Home / Jamiyat / KODEKSI GRAJDANII JUMHURII TOJIKISTON (QISMI SEYUM)

KODEKSI GRAJDANII JUMHURII TOJIKISTON (QISMI SEYUM)

 (Akhbori Majlisi Olii Jumhurii Tojikiston s. 2005, №3, mod. 124; s. 2012, №7, mod. 690)

 Fasli V. Molikiyati zehni. 3

Bobi 57. Muqarraroti umumi oid ba molikiyati zehni. 3

Moddai 1125. Mafhumi molikiyati zehni. 3

Moddai 1126. Obekthoi huquqi molikiyati zehni. 3

Moddai 1127. Ba miyon omadani huquqi molikiyati zehni. 3

Moddai 1128. Mazmuni huquqi molikiyati zehni. 4

Moddai 1129. Huquqi molikiyati zehni  va huquqi molikiyat ba homili moddi. 4

Moddai 1130. Huquqhoi shakhsii gayriamvoli. 4

Moddai 1131. Huquqi amvolii molikiyati zehni. 4

Moddai 1132. Muhlati amali huquqi amvoli. 4

Moddai 1133. Guzashtani huquqi amvoli. 5

Moddai 1134. Obekthoi khizmatii molikiyati zehni. 5

Moddai 1135. Huquq ba obekthoi molikiyati zehnie, ki hangomi ijroi qarordodhoi (farmoishhoi) davlati tasis yoftaand  5

Moddai 1136. Tatbiqi huquqi molikiyati zehni. 5

Moddai 1137. Hifzi huquqi molikiyati zehni. 6

Moddai 11371. Tarzhoi hifzi huquqi molikiyati zehni. 6

Fasli VI. Huquq ba meros. 7

Bobi 58. Muqarraroti umumi oid ba merosguzori. 7

Moddai 1138. Vorisii huquq ba meros. 7

Moddai 1139. Asoshoi vorisi (meroskhuri) 7

Moddai 1140.  Bamerosgirii amvole, ki molikiyati mushtaraki umumi meboshad. 7

Moddai 1141. Vorisii huquqi istifodabarii qitai zamini khojagii  dehqoni (fermeri) va khojagii yorirasoni shakhsi  7

Moddai 1142. Kushodani meros. 7

Moddai 1143. Mahali kushodani meros. 8

Moddai 1144. Vorison. 8

Moddai 1145.  Az meros bartaraf namudani vorisoni noshoista. 8

Moddai 1146. Uhdadorihoi shakhse, ki vorisi noshoista etirof shudaast. 8

Moddai 1147.  Muhlati peshnihodi davo dar khususi vorisi noshoista etirof namudan. 8

Moddai 1148. Afzun gardonidani hissai merosi. 8

Moddai 1149. Guzashtani meros ba davlat. 9

Bobi 59. Merosgiri bo vasiyatnoma. 9

Moddai 1150. Muqarraroti umumi. 9

Moddai 1151. Taini vorisoni ilovagi. 9

Moddai 1152. Suporishi vasiyatkunandai meros (legat) 9

Moddai 1153. Guzashtani suporishi vasiyatkunandai meros ba vorison. 10

Moddai 1154. Muhlati ijroi suporishi vasiyatkunandai meros. 10

Moddai 1155. Bazimmaguzori. 10

Moddai 1156. Merosgirii qismi amvole, ki vasiyatnokarda mondaast. 11

Moddai 1157. Qoidahoi umumii shakli vasiyatnoma. 11

Moddai 1158. Vasiyatnomai ba tavri notariali tasdiqshuda. 11

Moddai 1159. Vasiyatnomai bo vasiyatnomai ba tavri notariali tasdiqshuda barobar. 11

Moddai 1160. Bekor kardan va tagyir dodani vasiyatnoma. 12

Moddai 1161. Makhfi budani vasiyatnoma. 12

Moddai 1162. SHarhi vasiyatnoma. 12

Moddai 1163. Beetibor budani vasiyatnoma. 12

Moddai 1164. Ijroi vasiyatnoma. 13

Bobi 60. Merosgiri mutobiqi qonun. 13

Moddai 1165. Muqarraroti umumi. 13

Moddai 1166. Navbati avvali vorisoni qonuni. 14

Moddai 1167. Navbati duyumi vorisoni qonuni. 14

Moddai 1168. Navbati seyumi vorisoni qonuni. 14

Moddai 1169. Merosgiri bo huquqi peshnihod. 14

Moddai 1170. Muhtojoni kornoshoyami merosguzor. 14

Moddai 1171. Huquq ba hissai hatmii meros. 15

Moddai 1172. Huquqi hamsaron hangomi merosgiri. 15

Moddai 1173. Hifzi meros va idorai on hangomi merosi qonuni. 15

Bobi 61. Qabul va dast kashidan az meros. 15

Moddai 1174. Qabuli meros. 15

Moddai 1175. Ba vorison guzashtani huquqi giriftani hissai meros (transmissiyai vorisi) 16

Moddai 1176. Dodani shahodatnomai huquqi merosgiri. 16

Moddai 1177. Daroz namudani muhlat baroi qabuli meros. 16

Moddai 1178. Imkonnopazirii ikhtiyordorii meros. 16

Moddai 1179. Huquqi az meros dast kashidan. 16

Moddai 1180. Mahdudkunii huquqi dastkashi az meros. 17

Moddai 1181. Huquqi dast kashidan az giriftani suporishi vasiyatkunandai meros. 17

Moddai 1182.Taqsimi meros. 17

Moddai 1183. Huquqi vorisoni goib. 17

Moddai 1184. Merosgirii korkhona. 18

Moddai 1185. Huquqi bartarii vorisoni alohida ba amvoli ba meros voridshavanda. 18

Moddai 1186. Harojote, ki az hisobi meros boyad pardokhta shavad. 18

Moddai 1187. Az tarafi kreditorho ruyonidani qarzhoi merosguzor. 18

Moddai 1188. Muhlati peshnihodi talaboti kreditorho. 18

Bobi 62. Hifzi amvoli merosi. 18

Moddai 1189. CHoraho oid ba  hifzi amvoli merosi. 18

Moddai 1190. Uhdadorii maqomi notariali yo maqomi ba on barobarkardashuda  oid ba  hifzi meros. 19

Fasli VII. Huquqi khususii baynalmilali. 19

Bobi 63. Muqarraroti umumi. 19

Moddai 1191. Muayyan kardani huquqhoe, ki boyad dar munosibathoi  shahrvandiyu huquqii bo unsurhoi khoriji murakkabgardida tatbiq shavand. 19

Moddai 1192. Bandubasti mafhumhoi huquqi (bandubasti huquqi) 19

Moddai 1193. Muqarrar namudani mazmuni meyori  huquqi khoriji. 19

Moddai 1194. Havolai bozgasht va havola ba huquqi kishvari seyum.. 20

Moddai 1195. Tatbiqi huquqi kishvari doroi huquqi bisyorsistemagi. 20

Moddai 1196.  Istifodai mutaqobila. 20

Moddai 1197.  Qaydu shart dar borai tartibi ommavi. 20

Moddai 1198. Tatbiqi meyorhoi hatmi (imperativi) 20

Moddai 1199. Mahdudiyathoi javobi (retorsiyaho) 20

Bobi 64. Meyorhoi kollizioni. 21

Moddai 1200. Qonuni shakhsii shakhsi voqei. 21

Moddai 1201. Qobiliyati huquqdori va qobili amal budani shakhsi  voqei. 21

Moddai 1202. Bedarak  goibshuda yo favtida elon  namudani shakhsi voqei. 21

Moddai 1203. Nomi shakhsi voqei. 21

Moddai 1204. Baqaydgirii sanadhoi holati shahrvandii shahrvandoni Jumhurii Tojikiston dar khoriji Jumhurii Tojikiston. 21

Moddai 1205. Etirofi hujjathoe, ki maqomoti davlati khoriji baroi tasdiqi sanadhoi holati shahrvandi dodaand  22

Moddai 1206. Qonuni shakhsii shakhsi huquqi. 22

Moddai 1207. Qobiliyati huquqdori va qobiliyati amalkunii shakhsi huquqi. 22

Moddai 1208. Ishtiroki davlatho dar munosibathoi huquqii shahrvandii   doroi unsurhoi khoriji. 22

Moddai 1209. Huquqhoi shakhsii gayriamvoli va hifzi onho. 22

Moddai 1210. SHakli ahdho. 22

Moddai 1211. Vakolatnoma. 23

Moddai 1212. Muhlati davo. 23

Moddai 1213. Muqarraroti umumi oid ba huquqe, ki nisbat ba huquqi ashyo tatbiq karda meshavad. 23

Moddai 1214. Ba vujud omadan va qat gardidani huquqi ashyo. 23

Moddai 1215. Huquqi ashyo ba vositahoi naqliyot va amvoli  digare, ki  boyad  ba  fehristi  davlati vorid  karda shavand  23

Moddai 1216. Huquqi ashyo ba amvoli manquli dar roh qarordoshta. 23

Moddai 1217. Hifzi huquqi ashyo. 24

Moddai 1218. Intikhobi huquq bo sozishnomai tarafhoi shartnoma. 24

Moddai 1219. Huquqe, ki hangomi nabudani sozishi tarafho bo shartnoma tatbiq karda meshavad. 24

Moddai 1220.  Huquqe, ki ba shartnoma dar borai tasisi shakhsi huquqi bo ishtiroki khorijiyon  tatbiq meshavad  25

Moddai 1221. Huquqe, ki baroi guzashtkunii talabot va guzaronidani qarz tatbiq karda meshavad. 25

Moddai 1222. Doirai amali huquqi tatbiqshavanda. 26

Moddai 1223.Uhdadori az ahdhoi yaktarafa. 26

Moddai 1224. Tatbiqi huquq oid ba munosibathoi pardokhti foizho. 26

Moddai 1225. Uhdadorihoe, ki dar natijai rasonidani zarar ba miyon meoyand. 26

Moddai 1226. Sohai amali huquqi tatbiqshavanda ba uhdadorihoi  dar  natijai  rasonidani zarar ba miyonomada  26

Moddai 1227. Javobgari baroi zarari ba istemolkunanda rasonidashuda. 27

Moddai 1228. Huquqhoi tatbiqshavanda ba uhdadorihoe, ki dar natijai  raqobati  bevijdonona ba miyon meoyand  27

Moddai 1229. Doroshavii beasos. 27

Moddai 1230. Huquq ba molikiyati zehni. 27

Moddai 1231.  Munosibatho oid ba merosgiri. 27

Moddai 1232. Qobiliyati shakhs oid ba tahiya va bekor kardani vasiyatnoma, shakli vasiyatnoma va sanadi bekor kardani on  27

Moddai 1233. Merosgirii amvoli gayrimanqul va amvole, ki boyad ba fehristi  davlati  vorid  karda  shavad. 28

Moddai 1234. Vasoyat va parastori. 28

 

Fasli V. Molikiyati zehni 

Bobi 57. Muqarraroti umumi oid ba molikiyati zehni

 

Moddai 1125. Mafhumi molikiyati zehni

  1. Molikiyati zehni in huquqhoi amvoli va (yo) gayriamvolii shakhsi nisbat ba natijahoi faoliyati zehni, vositahoi fardikunonii ishtirokchiyoni ahdhoi grajdani, fardikunonii mahsulot, korho yo khizmatrasonii ijroshavanda (vositahoi fardikunoni) va hamchunin obekthoi digari ba onho barobarkardashuda meboshad.

Mazmun, asoshoi ba miyon omadan, tartibi tatbiq va qat namudani huquqhoi amvoli va gayriamvolii shakhsi nisbat ba obekthoi alohidai molikiyati zehni bo hamin Kodeks va qonunhoi digar muayyan karda meshavad.

