati davlatii ilmiyu tekhniki: tashkili nizomi samaranoki dastgiri va rushdi ilmhoi tabiatshinosi, riyoziyu tekhniki dar zaminai markazonidani iqtidorhoi ilmi dar sohai tahqiqoti afzaliyatdor, hamkori bo olimoni Akademiyai ilmhoi Jumhurii Tojikiston, digar tashkilothoi ilmiyu tahqiqoti va maktabhoi tahsiloti umumi, maktabhoi miyonai makhsus, maktabhoi oliyu muassisahoi zertobei Vazorati maorifi Jumhurii Tojikiston baroi anjom dodani tahqiqoti mushtarak va tarbiyai kadrhoi ilmi, tamini tashkilothoi ilmiyu tahqiqoti bo asbob, tajhizot va reaktivhoi zaruri, tashkili sokhtori muosiri itilooti, baland bardoshtani samaranokii hamkorihoi baynalmilali ravona gardidaast.

Tahqiqoti ilmi dar Jumhurii Tojikiston dar muassisahoi ilmiyu tahqiqotie anjom doda meshavand, ki maqom va sokhtori huquqi dorand.

Muassisahoi tahsiloti olii kasbi. Dar kishvar holo hamgiroii ilm va tahsiloti oli dar sathi zaruri ba roh monda nashudaast. Sathi hamkorihoi neruhoi muassisahoi ilmiyu tahqiqoti va muassisahoi tahsiloti oli ba maqsadi tayyor kardani kadrhoi ilmii takhassusi oli va makhsusan mutakhassisoni sohai ilmhoi tabiatshinosi, riyoziyu tekhniki ba talaboti zamon javobgu nameboshad va in holat ba rushdi ilm, sifati tahsilot va nihoyat ba tashakkuli nerui aqlonii mamlakat tasiri manfi merasonad. Az in ru, be hamgiroii samaranoki ilm va maorif rushdi nerui ilmiyu tekhniki va kadrii mamlakat imkon nadorad.

Jihati muvaffaq gardidan ba maqsadhoi Barnoma ijroi vazifahoi zerin zarur ast:

-tamini dastgirii tahqiqoti ilmii mushtarak, ki az tarafi olimoni muassisahoi tahsiloti olii kasbi ijro karda meshavad;

-qabuli choraho doir ba rushdi zaminai tajribavi va ittilooti baroi tahqiqoti ilmi va takmili ravandi talim dar muassisahoi tahsiloti oli;

-jalbi beshtari javonon ba sohai ilmhoi tabiatshinosi, riyoziyu tekhniki va faoliyati innovatsioni;

-dastgirii davlatii tayyor kardani kadrhoi ilmi, ki on ba takmili zaminai meyorii huquqii ilm, mekhanizmhoi mablagguzori, tashkil kardani tahqiqot nigaronida shudaand;

-davra ba davra ziyod namudani andozai stipendiyai aspirantho;

-takmili nizomi pardokhti mehnati doktoron va nomzadhoi ilm hamchun rohbaroni ilmi;

-jori namudani nizomi shartnomavii pardokhti muzdi mehnat dar sohai ilm;

-vorid namudani tagyirot ba naqsha va barnomahoi talimii marbut ba ilmhoi tabiatshinosi, riyoziyu tekhniki.

Akademiyai ilmhoi Jumhurii Tojikiston. Akademiyai ilmhoi Jumhurii Tojikiston muassisai davlatii olii khudidorashavandai ilmii Jumhurii Tojikiston ast, ki guzaronidan, inkishof dodan va hamohang sokhtani tahqiqoti bunyodi va amali dar kishvar, tahlili masalahoi muhimi rushdi iqtisodi, ijtimoi va farhangiro tamin va dar tashakkulu amalisozii siyosati davlatii ilmiyu tekhniki ishtirok mekunad.

Ba hayati Akademiyai ilmhoi Jumhurii Tojikiston 19 instituti ilmiyu tahqiqoti, bakhshi dar Pomir budai Akademiyai ilmhoi Jumhurii Tojikiston, markazhoi ilmii Hujand va Hatlon, Agentii amniyati yadroi va radiatsioni dokhil meshavand.

Instituthoi Akademiyai ilmhoi Jumhurii Tojikiston, Akademiyai ilmhoi kishovarzii Tojikiston, muassisahoi digari ilmi- tahqiqoti, muassisahoi tahsiloti olii mamlakat va maktabhoi ilmiro, ki ba mavzuhoi mushakhkhasi tahqiqot dar aksari sohahoi ilm muayyan karda shudaand, dar bar megirad. Tajribai hamgiroii bakhshhoi akademi, sohavi va tahsiloti oli dar guzaronidani tahqiqoti mushtaraki bunyodi, ba vujud ovardan va tatbiq namudani tekhnologiya va mavodi nav, doruhoi tabobati va usulhoi samarabakhshi tabobati bemoron, ofaridani navhoi navi ziroathoi kishovarzi va zothoi navi hayvonot andukhta shudaast. Vale tajribai mavjudai hamgiroii bakhshhoi akademi, sohavi va tahsiloti oli doir ba guzaronidani tahqiqoti ilmi va tahiyai tekhnologiyahoi raqobatpazir holo dar sathi zaruri javobguyi talaboti muosiri rushdi jomea nameboshad va qudrati tamini guzarish ba rohi rushdi innovatsionii ilm va tekhnologiyaro nadorad.

Dar ravandi ilmiyu tahsiloti tavajjuhi makhsus ba jihathoi innovatsionii rushdi ilm va ba vujud ovardani tekhnologiyaho ba maqsadi tayyor kardani muhandison, tekhnologho, konstruktorho, ki metavonand dar sathi balandi kasbi ba faoliyati innovatsioniyu sohibkori mashgul shavand, doda meshavad. Akademiyai tahsiloti Tojikiston guzaronidani sokhtani tahqiqoti ilmi doir ba pedagogika va sohai tahsiloti, istifodai tajribai vatani va jahoni dar sohai ilmhoi pedagogi va amaliya, tahiyai asoshoi ilmii shaklhoi faoli talim dar maktabhoi tahsiloti umumi va tahsiloti olii kasbiro amali mesozad. Dar nazdi Akademiyai tahsilot Pajuhishgohi ilmiyu tahqiqotii pedagogi va Donishkadai takmili ikhtisos va bozomuzii kormandoni sohai maorif amal mekunad. Murattab va muvofiqsozii shabakai muassisa va tashkilothoi ilmiyu tahqiqoti imkon medahad, ki zakhiraho ba samthoi afzaliyatdoshtai rushdi ilm, tekhnologiya va tekhnika bo maqsadi baland bardoshtani samaranokii ilm muttamarkaz gardonida shavand.

