Замимаи 1 ба карори Хукумати Чумхурии Точикистон аз “25” январи соли 2017, № 28
КОНСЕПСИЯИ ТАХСИЛОТИ МУТТАСИЛ ДАР ЧУМХУРИИ ТОЧИКИСТОН БАРОИ СОЛХОИ 2017-2023
1. МУКАДДИМА
- Консепсияи тахсилоти муттасил дар Чумхурии Точикистон барои солхои 2017-2023 (минбаъд – Консепсия) дар асоси Конститутсияи Чумхурии Точикистон, моддаи 6 Конуни Чумхурии Точикистон “Дар бораи дурнамохои давлати, консепсияхо, стратегияхо ва барномахои инкишофи ичтимоию иктисодии Чумхурии Точикистон” ва талаботи банди 21 Накшаи чорабинихо оид ба ичрои вазифахое, ки дар Паёми Президенти Чумхурии Точикистои ба Мачлиси Олии Чумхурии Точикистон аз 20 январи соли 2016 зикр шудаанд, ки бо карори Хукумати Чумхурии Точикистон аз 9 феврали соли 2016, № 42, тасдик шудааст, тахия гардидааст.
- Чунонки маълум аст, ноил шудан ба сатхи рушди иктисоди ва ичтимои хадафи стратегии рушди ичтимоию иктисоди дар мархилахои дарозмухлат ва миёнамухлат мебошад, ки ба макоми Чумхурии Точикистон хамчун кишвари дар иктисодиёти чахони мавкеи муайянро ишголкарда мутобикат дошта, амнияти милли ва амалисозии хукукхои конститутсионии шахрвандонро таъмин месозад.
- Бо низом ноил шудан ба хадафи гузошташуда аз гузариши иктисодиёти Точикистон ба навъи инноватсионии рушд иборат аст. Ин имкон медихад, ки иктидори иктисодиёти Чумхурии Точикистон ба таври очил аз хисоби афзалиятхои нисбии он дар илм, маориф ва технологияи муосир тавсеа ёбад ва дар ин замина манбаъхои нави рушди иктисоди ва некуахволии ахоли истифода карда шаванд. Ташаккули иктисодиёти инноватсиони дар баробари ба таври назаррас баланд бардоштани самаранокии истифодаи захирахои табии ва сармояи истехсоли, маънии ба омили асосии рушди иктисоди ва ракобатпазири табдил додани иктидори зехни ва эчодии инсонро дорад.
- Чузъи асосии иктисодиёти инноватсиони ин ташаккули бозори мехнати ба таври самаранок амалкунанда аст. Рушди бозори мехнат дар давраи дурнамои дарозмухлат аз хисоби болоравии зудхаракатии мехнатии ахоли ва афзоиши сатхи хосилнокии мехнат ташаккул меёбад. Хамаи ин ба низоми тахсилоти муттасил дар Чумхурии Точикистон талаботи навро пеш мегузорад.
- Яке аз пояхои бунёдии рушди инноватсиони ин таъмини дастраси ба хизматрасонихои босифати таълими, гузариш аз низоми таълими оммави ба низоми таълими тахсилоти муттасили фарди барои хама аст, ки барои бунёдсозии иктисодиёти инноватсионии ба ичтимоиёт нигаронидашуда зарур мебошад.
- Консепсияи мазкур аз хукукхои асосии инсон ба омузиш дар тамоми тули хаёт, ки бо санадхои меъёрии хукукии байналмилалии эътирофнамудаи Чумхурии Точикистон муайян шудаанд, манбаъ мегирад, вазъи кунуни ва тамоюлхои рушди ичтимоию иктисодии Чумхурии Точикистонро ба эътибор мегирад, ба гояхои тахсилоти кушода ва мукаррароти конунгузории Чумхурии Точикистон дар сохаи маориф майл ва такя мекунад. Консепсияи мазкур барои ташаккули сиёсати давлати дар сохаи тахсилоти муттасил ва таъсиси низоми тагйирпазир ва аз чихати самту сатххо гуногун равона карда шудааст, ки чавобгуи манфиатхои хамаи гуруххои шахрвандони кобили мехнати Чумхурии Точикистон буда, ба вазифахои ташаккули чомеаи ба донишхо асосёфта мутобикат мекунад.
- Рушди тахсилоти муттасил ташаккули шахрвандони фаъол ва амалишавии сифатхои касби ва шахсии онхоро дар назар дорад, ки ба баланд бардоштани ракобатпазирии иктисодиёти милли ва таъмини вахдати ичтимои мусоидат мекунанд.
