Биология

Генетика ду хусусияти асосии организмхои зинда – ирсият ва тагйирпазириро меомузад. Ирсият хамчун хусусияти аз насл ба насл гузаронидани аломатхо, хосиятхои ирси ва асоси инкишофро дар бар мегирад. Бо шарофати ирсият дар табиат хар як намуди растани ва хайвон хусусиятхои хоси худро дар муддати муайяни таърихи нигох медорад. Чихати дигари …

Тамоми организмхои серхучайра аз хисоби тухми бордор ё бордорнашуда инкишоф меёбанд. Инкишофи чанин дар хайвоноти мансуби як тип монанд аст. Дар хамаи чонварони хордадор дар давраи чанини камонаки скелети пайдо мешавад, масалан, хорда, найчаи асаб, чавфи галсама. Дар зинахои аввали инкишофи чанини хайвоноти мухрадор ба хам бисёр монанданд (расми 7.10). …

Организм бе мухити зист вучуд дошта наметавонад. Аз ин чост, ки инкишофи организм бе мухит ва бидуни омилхои таъсиррасони он гайримумкин аст. Чуноне ки медонем, тухми мург танхо дар харорати муайян инкишаф меёбад, агар харорати мухит муътадил набошад, раванди инкишоф катъ мегардад. Хамчунин барои мавчудоти оби таркиби ионии об мухим …

Аз вакти таваллуд шудани организм ё аз парда берун шудан, давраи чанини ба охир расида, давраи инкишофи баъдичанини огоз меёбад. Давраи баъдичанини пурра ва нопурра мешавад. Дар давраи инкишофи пурраи чанин аз тухм ё батни модар организме пайдо мешавад, ки хамаи узв ва хосиятхои фарди болигро дорад (масалан, дар хазандагон, …

Баъди ба охир расидани гаструлятсия дар чанин узвхои маркази ба монанди, найчаи асаб, хорда, найчаруда пайдо мешаванд. Дар нештаршаклхо узвхои маркази ба чунин рох ташаккул меёбанд (расми 7.4). Эктодермаи тарафи тахтапушт хам гашта, ба новача табдил меёбад. Эктодермаи чонибхои чап ва рост бошад, меафзояд ва болои новачаро мепушонад. Новача ибтидои …

Ба ин савол бори нахуст олими барчастаи олмони, асосгузори эмбриологияи тачрибави Г.Шпеман марок зохир намудааст. Солхои 20-30-уми асри ХХ Шпеман чунин тачриба гузаронид. Аз чанини курбокка дар давраи аввали гаструли маншаи хорда ва хамрохи он маншаи мезодермаро бурида ба зери эктодермаи чанини дигар, ки аз вай бояд пуст пайдо мешуд, …

Аксарияти хайвоноти серхучайра катъи назар аз мураккабии сохт, зинаи инкишофи чанинро аз сар мегузаронанд. Давраи чанини ба се мархила чудо мешавад: таксимшави (порашави) гаструлятсия ва органогенез (инкишофи узвхо). Инкишофи организм аз давраи якхучайраги огоз меёбад. Тухми бордор – чанин – зигота, ки организм дар он вакт дар мархилаи аввали давраи …

Бластула аз микдори зиёди бластамерахо иборат буда (масалан, дар нештаршаклхо аз 3000 хучайра), дар рафти инкишоф ба давраи нав мегузарад, ки гаструла (аз юнони gastro – меъда) ном дорад. Дар ин давра чанин аз кабатхои чудо-шудаи хучайраги – баргчахои чанин иборат аст. Кабати беруниро эктодерма (аз калимаи юнонии еcto – …

Онтогенез инкишофи фардии организмхо, яъне такрори филогенез дар шакли кутоху зуд ва ё инкишофи таърихии намуд аст, ки ин фард ба он дохил мешавад. Конуни биогенетики Ибтидои организми нави хайвонот ва растани новобаста аз тарзи афзоиш аз як ё чанд хучайра огоз меёбад, ки онхо факат дорои хиссачахои ирси буда, …

Дар профазаи 1 торхои хроматин (хромосома) дар зери микроскопи рушнои намоёнанд ва шакли спирали доранд. Дар хамин давра, агар биноиши микроскопро калон кунем, маълум мегардад, ки хар як хромосома ду хроматин дошта онхо бо хам ба сентромерашон часпидаанд. Хромосомахои гомологи бо хам наздик ва нуктахои бо хам мувофики онхо чафс …