Главная / Маданият ва санъат / Ҳайкалтарошӣ (скулптура)

Ҳайкалтарошӣ (скулптура)

Ҳайкалтарошӣ (скулптура) – калимаи лотинии юнониҳои қадим (sculptura, аз sculpo – буридан, кандан, тарошидан).

Ҳайкалтарошӣ яке аз намудҳои қадимтарини санъат маҳсуб меёбад. Дар тӯли тамоми таърих образҳои одамон ё ҳайвонот дар рӯйи сангҳо, шохҳо, устухонҳо ва ғ. тасвир меёфтанд. Шахсе, ки ба чунин намуди санъат машғул аст, ӯро ҳайкалтарош меноманд.

Сангҳои балбал, образҳои одамон, ҳайвонот, ашёҳои ҳаёти рӯзгорро аз омехтаи махсус таҳияшуда аз гил месохтанд, метаро- шиданд, аз санг ва маводҳои дигар мебуриданд. Ҳамин тариқ аз ибтидо ҳайкалтарошӣ рушд кард.

Ҳайкалтарошӣ ба се намуди асосӣ тақсим мешавад:

  1. Бузург (монументалӣ).
  2. Дастгоҳӣ.
  3. Ҳайкалтарошии шаклҳои хурд.
«Гавазн». асри VI то милод. Дар Ени-сей пайдо карда шудааст. Эрмитаж. Санкт-Петербург
«Гавазн». асри VI то милод. Дар Ени-сей пайдо карда шудааст. Эрмитаж.
Санкт-Петербург

Ҳайкалтарошии бузург тибқи шакл ва андоза тафовут дорад. Асарҳои бузурги ҳайкалтарошӣ дар кӯчаҳо, майдонҳо, дар боғҳо, дар намои берунии хонаҳо ва дар толорҳои азим гузошта ме- шаванд. Ҳайкале, ки ба яке аз инсонҳои машҳур ё ҳодисаи муҳим бахшида шудааст, асари ҳайкалтарошӣ номида мешавад. Муҷассама ҳайкали азимҷусса буда, ҳодисаи бузургеро инъикос менамояд, маҳз бо ҳамин хусу

сият аз намудҳои дигари ҳайкалтарошӣ тафовут дорад.

Калимаи «монео» (монумент) аз римиҳои қадим гирифта шуда, маънояш «ҳайкал» мебошад.

Дар майдони марказии шаҳри Бишкек ҳайкали савора гузошта шудааст, ки назари ӯ ба самти ҷануб нигаронида шудааст. Ҳайкали мазкур ба ёдбуди ҷанговари қаҳрамон гузошта шудааст, ки омода аст ба хотири халқи худ ва марзи хеш то қатраи охири хун мубориза бурда, аз паси худ ҷанговаронро мебарад. Ӯ дар дасти чап сипар, дар дасти рост шамшерро нигоҳ медорад.

Ҳайкалтарошии дастгоҳӣ ба бузургии аслии инсон наздик аст ва набояд аз андозаҳои ӯ зиёд бошад.

Тафовути ҳайкали бузург дар он аст, ки ӯро дар назди биноҳо, хонаҳо ва осорхонаҳо, инчунин дар боғҳо ва гулгаштҳо мегузоранд.

Аммо боз намуди ҳайкалтарошие мавҷуд аст, ки онро танҳо аз ҷониби пеш метавон дид.

Шакли он бо ёрии ҳаҷмҳое сохта мешавад, ки берун аз ҳамвории манзар – релеф барҷастагӣ дорад.

Рельеф ба се намуд тақсим мешавад – барелеф, горелеф, кон- тррелеф.

Фаромӯш намесозем, ки истилоҳи «санъати ороишию амалӣ» (декоративию амалӣ) аз калимаи лотинии dekoro – «оро додан» ва «гузоштан» пайдо шуда, маънояш ба болои чизе гузоштан аст.

Маснуоти зебое, ки бо даст барои ҳаёти ҳамарӯза сохта шуда- аст, ба санъати ороишию амалӣ шомил мебошад.

«Манас». Т. Содиқов
«Манас». Т. Содиқов

* Ин ҳайкал киро ба хотир меорад?

* Ҳайкали мазкур ба кадом ҳодиса бахшида шудааст?

Ҳайкалтарошии дастгоҳӣ ба бузургии аслии инсон наздик аст ва набояд аз андозаҳои ӯ зиёд бошад.

Тафовути ҳайкали бузург дар он аст, ки ӯро дар назди биноҳо, хонаҳо ва осорхонаҳо, инчунин дар боғҳо ва гулгаштҳо мегузоранд.

Аммо боз намуди ҳайкалтарошие мавҷуд аст, ки онро танҳо аз ҷониби пеш метавон дид.

Шакли он бо ёрии ҳаҷмҳое сохта мешавад, ки берун аз ҳамвории манзар – релеф барҷастагӣ дорад.

Рельеф ба се намуд тақсим мешавад – барелеф, горелеф, кон- тррелеф.

Фаромӯш намесозем, ки истилоҳи «санъати ороишию амалӣ» (декоративию амалӣ) аз калимаи лотинии dekoro – «оро додан» ва «гузоштан» пайдо шуда, маънояш ба болои чизе гузоштан аст.

Маснуоти зебое, ки бо даст барои ҳаёти ҳамарӯза сохта шуда- аст, ба санъати ороишию амалӣ шомил мебошад.

Инчунин кобед

Хушбахт Ҳакимов

Ҳакимов Хушбахт – тарҷумаи ҳол, сурат, видео ва мусиқӣ MP3

Хушбахт Ҳакимов овозхон – сарояндаи тоҷик аст, ки таронаҳояшро дар бораи Ватан, Модар ва дар …