Биология

Аз руи нахи худ бофтаи мушак 3 хел мешавад: бофтаи кундаланграхи мушаки скелети; бофтаи кундаланграхи мушаки дил; бофтаи мушаки суфта. Ба хар як намуди ин бофтахо хучайрахои шаклан тагйирёфтаи хосияти нахи мушакро дошта мансуб аст. Мушакхои скелет аз бофтахои мушакии кундаланграх аркиб ёфтаанд. Торхои мушакии он ба намуди даста чамъ шудаанд. …

Вазифаи системаи такягох ва харакат. Скелету мушакхо такягохи бадани инсон ва аъзои харакат мебошанд. Онхо ба хам пайваст шуда, ковокихои махсусро хосил мекунанд (расми 4). Дар ин ковокихо узвхо чойгир ва химоя карда мешаванд. Масалан, дил ва шушро устухонхои кафаси сина ва мушакхои синаю тахтапушт, узвхои холигии шикам (меъда, руда, …

Пайвастшавии устухонхо. Дар бадани одам зиёда аз 220 устухон мавчуд аст. Хамаи онхо байни худ пайвастанд. Пайвастшавии устухонхо гуногунанд. Баъзеашон ба воситаи дандонахо бехаракат пайваст мешаванд (устухонхои косаи сар), дигар устухонхо бо якдигар ба таври мутахаррик ё ниммутахаррик пайваст мешаванд. Пайвастшавии мутахаррики устухонхо, масалан, устухонхои рон, зону, оринчро банд меноманд. …

Речаи руз. Тавре ки зикр карда будем, системаи асаб хамаи холатхои физиологиро ба тартиб меандозад, алокаи организмро бо мухит таъмин менамояд. Вайроншавии фаъолияти системаи асаб боиси хар хел беморихо мегардад. Пешгири кардани он нихоят зарур аст. Яке аз мухимтарин чорабини ба речаи руз риоя намудан мебошад. Бо навбат иваз шудани …

Системаи асаби вегетативи (худмухтори). Дар аввали асри XIX олими франсави Ф.К. Биш вобаста аз ичроиши вазифаи худ системаи асаби вегетативиро кашф кард. Асаби вегетативи аз кисмхои маркази ва канори иборат аст. Кисми маркази — дар магзи cap ва хароммагз чойгир буда, канори бошад аз асабхо ва гиреххои асаби иборат аст. …

Ахамияти системаи асаб. Системаи асаб дар танзими вазифаи организм роли мухим мебозад. Вай кори доимии хучайрахо, бофтахо, узвхо ва системаи онхоро таъмин мекунад. Бо мавчудияти ин система организм бо мухити беруна алокаманд аст. Фаъолияти системаи асаб ба хиссиёт, таълим, хотир, нутк, тафаккур ва раванди рухи асос ёфта, одам бо ёрии онхо …

Сохти хароммагз. Хароммагз яке аз кухантарин таркиби магзи сар ба хисоб рафта, аввалин маротиба дар хайвонхо бо пайдоиши хорда (сутунмухра) хосил мешавад. Хароммагз дар ковокии сутунмухра чойгир аст. Дарозии он 43-45см буда, пахниаш 12- 13мм, вазнаш 30-31гр-ро ташкил мекунад. Хароммагз аз се кабат:  кабати берунии сахт; кабати тори анкабутмонанд, ки дар …

Рефлекс. Камонаки рефлектори. Реаксияи чавобии организмро ба ангезандахои беруни ва дохили, ки бо иштироки хатмии системаи марказии асаб ба амал меояд, рефлекс меноманд. Рохеро, ки ба воситаи он импулсхои асаби гузашта, рефлексро ба амал меоранд, камонаки рефлектори меноманд. Камонаки рефлектори аз панч кисм: ретсептор; торхои марказшитоб (афференти); системаи марказии асаб; торхои …

Сохти нимкурахои калони магзи сар. Нимкурахои калон як чузъи хуб инкишофёфтаи магзи сар ба хисоб рафта, аз тарафи рост ва чап магзи мобайни ва миёнаро мепушонанд. Кабати кишрии магзи сар аз моддаи хокистарранг иборат буда, дар зери он моддаи сафед мавчуд аст. Дар дохили ин модда якчанд ядроро дидан мумкин …

Сохти магзи сар. Магзи сар дар холигии косахонаи сар чой гирифта, аз магзи дарозруя, пулак, магзча, магзи миёна, магзи мобайни ва нимкурахои калон иборат мебошад. Магзи сар аз моддахои хокистарранг ва сафед иборат аст.  Моддахои хокистарранг аз хучайрахои асаб – нейронхо иборат буда, дар дохили моддаи сафед гурухи нейронхо дар …