Dar Barnoma tadbirhoi mushakhkhas bo darnazardoshti imkoniyathoi voqei va peshbinishavandai kishvar, hisobu kitobi dakhldori kharojoti ilovagii moliyavi peshnihod karda shudaast.

Hangomi ijroi nizomi tadbirhoi Barnomai rushdi minbadai ilmhoi tabiatshinosi, riyoziyu tekhniki dar Jumhurii Tojikiston va mutanosiban bo in, baroi tahiya va dar istehsolot istifoda namudani tekhnologiyahoi nav zaminai zaruri faroham ovarda meshavad.

Bo nazardoshti maqsad va vazifahoi nishondodashuda Barnoma 7 samti zerinro peshbini menamoyad:

1) Muttamarkazonidani iqtidorhoi ilmi dar samthoi asosii tahqiqot.

Dar sistemai Akademiyai ilmhoi Jumhurii Tojikiston va muassisahoi tahsiloti olii kasbii jumhuri maktabhoi ilmii etirofi jahoni paydokarda dar chunin samthoi ilm, az qabili riyoziyot, astrofizika, fizika, asoshoi khimiyavivu tekhnologii istifodai zakhirahoi ashyoi khom, geologiya, seysmologiya, omuzishi olami hayvonot va zakhirahoi biologi, fiziologiya va biokhimiyai rastaniho, khirurgiya, gastroenterologiya, psikhiatriya va narkologiya, genetika va seleksiyai pakhta va ziroathoi digari kishovarzi, usulhoi muboriza bar ziddi zararrasonandahoi kishovarzi, khokshinosi va agrokhimiya tasis doda shuda budand.

Vale dar ayni zamon bo sababi joy doshtani masalahoi jiddie, ki ba imkoniyathoi mahdudi mablagguzori va farsudagii zaminai moddivu tekhnikii ilm aloqamand meboshand va hamchunin bo darnazardoshti surati favqulodda balandi rushdi ilmi jahoni, raqobati afzoishyobandai maktabhoi ilmi va talaboti voqeii rushdi ijtimoivu iqtisodii mamlakati mo masalai behad muhim in muayyan kardan va judo namudani samthoi afzaliyatdoshtai tahqiqoti ilmi dar oyandai nazdik, muttamarkaz gardonidani neruhoi ilmi ba in samtho, dastgirii maktabhoi tashakkulyofta va samaranok faoliyatkunandai ilmi va dar yak vaqt ba vujud ovardani sharoiti musoid baroi anjom dodani tahqiqot doir ba bakhshhoi navtarin va tezrushdkunandai ilm meboshad.

Muayyan kardani samthoi nav va tez rushd kardaistodai tahqiqot imkoniyat medihad, ki zakhirahoi asosi ba in samtho ravona karda shuda, zaminai moddivu tekhnikii ilm ba maqsadhoi muayyan tahkim yobad va kadrhoi ilmi tarbiya karda shavand. In, dar navbati khud, dar sathi muosir anjom dodani korhoi ilmi, baland bardoshtani raqobatpazirii korhoi ilmiro tamin namuda, dar nihoyati kor dar amal beshtar tatbiq yoftani natijahoi tahqiqotro surat mebakhshad.

Dar asosi samthoi oyandadoru afzaliyatdoshta va navi tahqiqot barnomahoi majmui va maqsadnok tashakkul meyoband, ki dar onho maqsad va vazifahoi tahqiqot, ijrokunandagon, marhila va muhlathoi ijroi kor, hajm va manbahoi mablagguzori, natijahoi chashmdosht, tavsiyahoi amali, samaranokii iqtisodi va ijtimoi muayyan karda meshavand.

Hukumati Jumhurii Tojikiston samthoi asosii tahqiqoti ilmiro baroi davrai to soli 2015 qabul kardaast va dar in asos bo nazardoshti holati voqeii rushdi ilmhoi muosir ravandhoi zerini tahqiqoti ilmi afzaliyatdor shumorida meshavand:

a) Riyozi.

b) Fizika. Fizikai yadroi, fizikai mekhaniki va usulhoi chenkunii khosiyathoi garmofizikii moddaho. Fizikai holathoi kondensi. Optika va elektronikai kvanti. Masalahoi fizikiyu tekhnikii energetikai alternativi. Fizikai nanotekhnologiya va omuzishi khosiyathoi fizikiyu khimiyavii onho. Amniyati yadroi va radiatsioni.

v) Himiya. Korkardi takrorii majmuii ashyoi khomi madani va partovhoi sanoati. Himiyai payvastagihoi koordinatsioni. Himiyai payvastagihoi az jihati biologi faol. Geokhimiyai qabati tahshinii zamin. Metallho va khulahoi khosiyathoi makhsusdoshta. Mavod baroi mikroelektronika. Polimerho va kompozitho. Sintezi doruvoriho va ilovahoi gizoi.

g) Biologiya. Omuzish, hifz va istifodai oqilonai navhoi gunoguni biologi, genofond, zakhirahoi biologi va gunogunshaklii biologii marzhoi makhsusan hifzshavandai Tojikiston. Omuzishi tasiri tagyiroti iqlim, omilhoi antropogeni va tekhnogeni ba namudhoi gunoguni biologi, sistemahoi tabiii ekologi va ziroathoi kishovarzi. Introduksiya va mutobiqshavii rastaniho. Takmil dodani nizomi dastajamii muhofizati ziroathoi kishovarzi az zararrasonandaho.

d) Fotosintez va hosilnokii rastaniho. Genetika va biokhimiyai fotosintez. Istifodai ozmunhoi fiziologi dar seleksiyai ziroathoi kishovarzi.