  1. Hamin Kodeks namudhoi asosii obekthoi molikiyati zehniro muqarrar mekunad va muqarraroti umumii tanzimi munosibathoi amvoli va gayriamvolii shakhsii vobasta ba onhoro muayyan menamoyad.
  2. Ba munosibathoi molikiyati zehni meyorhoi hamin Kodeks, az jumla muqarrarot oid ba uhdadoriho va shartnomaho tatbiq megardand, agar dar qonunho tartibi digare peshbini nashuda boshad va az mohiyati munosibathoi tanzimshavanda barnaoyad.

Moddai 1126. Obekthoi huquqi molikiyati zehni

Ba obekthoi huquqi molikiyati zehni  inho dokhil meshavand:

1) natijahoi faoliyati ejodii zehni :

-asarhoi ilmi, sanat va adabiyot, az jumla barnomaho baroi moshinhoi elektronii hisobbaror, barnomahoi kompyuteri va majmui malumot;

-ijro namudan, fonogrammaho, tashkili namoishi efiri yo namoishi kabeli;

-ikhtiroot, modelhoi mufid, namunahoi sanoati;

-dastovardhoi seleksioni;

-topologiyai mikroskhemahoi integrali;

-malumoti doroi sirri khizmati yo tijorati.

2) vositahoi fardikunonii ishtirokchiyoni ahdhoi grajdani, molho, korho va khizmatrasoni:

-nomi firmavi;

-tamgai moli va tamgai khizmatrasoni;

-nomi mahalli istehsoli mol va nishondodi istehsoli.

3) natijahoi digari faoliyati zehni  va vositahoi fardikunonii ba onho barobarkardashuda, ki mutobiqi qonunho va sanadhoi huquqii baynalmilalii etirofnamudai Jumhurii Tojikiston hifz karda meshavand.

Moddai 1127. Ba miyon omadani huquqi molikiyati zehni

Huquqi molikiyati zehni  ba obekthoi dakhldor dar natijai tashkili onho yo shurui istifoda yo baqaydgirii davlati va hamchunin bo asoshoi digar, ki bo qonun yo sanadhoi huquqii baynalmilalii etirofnamudai Jumhurii Tojikiston peshbini shudaand, ba miyon meoyand.

Moddai 1128. Mazmuni huquqi molikiyati zehni

  1. Sohibi huquqi molikiyati zehni ba natijahoi faoliyati zehni yo vositahoi fardikunoni huquqhoi mustasnoie dorad, ki nisbati hama va har kas hifz karda meshavand.
  2. Huquqi istisnoi ba natijai faoliyati zehni yo vositai fardikunonii vakolathoi amvoli va gayriamvolii shakhsiro dar bar megirad, ki nisbat ba obekthoi mushakhkhasi molikiyati zehni qobili istifoda budani tarkibi onro qonun bo nazardoshti muqarraroti hamin Kodeks muayyan menamoyad.
  3. Huquqi sohiboni huquqi molikiyati zehni mumkin ast bo qonun mahdud karda shavad.

CHunin mahdudiyatho naboyad ba istifodai mutadili obekthoi molikiyati zehni zarar ovarand va huquqhoi shakhsii gayriamvolii muallifro mahdud sozand.

Moddai 1129. Huquqi molikiyati zehni  va huquqi molikiyat ba homili moddi

  1. Huquqi molikiyati zehni ba huquqi molikiyat yo huquqi ashyoii digar ba homili moddi, ki dar on obekti molikiyati zehni tajassum yoftaast, vobasta nameboshad.
  2. Guzashtani huquqi molikiyat ba homili moddii natijai faoliyati zehni yo vositai fardikunoni khud az khud dodan yo peshnihodi yagon namudi huquqro ba istifodai obekti dakhldori molikiyati zehni, ki dar in homil tajassum yoftaast, faro namegirad, agar tartibi digarero qonun muqarrar nakarda boshad.
  3. Az tarafi sohibmulk yo har yak shakhsi digar ba amal barovardani huquq nisbat ba homili moddi, ki dar on obekti molikiyati zehni  tajassum yoftaast, naboyad huquq va manfiathoi sohibi huquqi amvol va huquqi gayriamvoliro ba hamin guna obekt, ki qonun hifz menamoyad, vayron namoyad.

Moddai 1130. Huquqhoi shakhsii gayriamvoli

  1. Huquqi muallif, huquq ba nom va huquqhoi digari shakhsii gayriamvolii molikiyati zehni mutobiqi hamin Kodeks va qonunhoi digar tatbiq va hifz karda meshavad.
  2. Huquqi shakhsii gayriamvolii ba huquqi molikiyati zehni dokhilshavanda va bo qonunhoi dakhldor peshbinishuda ba huquqi amvol vobasta nest, ba shakhsoni digar doda nameshavad va bemuhlat hifz karda meshavad.
  3. Purra yo qisman az tarafi ofarandai natijai faoliyati zehni (muallif, ijrokunanda) rad namudani huquqi marbutai shakhsii gayriamvolii u ba in natija beetibor ast.
  4. Dar holati peshbininamudai qonun huquqhoi shakhsii gayriamvolii alohidai molikiyati zehni metavonand az oni shakhsoni huquqi etirof karda shavand.

Moddai 1131. Huquqi amvolii molikiyati zehni

  1. Sohibi huquqi amvolii molikiyati zehni huquq dorad bo khosti khud istifodai obekti dakhldori molikiyati zehniro bo vositayu shakli dilkhoh tatbiq , hal va man namoyad, agar inro hamin Kodeks va qonunhoi digar man nakunand.
  2. Huquqi amvol nisbat ba obekti molikiyati zehni metavonad ba tavri mushtarak ba yak shakhs yo yakchand shakhs taalluq doshta boshad. Dar holathoi peshbininamudai qonun huquqi amvoli nisbat ba yak obekti molikiyati zehni metavonad ba shakhsoni gunogun taalluq doshta boshad va az tarafi onho novobasta ba hamdigar tatbiq karda shavad.
  3. Munosibati mutaqobila oid ba istifodai obekti molikiyati zehni, ki huquq ba on ba tavri mushtarak ba yakchand nafar taalluq dorad, bo sozishnomai bayni onho muayyan karda meshavad. Hangomi mavjud nabudani chunin sozishnoma bahsi tatbiqi huquqi amvolii molikiyati zehni bo tartibi sudi hal karda meshavad.

Moddai 1132. Muhlati amali huquqi amvoli

  1. Muhlati amali huquqi amvoli nisbat ba namudhoi alohidai obekthoi molikiyati zehni, tartibi hisobkunii onho, asos va tartibi daroz kardani onho yo barqaror namudan va hamchunin asos va tartibi pesh az muhlat qat namudani amali hamin guna huquqhoro qonunguzori muqarrar menamoyad.
  2. Bo guzashtani muhlati amali huquqhoi amvoli va hamchunin dar holati pesh az muhlat qat namudani amali hamin guna huquqho obekti dakhldori molikiyati zehni ba sarvati jamiyati meguzarad.
  3. Sohibi huquqi amvoli metavonad dar khususi qat namudani amali on va guzashtani obekti dakhldori molikiyati zehni ba sarvati jamiyati pesh az muhlat qaror qabul namoyad, agar tartibi digarero qonun muqarrar nakarda boshad va hamzamon huquq va manfiathoi shakhsoni digar, ki qonun hifz menamoyad, vayron karda nashavad.

Moddai 1133. Guzashtani huquqi amvoli

  1. Huquqi amvoli ba obekthoi molikiyati zehni mumkin ast tibqi shartnoma ba shakhsoni digar doda shavad yo ba onho dar asosi qonun guzarad.
  2. SHartnomahoe, ki ba dodani huquqi amvoli ba obekthoi molikiyati zehni vobasta meboshad, boyad dar shakli khatti yo namudi digari peshbininamudai qonun basta shavand.
  3. SHarthoi shartnomaho, ki vazi sohiboni huquqi molikiyati zehniro bad mekunand, beetibor donista meshavand.
  4. Qonun metavonad baqaydgirii davlatii namudhoi alohidai shartnomahoi vobasta ba dodani huquqi amvoli ba obekthoi molikiyati zehni va hamchunin holathoi digari guzashtani huquqro ba hamin guna obektho muqarrar namoyad.

Moddai 1134. Obekthoi khizmatii molikiyati zehni

  1. Huquqi amvoli ba obekti molikiyati zehni, ki kormand vobasta ba ijroi vazifahoi khizmati yo suporishi khizmatii korfarmo (obekti khizmatii molikiyati zehni ) tashkil namudaast, ba korfarmo taalluq dorad, agar dar qonun yo dar shartnomai bayni kormand va korfarmo tartibi digar peshbini nashuda boshad.
  2. Ba kormande, ki obekti khizmatii molikiyati zehniro tashkil namudaast, huquqi shakhsii gayriamvoli ba hamin guna obekt va huquqi mukofotgirie taalluq dorad, ki andoza, shart va tartibi pardokhti on bo shartnomai bayni kormand va korfarmo muayyan karda meshavad, agar qonun tartibi digarro peshbini nakarda boshad.
  3. Dar holatho va tartibi muayyannamudai qonunguzori huquqhoi dar qismi 1 hamin modda peshbinishuda metavonand ba kormande, ki obekti khizmati molikiyati zehniro tashkil namudaast, guzarand.

 

Moddai 1135. Huquq ba obekthoi molikiyati zehnie, ki hangomi ijroi qarordodhoi (farmoishhoi) davlati tasis yoftaand

  1. Huquqhoi amvoli ba obekthoi molikiyati zehni, ki bo qarordodi (farmoishi) davlati baroi ehtiyojoti davlati tashkil gardidaand, ba Jumhurii Tojikiston taalluq dorand, agar qarordodi (farmoishi) davlati tartibi digarero peshbini nakarda boshad.
  2. Agar huquqi amvoli ba obekti molikiyati zehni bo qarordodi (farmoishi) davlati baroi ehtiyojoti davlati tashkil shuda boshad va tibqi qismi 1 hamin modda ba Jumhurii Tojikiston taalluq nadoshta boshad, sohibi huquqi amvoli bo talabi davlat vazifador ast huquqi istifodai hamin guna obekti molikiyati zehniro baroi ehtiyojoti davlati roygon peshnihod namoyad.
  3. Dar holathoi peshbininamudai hamin modda ba ofarandai (muallifi) natijai faoliyati ejodi, ki ba on huquqi amvoli nadorad, huquqi shakhsii gayriamvoli ba chunin natija, huquq ba podosh, ki sohibi huquqi amvoli ba hamin guna natija pardokht menamoyad, taalluq dorad. Andoza, shart va tartibi pardokhti podoshro shartnomai bayni ofaranda (muallif) va sohibi huquqi amvoli muayyan menamoyad, agar qonun tartibi digarero muqarrar nakarda boshad.

Moddai 1136. Tatbiqi huquqi molikiyati zehni

  1. Huquqi molikiyati zehni bo salohdidi sohibi in huquqho tatbiq karda meshavad. Dar holathoi peshbininamudai qonun ba sohibi huquqi amvolii molikiyati zehni ba sifati sharti amali in huquqho mumkin ast vazifai istifodai obekti dakhldori molikiyati zehni voguzor karda shavad.
  2. Hangomi tatbiqi huquqi molikiyati zehni huquqi sohiboni obekthoi digari molikiyati zehni naboyad vayron karda shavand.
  3. Huquqi amvoli ba obekthoi molikiyati zehni mumkin ast dar asosi infirodi yo dastajamona tatbiq karda shavand.

Talaboti asosi ba idorai huquqi kollektivii amvoli dar asosi qonun muqarrar karda meshavad.