- Татбики Консепсияи мазкур ба сохтори амалкунандаи тахсилот дар Чумхурии Точикистон, ки барои чори намудани тахсилоти муттасил мусоидат менамояд, такя мекунад. Имруз дар кишвар намудхои зерини муассисахои таълими фаъолият менамоянд (омори охири соли 2015):
– томактаби (578 муассиса бо фарогирии 92024 нафар; марказхои инкишофи кудакон – 1588 муассиса бо фарогирии 39789 нафар);
– тахсилоти умуми (ибтидои, умумии асоси, миёнаи умуми, инчунин тахсилоти махсус – 3855 муассиса бо фарогирии 1785763 нафар);
– тахсилоти ибтидоии касби (62 муассиса бо фарогирии 26973 нафар);
– тахсилоти миёнаи касби (65 муассиса бо фарогирии 68325 нафар);
– тахсилоти олии касби (38 муассиса бо фарогирии 184401 нафар);
– тахсилоти касбии баъд аз муассисаи олии таълими (бо фарогирии 2633 аспирант, докторанти PhD ва докторант);
– тахсилоти иловаги (82 марказ бо 1421 махфил ва фарогирии 47528 нафар).
- Хамзамон дар кишвар муассисахои таълимии дигаре низ мавчуданд, ки раванди таълиму тарбияро амали мегардонанд. Аз чумла, марказхои таълими калонсолон, донишкада ва марказхои такмили ихтисос, курсхои кутохмуддати касбомузи, омузиши забонхо, технологияхои иттилооти ва гайра фаъолият менамоянд, ки микдори муайяни шахрвандонро фаро мегиранд. Дар хоричи кишвар бошад, 12755 нафар шахрвандони Чумхурии Точикистон тахсил мекунанд.
- Барои тахияи барномахои тахсилоти муттасил ва стандартхои касби оид ба тахсилоти муттасил Маркази чумхуриявии таълимию методии Вазорати маориф ва илми Чумхурии Точикистон ва барои аккредитатсия ва бахогузории рейтингии барномахои тахсилоти муттасил Хадамоти давлатии назорат дар сохаи маорифи Вазорати маориф ва илми Чумхурии Точикистон метавонанд мусоидат намоянд. Сохторхои дигари зарури, ки оид ба тахсилоти муттасил вучуд надоранд, дар доираи татбики Консепсияи мазкур таъсис дода мешаванд.
2. МУКАРРАРОТИ УМУМи
- Асосхои меъёрии хукукии Консепсияи мазкурро конунхои Чумхурии Точикистон “Дар бораи дурнамохои давлати, консепсияхо, стратегияхо ва барномахои инкишофи ичтимоию иктисодии Чумхурии Точикистон”, “Дар бораи маориф”, “Дар бораи тахсилоти олии касби ва тахсилоти касбии баъд аз муассисаи олии таълими”, “Дар бораи тахсилоти ибтидоии касби” “Дар бораи тахсилоти миёнаи касби”, “Дар бораи тахсилоти иловаги”, “Дар бораи тайёр намудани мутахассисон бо назардошти талаботи бозори мехнат” ташкил медиханд.
- Консепсияи мазкур ба талаботи Барномаи рушди инноватсионии Чумхурии Точикистон барои солхои 2011-2020 (карори Хукумати Чумхурии Точикистон аз 30 апрели соли 2011, №227), Стратегияи миллии рушди маорифи Чумхурии Точикистон то соли 2020 (карори Хукумати Чумхурии Точикистон аз 30 июни соли 2012, №334), Барномаи давлатии ислохот ва рушди сохаи тахсилоти ибтидои ва миёнаи касбии Чумхурии Точикистон барои солхои 2012-2020 (карори Хукумати Чумхурии Точикистон аз 30 апрели 2012, №200), Барномаи рушди рахнамоии касби дар Чумхурии Точикистон барои солхои 2016-2020 (карори Хукумати Чумхурии Точикистон аз 30 декабри 2015, №794) ва дигар стратегия, консепсия, барномахои давлатии сохави ва санадхои меъёрии хукукии дахлдор такя мекунад.
- Зимни тахияи Консепсияи мазкур талаботи умумии санадхои хукукии зерини байналмилали ба хисоб гирифта шудаанд: Таълим дар тамоми тули хаёт. Сиёсат ва стратегия (ЮНЕСКО, Маърузаи Институти таълим дар тамоми тули хаёт, 2014); Кувваи кории сохибтахассусасоси болоравии бошиддат, устувор ва ботавозун. Гурухи бистгона: стратегия дар сохаи тайёрии касбии кадрхо (Маърузаи Созмони байналмилалии мехнат, СММ, 2011); Таълим дар тамоми тули хаёт барои калонсолон (Маърузаи Созмон оид ба хамкории иктисоди ва рушд, 2013); Эъломияи Форуми тахсилотии ЮНЕСКО, 2015, 19-25.05.2015, Инчхон (Чумхурии Корея) ва гайра.