e) Mutobiqshavii biokhimiyavi va omilhoi tanzimkunandai ustuvorii organizmhoi zinda ba tasiri ofatho. Tasiri radiatsiyai ultrabunafsh ba faoliyati rastanihoi balandkuh. Fiziologiyai hayvonot.

yo) Asoshoi genetiki-fiziologii korkardi agrotekhnologiyahoi pursamar. Istifodai usulhoi biotekhnologiyai muosir dar seleksiyai navhoi navi ziroathoi kishovarzi, parvarishi rastaniho va istehsoli mavodi tukhmii solim.

j) Zilzilashinosi. Monitoringi (nazorati) seysmologi va bahodihi ba khatari seysmiki. Korkardi usulhoi yagonai jamovari, korkard, intiqol va nigoh doshtani ittilooti seysmiki va ittilooti digari geofiziki. Nazariyai ba zilzila tobovarii bino va inshoot. Usulhoi tajribavii ba zilzila tobovari.

z) Ekologiya. Tekhnologiyahoi sarfai energiya. Manbahoi gayriananavii barqarorshavandai az nigohi ekologi tozai energiya, usulhoi tabdili onho va zakhirai energiya (akkumulyatsiya).

i) Geologiya. Kandanihoi foidanok. Madanhosilshavi va metallogeniya. Petrologiya va geokhimiya. Paleontologiya va stratigrafiya. Tektonika.

k) Astrofizika. Jismhoi khurdi sistemai Oftob, obekthoi nazdizamini, sitoraho va sistemahoi sitoragi. Astronomiyai berunigalaktiki.

2) Muttamarkazonidani neruhoi ilmi va tekhnologi ba samthoi afzaliyatdoshtai rushdi iqtisodivu ijtimoii kishvar.

Ba maqsadi afzun gardonidani tasiri ilm ba rushdi ijtimoivu iqtisodii mamlakat, nazdik kardani (payvastani) ilm ba ehtiyojoti amali, tavsiai doirai tahqiqoti amali va baland bardoshtani samaranokii onho, ba vujud ovardani sharoit baroi korkard va istifodai amalii tekhnologiyahoi innovatsioni zarur ast.

Nerui ilmi boyad dar chunin samthoi afzaliyatdoshtai siyosati rushdi ijtimoiyu iqtisodii mamlakat istifoda shavad:

a) Siyosati ijtimoiyu iqtisodi:

-sozmon dodani sokhtori idorakunii iqtisodiyoti milli va omilhoi iqtisodivu huquqi, ki ba prinsiphoi iqtisodiyoti bozargoni muvofiq boshand;

-guzaronidani siyosati faoli sokhtorivu sanoati, ki ba inkishof dodani istehsoloti voridotiyu raqobatpazir va korkhonahoi az jihati taqsimoti baynalmilalii mehnat oyandador ravona shudaast;

-rushdi iqtisodiyu ijtimoii kompleksi agrosanoati;

-tahkimi nizomi moliyaviyu bonki;

-takmili siyosati innovatsioni, ki jalbi mablaghoi asosii khorijiro ba iqtisodiyot peshbini menamoyad;

-takmili nizomi davlatii hifzi ijtimoi, shugli aholi va siyosati davlatii demografi.

b) Gidroenergetika, istifodai majmui va oqilonai zakhirahoi ob, manbahoi barqarorshavandai energiya va tekhnologiyahoi sarfai energiya:

-rushdi minbadai gidroenergetika;

-asosnok namudani siyosati sarfai energiya dar hama sohahoi iqtisodiyoti milli;

-istifodai kompleksi va oqilonai zakhirahoi ob;

-istifodai manbahoi gayriananavii az jihati ekologi tozai barqarorshavandai energiya (Oftob, energiyai shamol, manbahoi geotermali va biomassa).

v) Kompleksi sanoati va ashyoi khomi madani, ofaridani mavodi nav va tekhnologiyahoi muosir:

-istehsoli mavodi nav, korkard va dar sanoat istifoda burdani tekhnologiyahoi muosir;

-tahiyai tekhnologiyahoi az nav kor kardani alyuminiy va istehsoli mahsuloti tayyor;

-tahiyai tekhnologiyahoi az nav kor kardani pakhta va navhoi digari ashyoi khomi kishovarzi;

-ba vujud ovardan va istifodai tekhnologiyahoi sarfai zakhirahoi kampartov va az jihati ekologi tozai korkardi majmuii zakhirahoi ashyoi khomi madani;

-tahiya va az khud kardani tekhnologiyahoi korkardi takrorii zakhirahoi pasmonda;

-korkardi tekhnologiyahoi masolehi sokhtmoni;

-tavsiai zaminai ashyoi khomi madani;

-korkardi tekhnologiyai hosil kardani nanamavod.

g) Ustuvori va amniyati ekologi:

-monitoringi (nazorati) muhiti zist, tahiyai chorabiniho oid ba hifzi tabiat;

-korkardi tekhnologiyahoi toza kardani obhoi ravon, bezarargardonii partovho va betasirgardonii partovhoi korkhonahoi sanoati;

-tahlili tasiri antropogeni va tekhnogeni ba tagyiroti iqlim, monitoringi (nazorati) holati atmosfera va gidrosfera;

-tahlili tagyiroti iqlim, tasiroti antropogeni va tekhnogeni ba navhoi gunoguni biologi, nizomi tabiivu ekologi va kishti ziroathoi kishovarzi;

-nazorati (monitoringi) navhoi gunoguni biologi va amniyati biologi;

-monitoringi radiateioni va amniyati radiatsioniis aholi va muhiti zist;

-monitoringi holati seysmologi dar marzi mamlakat, korkardi usulhoi peshgui kardani zaminlarzaho, tamini amniyati seysmologi, istifodai tekhnologiyahoi navi ittilootivu kommunikatsioni baroi ba dast darovardani ittilooti befosila va zudi seysmologi.

d) Tekhnologiyahoi ittilootivu kommunikatsioni:

-rushd va tamini dastrasii infrasokhtori muosiri ittilootivu kommunikatsioni ba doirai vasei aholi, dastgirii rushdi infrasokhtori ittilootivu kommunikatsioni dar mamlakat;

-tamini samaranokii istifodai tekhnologiyahoi ittilootivu kommunikatsioni dar idorakunii davlati va sohai ijtimoivu iqtisodi, sohahoi ilm, tandurusti, maorif.

e) Maorif:

-tarbiya va omoda namudani kadrhoi ilmivu omuzgorii takhassusi oli;

-tahiyai standarthoi davlatii tahsilot, naqsha va barnomahoi talimi baroi maktabhoi tahsiloti umumi va tahsiloti ibtidoi, miyona va olii kasbi;

-omoda va nashr kardani kitobhoi darsii silsilai nav baroi maktabhoi tahsiloti umumi, tahsiloti ibtidoi, miyona va olii kasbi;

-tayyor kardani kadrhoi balandikhtisos – tekhnologho, nanotekhnologho, muhandison, konstruktoron, barnomasozon va mutakhassisoni akhboroti tekhnologi.