 

Moddai 1137. Hifzi huquqi molikiyati zehni

  1. Huquqi molikiyati zehni bo tarzhoi peshbininamudai Kodeks mazkur bo nazardoshti mohiyati huquqi vayronshuda va oqibathoi vayronkunii in huquq hifz karda meshavad.
  2. Tarzhoi fizi peshbininamudai Kodeksi mazkur bo talabi sohibhuquq, tashkiloti idorai dastajamii huquqhoi molumulki, inchunin dar mavridhoi peshbininamudai qonunguzorii Jumhurii Tojikiston az tarafi digar shakhson niz tatbiq karda meshavad.
  3. Gunoh nadoshtani vayronkunanda uro az uhdadorii qat namudani vayronkunii huquqi molikiyati zehni ozod namekunad va nisbati u chorahoe, ki baroi hifzkhi chunin huquqro ravona shudaand, tatbiq megardand. Intishori qarori sud oid ba vayronkunii sodirshuda va peshgiri namudani amalhoe, ki huquqro vayron mekunand yo baroi vayron kardanion tahdid menamoyad, niz novobasta az gunohi vayronkunanda va az hisobi u amali karda meshavad. (QJT az 03.07.2012s., №840)

Moddai 11371. Tarzhoi hifzi huquqi molikiyati zehni

  1. dar holati vayron shudani huquqhoi shakhsii gayrimolumulkii muallif hifzi onho bo tarzhoi etirofi huquq, barqaror namudani vazi, ki to vayronkunii huquq joy dosht, peshgirii amalhoe, ki huquqro vayron mekunad yo ba vayronkunii on tahdid menamoyad, chubroni zarari manavi va nashri qarori sud oid ba vayronkunii sodirshuda amali karyuda meshavad.
  2. Hifzi shanu sharaf va etibori korii muallif muvofiqi qoidahoi moddai 174 Kodeksi mazkur amali karda meshavad.
  3. Dar holati peshbininamudai qonunguzorii Jumhurii Tojikiston digar shakhson nikh metavonand tarzhoi hifzi huquqhoi shakhsii gayrimolumulkro tatbiq namoyand.
  4. Huquqhoi molumulkii muallif bo tarzhoi zerin hifz karda meshavad:

– etirofi huquq;

– peshgiri namudai amalhoi, ki huquqro vayron mekunand yo ba vavyronkardani on tahdid megnamoyad;

– ruyonidani tovoni zarar;

– musodirai mavodi tajhizoti, ki bo istifodai onho vayronkuni sodir gardidaast va obekthoi moddae, ki dar natijai hamin vayronkuniba dast omadaand;

– intishori qarori sud oid ba vayronkunii sodirshud;- tarzhoi digar, ki qonunguzorii Jumhurii Tojikiston peshbini menamoyad.

5.Dar holati peshbininamudai qonunguzorii Jumhurii Tojikiston sohibhuquq metavonad ba joi ruyonidai tovoni zararpardokhti chubronipuliro baroi huquqi vayronshudai mazkur talab namoyad. Andozai jubronpuli az jonibi vobasta ba khussusiyati vayronkuni va holatho muayan karda meshavad.

  1. Dar holathoe, ki istehsol pahn kardan yo istifodai digar, inchunin vorid namudan, intiqol yo firistodan, yo nigoh doshtani homili moddi,ki dar on natijai faoliyati zehni tajjasum yoftaast, boisi vayrongardidanihuquqi molikiyati zehni megardand, chunin khomili moddi qalbaki donista shuda, bo qarori sud az muomilot girifta shuda biduni jubron nest karda meshavand, agar dar qonunguzorii Jumhurii Tojikiston tartibi digar peshbini nashuda boshad.
  2. Tajhizot, digar dastgohho va mavode, ki asosan baroi vayron kardani huquqhoi istesnoi istifoda yo tain shudaand, bo qarori sud az muomilot girifta shuda, az hisobi vayronkunanda nes karda meshavand, agar dar qonunguzorii Jumhurii Tojikiston giriftani onho ba foidai davlat peshbini nashuda boshad.
  3. Bo maqsadi tamini dalelho az rui parvandaho oid ba vayronkunii hukukhoi istisnoi ba homili moddi, tajhizot, digar dastgohho va mavode, ki tavvasuti onho ehtimoliyati vayronkunii huquqi molikiyati zehni peshnihod shudaast, mumkin ast chorahoi taminkunii muqararnamudai qonunguzorii murofiavii Jumhurii Tojikiston az jumla ba habs giriftani obektho, tatbiq karda shavand.

 

Fasli VI. Huquq ba meros 

Bobi 58. Muqarraroti umumi oid ba merosguzori

Moddai 1138. Vorisii huquq ba meros

  1. Vorisi in guzarishi huquqi amvoli va dar holathoi peshbininamudai qonun ba digar shakhs yo ashkhos (vorison) guzashtani huquqhoi shakhsii gayrimolumulkii ba molumulk vobastai shakhsi favtida (merosguzor) tibqi sharthoi vorisii huquqii universali etirof megardad. Meros, agar az qoidahoi hamin fasl tartibi digare barnaoyad, hamchun yak majmui mukammal va dar hamon yak lahza meguzarad.
  2. Vorisii huquq ba meros bo hamin Kodeks va digar qonunho tanzim karda meshavad.

Moddai 1139. Asoshoi vorisi (meroskhuri)

  1. Vorisi tibqi vasiyatnoma va qonun anjom doda meshavad.
  2. Vorisi tibqi qonun hangomi vujud nadoshtani vasiyatnoma yo agar on qismati hamai merosro muayyan nasozad, inchunin dar digar holathoi muqarrarnamudai hamin Kodeks joy doshta metavonad.

Moddai 1140.  Bamerosgirii amvole, ki molikiyati mushtaraki umumi meboshad

  1. Favtidani ishtirokchii molikiyati mushtaraki umumi baroi muayyan namudani hissai u ba huquqi molikiyati umumi va taqsimi molikiyati umumi yo az on judo namudani hissai shakhsi vafotkarda asos meboshad. Dar in holat meros nisbat ba amvoli umumi, ki ba hissai shakhsi vafotkarda dokhil meshavad va hangomi gayriimkon budani taqsimoti amvol dar shakli asl – nisbat ba arzishi hamin guna hissa kushoda meshavad.
  2. Ishtirokchii molikiyati mushtaraki umumi huquq dorad ba huquqi amvoli umumi hissai khudro joygir namoyad, ki badi vafoti u mutobiqi qismi 1 hamin modda muayyan karda meshavad.

Moddai 1141. Vorisii huquqi istifodabarii qitai zamini khojagii  dehqoni (fermeri) va khojagii yorirasoni shakhsi

Vorisii huquqi istifodabarii merosii yakumrai qitai zamini khojagii dehqoni (fermeri) va khojagii yorirasoni shakhsi tibqi hamin Kodeks tanzim megardad, agar dar qonun tartibi digar peshbini nashuda boshad.

Moddai 1142. Kushodani meros

  1. Meros dar natijai vafoti shahrvand yo favtida elon gardidani u (moddai 46 hamin Kodeks) kushoda meshavad.
  2. Zamoni kushodani meros ruzi (hangomi zarurat inchunin lahzai) vafoti merosguzor va hangomi favtida elon namudani u ruzi etibori qonuni paydo namudani qarori sud dar khususi favtida elon gardidani shahrvand meboshad, agar dar qarori sud ruzi digar nishon doda nashuda boshad.
  3. Agar dar davomi yak shabonaruz (bistu chor soat) shakhsone, ki huquq doshtand yake pas az digare meros girand, vafot karda boshand, onho dar yak vaqt vafotkarda etirof meshavand va ba merosgiri vorisoni har yaki onho davat karda meshavand.
  4. Agar sud vafot namudani yakchand shakhsro dar natijai bedarak goib shudan dar hamon yak holat favtida etirof namoyad, pas onho dar yak vaqt vafotkarda etirof meshavand va merosgiri badi har yaki onho kushoda meshavad va ba merosgiri vorisoni har yaki onho davat karda meshavand.

Moddai 1143. Mahali kushodani meros

Mahali kushodani meros mahali okhirini zisti merosguzor (moddai 21 hamin Kodeks) meboshad. Agar mahali zisti okhirini merosguzor nomalum boshad, pas mahali kushodani meros mahali joygirshavii amvoli gayrimanquli ba merosguzor dakhldoshta yo qismati asosii on va hangomi nabudani amvoli gayrimanqul – mahali voqe gardidani qismi asosii amvoli manqul etirof karda meshavad.

Moddai 1144. Vorison

  1. Vorison tibqi vasiyatnoma va bo qonun shahrvandoni dar lahzai kushodani meros zinda va hamchunin kudakoni hangomi zinda budani merosguzor dar batni modar va badi kushodani meros zinda tavalludshuda buda metavonand.
  2. Vorison tibqi vasiyatnoma hamchunin mumkin ast shakhsoni huquqi va davlat boshand.

 

Moddai 1145.  Az meros bartaraf namudani vorisoni noshoista

  1. SHakhsone, ki qasdan merosguzor yo yake az vorisoni imkonpazirro az hayot mahrum sokhtaand yo ba hayoti onho suiqasd kardaand, na tibqi vasiyatnoma va na tibqi qonun ba vorisi huquq nadorand.
  2. SHakhsone, ki qasdan ba merosguzor baroi amali shudani okhirin niyati u monea gardidaand va bo in roh baroi ba meros davat shudani khud yo shakhsoni nazdikashon yo baroi ziyod kardani hissai merosi ba onho marbuta musoidat kardaand, na tibqi vasiyatnoma va na tibqi qonun ba vorisi huquq nadorand.
  3. Padaru modar badi farzandone, ki nisbat ba onho az huquqi padariyu modari mahrum gardidaand va dar lahzai kushodani meros in huquqashon barqaror nashudaast, inchunin padaru modar (farzandkhondagon) va farzandoni bolig (farzandkhondshudagon), ki az ijroi uhdadorihoi bo amri qonun ba zimmaashon guzoshtashuda vobasta ba taminoti merosguzor sarkashi namudaand, tibqi qonun huquqi vorisi nadorand.
  4. Holathoe, ki baroi az meros barkanor namudani vorisoni noshoista asos meboshand, az jonibi sud muqarrar karda meshavad.
  5. Meyorhoi hamin modda inchunin nisbat ba suporishi vasiyat niz tatbiq megardand.

Moddai 1146. Uhdadorihoi shakhse, ki vorisi noshoista etirof shudaast

Agar shakhsro sud vorisi noshoista etirof namoyad, u badi giriftani meros uhdador ast, ki hamai merosi giriftaashro yakjoya bo foidayu daromadash bargardonad. Hangomi nigoh nadoshtani amvoli merosi in shakhs uhdador ast, ki arzishi onro pardokht namoyad.

Moddai 1147.  Muhlati peshnihodi davo dar khususi vorisi noshoista etirof namudan

Davo dar khususi vorisi noshoista etirof namudani shakhs az tarafi shakhsoni manfiatdor dar davomi se sol az lahzae, ki in shakhs ikhtiyordorii onro ba dast giriftaast, boyad peshnihod shavad.

Moddai 1148. Afzun gardonidani hissai merosi

  1. Dar holati az tarafi voris rad gardidani meros yo az tarafi vasiyatgar yo sud mahrum namudan az huquqi meros yo binobar az miyon raftani holathoi dar hamin Kodeks nishondodashuda yak qismi meros, ki hissai hamin guna voris bud, ba vorisoni qonunan merosgir meguzarad va dar bayni onho mutanosiban ba hissai merosiashon taqsim meshavad.

Agar merosguzor tamomi amvolashro ba vorisoni tainnamudaash vasiyat karda boshad, yak qismi merose, ki ba shakhsi az meros dastkashida yo ba vorisi az miyonrafta taalluq dosht, ba vorisoni digari dar vasiyatnoma zikrshuda meguzarad va dar bayni onho mutanosiban ba hissai merosiashon taqsim karda meshavad, chunki dar vasiyatnoma tartibi digare peshbini nashudaast.

  1. Meyorhoe, ki dar qismi 1 hamin modda peshbini shudaand, dar holathoi zerin tatbiq nameshavand:

-agar ba vorisi radnamuda yo az miyonrafta vorisi ilovagi tain shuda boshad (moddai 1151 hamin Kodeks);

-hangomi dast kashidani voris az meros ba foidai vorisi digar (qismi 3 moddai 1180 hamin Kodeks) yo shakhsi digar;

-dar holathoe, ki agar hangomi merosgiri bo qonun radkuni yo goib gardidani voris ba meroskhurii meroskhuroni navbati digar meorad.

