Гуногун

Олими чахоншумул ва файласуфи беназири асхоби хаюло Абубакр Мухаммад ибни Закариё ибни Яхёи Рози  аввали мохи шаъбони соли 251 хичри (28 августи соли 865 мелоди) дар шахри Рай ба дунё омадааст.35 Дар чавони ба андухтани улуми адаби шугл варзида, шеър мегуфт, мусики меофарид, мусикиро тадкику тахкик мекард, удро хуб менавохт. …

Чайхони, Дакики, Майсари, Фирдавси, Носири Хусрав, Хофизи Шерози, таърихшиносону чугрофидонхои араб ва бисёри дигарон забони адабии асрхои IX—XV точикро порси, форси, порсии дари ва дари гуфтаанд. Сабаби чунин номхо гирифтани он хануз маълум нест. Вале хамнн кадараш аник аст, ки порси ва форси айнан як чиз буда, форсии   дари, ки …

 Асрхои IX—X дар сохаи мусики  низ дастовардахои мухиммеро сохиб буданд. Як силсила комёбихои ин асрхо дар назария ва амалияи мусики барои давом ёфтани он дар асрхои баъдина чун заминаи хубе хизмат карданд. Аввалан, ромишгари, созандаги, навозандаги ва ширинкори дар доирахои гуногуни чамъияти он замон ривоч дошт. Сурудхои базмию разми, маросими …

 Асрхои IX—X замони равнаку инкишофи тамоми сохахои илми эронихо ба шумор меравад. Аммо илм дар он замонахо хос мутаъаллик ба як кишвар ё миллати чудогона набуд, ба тамоми олами инсон мансуб буд. Аз хамин чихат, осори илми ба забони араби таълиф мегардид. Донишманди риёзидон Мухаммад ибни Мусо Ал-Хоразми (780—863), нучумшинос …

Ташкили давлати мутамарказ, тараккии иктисодиёт ва равнаки тичорат бо мамлакатхои хоричи дар асри X сабаб шуд, ки илму фарханги точик хеле ривоч ёбад. Дар шахрхои калони Мовароуннахру Хуросону Хо­разм, ки хама ба каламрави Сомониён дохил мешуданд, санъатхои меъмори, мусики ва хунар ру ба таракки ниходанд. Хусусан, Бухоро на факат чун …

Асрхои IX—X аз бисёр чихатхои иктисоди, сиёси, чамъияти, илми ва мадани дар таърихи халки точик макоми махсусе доранд. Чунон ки аз таърихномахо маълум аст, арабхо солхои 636—637 Эронро забт кар­да, торафт ба Хуросону Мовароуннахр наздик мешуданд. Нихоят, соли 651 Марв, соли 709 Бухоро ва соли 712 Самаркандро истило намуданд, вале …

Беш аз дусад сол аст, ки дар саросари чахон рочеъ ба руз­гору   осори   Устод   Рудаки   тадкикот   бурда   мешавад.  Агар   асархоеро,  ки рочеъ  ба   шархи  холу мероси  адабии  Абуабдуллох Чаъфар ибни Мухаммад ибни Абдурахмон ибни Одам Рудаки  навишта шудаанд, гирд оварем, садхову хазорон номгуй мешавад. Вале аксари онхо ба иллати хеле …

Гадое мутамаввилро хикоят кунанд, ки неъмате вофир андухта буд, подшох гуфташ: – хаме намоянд, ки моли бекарон дори ва моро мухиме хаст. Агар ба бархе аз он дастгири куни, чун иртифоъ расад, вафо карда шавад. Гуфт: – Эй худованди риу замин, лоики кадри бузургвори подшох набошад дасти химмат ба моли …

Хамчунин дар коъи басит мусофире гум шуда буд ва кути кувваташ ба охир омада ва дираме чанд дар миён дошт. Бисёре бигардид ва рах ба чое набурд. Пас ба сахти халок шуд. Тоифае бирасиданду дирамхо диданд пеши руяш нихода ва бар хок набишта: «Гар хама зарри чаъфари дорад, Марди бетуша …

Яке аз сулахои Лубнон, ки макомоти у дар диёри Араб мазкур буд ва каромот машхур ба чомеи Димишк даромад ва бар канори биркаи килоса тахорат хаме сохт, пояш билагжид ва ба хавз дарафтод ва ба машаккат аз он чойгах рахои ёфту – Чун аз намоз бипардохтанд, яке аз азхоб гуфт: …