- Мафхумхои асосие, ки дар Консепсия истифода шудаанд:
– барномаи шабакавии тахсилоти муттасил – барномаи тахсилоти муттасил, ки аз чониби ду ва ё зиёда ташкилот дар якчояги амали карда мешавад;
– вохиди санчиши – меъёри мехнатталабии барномаи таълими ва ё модули таълими;
– инфрасохтори тахсилоти муттасил – меъёрхо, коидахо ва захирахои ба омма дастрас, ки барои тамоми сохаи тахсилоти муттасил ягонаанд;
– модули таълими – як кисми барномаи таълими ё фанни таълими, ки вобаста ба хадафхои гузошташуда ва натичахои омузиш чамъбасти мантикии мушаххас дорад;
– натичахои омузиш – дониш ва малакахои азхудшуда, салохиятхои бадастомада;
– салохият – кобилияти шахс барои мустакилона истифода намудани дониш ва малакахо дар шароити тагйирёбандагии мехнат;
– сатхи тахассуси – мачмуи талабот ба сатхи дониш, малака ва салохиятхои корманд;
– сертификатсияи тахассусхо – раванде, ки тавассути он мутобикати дониш, малака ва салохиятхои корманд ба талаботи тахассуси тасдик карда мешавад;
– сохаи тахсилоти муттасил – мачмуи санадхои меъёри, барнома ва модулхои таълими, муассиса ва ташкилотхои таълими, марказхои захирави ва сертификатсиякунони ва дигар субъекту объектхо, ки бевосита ба тахсилоти муттасил алокаманди доранд;
– стандарти касби – хуччати меъёри, ки бо тартиби мукаррарнамудаи Хукумати Чумхурии Точикистон тасдик шуда, талаботро ба кормандон аз руи сатхи тахассуси бо дарназардошти таъмини сифат, самараноки ва бехатарии корхои ичрошаванда инъикос менамояд;
– тахассус – дарачаи омодагии корманд барои ичрои вазифахои мехнати, ки дониш, малака ва салохиятхоро фаро мегирад;
– тахсилоти гайринакшави (беихтиёрона, гайрирасми)омузише, ки дар рафти хаёти мукаррарии инсон сурат гирифта, бо кор, хаёти оилави ё фарогат алокаманд аст ва сохтори он аз руи хадафхо, давомноки ва кумак дар чараёни таълим муайян нагардидааст; худомузи;
– тахсилоти гайрирасми – тахсилоте, ки сохтори он аз руи хадафхо, давомноки ва кумак дар чараёни таълим муайян шуда, вале бе додани хуччат дар бораи тахсилот хотима меёбад;
– тахсилоти калонсолон – мачмуи равандхои тахсилот, ки бо кумаки онхо калонсолон кобилият ва дониши худро инкишоф дода, дарачаи тахассуси касби ва техникиашонро баланд мебардоранд ё самти навро интихоб менамоянд;
– тахсилоти касбии заминави – тахсилоти касбии хамаи зинахо, ки барои воридшавии пурра ба фаъолияти мехнати зарур буда, дар нисбати онхо стандартхои давлатии таълими амал мекунанд;
– тахсилоти муттасил – дар тули хаёт гирифтани тахсилот ва мукаммал гардонидани донишу чахонбини мебошад. Барои амалисозии хадафхои консепсияи мазкур тахти мафхуми тахсилоти муттасил тахсилоти иловагии расми ё гайрирасми, хамчунин таълими гайринакшавии (беихтиёрона) кормандон ва таълимгирандагон фахмида мешавад, ки ба талаботи бозори мехнат ба таври фаври мутобик гардонидани салохиятхоро таъмин месозанд;
– тахсилоти расми – тахсилоте, ки сохторн он аз руи хадафхо, давомноки ва кумак дар чараёни таълим муайян шуда, бо додани хуччат дар бораи тахсилот хотима меёбад;
– ТИК – технологияхои иттилооти-коммуникатсиони;
– доираи миллии тахассусхо – воситаи мукоисаи тахассусхо, ки ба низоми меъёрхо барои арзёбии онхо асос ёфтааст.
3. МАКСАД ВА ВАЗИФАХОИ КОНСЕПСИЯ
- Сатхи ракобатпазирии иктисодиёти инноватсионии муосир бештар ба сифати кормандони сохибтахассус, сатхи ичтимоишави ва муттахидшави (кооператсия)-и онхо вобаста аст. Шарти зарурии ташаккули иктисодиёти инноватсионии хар як давлат хамчунин ташкили низоми навсозии пайвастаи дониш ва салохиятхои кормандон мебошад. Чори намудани технологияи муосири илмталаб дар иктисодиёт такозо менамояд, ки нисбати тахассуси кормандон, масъулиятнокии онхо ва омодагии онхо барои аз худ намудани усулхои нави замонави дар фаъолияти касби талаботи баландтар гузошта шавад.
- Дар айни замон, хамаи давлатхои рушдёфтаи чахон барномаи ташаккули низоми тахсилоти муттасилро амали месозанд (аз чумла, таълим дар тамоми тули хаёт). Кишвархои рушдёфта тавоннстанд, ки иштироки оммавии ахолии калонсолро дар барномахои таълими ва омузиши таъмин намуда, раванди устувору мусбатро дар ин самт ба даст оранд.