Moddai 1149. Guzashtani meros ba davlat

  1. Amvoli merosi bo huquqi merosi dar holathoi zerin ba davlat meguzarad:

   a) agar amvol ba davlat vasiyat shuda boshad;

b) agar merosguzor tibqi qonun va vasiyatnoma voris nadoshta boshad;

v) agar hamai merosgironro vasiyatgar az huquqi merosgiri mahrum gardonida boshad.

  1. Agar yake az vorison ba foidai davlat az meros dast kashida boshad, pas hissae, ki ba in voris dakhl dosht, ba davlat meguzarad.
  2. Hangomi nabudani vorisoni tibqi qonun, ki tanho yak qismi amvoli merosguzor vasiyat shudaast, qismi boqimonda ba davlat meguzarad.

Bobi 59. Merosgiri bo vasiyatnoma

 

Moddai 1150. Muqarraroti umumi

  1. Vasiyatnoma irodai ikhtiyorii shahrvand oid ba ikhtiyordorii huquqi amvolii ba u dakhldoshta va dar holathoi peshbininamudai qonun huquqi gayriamvoli hangomi vafot kardan etirof meshavad, ki ba tarzi zaruri ba rasmiyat darovarda shudaast.
  2. Vasiyatnoma boyad shakhsan tartib doda shavad. Tartib dodani vasiyatnoma tariqi namoyanda ijozat doda nameshavad.
  3. SHahrvand metavonad hamai amvol yo yak qismi amvoli khudro ba yak yo yakchand shakhs, ki ba guruhi vorison tibqi qonun dokhil meshavand yo dokhil nameshavand, hamchunin ba shakhsoni huquqi va davlat vasiyat namoyad.
  4. Vasiyatgar huquq dorad biduni tavzehi sabab yak yo yakchand nafar yo hamai vorisonro tibqi qonun az meros mahrum namoyad. Az meros mahrum namudani voris tibqi qonun ba naslhoi oyandai u, ki tibqi peshnihod huquqi merosro dorand, dakhl nadorad, agar az vasiyatnoma tartibi digare barnaoyad, ba istisnoi holathoe, ki moddai 1171 hamin Kodeks peshbini menamoyad.
  5. Merosguzor metavonad ozodona vasiyatnomai tartibdodaashro dar vaqti dilkhoh badi anjom yoftani on rad namoyad yo tagyir dihad va dar in holat uhdador nest, ki sababhoi rad namudan yo tagyir dodani onro nishon dihad.
  6. Merosguzor huquq nadorad ba zimmai shakhsone, ki dar vasiyatnoma tain gardidaand, dar navbati khud vazifai ikhtiyordorii amvoli ba onho vasiyatshudaro bo tartibi muayyane dar holati vafot kardani onho voguzor namoyad.

Moddai 1151. Taini vorisoni ilovagi

  1. Vasiyatkunanda metavonad baroi holathoe, ki agar vorisi dar vasiyatnoma zikrgardida to kushoda shudani meros favtad yo merosro qabul nakunad yo onro rad namoyad yo az meros hamchun vorisi noshoista bartaraf gardad (moddai 1145 hamin Kodeks), dar vasiyatnoma digar vorisro tain namoyad (vorisi ilovagi).
  2. Vorisi ilovagi har shakhse shuda metavonad, ki mutobiqi moddai 1144 hamin Kodeks voris budanash mumkin ast.

Moddai 1152. Suporishi vasiyatkunandai meros (legat)

  1. Vasiyatkunanda huquq dorad ba zimmai voris tibqi vasiyatnoma az hisobi meros (suporishi vasiyatkunandai meros) ba manfiati yak yo yakchand shakhs (merosgirandagon), ki huquqi talab namudani ijroi suporishi vasiyatkunandai merosro ba dast meorand, anjom dodani yagon uhdadoriro voguzorad.

Merosgirandagon  metavonand shakhsone boshand, ki ba shumorai vorisoni tibqi qonun dokhiland yo dokhil nestand.

  1. Mavzui suporishi vasiyatkunandai meros metavonad baroi merosgiranda ba molikiyat, istifoda yo digar huquqi amvoli dodani ashyoi shomili tarkibi meros, ba dast ovardan va ba u dodani amvoli ba tarkibi meros shomilnabuda, baroi u ijro namudani kori muayyan, ijroi yagon navi khizmatrasonii muayyan va gayra boshad.
  2. Vorise, ki vasiyatkunanda ba zimmai u suporishi vasiyatkunandai merosro voguzoshtaast, boyad onro dar doirai arzishi voqeii merosi ba u guzashta va az hisob barovardani hissai qarzi merosguzor ba u ijro kunad.

Agar vorisi ba zimmaash suporishi vasiyatkunandai meros voguzoshtashuda doroi huquqi hissai hatmi ba meros boshad, uhdadorii u oid ba ijroi on dar doirai arzishi merosi ba u guzashta, ki az hissai hatmii u beshtar ast, mahdud karda meshavad.

Agar suporishi vasiyatkunandai meros ba zimmai  hama yo yakchand vorison guzoshta shuda boshad, suporishi vasiyatkunandai meros har kadomi onhoro barobari hissaashon dar meros vazifador menamoyad, zero dar vasiyatnoma tartibi digare peshbini nashudaast.

  1. Vasiyatkunanda huquq dorad ba zimmai vorise, ki ba u khonai istiqomati, kvartira yo digar binoi istiqomati meguzarad, uhdadorii ba digar shakhs faroham ovardani istifodai yakumrai in bino yo yak qismi muayyani onro guzorad. Hangomi minbad guzashtani huquqi molikiyat ba binoi istiqomati huquqi istifodai yakumra etibori khudro nigoh medorad.

Huquqi istifodai yakumrai binoi istiqomati begona karda nameshavad, ba digar kas doda nameshavad  va ba digar vorisoni  merosgiranda nameguzarad.

Huquqi istifodai yakumrai binoi istiqomati, ki ba  merosgiranda peshnihod shudaast, agar dar vasiyatnoma tartibi digare peshbini nashuda boshad, baroi   dar hamin bino istiqomat namudani azoi oilai u asos shuda nametavonad.

  1. Dar surati favti vorisi ba zimmaash suporishi vasiyatkunandai meros voguzoshtashuda yo az jonibi u qabul nakardani meros ijroi uhdadorii suporishi vasiyatkunandai meros ba digar vorisone, ki hissai uro giriftaand yo ba davlat meguzarad.

Suporishi vasiyatkunandai meros dar surati favti merosgiranda to  kushoda shudani meros yo badi kushodani meros, vale to lahzae, ki vorisi tibqi vasiyatnoma tavonad, onro qabul kunad, ijro karda nameshavad.

  1. Merosgiranda oid ba qarzhoi merosguzor javobgar nameboshad.

Moddai 1153. Guzashtani suporishi vasiyatkunandai meros ba vorison

Agar shakhsi girandai suporishi vasiyatkunandai meros badi kushodani meros favtad, ki ba qabuli suporishi vasiyatkunandai meros rozigi nadoda bud, huquqi giriftani in suporishi vasiyatkunandai meros ba vorisoni u, ki in vasiyatro qabul mekunand, meguzarad.

 

Moddai 1154. Muhlati ijroi suporishi vasiyatkunandai meros

SHakhsi girandai suporishi vasiyatkunandai meros huquq dorad ijroi suporishi vasiyatkunandai merosro dar doirai muhlati sesolai muhlati davo, ki az ruzi kushoda shudani meros ba hisob meravad, talab namoyad.

 

Moddai 1155. Bazimmaguzori

  1. Vasiyatkunanda metavonad ba zimmai voris tibqi vasiyatnoma uhdadorii anjom dodani yagon amal yo az on khuddori namudanro voguzorad. Jihati anjom dodani maqsadhoi baroi umum sudmand chunin uhdadori mumkin ast ba ijrochii vasiyatnoma bo az tarafi merosguzor judo namudani yak qismi amvol baroi ijroi bazimmaguzori doda shavad.
  2. Bazimmaguzori, ki mavzui on faoliyati doroi khususiyati amvoli meboshad, mutobiqan qoidahoi moddai 1152 hamin Kodeks tatbiq karda meshavad.
  3. Uhdadorii ijroi bazimmaguzori hamon vaqt qat megardad, agar mutobiqi hamin Kodeks hissai merosi ba voris peshbinishavanda yo dakhldoshta, ki ijroi bazimmaguzoriro ba uhda dosht, ba digar vorison guzarad.

 

Moddai 1156. Merosgirii qismi amvole, ki vasiyatnokarda mondaast

  1. YAk qismi amvoli merosguzor, ki vasiyatnoshuda mondaast, tibqi qonun va bo tartibi muqarrarnamudai moddahoi 1165-1169 hamin Kodeks dar bayni vorison taqsim karda meshavad.
  2. Ba hisobi in vorison inchunin hamon vorison tibqi qonun dokhil meshavand, ki qismi digari amvol bo vasiyatnoma ba onho monda shuda bud.

Moddai 1157. Qoidahoi umumii shakli vasiyatnoma

  1. Vasiyatnoma boyad dar shakli khatti bo nishon dodani makon va zamoni tartib doda shudani on tahiya karda shavad.
  2. Vasiyatnomahoi zerin, ki dar shakli khatti tartib doda shudaand, etirof karda meshavand:

a) vasiyatnomahoe, ki ba tavri notariali tasdiq karda shudaand;

b) vasiyatnomahoe, ki bo vasiyatnomahoi ba tavri notariali tasdiqgardida barobar karda shudaand.

  1. Vasiyatnoma boyad az tarafi vasiyatkunanda shakhsan imzo gardad.

Agar vasiyatkunanda bo sababi nuqsoni jismoni, bemori yo besavodi vasiyatnomaro bo dasti khudash imzo karda natavonad, pas bo khohishi u dar huzuri notarius yo shakhsi digari mansabdor mutobiqi qonuni tasdiqkunandai vasiyatnoma mumkin ast az tarafi shahrvandi digar bo nishon dodani sababho, ki vasiyatgar nametavonad vasiyatnomaro bo dasti khudash imzo namoyad, imzo karda shavad.

  1. Agar mutobiqi Kodeksi mazkur hangomi tartib dodan, imzo namudan yo tasdiqi vasiyatnoma, ki boyad shohidon ishtirok namoyand, pas dar in surat shakhsoni zerin shohid buda nametavonand va vasiyatnomaro ba joi vasiyatkunanda imzo karda nametavonand:

a) notarius yo shakhsi digare, ki vasiyatnomaro tasdiq menamoyad;

b) hamsar, farzandon, padaru modar, naberayu aberai shakhse, ki nisbati on vasiyatnoma yo suporishi vasiyatkunandai meros tahiya va tartib doda meshavad va hamchunin vorisoni qonunii vasiyatgar;

v) shahrvandone, ki gayri qobili amal meboshand;

g) shahrvandon va shakhsoni digar, ki qobiliyati khondani vasiyatnomaro nadorand;

d) shakhsone, ki baroi nishondodi bardurug dodan sud shudaand.

 

Moddai 1158. Vasiyatnomai ba tavri notariali tasdiqshuda

  1. Vasiyatnomai ba tavri notariali tasdiqshudaro boyad vasiyatgar navisad yo az zaboni u az tarafi notarius bo ishtiroki shohid navishta shavad. Notarius hangomi navishtani vasiyatnoma az zaboni merosguzor metavonad vositahoi tekhnikii umumiqabulshudaro (moshinkai chopi, kompyuteri shakhsi va gayraro) istifoda barad.
  2. Vasiyatnomae, ki notarius az zaboni vasiyatgar menavisad, boyad onro ba vasiyatgar dar huzuri notarius va shohid to ba imzo rasonidani vasiyatnoma purra khonad.

Agar vasiyatkunanda bo sababi nuqsoni jismoni, bemori yo besavodi shakhsan vasiyatnomaro khonda natavonad, pas matni onro shohid dar huzuri notarius mekhonad va dar in bora bo nishon dodani sababhoe, ki vasiyatgar nametavonad shakhsan vasiyatnomaro khonad, dar vasiyatnoma sabti dakhldor  karda meshavad.