Dar nazar ast, ki doir ba har yake az samthoi dar bolo nishondodashuda, ki ba rushdi ijtimoivu iqtisodii kishvar musoidat menamoyand, barnomahoi maqsadnoki majmui, tekhnologiyaho, tavsiyahoi amali va chorabinihoi digare, ki ba istifodai bosamari natijahoi tahqiqoti ilmi nigaronida shudaand, tahiya karda meshavand.

3) Tahkimi zaminai moddiyu tekhniki va tamini tashkilothoi ilmiyu tahqiqoti bo tajhizoti ilmi, asbob, reaktiv va digar mavodi zaruri.

Samaranokii tahqiqoti ilmi beshtar ba holat va rushdi zaminai moddiyu tekhniki, tamini kormandoni ilmi bo asbob va tajhizoti navtarin, navsozi va takmili asbobhoi ilmi, tamini reaktivhoyu tarkibhoi khimiyavi va gayra vobasta ast. Dar kishvarhoi taraqqikarda ba in maqsadho mablaghoi ziyod judo karda meshavad.

Bo sababhoi ba hama malum dar Tojikiston, dar dahsolai okhir imkoniyati zarurii rasonidani yori baroi rushdi zaminai moddiyu tekhnikii ilm va navsozii asbobu tajhizoti tashkilothoi ilmiyu tahqiqoti mavjud nabud.

Bo nazardoshti in vaziyat dar Barnoma ba tadbirhoe diqqati asosi doda meshavad, ki ba tahkim va aznavsozii (modernizatsiyai) zaminahoi moddiyu tekhnikii tashkiloti ilmiyu tekhniki va tamini kormandoni ilm bo asbob, tajhizot, reaktivho va digar mavodi zaruri ravona karda shudaand.

Ba sifati tadbirhoi avvalindaraja tamir, navsozi, tajdidi (modernizatsiyai) chunin obeqthoi ilmi, az jumla dar shahrhoi markazi rasadkhonahoi sitorashinosi, poygohhoi zilzilashinosi, boghoi nabotot va dar muassisahoi tahsiloti umumi, muassisahoi ibtidoi, miyona va olii kasbi va muassisahoi zertobei Vazorati maorifi Jumhurii Tojikiston ozmoishgohhoi mujahhaz peshbini megardad.

Ba tavri nazarras nav kardani asbobu tajhizoti ilmi ba naqsha girifta meshavad, mablagho asosan baroi kharidorii asbobhoi barorishi silsilavi istifoda meshavand.

Judosozii harsolai mablaghoi ilovagi baroi kharidorii reaktivhoi khimiyavi, asbobho, payvastagihoi faoli biologi va mavodi gunogunnav, lavozimoti tekhniki, ki baroi anjom dodani tahqiqot zarurand, peshbini karda meshavad.

4) Hamkorii instituthoi Akademiyai ilmhoi Jumhurii Tojikiston bo muassisahoi tahsiloti oli.

YAke az vazifahoi muhimi Barnoma tamini inkishofi hamkorihoi instituthoi akademi va muassisahoi tahsiloti olii kasbi ba hisob meravad. Peshbini meshavad, ki dar asosi Barnomai hamgiroii ilm va maorif, ki az jonibi Hukumati Jumhurii Tojikiston tasdiq shudaast, chorabiniho tahiya karda meshavand, ki onho ba muttahid kardani nerui ilmii instituthoi Akademiyai ilmhoi Jumhurii Tojikiston va muassisahoi tahsiloti olii kasbi imkon faroham ovarda, nizomi tayyor kardani mutakhassisoni javonro maqsadnok va samaranoktar megardonand.

Dar in jo jalbi kormandoni peshbari ilmii akademi va kor dar asosi hamkoriho dar muassisahoi tahsiloti olii kasbi baroi anjom dodani tahqiqoti mushtarak, khondani leksiyaho va rohbari ba aspiranton, navishtani kitobhoi darsi va dasturhoi talimi dar maddi nazar ast. Donishjuyon baroi jalb shudan ba kori ilmi va guzaronidani tahqiqot dar instituthoi akademi imkoniyathoi beshtar ba dast meorand. Zarur ast, ki shaklhoi khele gunoguni hamgiroii bakhshhoi akademi va muassisahoi tahsiloti olii kasbi dar ilm istifoda shavand. Az in nuqtai nazar, tashabbusi Donishgohi millii Tojikiston doir ba kushodani Instituti ilmiyu tahqiqotii ilmhoi tabiatshinosi dar nazdi in maktabi oli qobili tavajjuh ast, ki dar on dar barobari kormandoni Donishgohi millii Tojikiston, hamchunin olimoni Akademiyai ilmhoi Jumhurii Tojikistonmutakhassisoni sohai ilmhoi daqiq va tabiatshinosi kor mekunand va aspirantu donishjuyoni fakultahoi tabiatshinosi imkon dorand, ki korhoi ilmiro tahti rohbarii olimoni ham Donishgohi millii Tojikiston va ham Akademiyai ilmho anjom dihand.

Bo maqsadi ba vujud ovardani sharoiti musoid baroi ijroi tahqiqoti ilmi va dastgirii vazi moddii mutakhassisoni javon -khatmkardagoni maktabhoi oli onho dar asosi shartnoma ba kor qabul karda meshavand, az jumla baroi ishtirok dar ijroi loihahoi ilmi, barnomahoi majmuii maqsadnok va shartnomaho bo khojagiho bo muqarrar kardani muzdi mehnati muvofiq peshbini megardand.