- Дар раванди ташаккули захирахом кадри дар доираи муассиса ва корхонахо дар замони муосир тамоюли таъсиси марказхо ва барномахои худии таълими кадрхо назаррас мегардад. Тачриба нишон медихад, ки корфармоён ба таълим ва бозомузии кормандон дар пояи сохторхои худи афзалият медиханд. Дар мачмуъ чунин вазъ ба тамоюли чахони дар баланд гаштани накши омодасозии дохилиширкатии кормандон чавобгу аст. Вале дар Чумхурии Точикистон ин раванд табиати махсус дорад: чун коида, ба сохторхо ва барномахои таълимии худ такя намудан ба сабаби он аст, ки ташкилоту муассисахо наметавонанд дар бозор барномахои таълимии заруриро бо сифати баланд пайдо намоянд.
- Бо максади баланд бардоштани доираи таълими калонсолон, андозсупорандагон бояд дар харочоти худ арзиши омузишро тибки барномахои таълимии асоси ва иловагии касби, омодагии касби ва бозомузии кормандон, аз чумла, барои гирифтани тахсилоти оли ва тахсилоти миёнаи касбии махсус пешбини намоянд.
- Бо максади расидан ба нишондихандахои миёнаи чахони зарур аст, ки барои иштироки микдори муайяни шахрвандони кобили мехнат хар сол дар тахсилоти муттасил шароит фарохам оварда шуда, ин микдор ба талаботи сатхи байналмилали сол ба сол наздик карда шавад.
- Барои рушди тахсилоти муттасил дар Чумхурии Точикистон зарур аст, ки пешрафти заминахои мавчуда батадрич таъмин ва ба талаботи муосир чавобгу карда шавад.
4. САМТХОИ АФЗАЛИЯТНОКИ РУШДИ ТАХСИЛОТИ МУТТАСИЛ ДАР ЧУМХУРИИ ТОЧИКИСТОН
§1. Ташаккули пояхои асосии низоми муосири тахсилоти муттасил дар давраи солхои 2017-2023
- Ташаккули пояхои асосии низоми муосири тахсилоти муттасил фарохам овардани шароит, аз чумла, шароити хукукиро барои халли вазифахои зерин, ки ба хам марбутанд, дар назар дорад:
– рушди мухити таълимии ракобатпазир ва ганигардонии он бо хизматрасонихои гуногунсохаи таълими;
– ташкил намудани инфрасохтори тахсилоти муттасил;
– чори намудани технологияхои муосири таълими дар тахсилоти муттасил;
– чори намудани низомхои нави молияви дар тахсилоти муттасил.
§2. Рушди мухити таълимии ракобатпазир ва ганигардонии он бо хизматрасонихои гуногунсохаи таълими
- Зиёдшавии эхтиёчоти иктисодиёт ба кадрхои баландихтисос талаботро нисбат ба муассисахое, ки барномахои таълимии тахсилоти муттасилро амали мегардонанд, боло мекунад. Бо максади ба даст овардани сатхи матлуби тахассусии кормандон, ки иктисодиёти инноватсиони дар пеш мегузорад, бояд барномаи дастгирии муассисахо (аз чумла, муассисахои тахсилоти олии касби) амали карда шавад.
- Бояд амалияи ичрои лоихахои тачрибави (пилоти), ки ба рушди бахшхои минтакавии тахсилоти муттасил равона карда шудааст, тавсеа ёбад. Ин лоихахо ташаккули иктидори сохторхои минтакавии тахсилоти муттасилро ба назар мегиранд: марказхои тахассуси дар пояи муассисахои мавчудаи тахсилоти ибтидои ва миёнаи касби, марказхои таълими калонсолон, марказхои тайёрии муштарак, сомона ва даромадгоххои (портал) махсус, марказхои сертификатсиякунони, стандартхои касби ва г.
- Низоми машваратхои таълими оид ба тахсилоти муттасил хам дар заминаи хадамоти давлатии шугли ахоли, хам дар бахши хусуси рушд меёбад. Яке аз самтхои асосии фаъолияти хадамоти шугл мусоидат ба рушди касбии шахрвандон мегардад. Дар ин маврид барномахои таълимии тахсилоти муттасил хеле фаъолтар аз чониби муассисахои такягохии тахсилоти касби пешниход гардида, онхо доираи хизматрасонихои таълимиро мутобики талаботи шахрвандон ва бозори мехнат тавсеа мебахшанд.
- Зарурати истифодаи бештар аз таълими максаднок барои омода намудани кадрхо барои сохаи бучети ва сохахои афзалиятноки икгисодиёт дар асоси барномахои тахсилоти муттасил ба миён меояд, ки онхо ба тарики озмун аз чониби муассисахои тахсилоти олии касби ва муассисахои дигари тахсилоти касби амали карда мешаванд.
§3. Ташкил намудани инфрасохтори тахсилоти муттасил
- Эътирофи расмии дарачаи тахассус, ки зимни тахсилоти гайрирасми ва таълими гайринакшави (спонтани) гирифта шудаанд, яке аз механизмхои самарабахш дар самти рушди ракобат дар расонидани хизматрасонихои тахсилоти муттасил гардида, натичахо ва самтгирии амалии барномахои таълимиро баланд мебардорад. Бо инмаксад, зарур аст, ки низоми тартиботи сертификатсиякунонии тахассусхои касби (аз чумла барои кормандони тахсилоташон олии касби ва хатмкунандагони муассисахои тахсилоти олии касби) ташкил гардад. Дар баъзе сохахо марказхои сертификатсиякунони метавонанд хусусияти байналмилали дошта бошанд. Низоми сертификатсиякунони бояд барои хар як шахрванди Чумхурии Точикистон дастрас бошад. Сертификатсиякунони бояд мутобики талаботи ояндадори тахассуси (стандартхои касби), ки бо иштироки корфармоён тахия шудаанд, гузаронида шавад.