  1. Agar vasiyatnomai ba tavri notariali tasdiqshuda dar huzuri shohid tartib doda shuda boshad, pas dar vasiyatnoma boyad nomu nasab, nomi padar va mahalli zisti doimii shohid nishon doda shavad.

Hamchunin dar vasiyatnoma nisbati shakhse, ki vasiyatnomaro ba joyi vasiyatgar imzo namudaast, malumot vorid karda meshavad.

  1. Bo khohishi vasiyatkunanda notarius vasiyatnomaro biduni shinos shudan bo mazmuni on (vasiyatnomai makhfi) tasdiq menamoyad.

Vasiyatnomai makhfi az khavfi beetibor hisobidani on boyad dasti navishta shavad, vasiyatgar ba on imzo guzorad va dar huzuri du shohid, natarius ba lifofa andokhta, shiresh kunad va shohidon ba on imzoi khudro guzorand. Lifofae, ki shohidon imzo namudaand, dar huzuri shohidon va notarius ba lifofai digar andokhta, shiresh karda meshavad va dar on notarius navishtajoti tasdiqkunandaro sabt menamoyad.

 

Moddai 1159. Vasiyatnomai bo vasiyatnomai ba tavri notariali tasdiqshuda barobar

  1. Vasiyatnomahoi zerin bo vasiyatnomahoi ba tavri notariali tasdiqshuda barobar donista meshavand:

a) vasiyatnomai shahrvandone, ki baroi tabobat dar bemorkhonaho, gospitalho, muassisahoi tabobatii statsionarii digar meboshand yo dar khonai pironsolonu mayubon zindagi mekunand va sardukhturon yo muovinoni onho oid ba qismi tibbi yo dukhturoni navbatdori in bemorkhonaho, gospitalho va muassisahoi digari tabobati va hamchunin sardoroni gospitalho, direktoron yo sardukhturoni khonai pironsolon va mayubon tasdiq namudaand;

b) vasiyatnomai shahrvandone, ki hangomi shino kardan dar kishtihoi tahti parchami kishvari kishtii shinokunanda qaror dorand va az tarafi kapitani in kishtiho tasdiq shudaand;

v) vasiyatnomai shahrvandone, ki dar ekspeditsiyahoi kashfiyoti, arktiki yo ekspeditsiyahoi digar buda az tarafi sardoroni in ekspeditsiyaho tasdiq gardidaand;

g) vasiyatnomai khizmatchiyoni harbi va azoi oilai onho va dar nuqtahoi joygirshavii qismhoi harbi, ki notariusho nestand va hamchunin vasiyatnomai shakhsoni mulki va azoi oilai onho, ki dar in qismhoi harbi kor mekunand va az tarafi komandironi qismhoi harbi tasdiq shudaand;

d) vasiyatnomai shakhsone, ki dar joyhoi mahrum sokhtan az ozodi hastand va az tarafi sardoroni mahali mahrum sokhtan az ozodi tasdiq shudaand;

e) vasiyatnomai shakhsone, ki dar mahalhoi alohidai aholinishin zindagi mekunand va notarius nest, az tarafi shakhsi rohbarikunandai maqomi ijroiyai mahallii hokimiyati davlati yo khudidorakunii mahalli tasdiq shudaand.

  1. Vasiyatnomae, ki ba qismi 1 hamin modda dakhl dorad, boyad az tarafi vasiyatgar dar huzuri shohid imzo karda shavad, ki shohid ham onro imzo mekunad.

Dar holathoi digar ba hamin guna vasiyatnomaho mutobiqan qoidahoi moddai 1158 hamin Kodeks ba istisnoi talabot oid ba vasiyatnomahoi ba tavri notariali tasdiqgardida tatbiq karda meshavad.

 

Moddai 1160. Bekor kardan va tagyir dodani vasiyatnoma

  1. Vasiyatkunanda huquq dorad har vaqt vasiyatnomaro bekor yo tagyir dihad.
  2. Vasiyatnoma mumkin ast bo rohhoi zerin bekor karda shavad:

   a) bo rohi dodani ariza ba maqomoti notariali dar khususi purra bekor namudani vasiyatnomai peshtar tartibdodashuda;

   b) hangomi tartib dodani vasiyatnomai nav.

  1. Vasiyatnoma mumkin ast bo rohhoi zerin tagyir doda shavad:

   a) bo rohi dodani ariza ba maqomoti notariali dar khususi vorid namudani tagyirot ba qismi muayyani vasiyatnomai peshtar tartibdodashuda;

   b) hangomi tartib dodani vasiyatnomai nav, ki ba yak qismi vasiyatnomai peshtara tagyirot vorid menamoyad.

  1. Vasiyatnomai peshtar tartibdodashuda, ki bo vasiyatnomai minbada purra yo qisman bekor karda shudaast, barqaror karda nameshavad, agar in vasiyatnoma dar navbati khud az tarafi shakhsi vasiyatgar bekor karda nashavad yo ba on tagyirot vorid karda nashavad.

Moddai 1161. Makhfi budani vasiyatnoma

Notarius, shakhsi digare, ki vasiyatnomaro tasdiq namudaast, shohidon va hamchunin shahrvande, ki vasiyatnomaro ba joyi vasiyatgar imzo namudaast, to kushodani meros huquq nadorad malumoti ba mazmuni vasiyatnoma, tartib dodan, bekor kardan va tagyir dodani on dakhldoshtaro oshkor namoyad.

Moddai 1162. SHarhi vasiyatnoma

Hangomi sharhi vasiyatnoma az tarafi notarius, ijrokunandai vasiyatnoma yo sud manoi asosii kalimayu iborahoi dar on buda ba etibor girifta meshavad. Hangomi daqiq nabudani manoi baze muqarraroti vasiyatnoma on ba tartibi muqoisai in muqarrarot bo muqarraroti digar va manoi purrai vasiyatnoma muqarrar karda meshavad.

Moddai 1163. Beetibor budani vasiyatnoma

  1. Vasiyatnomae, ki dar shakli nomatlub tartib doda shudaast, beetibor meboshad. Beetiborii vasiyatnoma hamchunin ba qoidahoi hamin Kodeks dar khususi beetibor budani ahdho asos meyobad.
  2. Beetibor budani mazmuni alohidai farmoishhoi dar vasiyatnoma buda ba etibornokii qismati digari vasiyatnoma dakhl nadorad.
  3. Dar holati beetibor donistani vasiyatnoma vorisi tibqi hamin vasiyatnoma az meros mahrumgardida huquq paydo mekunad, ki dar asoshoi umumi ba meros sohib shavad.

Moddai 1164. Ijroi vasiyatnoma

  1. Vasiyatgar metavonad ijroi vasiyatnomaro ba shakhsi dar vasiyatnoma zikrgardida, ki voris nameboshad (ijrokunandai vasiyatnoma) suporad. Rozigii in shakhs baroi ijrokunandai vasiyatnoma budan boyad bo khatti khudash dar khudi vasiyatnoma yo arizae, ki ba vasiyatnoma zamima shudaast, sabt shuda boshad.

Vorison dar muvofiqa bayni hamdigar huquq dorand ijroi vasiyatnomaro ba yake az vorison yo shakhsi digar suporand. Hangomi ba hamin guna sozish narasidan bo talabi yak yo yakchand vorison sud metavonad ijrokunandai vasiyatnomaro tain namoyad.

Ijrokunandai vasiyatnoma har vaqt huquq dorad bo peshaki khabardor namudani vorisoni vasiyatnoma az ijroi uhdadorihoi ba zimaash guzoshtashuda dast kashad. Hamchunin mutobiqi davoi vorison imkon dorad, ki ijrokunandai vasiyatnoma bo qarori sud az ijroi uhdadorihoyash ozod karda shavad.

  1. Ijrokunandai vasiyatnoma metavonad shakhsi qobili amal boshad.
  2. Ijrokunandai vasiyatnoma boyad:

a) hifzi meros va idorai onro anjom dihad;

b) baroi khabardor namudani hamai meroskhuron va vasiyati merosgiriftagon dar khususi kushodani meros va suporishi vasiyatkunandai meros va foidai onho hamai chorahoi imkonpazirro andeshad;

v) mutobiqi irodai vasiyatgar va qonun ba vorison hissai ba onho dakhldoshtai amvolro dihad;

g) az tarafi vorison ijro gardidani suporishi vasiyatkunandai merosro, ki ba zimmai onho guzoshta shudaast, tamin namoyad;

d) bazimmaguzorii vasiyatnomaviro ijro namoyad yo az vorisoni vasiyatnomavi ijroi ba zimmaguzorii vasiyatnomaviro talab namoyad.

  1. Ijrokunandai vasiyatnoma huquq dorad az nomi khudash dar sud va korhoi digari vobasta ba hifzi meros, idorai on va ijroi vasiyatnoma baromad namoyad va hamchunin metavonad baroi ishtirok dar hamin guna korho jalb karda shavad.
  2. Ijrokunandai vasiyatnoma vazifahoi khudro dar davomi muhlati zaruri baroi toza namudani meros az qarz, sitonidani mablaghoi ba shakhsi merosguzor dakhldoshta va az tarafi vorison sohibi namudani meros anjom medihad.
  3. Ijrokunandai vasiyatnoma baroi az hisobi meros jubron kardani kharojoti zarurii vobasta ba hifz, idora va ijroi meros huquq dorad. Dar vasiyatnoma mumkin ast ba ijrokunandai vasiyatnoma pardokhti podosh az hisobi meros peshbini shavad.
  4. Ijrokunandai vasiyatnoma hangomi anjom dodani ijroi vasiyatnoma bo talabi vorison uhdador ast, ki hisobot peshnihod namoyad.

Bobi 60. Merosgiri mutobiqi qonun

 

Moddai 1165. Muqarraroti umumi

  1. Vorisoni qonuni ba merosgiri bo navbat tibqi muqarraroti moddahoi 1166-1168 hamin Kodeks davat karda meshavand.
  2. Hangomi merosgirii qonuni farzandkhondshuda va naslhoi on, az yak taraf va farzandkhonda va kheshovandoni u, az tarafi digar bo kheshoni khuni barobar hisob karda meshavand.

Farzandkhondshudagon va naslhoi onho badi vafoti padaru modari farzandkhonshuda va kheshoni digari hamkhuni u mutobiqi qonun meros namegirand.

Padaru modari farzandkhondshuda va digar kheshoni hamkhuni  ajdodii u tibqi qonun badi vafoti farzandkhondshuda va naslhoi u meros namegirand.

  1. Vorisoni qonunii har yak navbat dar holati nabudani vorisoni navbati peshina, bartaraf namudani onho az meros, az tarafi onho qabul nagardidani meros yo dast kashidan az on huquq ba meros dorand.
  2. Meyorhoi hamin Kodeks oid ba navbat davat kardani vorisi qonuni ba meros va oid ba andozai hissai onho ba meros mumkin ast bo sozishnomai az tariqi notariali tasdiqshudai vorisoni manfiatdor, ki badi kushodani meros basta shudaast, tagyir doda shavad. CHunin sozishnoma naboyad ba huquqi vorisoni dar on ishtiroknadoshta, inchunin vorisone, ki ba hissai hatmi huquq dorand, dakholat kunad.

 

Moddai 1166. Navbati avvali vorisoni qonuni

  1. Dar navbati avval merosi qonuniro bo hissai barobar farzandon (az jumla farzandkhonshudagon), hamsaron va padaru modar, farzandkhondagoni merosguzor va hamchunin kudakoni shakhsi vafotkarda, ki badi vafoti u tavallud shudaand, megirand.
  2. Naberagoni merosguzor va naslhoi onho bo huquqi peshnihod meros megirand.