Andeshidani choraho jihati ba vujud ovardani sharoiti musoi baroi tahsili aspirantho, behtar namudani nizomi tayyor kardani kadrhoi ilmii takhassusi oli – doktor va nomzadhoi ilm zarur ast. Peshnihod dar borai dar soli 2010 tashakkul dodani shabakai navi shurohoi dissertatsioni dar kishvar, hamchunin takmili tartibi attestatsiyai kadrhoi ilmi va ilmiyu omuzgorii takhassusi oli va behtar namudani faoliyati Komissiyai attestatsiyai kadrhoi ilmi va ilmiyu omuzgorii takhassusi oli omoda karda meshavand.

Guzaronidani korhoi mushtaraki ilmiyu tahqiqotii kormandoni instituthoi akademi, instituthoi ilmiyu tahqiqotii sohavi va muassisahoi tahsiloti olii kasbi az ruyi shartnomahoi hamkori, loihahoi mushtarak az rui granthoi tashkilothoi baynalmilali va az ruyi farmoishhoi vazoratho, korkhonaho va tashkilotho dar asosi bastani shartnomaho bo khojagiho peshnihod meshavad.

Tamini dastgirii tahqiqoti ilmii mushtarak, ki az tarafi olimoni muassisahoi ilmiyu tahqiqoti va muassisahoi tahsiloti oly ijro karda meshavand.

Qabuli choraho doir ba rushdi zaminai tajribavi va ittilooti baroi tahqiqoti ilmi va takmili ravandi talim dar muassisahoi tahsiloti oli.

Ba vujud ovardani zaminai meyorii huquqii faoliyati sokhtorhoi hamgirosozanda (integratsioni).

Tayyor kardani mutakhassison oid ba tekhnologiyahoi navin, muhandison, konstruktoron, barnomasozon va mutakhassis oid ba akhboroti tekhnologi dar davlathoi khorijii dur va nazdik.

Tavajjuhi makhsus ba hamkorii olimon dar ijroi barnomahoi majmuy va maqsadnok doir ba masalahoi muhimi ilmi va ilmi tekhniki va chorabinihoi “Barnomai millii amaliyoti muboriza va naqshai amaliyot doir ba hifz va istifodai oqilonai gunogunshaklii biologi”, “Naqshai millii amaliyoti Jumhurii Tojikiston doir ba sabuk gardonidani oqibathoi tagyiryobii iqlim” va monandi inho doda meshavand. Tashabbus doir ba barguzor namudani konferensiyahoi mushtaraki ilmi, simpozium va seminarho, nashri asarhoi ilmi va majmuai maqolaho dastgiri karda meshavand.

Dar asosi “Barnomai tayyor kardani kadrhoi ilmi baroi solhoi 2009-2015” chorabinihoi zarurii tayyor kardani kadrhoi ilmii takhassusi oli dar Akademiyai ilmhoi Jumhurii Tojikiston, Akademiyai tahsiloti Tojikiston, instituthoi ilmiyu tahqiqotii sohavi va maktabhoi olii kasbi ba maqsadi bo mutakhassison, khususan dar sohahoi nav va tezrushdkunandai ilm va tekhnologiyaho purra tamin namudani muassisahoi ilmiyu tahqiqoti tahiya karda meshavand.

Bo maqsadi dastgirii ijtimoii kormandoni sohai ilm meboyad, ki yak qator sanadhoi qonunguzori va meyoriyu huquqi omoda va qabul karda shavand, az jumla: dar borai takmil dodani nizomi (sistemai) pardokhti muzdi mehnat dar sohai ilm; dar borai davra ba davra jori namudani sistemai shartnomavii pardokhti muzdi mehnat; dar borai sharoit va tartibi pardokhti muzdi mehnati olimoni Akademiyai ilmho va tashkilothoi ilmiyu tahqiqotii sohavi, ki dar asosi hamkori dar muassisahoi tahsiloti olii kasbi kor mekunand va gayra. Dastgirii davlatii kormandoni sohai ilm, khususan aspirantho va olimoni javon jikhati behtar kardani sharoiti zindagonii onho zarur ast:

-guzorishi (transformatsiyai) mazmuni tahsilot az donishmarkazonidan, ki natijai nihoii masuliyat va salohiyat ba hisob meravad;

-zaminahoi moddiyu tekhniki, muhiti fanniyu makoni va taminoti talimiyu metodii muassisahoi tahsiloti kasbi ba sharoiti muosiri ijtimoiyu iqtisodi, ba talaboti ravandi talimiyu tarbiyavi muvofiq karda shavad;

-madaniyati zabondoni, ittilooti, ekologi, iqtisodi va huquqii muhassilin tahkim bakhshida shavad;

-takmil bakhshidani sokhtor va mazmuni barnomahoi tahsiloti kasbi, bozomuzi va takmili ikhtisosi omuzgoroni hamai zinahoi tahsiloti kasbi;

-tamini pay dar payi zinahoi tahsiloti kasbi az ruyi mazmun va davomnokii tahsilot.

5) Tashakkuli zaminai ittilootii tahqiqot dar sohai ilmhoi tabiatshinosi.

Jumhurii Tojikiston az jihati sathi faoliyati innovatsioni, nufuzi mahsuloti balandtekhnologiya dar sokhtori istehsolot va sodirot, rushdi infrasokhtori az davlathoi az jihati iqtisodi peshrafta khele qafo mondaast.

Raqobatpaziri az rui surati istifodai navovarii ilmivu tekhniki va havasmandii istehsolot ba dastovardhoi ilmi, samaranokii ravandhoi innovatsioni muayyan karda meshavad. Vobasta ba in, istifodai zakhirahoi zehni va tashakkuli zaminai ilmivu tekhnologi yake az vazifahoi muhimi umumimillii Jumhurii Tojikiston meboshad, ki qabuli tadbirhoi makhsus doir ba rushdi innovatsioni – ba vujud ovardani sharoiti zarurii tashkili, iqtisodi va huquqiro talab mekunad. Bo andozai faroham omadani sharoiti zaruri infrasokhtori innovatsioni niz dar shakli markazhoi innovatsioniyu tekhnologi, biznes-inkubatorho, markazhoi transferi tekhnologiyaho va monandi inho tashakkul meyoband.