- Барои муназзамгардонии хусусиятхои умумии талабот ба кормандони хамаи сатххои тахассуси, ки дар Чумхурии Точикистон мукаррар шудаанд, бояд доираи миллии тахассусхо татбик гардида, он мунтазам нав карда шавад. Доираи миллии тахассусхои Чумхурии Точикистон ин тавсифи умумии сатххои тахассуси бо дарназардошти стандартхои касби мебошад. Доираи миллии тахассусхо имкон медихад, ки талаботи мубрам ба дониш, малака ва салохиятхои кормандон ва натичахои барномахои таълимии тахсилоти муттасил мутаносиб карда шуда, он хамчун фишанги амалисозии робитаи вокеии стандартхои касби ва таълими хизмат кунад.
- Давлат ба бунёдсозии низоми таъмини алокахои байнихамдигарии созмонхои ичтимои-касби ва иттиходияхои корфармоён бо ташкилоте, ки хизматрасонихои тахсилоти муттасилро амали месозанд, мусоидат менамояд. Ин амал чори намудани низоми аккредитатсия ва ташаккули бахогузории рейтингии барномахои тахсилоти муттасилро дар назар дорад.
§4. Чори намудани технологияхои муосири таълими дар тахсилоти муттасил
- Методхои таълими, ки асоси низоми тахсилоти иловагии касбиро ташкил медиханд, ташаккули кобилияти амалии шунавандагонро барои амал намудан дар шароити зудтагйирёбандаи иктисоди таъмин намесозанд. Дар кисмати асосии худ тахсилоти иловагии касби дар Чумхурии Точикистон то хол ба методхои анъанавии таълими такя мекунад.
- Дар доираи амалисозии Консепсияи мазкур бояд мушкилоти гузариши тахсилоти муттасили касби ба технологияхои нави таълими хал карда шавад. Бо максади тавсеаи бештари истифодаи технологияхои муосири таълими дар низоми тахсилоти муттасил бояд хазинаи миллии модулхои таълими ва захирахои таълимии электрони таъсис дода шавад.
- Технологияхои нави таълими дар заминаи методхои фаъоли таълими (тахсилоти фосилави дар асоси тик, мачмаахои омузиши, бозихои кори, таълим бо усулхои лоихави ва коромузи ва гайра) самаранокии таълимро баланд мебардоранд. Ин амал дар шунавандагони барномахои тахсилоти муттасил на танхо дониши устувор, балки кобилияти татбик кардани ин донишхоро дар фаъолияти амали ташаккул медихад.
§5. Чори намудани механизмхои нави молияви дар тахсилоти муттасил
- Баланд бардоштани самаранокии бахши бучетии иктисодиёт хеле мухим аст. Ин пурра ба татбики барномахои таълими ва бозомузии касбии кормандони макомоти идоракунии давлати, муассисахои тобеи онхо, ннчунин захирахои кадри барои хизмати давлати тааллук дорад. Барои ин низоми маблаггузории тахсилоти муттасил тахия ва амали карда мешавад. Макомоти ичроияи хокимияти давлати, муассисахои давлати, ташкилотхои бучети ва худи шунавандагон бояд ба интихоб кардани барномахои таълимии тахсилоти муттасил дар асоси тарзу усулхои гуногуни маблаггузории таълим хукук дошта бошанд.
- Барои баланд бардоштани таъмини молиявии барномахои тахсилоти муттасил зарур аст, ки аз принсипхои шарикии давлат ва бахши хусуси, аз чумла, истифодаи амсилахои гуногуни маблаггузории якчояи шунавандагони барномахои тахсилоти муттасил аз хисоби манбаъхои бучети ва гайрибучети, чалби маблагхои гайрибучети барои рушди муассисахо ва ташкилотхое, ки барномахои таълимии тахсилоти муттасилро амали мегардонанд, бештар истифода карда шавад.
5. МАНБАЪХОИ МАБЛАГГУЗОРи ВА МЕХАНИЗМХОИ ТАТБИКИ КОНСЕПСИЯ
- Манбаи асосии маблаггузории татбики Консепсия аз хисоби маблагхои пешбинишудаи бучети давлати, сахмгузорихо ва маблагхои махсуси муассисахо ва ташкилотхо, чалби маблагхои бахши хусуси иборат мебошад. Маблаггузории Консепсия дар доираи Барномаи миёнамухлати харочоти давлати барои сохахои дахлдор анчом дода мешавад.
- Барои татбики Консепсия механизмхои хукуки, чамъияти, ташкили ва захирави истифода карда мешаванд. Таваччухи махсус ба таъминоти хукукии тагйироти ниходи ва инфрасохтори дар сохаи тахсилоти муттасил дода мешавад. Дар тахияи конунгузори мукаррароти асосии Консепсия ба инобат гирифта мешаванд.
