Илм

АРТРИТ (Arthritis; аз юн. arthron – банд, буғум, мафсил), газаки банду буғум, бемориест, ки аз илтиҳоби банду буғум сар мешавад. А. оқибати бемориҳои сироятии сил, сӯзок, брутселлёз, домана, исҳоли хунин, ангина ва ғ., ҳамчунин зарбу лати бандҳо ва манбаи сирояти музмини микробҳо (ҳангоми газаки бодомак, дарди гӯш, иллати узвҳои нафас, …

Маҷоз низ калимаи арабист, маънои луғавиаш маҳаллигузаштан, гузаргоҳ; ғайри ҳақиқат аст. Дар илми бадеъ аз ҷумлаи санъатҳои маънавист. Агаршоир ё нависанда дар асари худ калима ё таркиберо ба маънои ғайриаслӣ истифода бараду он маънӣ аз ягон ҷиҳат бамаънои аслӣ монанд бошад, онро маҷоз меноманд. Масалан, агар гўем, ки фалонӣ пояшро чени …

АРТРИТИ ТАРБОДМОНАНД (Rheumatoid arthritis), бемории бофтаҳои пайвандист, ки бо осеби буғумҳо падид меояд. Сабаби А. т. то ҳол маълум нест. Баъзе маълумотҳои тахминӣ далолат бар он мекунанд, ки А. т. табиати сироятӣ дорад (мас., зиёд шудани лейкоситҳои хун, афзудани суръати таҳшини эритроситҳо – СОЭ ва ғ.). А. т. боиси маъюбӣ …

АРТРОГРИПОЗ (Arthrogryposis; аз юн. arthron – банд ва grypos – хамида, каҷ), бемории модарзоди бандҳои дасту по. Дар натиҷаи атрофияи мушакҳо ва ба бофтаи чарбӣ иваз шудани торҳои мушак ба амал меояд. Ҳангоми А. дастҳо ба бадан ҷафс шуда меистанд; панҷаи даст ва ангуштон мисли чанголи мурғони шикорӣ аст. Пойҳо …

АРТРОЗ (Arthrosis), буғумдард, остеоартроз, иллати музмини бандҳо. Ба он бештар раққосҳо, операторони компютер, варзишгарон ва ғ. бинобар ихтилоли эндокринӣ, дар натиҷаи зарбулати бандҳо, барзиёдии вазн, аз сабаби ихтилоли раванди мубодила дар организм, инчунин ҳангоми кори бисёру доимии ҷисмонӣ гирифтор мешаванд. Пӯшидани пойафзоли танг низ боиси А.-и бандҳои кафи по мегардад. …

АРТРОЛОГИЯ ( аз arthron – банд ва …логия), як фасли терапия (бемориҳои дарун), ки пайдоиш, ҷараён ва зуҳуроти болинии бемориҳои бандҳо, ҳамчунин усулҳои пешгирӣ, ташхис ва муолиҷаи онҳоро меомӯзад.

АРЧА (Juniperus seravchanica), бурс, маҳинбурс, дарахтест ҳамешасабз. Аз 8 то 25 м қад мекашад. Навдаҳояш сершох, сабзи сиёҳтоб, баъзан кабудранг. Баргҳои пулакчамонанди нештаршакл ё байзашакл, чалғӯзаи калон дорад. Дар нишебии қ.-кӯҳҳои Қурама, Туркистон, Зарафшон, Ҳисор, Вахш, Боботоғ, Ғозималик ва Сарсарак (800 – 2500 м аз с.б.) мерӯяд. Хосияти шифобахшии А. …

АСАБ, торҳое, ки байни силсилаи марказии асаб ва узву бофтаҳои гуногун робита барқарор менамояд. А. аз берун бо парда (эпиневрий) фаро гирифта шудааст, ки дорои рагҳои хун ва лимфа мебошад. А. шохаҳо дошта, интиҳои онҳо то узву бофтаҳо рафта мерасад. Дар организми одам маҷмуи А.-ҳо системаи асабҳои канориро ба вуҷуд …

АСАЛ, ангубин, ангабин, салво, шаҳд, маҳсули занбӯри асал, ки аз шаҳд ва гарди гул ҳосил мешавад. Дар Тоҷикистон занбӯрпарварӣ чун соҳаи мустақили хоҷагии халқ с. 1934 ба вуҷуд омадааст. Замонҳои қадим аҳолӣ А.-ро асосан аз ковокии дарахтон мегирифт. А. ду навъ мешавад: А.-и гул (аз шаҳд) ва А.-и шакарак (аз …

АСАЛРИШҚА (Melilotus officinalis), говришқа, зардбеда, зарришқа, харбеда, гиёҳест як ё дусола. Аз 30 то 200 см қад мекашад. Пояи рости сершохча, барги сешохаи дарозрӯя ё байзашакл, гули зард, тухми гирда ё мудаввари дорчинӣ ё зарди сабзтоб дорад. Май – июн гул карда, июл – авг. тухм мебандад. Дар гулзорҳо, соҳили …