Ba faolgardoni va havasmandii faoliyati ikhtirooti kushish ba kharj dodan zarur ast, zero patentho ba ikhtiroot yake az omilhoi muayyankunandai nerui innovatsionii mamlakat meboshand.

Tavajjuhi makhsus boyad ba tayyor kardani mutakhassison dar sohai nanotekhnologiya va menejmenti innovatsioni ravona karda shavad.

Ba qatori samthoi afzaliyatdoshtai faoliyati innovatsioni dar kishvar mo va hamkorihoi baynidavlatii innovatsioni, ki dar asosi onho loihahoi innovatsioni tahiya shuda metavonand, inhoro nombar kardan mumkin ast: mavodi metallii konstruksioni, tekhnologiyahoi energiyai tajdidpazir, mavodi polimerii kompozitsioni, tekhnologiyahoi sarfai energiya, muvofiqsozii kori gidrouzelho bo istifodai usulhoi modelsozii matematiki, tekhnologiyai istehsoli pektini kammetil, tekhnologiyaho dar sohai monitoringi muhiti zist va peshgiri kardani ofathoi tabii va tekhnogeni, injeneriyai geneteki va biotekhnologiyai geni, istifodai testhoi fiziologi dar seleksiyai navhoi navi ziroathoi kishovarzi, tekhnologiyahoi istehsoli doruhoi navi tabobati dar asosi istifodai ashyoi khomi rastanihoi mahalli tashkhis, peshgiri va tabobati kasalihoi inson.

YAke az sababhoi muhimtarine, ki rushdi ilmhoi tabiatshinosiro dar kishvari mo ba takhir meandozad, aqibmoni dar tashkili infrastrukturai ittilooti meboshad, ki ba istifodai tekhnologiyai navtarini ittilootiyu kommunikatsioni asos yoftaast. Maktabhoi tahsiloti umumi, maktabhoi ibtidoii miyona va olii kasbi va muassisahoi zertobei Vazorati maorifi Jumhurii Tojikiston, instituthoi Akademiyai ilmhoi Jumhurii Tojikiston bo tekhnika va tekhnologiyai kompyuteri sust mujahhazand. Tashkili infrastrukturai ittilooti, ki javobgui talaboti muosir boshad, dar marhilai ibtidoii khud qaror dorad. Dar 5 soli okhir boyad shabakai itilootii INTERNET bunyod karda shavad.

Dar barobari rushdi robitai kompyuteri va tekhnologiya zarur ast, ki ba dastgiriyu tahkimi zaminai ananavii ittilootii ilm -kitobkhonahoi ilmi diqqati zaruri doda shavad. Solhoi okhir, chunonki malum ast, ba kitobkhonahoi ilmi vorid shudani adabiyoti makhsusi ilmi az mamlakathoi digar yakbora kohish yoft. Mubodilai baynalmilalii bayni kitobkhonaho dar sathi past qaror dorad, baroi takmili kitobkhonaho bo nashriyahoi navi ilmi mablagi nochiz judo megardad.

YAke az halqahoi nisbatan susti infrastrukturai ilmhoi tabiatshinosi nashri osori ilmi meboshad. Az sababi kofi nabudani mablagguzori monografiyaho, majmuaho, majallahoi ilmi, asarhoi ilmi khele kam ba nashr merasand, konferensiyahoi ilmi oid ba masoili muhimi ilmhoi tabiatshinosi kam barguzor meshavand. Az in sabab natijahoi tahqiqot kuhna megardand, tarhrezihoi olimoni Tojikiston ba fazoi baynalmilalii ilmiyu ittilooti vorid nameshavand.

Tajribai jahoni ba tarzi ravshan nishon medihad, ki be zaminahoi zarurii ittilooti peshrafti ilm, sokhtani tekhnologiyai navi qobili raqobat va istifodai bosamari on dar amal imkonnopazir ast.

Bo darnazardoshti chunin omilho dar in Barnoma ba tashkili zaminai ittilootii tahqiqot dar sohai ilmhoi tabiatshinosi tavajjuhi asosi zohir karda meshavad.

Dar solhoi nazdik bo maqsadi payvast shudan ba shabakai baynalmilalii internetii hamai muassisahoi ilmiyu tahqiqoti, ki dar onho oid ba ilmhoi tabiatshinosi tahqiqot anjom doda meshavad, tadbirho peshbini karda meshavand. Baroi ijroi in maqsad zarur ast, ki maktabhoi tahsiloti umumi, maktabhoi ibtidoi, miyona va olii kasbi va muassisahoi zertobei Vazorati maorifi Jumhurii Tojikiston, muassisahoi Akademiyai ilmhoi Jumhurii Tojikiston bo qadri kofi bo kompyuter va tekhnikai digari ittilooti tamin karda shavand. Dar natija baroi giriftani ittilooti ilmi az, markazi ilmi va kitobkhonahoi har kadom kishvar roh kushoda megardad.

Tashkili kitobkhonahoi makhsusgardonidashudai elektroni va khazinahoi ittilootii malumot oid ba samthoi alohidai ilmhoi tabiatshinosi dar nazar ast.

Tatbiqi tekhnologiyai ittilootiyu kommunikatsionii marhilai nav dar amaliyai ilmi tarbiyai mutakhassisoni balandikhtisosro dar maktabhoi olii kasbii mamlakat va ba roh mondani nizomi tarbiya va bozomuzii kormandoni ilm va mutakhassison dar sohai istifodai tekhnologiyai ittilootiyu kommunikatsioniro talab mekunad.

Barnoma oid ba dastgirii kitobkhonahoi ilmi va mukammal kardani fondhoi adabiyoti ilmi zaminai giriftani malumot az digar nashriyahoi peshqadami ilmi va majallaho, dastgirii nashri asarhoi ilmi, adabiyoti ittilooti, vositahoi talimi oid ba ilmhoi tabiatshinosiro peshbini mekunad.

6) Dastgiri va rushdi hamkorihoi baynalmilalii ilmi.