 

Moddai 1167. Navbati duyumi vorisoni qonuni

  1. Hangomi nabudani merosgironi navbati yakum huquqi vorisi qonuniro dar navbati duyum bo hissai barobar barodaru khoharoni merosguzor va hamchunin boboyu bibi ham az tarafi modar va ham az tarafi padar megirand.
  2. Farzandoni barodaru khoharoni merosguzor (jiyanhoi merosguzor) bo huquqi peshnihod meros megirand.

 

Moddai 1168. Navbati seyumi vorisoni qonuni

  1. Hangomi nabudani merosgironi navbathoi yakum va duyum huquqi merosgirii qonuniro dar navbati seyum bo hissai barobar barodaru khoharoni padaru modari (tago, amak, khola va amma) merosguzor megirand.
  2. Dukhtaru pisaroni amma, khola, tago va amaki merosguzor bo huquqi peshnihod ba meros huquq dorand.

Moddai 1169. Merosgiri bo huquqi peshnihod

  1. Hissai vorisi qonunie, ki to kushoda shudani meros va yo dar yak vaqt bo merosguzor vafot kardaast, bo huquqi peshnihod ba naslhoi dakhldori u meguzarad va dar holathoi peshbinikardai qismi 2 moddahoi 1166, 1167 va 1168 Kodeksi mazkur boshad, bayni onho barobar taqsim karda meshavad.
  2. Naslhoi vorisi merosguzore, ki onhoro u qonunan az vorisi mahrum kardaast, bo huquqi peshnihod meros girifta nametavonand.
  3. Naslhoi vorise, ki to kushoda shudani meros va yo dar yak vaqt bo merosguzor vafot kardaast va mutobiqi talaboti moddai 1145 hamin Kodeks huquqi giriftani merosro nadosht, bo huquqi peshnihod meros girifta nametavonand.

 

Moddai 1170. Muhtojoni kornoshoyami merosguzor

  1. Ba shumorai vorisoni qonuni shakhsoni kornoshoyame dokhil meshavand, ki dar muhlati na kamtar az yak soli to favti merosguzor tahti taminoti u qaror doshta, bo u yakjoya zindagi mekardand. Hangomi tibqi Qonun mavjud budani vorisoni digari onho yakjoya bo vorisoni hamon navbate, ki ba merosgiri davat shudaand, meros megirand.
  2. SHakhsi kornoshoyam, ki ba shumorai vorisoni qonuni dar moddahoi 1167-1168 nishon dodashudai hamin Kodeks dokhil shuda, vale ba doirai hamon vorisoni navbati ba merosgiri davatshuda shomil nestand, agar na kamtar az yak soli to favti merosguzor, sarfi nazar az zindagii yakjoya bo merosguzor dar taminoti u boshand, yakjoya bo hamin navbat meros megirand.

Moddai 1171. Huquq ba hissai hatmii meros

  1. Kudakoni ba balogat narasida va gayriqobili mehnati vasiyatgar va hamchunin padaru modar (padarkhondu modarkhond), hamsari gayri qobili mehnat sarfi nazar az mazmuni vasiyatnoma, na kamtar az se du hissae, ki ba har yaki onho hangomi merosi qonuni (hissai hatmi) taalluq dosht, meros megirand.
  2. Ba hissai hatmi hamai on chize, ki vorisi ba chunin hissa huquqdoshta dar in yo on asos megirad, az jumla arzishi amvol, ki az ashyoyu tajhizoti oddii khona iborat ast va arzishe, ki ba foidai hamin guna vorisi suporishi vasiyatkunandai meros muqarrar karda bud, hisob karda meshavad.
  3. Hama guna mahdudkuni va vazninkuni, ki dar vasiyatnoma baroi vorisi ba hissai hatmii meros huquqdoshta muqarrar gardidaast, tanho ba on hissai merosi ba hisobi u guzaranda dakhl dorad, ki az hissai hatmi ziyod meboshad.

Moddai 1172. Huquqi hamsaron hangomi merosgiri

  1. Huquqi merosi tariqi vasiyatnoma yo qonun ba hamsaron (zan yo shavhar) dakhldoshta ba huquqhoi digari amvolii onho, ki bo holati dar nikoh budan bo merosguzor, az jumla huquqi molikiyat ba yak qismi amvoli dar nikohi yakjoya ba dast omadaast, dakhl nadorad.
  2. Hamsari bo qarori sud taloqgirifta mumkin ast az merosi qonuni barkanor karda shavad, ba istisnoi meros dar asosi moddai 1171 hamin Kodeks, agar vorisoni digari qonuni isbot namoyand, ki nikoh bo merosguzor voqean to kushoda shudani meros qat gardida bud va hamsaron dar davomi na kamtar az 3 sol to kushoda shudani meros judo zindagi mekardand.

Moddai 1173. Hifzi meros va idorai on hangomi merosi qonuni

  1. Dar holate, ki agar yak qismi amvol tariqi vasiyatnoma ba meros guzarad, ijrokunandai vasiyatnoma, ki vasiyatgar tain namudaast, hifzi hamai meros va idorai onro, az jumla on qismati merosro, ki bo tartibi merosi qonuni meguzarad, anjom medihad.

Ijrokunandai vasiyatnoma, ki mutobiqi qismi 1 moddai 1164 hamin Kodeks vorisi vasiyatnomavi yo az tarafi sud tain shudaast, vazifai hifzi hamai meros va idorakunii vakolatii onro anjom medihad, agar vorisoni qonuni taini idorakunandai merosro baroi ijroi vazifahoi nombarshuda, ki baroi qismati merosi bo tartibi merosi qonuni guzaranda tatbiq meshavad, talab nakunand.

  1. Idorakunandai vakolatii meros bo khohishi yak yo yakchand vorisoni qonuni yo bo talabi kreditori merosguzor dar joi kushodani meros az tarafi notarius tain karda meshavad. Agar vorisi qonuni yo kreditori merosguzor bo taini idorakunandai meros rozi naboshand, huquq dorand taini idorakunandai merosro dar sud bahs kunand.
  2. Agar vorisoni qonuni naboshand yo nomalum boshand, maqomi ijroiyai mahallii hokimiyati davlati boyad bo khohishi oid ba taini idorakunandai meros ba notarius murojiat namoyad. Dar holati hozir gardidani vorisoni qonuni idorakunandai meros mumkin ast bo talabi onho bo bargardonidani kharojoti ba u zaruri va pardokhtani mukofot az hisobi meros bozkhonda shavad.
  3. Idorakunandai meros vakolathoi peshbininamudai moddai 1164 hamin Kodeksro, ki nisbati ijrokunandai vasiyatnoma tatbiq karda meshavad, anjom medihad, chunki chizi digare az makhsusiyati merosi qonuni barnameoyad.
  4. Idorakunandai meros huquqi jubroni kharojoti zaruriro oid ba hifzi meros va idorai on dorad, agar tartibi digarero sozishnomai u bo vorison va hamchunin baroi mukofot peshbini nakunad.

Bobi 61. Qabul va dast kashidan az meros

Moddai 1174. Qabuli meros

  1. Baroi sohib shudan ba meros voris huquq dorad onro qabul namoyad. Qabuli meros bo yagon shart yo ezohot ijozat doda nameshavad.
  2. Hamon vaqt az tarafi voris meros qabulgardida etirof meshavad, ki agar u voqean ba sohibiyati amvoli merosi shuru namoyad yo vaqte ki u ba maqomi notariati mahali kushoda shudani meros dar khususi qabuli meros ariza dihad.
  3. Amalhoi dar hamin modda nishondodashuda boyad dar davomi shash moh az ruzi kushoda shudani meros ba anjom rasonida shavand.
  4. SHakhsone, ki baroi onho huquqi vorisi tanho dar holati qabul nakardani meros az tarafi vorisoni digar ba miyon meoyad, metavonand dar khususi rozigii qabuli meros dar davomi muhlati boqimondai qabuli meros elon namoyand va agar in muhlat az se moh kam boshad, pas on to se moh daroz karda meshavad.
  5. Qabuli meros az ruzi kushodashavii meros ba voris taalluqdoshta etirof karda meshavad.

Moddai 1175. Ba vorison guzashtani huquqi giriftani hissai meros (transmissiyai vorisi)

  1. Agar voris badi kushoda shudani meros onro dar muhlati muqarrargardida qabul nokarda favtida boshad, dar in surat huquqi giriftani hissai meros ba vorisoni u meguzarad (transmissiyai vorisi). Vorisoni vorisi favtida merosro boyad dar jarayoni muhlati to okhiri muhlati qabuli meros boqimonda qabul kunand. Agar in muhlat kamtar az se moh boshad, pas on boyad to se moh daroz karda shavad.
  2. Hangomi dast kashidan az giriftani amvol tibqi transmissiyai vorisi amvol ba digar vorison meguzarad.

Moddai 1176. Dodani shahodatnomai huquqi merosgiri

  1. Notariusi mahalli kushodani meros uhdador ast, ki bo khohishi voris ba u shahodatnomai huquqi merosgiriro dihad.
  2. SHahodatnomai huquqi merosgiri badi guzashtani shash moh az ruzi kushodashavii meros doda meshavad.

Hangomi merosgirii qonuni yo tibqi vasiyatnoma shahodatnoma mumkin ast to guzashtani muhlati nishondodashuda doda shavad, agar notarius malumoti daqiq doshta boshad, ki ba gayr az shakhsi baroi shahodatnoma murojiatkarda vobasta ba  amvoli dakhldor yo hamai meros vorisoni digar nadoshta boshand.

Moddai 1177. Daroz namudani muhlat baroi qabuli meros

Muhlati qabuli meros, ki dar moddai 1174 hamin Kodeks muqarrar karda shudaast, mumkin ast hangomi az tarafi sud etirof namudani sababi uzrnoki guzaronidani muhlat daroz karda shavad.

Dar in holatho ba vorise, ki muhlati qabuli merosro guzaronidaast, tanho on qismi amvoli ba u mansubbuda, ki vorisoni digar qabul namudaand yo ba davlat guzashtaast va dar shakli asli nigoh doshta shudaast va hamchunin mablaghoe, ki az furushi qismati digari amvoli ba u mansubbuda ba dast omadaast, doda meshavad.

Moddai 1178. Imkonnopazirii ikhtiyordorii meros

Vorise, ki huzuri digar vorisonro muntazir nashuda, ba ikhtiyordorii meros yo idorai on shuru namudaast, ba istisnoi kharojoti dafn, taminoti shakhsi tahti parastorii (khurandagon) merosguzor qarordoshta, huquq nadorad to guzashti shash moh az ruzi kushoda shudani  meros yo to giriftani shahodatnomai huquq ba vorisi merosro ikhtiyordori namoyad.

Moddai 1179. Huquqi az meros dast kashidan

  1. Voris huquq dorad dar davomi shash moh az ruze, ki u dar borai ba merosgiri davat shudanash donist yo boyad medonist, az meros dast kashad. Hangomi mavjud budani sababhoi uzrnok in muhlatro mumkin ast sud daroz namoyad, ammo na beshtar az du moh.
  2. Dast kashidan az meros tariqi peshnihodi ariza ba notariusi mahalli kushoda shudani meros az tarafi voris anjom doda meshavad.

Dast kashidan az meros tariqi namoyanda mumkin ast, agar dar vakolatnoma baroi hamin guna radkuni makhsus vakolat peshbini shuda boshad.

  1. Dastkashi az meros minbad az etibor soqit donista yo bozkhonda nameshavad.
  2. Voris bo guzashti vaqti ba u peshnihodshuda huquqi dast kashidan az merosro gum mekunad. U in huquqro hamchunin to guzashtani muhlati nishondodashuda gum mekunad, agar ba ikhtiyordorii amvoli merosi shuru karda boshad yo onro ikhtiyordori karda boshad, yo baroi giriftani hujjathoi tasdiqkunandai huquqi u ba in molikiyat murojiat namuda boshad.