- Татбики механизми чамъиятии идоракуиии рушди тахсилоти муттасил иштироки васеи намояндагони иттиходияхои корфармоён ва созмонхои чамъиятии касбиро дар тахияи талабот ба натичахои барномахои таълимии тахсилоти муттасил, арзёбии сифати татбики онхо дар назар дорад.
- Дар доираи ташкили тадбирхои рушди мухтаво ва технологияи тахсилоти муттасил таъсиси марказхои худмаблаггузори такягохии рушди тахсилоти муттасил дар хамаи минтакахои Чумхурии Точикистон зарур аст. Максади асосии ин марказхо таъмини дастгирии илмию методии ташаккули сохаи муосири тахсилоти муттасил дар Чумхурии Точикистон мебошад.
- Хамчун усули таъмини захиравии татбики Консепсия дар баробари усулхое, ки дар ичрои барномахои сохави истифода мешаванд, хамзамон усулхои нави амалишудае мавриди истифода карор мегиранд, ки самаранокии баланди худро дар доираи татбики лоихахои афзалиятноки милли дар сохаи тахсилоти муттасил собит сохтаанд, инчунин аз принсипхои шарикии давлат ва бахши хусуси истифода бурда мешавад.
- Дар навбати аввал, ин механизм дар тахсилоти муттасил тавассути озмун дастгири кардани барномахои инноватсиони ва тачрибави (пилоти), лоихахои аз чониби муассисахои таълими ва ташкилотхо амалишудае мебошад, ки халли вазифахои гузошташуда ва ичрои талаботи супоридашударо таъмин месозанд.
6. АРЗЁБИИ САМАРАНОКИИ ИЧТИМОИЮ ИКТИСОДИИ ТАТБИКИ КОНСЕПСИЯ
- Самаранокии ичтимоию иктисодии татбики Консепсияи рушди низоми тахсилоти муттасил тавассути низоми нишондихандахои максаднок, ки афзалиятхои кишварро инъикос мекунанд, муайян карда мешавад.
- Хангоми интихоби нишондихандахо ва шохисхо (индикаторхо) маълумоти боэътимод, мукоисашаванда ва дастрас истифода карда мешавад. Нишондихандахое, ки самаранокии ичтимоию иктисодии татбики Консепсияро инъикос мекунанд, чунинанд:
– зиёд шудани хиссаи ахолии ба кор машгулбудаи аз 25-сола боло, ки аз такмили ихтисос ё бозомузи дар тули соли охирин гузаштаанд, дар байни шумораи умумии ахолии дар иктисодиёт ба кор машгулбуда дар хамин гурухи синнусоли – на камтар аз 5 фоиз хар сол;
– зиёд шудани хиссаи дар давоми сол аз худ намудани барномаи тайёркуни ё бозомузи, гузаштан аз такмили ихтисос аз хисоби маблаггузории ташкилотхо ва корхонахо дар байни шумораи умумии дар чунин барномахо тахсилгирифта – на камтар аз 5 фоиз хар сол;
– шумораи марказхои сертификатсиякунонии дарачаи тахассусхо дар саросари кишвар – ташкили на камтар аз 5 маркази худмаблаггузор хар сол.
- Дар натичаи татбики Консепсия ноилшави ба нишондихандахои максадноки самаранокии ичтимоию иктисодии рушди низоми тахсилоти муттасил дар Чумхурии Точикистон тибки банди 41 Консепсияи мазкур ба накша гирифта мешавад.
7. НАТИЧАХОИ ИНТИЗОРи АЗ ТАТБИКИ КОНСЕПСИЯ
- Ташаккули заминахои асосии низоми муосири тахсилоти муттасил то соли 2023 барои дар оянда таъсис додани низоми тахсилоти муттасиле, ки мушкилоти таъмини кадрхои иктисодиёти инноватсиони ва рушди хамачонибаи шахрвандони Чумхурии Точикистонро халлу фасл хохад кард, имкон медихад.
- Тахсилоти ибтидои ва миёнаи касби амалисозии барномахои таълимии модулиро ба рох монда, бояд кисми мухими низоми тахсилоти муттасил гардад. Як катор муассисахои тахсилоти ибтидои ва миёнаи касби хамчун “марказхои такмили тахассус” эътироф карда мешаванд. Дар пояи чунин марказхо дар катори барномахои таълими барои гирандагони тахсилоти касби бори нахуст барномахои таълимии такмили дарачаи тахассус ва бозомузии коргарон ва мутахассисон амали карда мешаванд. Дар ташаккули чунин марказхо ва мучаххазгардонии онхо бо тачхизоти муосир метавонанд корхонахо ва ташкилотхо низ иштирок намоянд. Дар муайян намудани самтхои асосии омузиш дар чунин марказхо намояндагони корфармоён, макомоти хокимияти давлати ва ташкилотхои иттифокхои касаба метавонанд ширкат кунанд.