Oyandai ilmi Tojikiston az bisyor jihat ba on vobasta ast, ki on to chi andoza tez va samaranok ba fazoi jahonii ilm vorid shuda metavonad. Bo nazardoshti in chorahoe andeshida meshavand, ki ba dastgiri va rushdi shaklhoi gunoguni hamkori va sharikii olimoni Tojikiston bo olimoni davlathoi digar ravona gardidaand. Dar Strategiya ba tavri nazarras tavsia bakhshidan va baland bardoshtani samaranokii hamkoriho bo tashkilot va muassisahoi ilmii davlathoi IDM, davlathoi digar, tashkilothoi baynalmilali, fondho, assosiatsiyaho va monandi inho ham dar asosi shartnomavu sozishnomahoi ba imzo rasondai Hukumati Jumhurii Tojikiston, vazoratho va ham Akademiyai ilmhoi Jumhurii Tojikiston, Akademiyai ilmhoi kishovarzii Tojikiston, muassisahoi alohidai ilmiyu tahqiqoti va maktabhoi oli peshbini gardidaast.

Hamchunin, jalbi olimon ba ijroi loihahoi ilmi va ilmiyu tekhniki dar chahorchubai sozishnomavu shartnomahoi baynalmilali, pesh az hama bo davlathoi Ittihodi Davlathoi Mustaqil (IDM), barnomavu loihaho az rui grantho, ki az tarafi markazho, fondho va tashkilothoi baynalmilali, az jumla Markazi baynalmilalii ilmiyu tekhniki, Tashkiloti ozuqavori va kishovarzii SMM (FAO), Fondi chahonii ekologi, Tashkiloti umumijahonii SMM doir ba masalahoi tandurusti, Tashkiloti SMM doir ba masalahoi maorif, ilm va farhang (YUNESKO), Tashkiloti davlathoi islomi doir ba masalahoi maorif, ilm va farhang (ISESKO), Agentii baynalmilalii energiyai atomi (MAGATE), Markazi baynalmilali doir ba tahqiqoti kishovarzi dar mintaqahoi khushkida (IKARDA), Markazi baynalmilali doir ba behtar kardani juvorimakka va gandum (SIMMIT), Instituti baynalmilalii zakhirahoi genetiki (IPGRI) niz peshbini gardidaand. Tavsiai hamkorihoi bisyorjanbai baynalmilalii ilmi az rui samthoi Assotsiatsiyai baynalmilalii akademiyai ilmho (MAAN), Assotsiatsiyai Akademiyai ilmhoi Osiyoi Markazi (AANSSA), Akademiyai ilmho baroi jahoni rushdkunanda (TVAS), Kumitai doimii hamkorii ilmi va tekhnologii Tashkiloti konferensiyai islomi (KOMSTEK) durnamoi khub dorad.

Tavajjuhi makhsus ba tavsiai imkoniyathoi safari olimon ba markazhoi peshsafi ilmiyu tahqiqotii jahon baroi kori ilmi va baroi ishtirok dar konferensiyahoi baynalmilali va chorabinihoi digari ilmi ravona karda meshavad.

Dastgiri jihati dar kishvari mo barguzor namudani konferensiyahoi baynalmilalii ilmi, simpoziumho, seminarho va monandi inho doir ba masalhoi muhimi ilm peshbini meshavad.

Dar natijai amalisozii in chorabiniho imkoniyati ishtiroki olimoni Tojikiston dar barguzorii tahqiqoti mushtarak bo olimoni khorija az rui loihavu barnomahoi baynalmilali, istifodai bazai muosiri tajribavi va asbobii markazhoi ilmii khoriji, tahsil va takmili ikhtisosi olimoni javon ba tavri nazarras tavsia meyobad. Namoyandagii vasei olimoni Tojikiston dar konferensiyaho va chorabinihoi digari ilmi va davlathoi khoriji va barguzorii onho dar Jumhurii Tojikiston ba voridshavii ilmi mamlakati mo ba fazoi baynalmilalii ilm, tahkimi afzaliyathoi dastovardhoi olimoni tojik va ba dast ovardani ittilooti zaruri doir ba komyobiho va ravishhoi rushdi ilm dar jahon musoidat menamoyad.

7) Rushdi robitahoi ittilootivu kommunikatsionii ilm.

Zimni tahiyai Barnomai rushdi sohai ittilootivu kommunikatsioni yak qator chorabinihoe peshbini megardand, ki ba ijroi tahqiqoti ilmi ravona shudaand.

To soli 2010 tashakkul dodani shabakai ittilooti bo payvastan ba shabakai baynalmilalii ittiloot – INTERNET va vorid shudani hamai muassisahoi ilmi-tahqiqotii mamlakat ba on niz peshbini megardad. Baroi amali kardani in maqsad bo miqdori kofii kompyuterho va tekhnikai digari ittilooti tamin namudani institutho, ozmoishgohho va kafedraho zarur ast. Dar natija, ba giriftani ittilooti ilmi az davlathoi digar, markazhoi ilmi, kitobkhonaho va monandi inho imkoniyat faroham meoyad. Hamchunin tasisi kitobkhonahoi makhsusgardonidashudai elektroni, majallahoi elektroni va khazinahoi (bazahoi) ittilootii malumot doir ba samthoi alohidai ilm dar nazar ast.

Bo musoidati Assosiatsiyai tojikistonii istifodakunandagoni shabakahoi kompyuteri, instituthoi akademi, tahqiqoti va instituthoi tahsilotii akademi va maktabhoi olii kasbi ba istifodai nizomi aloqai optikiyu nakhii muosir guzaronida meshavand.

Baroi istifodabari az navtarin tekhnologiyahoi ittilootivu kommunikatsioni tayyor kardani mutakhassisoni balandikhtisosi sohai muhandisi, tekhnologho, donstruktoron dar maktabhoi olii kasbi va ba tartib darovardani sistemai tayyor kardan va takmili ikhtisosi kormandoni ilmi va mutakhassison dar sohai istifodai tekhnologiyahoi ittilootivu kommunikatsioni dar nazar doshta shudaast.