Moddai 1180. Mahdudkunii huquqi dastkashi az meros

  1. Agar voris ham bo vasiyatnoma va ham bo Qonun ba merosgiri davat shavad, u huquq dorad az merosi ba u mansubshavanda bo yake az in asosho yo bo hardui in asosho dast kashad.
  2. Voris huquq dorad az merosi ba u mansubshavanda tibqi huquqi afzoishdihi (moddai 1148 hamin Kodeks) sarfi nazar az merosgirii qismati digari meros dast kashad.
  3. Hangomi dast kashidan az meros voris huquq dorad nishon dihad, ki u ba foidai shakhsoni digar az hisobi vorisoni vasiyatnomavi yo tibqi Qonun dast mekashad.
  4. Dast kashidan az meros ba foidai vorisoni az tarafi vasiyatgar az meros mahrumshuda yo vorisoni noshoista ijozat doda nameshavad.
  5. Ba istisnoi holathoi peshbininamudai hamin modda dast kashidan az qismi meros, az meros bo ezohot yo bo shart ijozat doda nameshavad.

Moddai 1181. Huquqi dast kashidan az giriftani suporishi vasiyatkunandai meros

  1. Merosgir huquq dorad az suporishi vasiyatkunandai meros dast kashad. Qisman dast kashidan az suporishi vasiyatkunandai meros, dast kashidan az on bo ezohot, ba sharte yo ba foidai shakhsi digar ijozat doda nameshavad.
  2. Agar merosgiranda az huquqi dar hamin modda peshbinishuda istifoda barad, vorisi ba suporishi vasiyatkunandai meros vodorgardida az uhdadorii ijroi on ozod karda meshavad.

Moddai 1182.Taqsimi meros

  1. Har yak vorisi qonuni, ki merosro qabul kardaast, huquq dorad taqsimi merosro talab namoyad.
  2. Taqsimi meros bo muvofiqai vorison tibqi hissahoi ba onho mansubshavanda va hangomi nabudani muvofiqa bo tartibi sudi anjom doda meshavad.
  3. Qoidahoi hamin modda ba taqsimi meros bayni vorisoni vasiyatnomavi dar holathoe, ki agar hamai meros yo yak qismi on ba vorison ba hissaho be nishon dodani amvoli mushakhkhas vasiyat shuda boshad, tatbiq karda meshavad.

Moddai 1183. Huquqi vorisoni goib

  1. Agar dar bayni vorison shakhsone boshand, ki mahali budu boshi onho nomalum boshad, vorisoni digar, ijrokunandai vasiyatnoma (idorakunandai meros) va notarius uhdadorand baroi muqarrar namudani mahali budu bosh va davati onho ba meros tadbirhoi zaruri andeshand.
  2. Agar vorisi goib, ki ba meros davat shudaast, mahali budu boshash muqarrar shuda boshad va dar davomi muhlati peshbininamudai moddai 1179 hamin Kodeks az meros dast nakashida boshad, vorisoni digar uhdadorand, ki dar khususi niyati khud oid ba taqsimi meros ba u khabar dihand.
  3. Agar dar davomi se moh az lahzai khabardihii dar qismi 2 moddai mazkur muqarrargardida vorisi goib vorisoni digarro dar borai khohishi khud oid ba ishtirok namudan dar sozishnomai taqsimi meros khabardor nakunad, vorisoni digar huquq dorand bo sozishnomai baynihamdigari merosro taqsim kunand va hissai ba vorisi goib mansubbudaro judo namoyand.
  4. Agar dar davomi shash moh az ruzi kushodani meros mahali budu boshi vorisi goib muqarrar nagardida boshad va dar borai az tarafi u rad namudani meros malumote naboshad, vorisoni digar huquq dorand bo qoidahoi qismi 2 hamin modda taqsimi merosro anjom dihand.
  5. Hangomi mavjud budani haml, vale hanuz tavallud nashudani voris taqsimi amvol metavonad tanho badi tavalludi chunin voris surat girad.

Agar haml, vale vorisi hanuz tavalludnashuda zinda ba dunyo oyad, vorisoni boqimonda huquq dorand taqsimi merosro tanho bo judo namudani hissai merosi ba u marbuta anjom dihand. Baroi hifzi manfiathoi navzod dar taqsimi meros boyad namoyandai maqomi vasoyat va parastori davat karda shavad.

Moddai 1184. Merosgirii korkhona

Agar dar sozishnomai hamai onhoe, ki merosro qabul kardaand, tartibi digare peshbini nashuda boshad, korkhonai (moddai 144 hamin Kodeks) ba hayati meros dokhilshavanda dar shakli asl taqsim karda nameshavad va tibqi hissai ba onho mansubbuda ba molikiyati umumii hissavii vorison vorid meshavad.

 

Moddai 1185. Huquqi bartarii vorisoni alohida ba amvoli ba meros voridshavanda

  1. Hangomi taqsimi meros vorisone, ki dar davomi sol to kushodashavii meros yakjoya bo merosguzor zindagi mekardand, baroi az hayati meros giriftani khonai istiqomati, hujra yo binoi digari istiqomati va hamchunin asbobu ashyoi khona huquqi bartari dorand.
  2. Hangomi taqsimi meros vorisone, ki hamrohi merosguzor huquqi molikiyati umumi ba amvol dorand, baroi giriftani amvoli dar hayati meros buda, ki ba molikiyati umumi dokhil meshavad, dar shakli asli huquqi bartari dorand.
  3. Hangomi amali namudani huquqi bartarii dar qismhoi 1 va 2 hamin modda nishondodashuda boyad manfiathoi amvolii vorisoni digari dar taqsimot shirkatkunanda rioya karda shavand. Agar dar natijai amali namudani in huquqho amvole, ki merosro tashkil medihad, baroi peshnihod ba vorisoni sohibi hissa kam boshad, pas vorisi tatbiqkunandai huquqi bartari boyad ba onho jubroni dakhldori puli yo amvoli namoyad.

Moddai 1186. Harojote, ki az hisobi meros boyad pardokhta shavad

Az hisobi meros to taqsimi on bayni vorison boyad darkhosti bargardonidani kharojoti zarurii bo sababi bemorii pesh az vafoti  merosguzor ba miyonomada, kharojoti dafni merosguzor, kharojoti vobasta ba giriftani meros, hifzi on, idorai on va ijroi vasiyatnoma va hamchunin pardokhti mukofot ba ijrochii vasiyatnoma yo ba idorakunandai meros qone gardonida shavad. In darkhost boyad az arzishi meros peshtar az digar darkhostho, az jumla darkhosthoe, ki bo garav yo zamonathoi digar tamin karda shudaand, qone karda shavand.

Moddai 1187. Az tarafi kreditorho ruyonidani qarzhoi merosguzor

Kreditoroni merosguzor huquq dorand talaboti khudro, ki az uhdadorihoi merosguzor barmeoyad ba ijrochii vasiyatnoma, idorakunandai meros yo vorison peshnihod namoyand. Vorison hamchun qarzdoroni mushtarak dar doirai arzishi amvoli ba har yaki onho guzoshta javob medihand.

Moddai 1188. Muhlati peshnihodi talaboti kreditorho

  1. Kreditorhoi merosguzor dar davomi shash moh az ruzi kushodashavii meros, boyad ba vorisone, ki merosro qabul namudaand, talabotro sarfi nazar az muhlati shurui talabot peshnihod namoyand.
  2. Muhlati dar qismi 1 hamin modda muqarrargardida mumkin ast az tarafi sud daroz karda shavad, agar sud sababi guzaronidani muhlatro uzrnok etirof namoyad.
  3. Rioya nagardidani in qoidaho kreditoronro ba gum kardani huquqi talabot meorad.

Bobi 62. Hifzi amvoli merosi

Moddai 1189. CHoraho oid ba  hifzi amvoli merosi

Baroi hifzi manfiathoi vorisoni goib qabulkunandai suporishi vasiyatkunandai meros va manfiathoi ommavi, notarius yo maqomi ba on barobar kardashudai mahali kushodani meros bo tashabbusi shakhsoni manfiatdor, ijrokunandai vasiyatnoma yo bo tashabbusi khud chorahoi zaruriro oid ba hifzi meros to qabuli meros az tarafi hamai vorison meandeshad.

Moddai 1190. Uhdadorii maqomi notariali yo maqomi ba on barobarkardashuda  oid ba  hifzi meros

Agar meros yo yak qismi on dar mahalli kushodani meros naboshad, maqomi notariali yo maqomi ba on barobarkardashuda ba maqomi notariali yo maqomi ba on barobarkardashudai mahalli voqe gardidani amvol baroi qabuli choraho jihati hifzi in amvol suporish medihad.

Fasli VII. Huquqi khususii baynalmilali

Bobi 63. Muqarraroti umumi

 

Moddai 1191. Muayyan kardani huquqhoe, ki boyad dar munosibathoi  shahrvandiyu huquqii bo unsurhoi khoriji murakkabgardida tatbiq shavand

  1. Huquqi bo ishtiroki shahrvandoni khoriji yo shakhsoni huquqii khoriji yo unsurhoi khorijii digar murakkabgardida, ki boyad ba munosibathoi huquqi grajdani tatbiq karda shavand, dar asosi hamin Kodeks, digar sanadhoi meyorii huquqi, sanadhoi huquqii baynalmilalie, ki Jumhurii Tojikiston etirof namudaast va ananahoe, ki Jumhurii Tojikiston onhoro etirof mekunad va hamchunin dar asosi sozishnomai tarafho muayyan karda meshavad.
  2. Agar mutobiqi qismi 1 hamin modda muayyan kardani huquqe, ki boyad tatbiq karda shavad, gayriimkon boshad, huquqi nisbatan bo munosibathoi shahrvandiyu huquqi vobastai bo juziyoti khoriji murakkabgardida tatbiq karda meshavad.
  3. Meyorhoi fasli mazkur dar khususi muayyan namudani huquqe, ki boyad az tarafi sud tatbiq karda shavad, mutobiqan az tarafi maqomoti digari doroi vakolati hallu fasli masalai tatbiqi huquq tatbiq karda meshavad.
  4. Tatbiqi meyorhoi huquqi khoriji nametavonad tanho dar asosi on ki meyori mazkur khususiyati ommaviyu huquqi dorad, mahdud karda shavad.

 

Moddai 1192. Bandubasti mafhumhoi huquqi (bandubasti huquqi)

  1. Sud yo maqomoti digari vakolatdor bandubasti mafhumhoi huquqiro (bandubasti huquqi) ba tafsiri on tibqi huquqi kishvari sud asosnok mekunad, agar tartibi digarero qonunho peshbini nakarda boshand.
  2. Agar mafhumi huquqi ba huquqi Jumhurii Tojikiston nomalum boshad yo bo nomi digar yo bo mazmuni digar malum buda, tibqi huquqi Jumhurii Tojikiston tafsiri onro muayyan namudan mumkin naboshad, pas hangomi bandubasti mafhumhoi huquqi (bandubasti huquqi) mumkin ast hamchunin huquqi kishvari khoriji tatbiq karda shavad.

Moddai 1193. Muqarrar namudani mazmuni meyori  huquqi khoriji

  1. Sud yo maqomi digari vakolatdor hangomi tatbiqi huquqi khoriji mazmuni meyorhoi onro tibqi tafsiri rasmi, tajribai tatbiq va doktrina dar davlati khorijii dakhldor muqarrar mekunad.
  2. Sud bo maqsadi muqarrar namudani mazmuni meyorhoi huquqi khoriji metavonad bo tartibi muqarrargardida baroi hamkori va tafsir ba Vazorati adliyai Jumhurii Tojikiston, maqomotu tashkiloti digari vakolatdori Jumhurii Tojikiston, az jumla ba khorija murojiat namoyad yo in ki eksperthoro jalb kunad.
  3. SHakhsone, ki dar parvanda ishtirok mekunand, huquqi peshnihodi hujjathoi tasdiqkunandai mazmuni meyorhoi huquqi khorijiro dorand, ki onho az on ba asosnokii talabot yo etirozi khud iqtibos meorand yo ba tarzi digar ba sud baroi muqarrar namudani mazmuni in meyorho musoidat mekunand.