- Навсозии босуръати технологияхо такозо мекунад, ки ба ташкилотхое, ки тахсилоти намебошанд, минбаъд тибки талаботи конунгузори хукук ба таълим, бозомузи ва такмили дарачаи тахассус дода шавад. Барномахою тренингхои пурмахсул (интенсиви) танхо дар он чое, ки технологияхои амалкунандаи муосир ва бехтарин усулхои ташкили кор ва идоракуни мавчуданд, амали карда мешаванд.
- Бояд низоми мукаммали аккредитатсияи барнома ва модулхои таълимии тахсилоти муттасил ташкил карда шавад.
- Махсусияти фаъолияти мехнатии муосир гузариш ба принсипхои модулии ташкили барномахои тахсилоти муттасилро талаб мекунад. Бояд заминаи меъёрие, ки ба таъмини давомнокии омузиш мусоидат мекунад, бо барномахои кутохмухлат, миёнамухлат ва дарозмухлат ташкил карда шуда, ин барномахо ба рушди салохиятхое, ки иктисоди муосир ба онхо талабот дорад, нигаронида шаванд. Дар зарурат имконияти гузаронидани модулхои алохидаи барномахои тахсилоти муттасил дар муассисахои гуногуни таълими ва ташкилотхое пешбини мегардад, ки сатхи баландтарини тайёриро таъмин менамоянд. Низоми вохидхои санчишие тахия карда мешавад, ки барои пурра ба хисоб гирифтани натичахои таълими дар тахсилоти муттасил ва дар барномахои тахсилоти такягохии касби имкон медихад. Низоми вохидхои санчиши дар холатхои алохида имкон медихад, ки тачрибаи амалии тасдикшудаи кормандон хамчун натичаи таълими хисоб карда шавад.
- Унсури чудонашавандаи рушди тахсилоти касбии муттасил низоми тайёркуни ва бозомузии омузгорон, сертификатсиякунонии онхо аз чониби макомоти ваколатдори давлати, табодули донишхои касби ва тачрибаи таълими буда, ташкилотхои давлати ва хусусиеро, ки хизматрасонихои тахсилоти муттасилро амали месозанд, фаро мегирад.
- Самти ояндадори рушди тахсилоти муттасил, инчунин, бояд дар асоси озмун, бо такя ба принсипхои шарикии давлат ва бахши хусуси таъсис додани марказхои худмаблаггузор дар сохаи тахияи технологияхои таълими эътироф карда шавад. Ин марказхо аз хисоби мутгахидгардонии захирахои зехни ва ташкили бояд таъсиси технологияхои ракобатпазири таълимиро барои истифодаи васеи онхо дар низоми тахсилоти муттасил таъмин намоянд.
Замима
Замимаи 2
ба карори Хукумати
Чумхурии Точикистон
аз “25” январи соли 2017, № 28
Накшаи чорабинихо оид ба амали намудани Консепсияи
тахсилоти муттасил дар Чумхурии Точикистон барои солхои 2017-2023
№ | Чорабинихо | Мутасадди | Мухлати ичро |
1. | Тахияи заминахои меъёрии хукукии тахсилоти муттасил | Вазорати маориф ва илм, Вазорати мехнат, мухочират ва шугли ахоли | 2017-2018 |
2. | Таъсиси марказхои худмаблаггузор ва барномахои худии таълими кадрхо дар доираи муассиса ва корхонахо | Вазорату идорахои дахлдор | 2017-2019 |
3. | Дар харчномахои суратхисоби махсуси худ аз чониби хамаи андозсупорандагон пешбини намудани харочотхои омузиш тибки барномахои таълимии асоси ва иловагии касби, омодагии касби ва бозомузии кормандон, аз чумла барои гирифтани тахсилоти оли ва тахсилоти миёнаи касбии махсус | Вазорати рушди иктисод ва савдо, Вазорати молия, вазорату идорахои дахлдор | 2017-2023 |
4. | Тахия ва ичрои барномахои дастгирии муассисахо (аз чумла, муассисахои тахсилоти олии касби)-е, ки барномаи тахсилоти муттасилро амали месозанд | Вазорати маориф ва илм, Вазорати мехнат, мухочират ва шугли ахоли | 2018-2019 |
5. | Ичрои лоихахои тачрибави (пилоти), ки ба рушди бахшхои минтакавии тахсилоти муттасил равона карда мешаванд | Вазорати маориф ва илм, Вазорати мехнат, мухочират ва шугли ахоли | 2018-2023 |
6. | Дар заминаи муассисахои мавчудаи. тахсилоти ибтидоиву миёнаи касби, марказхои таълими калонсолон ва тайёрии муштарак таъсис додани марказхои худмаблаггузори такмили тахассус | Вазорати маориф ва илм, Вазорати мехнат, мухочират ва шугли ахоли, вазорату идорахои дахлдор | 2017-2023 |
7. | Таъсиси сомона ва даромадгоххои порталхои махсус оид ба тахсилоти муттасил | Вазорати маориф ва илм, Вазорати мехнат, мухочират ва шугли ахоли | 2018-2023 |