Strategiya dastgirii kitobkhonahoi ilmi va purra kardani fondhoi adabiyoti ilmi, ba bazai malumot payvastani nashriyothoi peshsafi ilmi va majallaho, dastgirii nashri asarhoi ilmi, adabiyoti ittilootivu malumoti, dasturhoi ilmivu metodiro peshbini mekunad.

Dar zamoni muosir hamkorii baynalmilalii ilmi bo surati nihoyat baland tarakqi namuda, dar darajai beshtar peshrafti ilm va samaranokii istifodai dastovardhoi ilmiro dar hamai sohahoi faoliyati jomeai insoni muayyan mekunad. Oyandai ilmi Tojikiston beshtar ba in vobasta khohad bud, ki chi guna zud va bosamar vay metavonad ba fazoi ilmi jahoni vorid shavad, hamgiroi paydo namoyad. Bo nazardoshti in, dar Barnoma tadbirhoe dokhil karda shudaand, ki ba dastgiri va rushdi shaklhoi gunoguni hamkori va kooperatsiyai olimoni Tojikiston bo olimoni mamlakathoi digar ravona shudaand.

Barnoma jalbi olimonro ba ijroi loihahoi ilmi va ilmiyu tekhniki dar doirai shartnomayu sozishnomahoi baynalmilali, barnomayu loihaho oid ba grantho, ki az tarafi fondhoyu tashkilothoi baynalmilali va khoriji peshnihod karda meshavand, peshbini mekunad. Tavajjuhi asosi ba vaseshavii imkoniyati ba safari khidmati firistodani olimon ba markazhoi peshqadami ilmiyu tahqiqoti baroi kori ilmi va ishtirok dar konferensiyahoi baynalmilali va digar chorabinihoi ilmi ravona megardad. Rasonidani kumak baroi dar kishvari mo guzaronidani konferensiyahoi baynalmilalii ilmi, simpozium, seminar va gayra oid ba masoili muhimtarini ilmhoi tabiatshinosi peshbini karda meshavad.

 

Bobi 4. Hajm va manbahoi mablagguzorii Barnoma

 

Manbai asosii tamini zakhiravii Barnoma in mablaghoe, ki hamasola baroi sohai ilm judo karda meshavand, ba hisob meravad. Hulosa oid ba muvofiqi maqsad budani mablagguzorii har kadom kori ilmiyu tahqiqoti, hajm va muhlati ijroi on ba SHuroi hamohangsozii korhoi ilmiyu tahqiqoti (KIT) dar sohai ilmhoi tabiatshinosi peshnihod karda meshavad. SHuroi hamohangsozii KIT hulosai muvofiqi maqsad budani korhoi ilmiyu tahqiqotiro ba Vazorati rushdi iqtisod va savdoi Jumhurii Tojikiston intiqol medihad.

Baroi mablagguzorii Barnoma manbahoi gayribujetie niz istifoda meshavand, ki ba onho mablaghoi sarmoyaguzori, mablaghoe, ki fond va tashkilothoi baynalmilali va khoriji baroi ijroi loihahoi ilmi va ilmiyu tekhniki judo kardaand, dokhil meshavand.

Hajmi mablagguzorii tadbirhoi Barnoma az imkoniyati bujeti davlati, voridshavii voqeii mablaghoi gayribujeti va talaboti tabii ba kharajoti moliyavi vobasta ast.

 

Bobi 5. Idorakunii tatbiqi Barnoma va nazorati ijroi on

 

Idorakunii davlatii Barnoma Vazorati maorifi Jumhurii Tojikiston meboshad.

Ijrokunandagoni asosii Barnoma muassisaho va tashkilothoi ilmiyu tahqiqoti, maktabhoi tahsiloti umumi, maktabhoi ibtidoi, miyonai kasbi, maktabhoi olii kasbi va muassisahoi zertobei Vazorati maorifi Jumhurii Tojikiston meboshand, ki dar onho oid ba ilmhoi tabiatshinosi va riyoziyu tekhniki tahqiqot anjom doda meshavad.

Nazorati ijroi Barnomaro SHuroi hamohangsozii KIT anjom medihad. Jarayoni ijroi tadbirhoi Barnoma, arzyobii ahamiyati ilmi va samarabakhshii natijahoi badastomadai tahqiqot az tarafi Rayosati SHuroi hamohangsozii KIT barrasi gardida, az jonibi rohbar bo tartibi muqqararshuda qabul karda meshavad.

Idorakunii jorii Barnoma, az jumla, jamovari, tahlil va jambasti mavod oid ba ijroi tadbirho, arzyobii natijahoi badastomada, tahlili mushkiloti bamiyonomada, takhiyai tavsiyaho oid ba istifodai natijai tahqiqoti ilmi va tarhrezihoi amali, tahiyai hisoboti fosilavi va jambasti az tarafi bakhshhoi SHuroi hamohangsozii KIT va Rayosati ilm va innovatsiyai Vazorati maorifi Jumhurii Tojikiston anjom doda meshavad.

 

Bobi 6. Nizomi tartibi judo kardani mablag baroi guzaronidani chorabiniho

 

Bo nazardoshti mablaghoi moliyavii az bujeti davlati judogardida va az manbahoi digari voridshuda Vazorati maorifi Jumhurii Tojikiston hangomi zarurat dar muvofiqa bo Vazorati rushdi iqtisod va savdoi Jumhurii Tojikiston va Vazorati moliyai Jumhurii Tojikiston ba nishondihandahoi maqsadnok, az jumla dokhil va khorij kardani tadbirhoi judogona, kharojot oid ba onho, hayati ijrokunandagon, mekhanizmi ijroi tadbirho tasheh vorid menamoyad.

Har sol to yakumi fevral Vazorati maorifi Jumhurii Tojikiston ba Hukumati Jumhurii Tojikiston va Vazorati rushdi iqtisod va savdoi Jumhurii Tojikiston dar khususi ijroi Barnoma hisoboti purra peshnihod menamoyad.

Bo qarori Hukumati

Jumhurii Tojikiston

az “27” fevrali soli 2010 № 89

tasdiq shudaast

Инчунин кобед

Hurdani obi mani az tarafi mard yo zan

Hurdani obi mani az tarafi zan kori noravo va nosazo ast va inro tib mahkum …