8. | Таъсиси марказхои худмаблаггузори сертификатсиякунони оид ба тахсилоти муттасил | Вазорати маориф ва илм, Вазорати мехнат, мухочират ва шугли ахоли | 2018-2023 |
9. | Тахияи стандартхои касби оид ба тахсилоти муттасил | Вазорати маориф ва илм, Вазорати мехнат, мухочират ва шугли ахоли | 2017-2023 |
10. | Таъсиси низоми машваратхои таълими оид ба тахсилоти муттасил дар заминаи хадамоти давлатии шугли ахоли ва дар бахши хусуси | Вазорати маориф ва илм, Вазоратн мехнат, мухочират ва шугли ахоли | 2018-2023 |
11. | Ба тарики озмун аз чониби муассисахои тахсилоти олии касби ва муассисахои дигари тахсилоти касби амали кардани таълими максаднок барои омода намудани кадрхо барои сохахои бучети ва сохахои афзалиятноки иктисодиёт | Вазорати маориф ва илм, Вазорати мехнат, мухочират ва шугли ахоли | 2018-2023 |
12. | Таъсиси низоми расмиёти сертификатсиякунонии тахассусхои касби (аз чумла барои кормандони тахсилоташон олии касби ва хатмкунандагони муассисахои тахсилоти олии касби) | Вазорати маориф ва илм, Вазорати мехнат, мухочират ва шугли ахоли | 2017-2018 |
13. | Ташкили доираи миллии тахассусхо ва тачдиди мунтазами он | Вазорати маориф ва илм, Вазорати мехнат, мухочират ва шугли ахоли | 2017-2018 |
14. | Чори намудани низоми аккредитатсия ва ташаккули бахогузории рейтингии барномахои тахсилоти муттасил | Вазората маориф ва илм, Вазорати мехнат; мухочират ва шугли ахоли | 2017-2018 |
15. | Тавсеаи бештари истифодаи технологияхои муосири таълими дар низоми тахсилоти муттасил | Вазорати маориф ва илм, Вазорати мехнат, мухочират ва шугли ахоли | 2017-2023 |
16. | Таъсиси хазинаи миллии модулхои таълими ва захирахои таълимии электрони оид ба тахсилоти муттасил | Вазорати маориф ва илм, Вазорати
мехнат, мухочират ва шугли ахоли |
2018-2023 |
17. | Чори намудани тахсилоти фосилави оид ба тахсилоти муттасил бо истифода аз ТИК | Вазорати маориф ва илм, Вазорати мехнат, мухочират ва шугли ахоли | 2018-2023 |
18. | Таъминоти хукукии тагйироти ниходи ва инфрасохтори дар сохаи тахсилоти муттасил | Вазорати маориф ва илм, Вазорати мехнат, мухочират ва шугли ахоли | 2019-2023 |
19. | Таъмини иштироки васеи намояндагони иттиходияхои корфармоён ва созмонхои чамъиятии касби дар тахияи талабот ба натичахои барномахои таълимии тахсилоти муттасил ва мониторинги сифати татбики онхо | Вазорати маориф ва илм, Вазорати мехнат, мухочират ва шугли ахоли, вазорату идорахои дахлдор | 2018-2023 |
20. | Таъсиси марказхои худмаблаггузори такягохии рушди тахсилоти муттасил дар хамаи минтакахои Чумхурии Точикистон | Вазорати маориф ва илм, Вазорати мехнат, мухочират ва шугли ахоли | 2019-2023 |
21. | Эътирофи як катор муассисахои тахсилоти ибтидои ва миёнаи касби хамчун “марказхои такмили тахассус” | Вазорати маориф ва илм, Вазорати мехнат, мухочират ва шугли ахоли | 2020-2023 |
22. | Таъсиси низоми мукаммали аккредитатсияи барнома ва амсилахои таълимии тахсилоти муттасил | Вазорати маориф ва илм, Вазорати мехнат, мухочират ва шугли ахоли | 2019 |
23. | Тахияи низоми вохидхои санчишие, ки барои пурра ба хисоб гирифтани натичахои таълими дар тахсилоти муттасил ва дар барномахои тахсилоти такягохии касби имкон медиханд | Вазорати маориф ва илм, Вазорати мехнат, мухочират ва шугли ахоли | 2018 |
24. | Бо такя ба принсипхои шарикии давлат ва бахши хусуси аз хисоби муассисон таъсис додани марказхо дар сохаи тахияи технологияхои таълими | Вазорати маориф ва илм, Вазорати мехнат, мухочират ва шугли ахоли, вазорату идорахои дахлдор | 2020-2023 |
25. | Гузаронидани конференсия,
семинар, машварат ва тренингхо оид ба тахсилоти муттасил |
Вазорати маориф
ва илм, Вазорати мехнат, мухочират ва шугли ахоли, вазорату идорахои дахлдор |
Мунтазам |
26. | Арзёбии самаранокии ичтимоию иктисодии татбики Консепсия тибки нишондихандахо ва шохисхо | Вазорати маориф ва илм, Вазорати мехнат, мухочират ва шугли ахоли, Агентии омор | Хар сол |