Bo darkhosthoi vobasta az jonibi tarafho amali namudani faoliyati sohibkori, vazninii isboti masuliyati meyorhoi huquqi khoriji mumkin ast az jonibi sud ba tarafho voguzor karda shavad.

  1. Agar mazmuni meyorhoi huquqi khoriji novobasta az chorahoi didashavanda tibqi hamin modda muqarrar karda nashavad, huquqi Jumhurii Tojikiston tatbiq karda meshavad.

Moddai 1194. Havolai bozgasht va havola ba huquqi kishvari seyum

  1. Hama guna havola ba huquqi khoriji mutobiqi qoidahoi hamin fasl boyad chun havola ba huquqi moddii kishvari dakhldor barrasi karda shavand, ba gayr az holathoe, ki qismi duyumi hamin modda peshbini mekunad.
  2. Havolai bozgasht ba huquqi Jumhurii Tojikiston va havola ba huquqi kishvari seyum dar holathoi tatbiqi huquqi khoriji tibqi moddahoi 1200, 1201, 1203 va 1234 hamin Kodeks tatbiq karda meshavad.

 

Moddai 1195. Tatbiqi huquqi kishvari doroi huquqi bisyorsistemagi

Dar surati tatbiq namudani huquqi kishvare, ki dar on yakchand sistemai hududi yo digar sistemahoi huquqi amal mekunand, sistemai huquqi mutobiqi huquqi in kishvar istifoda meshavad. Agar mutobiqi huquqi in kishvar tatbiq kardani kadom sistemai huquqi imkonnopazir boshad, pas sistemai huquqie tatbiq meshavad, ki bo on munosibati nazdik dorad.

Moddai 1196.  Istifodai mutaqobila

  1. Sud huquqi khorijiro, sarfi nazar az on ki dar kishvari dakhldori khoriji vobasta ba munosibati hamshabeh huquqi Jumhurii Tojikiston istifoda meshavad yo ne ba istisnoi holathoe, ki istifodai huquqi khoriji dar asosi mutaqobila tibqi sanadhoi qonunguzorii Jumhurii Tojikiston peshbini shudaast, istifoda menamoyad.
  2. Agar tatbiqi huquqi khoriji ba munosibathoi mutaqobila vobasta boshad, ehtimol meravad, ki on vujud dorad, zero tartibi digare isbot karda nashudaast.

Moddai 1197.  Qaydu shart dar borai tartibi ommavi

  1. Huquqi khoriji dar holathoe, ki agar istifodai on khilofi asoshoi tartibi huquqii Jumhurii Tojikiston (tartibi ommavii Jumhurii Tojikiston) boshad, tatbiq karda nameshavad. Dar in holat meyorhoi huquqi Jumhurii Tojikiston tatbiq megardad.
  2. Rad kardani tatbiqi huquqi khoriji nametavonad tanho ba farqiyati sistemahoi huquqi, siyosi yo iqtisodii kishvari khorijii dakhldor az sistemai huquqi, siyosi yo iqtisodii Jumhurii Tojikiston asos yobad.

Moddai 1198. Tatbiqi meyorhoi hatmi (imperativi)

  1. Meyorhoi hamin fasl ba amali on meyorhoi hatmii (imperativii) qonunguzorii Jumhurii Tojikiston, ki dar natijai dar khudi in meyorho nishon dodan yo bo sababi manoi makhsusi onho, az jumla baroi tamini huquq va manfiathoi ishtirokchiyoni muomiloti grajdani, ki qonun hifz mekunad, dakhl nadorad va munosibathoi dakhldorro sarfi nazar az huquqi tatbiqshavanda tanzim menamoyad.
  2. Hangomi tatbiqi huquqi kishvari digar tibqi meyorhoi hamin fasl sud metavonad meyorhoi huquqi hatmii (imperativii) kishvari digarro, ki bo in munosibatho robitai zich dorand, tatbiq namoyad, agar mutobiqi huquqi in kishvari digar hamin guna meyorho boyad munosibathoi dakhldorro sarfi nazar az huquqi tatbiqshavanda tanzim namoyand. Hamzamon sud boyad tainot va khususiyati in meyorho va hamchunin oqibati tatbiqi onhoro ba etibor girad.

Moddai 1199. Mahdudiyathoi javobi (retorsiyaho)

Hukumati Jumhurii Tojikiston metavonad nisbat ba huquqi amvoli va shakhsii gayriamvolii shahrvandon va shakhsoni huquqii on davlathoe, ki dar onho mahdudiyathoi makhsusi huquqi amvoli va shakhsii gayriamvolii shahrvandon va shakhsoni huquqii Jumhurii Tojikiston hastand, mahdudiyathoi javobi (retorsiyaho)  muqarrar namoyad.

Bobi 64. Meyorhoi kollizioni

  • 1. SHakhson

 

Moddai 1200. Qonuni shakhsii shakhsi voqei

  1. Qonuni shakhsii shakhsi voqei huquqi kishvare, ki in shakhs shahrvandii onro dorad, meboshad. Hangomi dar shakhs mavjud budani du va yo ziyoda shahrvandi qonuni shakhsi huquqi hamon kishvar hisobida meshavad, ki shakhs dar on beshtar istiqomat mekunad.

Agar shakhs shahrvandii Jumhurii Tojikiston va davlati khorijiro doshta boshad, qonuni shakhsii u huquqi Jumhurii Tojikiston meboshad.

  1. Qonuni shakhsii shakhsi beshahrvandi huquqi kishvare hisob meshavad, ki dar on in shakhs beshtar istiqomat mekunad.
  2. Qonuni shakhsii gureza huquqi hamon kishvare hisobida meshavad, ki ba u panogoh dodaast.

Moddai 1201. Qobiliyati huquqdori va qobili amal budani shakhsi  voqei

  1. Qobiliyati huquqdorii grajdanii (shahrvandii) shakhsi voqei tavassuti qonuni shakhsii u muayyan karda meshavad.
  2. Qobili amal budani shakhsi voqei tibqi qonuni shakhsii u muayyan karda meshavad.
  3. Qobili amali grajdanii shakhsi voqei dar munosibat bo ahdho va uhdadoriho, ki vobasta ba rasonidani zarar ba miyon omadaast, tibqi huquqi kishvari mahali ijroi amal yo ba miyon omadani uhdadorihoi vobasta ba rasonidani zarar muayyan karda meshavad.
  4. Qobiliyati shakhsi voqei jihati sohibkori infirodi budan va doshtani huququ uhdadorihoi vobasta ba on tibqi huquqi kishvare muayyan megardad, ki shakhsi voqei ba sifati sohibkori infirodi ba qayd girifta shudaast. Hangomi mavjud nabudani kishvari baqaydgiranda huquqi kishvare tatbiq megardad, ki dar on mahali asosii faoliyati infirodii sohibkori surat megirad.
  5. SHakhsi voqeie, ki tibqi qonuni shakhsii khud doroi qobiliyati amali grajdani nameboshad, agar u dar mahali anjom dodani ahd qobili amal boshad, huquq nadorad ba gayri qobili amal budani khud istinod kunad, ba istisnoi holati isboti on, ki dar mavridi gayri qobili amal budani u tarafi digar medonist yo peshaki meboist ogoh gardad.
  6. Gayri qobili amal yo mahdudi qobili amal etirof namudani shakhsi voqei dar Tojikiston ba huquqi Jumhurii Tojikiston tobe ast.

 

Moddai 1202. Bedarak  goibshuda yo favtida elon  namudani shakhsi voqei

Dar Tojikiston bedarak goibshuda yo favtida elon namudani shakhsi voqei tibqi huquqi Jumhurii Tojikiston muayyan karda meshavad.

Moddai 1203. Nomi shakhsi voqei

Huquqi shakhsi voqei ba nom, istifoda va hifzi on bo qonuni shakhsii u muayyan karda meshavad, agar tartibi digarero hamin Kodeks yo qonunhoi digar peshbini nakarda boshand.

Moddai 1204. Baqaydgirii sanadhoi holati shahrvandii shahrvandoni Jumhurii Tojikiston dar khoriji Jumhurii Tojikiston

Baqaydgirii sanadhoi grajdanii shahrvandoni Jumhurii Tojikiston, ki berun az hududi Jumhurii Tojikiston istiqomat mekunand, dar muassisahoi konsulgarii Jumhurii Tojikiston amali karda meshavand. Dar in holat sanadhoi qonunguzorii Jumhurii Tojikiston tatbiq karda meshavad.

Moddai 1205. Etirofi hujjathoe, ki maqomoti davlati khoriji baroi tasdiqi sanadhoi holati shahrvandi dodaand

Hujjathoe, ki maqomoti salohiyatdori davlati khoriji baroi tasdiqi sanadhoi holati shahrvandi berun az hududi Jumhurii Tojikiston tibqi qonunhoi davlathoi dakhldori ba shahrvandoni Jumhurii Tojikiston, shahrvandoni khoriji va shakhsoni beshahrvand dodaand, hangomi rasmi budani onho dar Jumhurii Tojikiston haqiqi etirof karda meshavand, agar sanadhoi huquqii baynalmilalie, ki Jumhurii Tojikiston onhoro etirof kardaast, tartibi digarero peshbini nakarda boshand.

Moddai 1206. Qonuni shakhsii shakhsi huquqi

Qonuni shakhsii shakhsi huquqi huquqi kishvare hisobida meshavad, ki dar on jo shakhsi huquqi tasis doda shudaast.

Moddai 1207. Qobiliyati huquqdori va qobiliyati amalkunii shakhsi huquqi

  1. Qobiliyati huquqdorii shahrvandi va qobiliyati amalkunii shakhsi huquqi bo qonuni shakhsii shakhsi huquqi muayyan karda meshavad.
  2. SHakhsi huquqii khoriji nametavonad ba mahdudiyati vakolathoi maqom yo namoyandai on baroi bastani ahdhoi ba huquq nomalumi kishvare, ki dar on maqom yo namoyandai shakhsi huquqii khoriji ahdro ba imzo rasonidaast, takya namoyad.
  3. Qobiliyati huquqdorii shahrvandi va qobiliyati amalkunii tashkiloti khoriji, ki bo huquqi khoriji shakhsi huquqi nameboshad, bo huquqi kishvare, ki in tashkilot tashkil karda shudaast, muayyan karda meshavad.

Ba faoliyati hamin guna tashkilot, agar huquqi Jumhurii Tojikiston tatbiqshavanda boshad, meyorhoi hamin Kodeks, ki faoliyati shakhsi huquqii tashkiloti tijorati budaro ba tanzim meorand, tatbiq karda meshavad, agar az qonunguzorii Jumhurii Tojikiston yo mohiyati uhdadori tartibi digare barnaoyad.

Moddai 1208. Ishtiroki davlatho dar munosibathoi huquqii shahrvandii   doroi unsurhoi khoriji

Ba munosibathoi huquqii shahrvandii bo unsurhoi khoriji murakkabgashta meyorhoi hamin fasl dar asosi umumi tatbiq karda meshavand, agar sanadhoi qonunguzorii Jumhurii Tojikiston tartibi digarero peshbini nakunand.

  • 2. Huquqhoi shakhsii gayriamvoli va hifzi onho

Moddai 1209. Huquqhoi shakhsii gayriamvoli va hifzi onho

  1. Huquqhoi shakhsii gayriamvoli bo qonuni shakhsii subekt amali karda meshavand, agar sanadhoi qonunguzori va sanadhoi huquqii baynalmilalii etirofnamudai Jumhurii Tojikiston tartibi digarero peshbini nakarda boshand.
  2. Ba huquqi shakhsii gayriamvoli huquqi kishvare, ki dar on jo amal yo holati digar joy dosht va baroi talabi hifzi hamin guna huquqho asos shuda bud, tatbiq karda meshavad.
  • 3. Ahdho. Namoyandagi. Muhlati davo.

Moddai 1210. SHakli ahdho

  1. SHakli ahdho ba huquqi mahali ba imzo rasidani on tobe ast. Ammo ahdi dar khorija bastashuda nametavonad dar natijai rioya nagardidani shaklho beetibor donista shavad, agar talaboti huquqi Jumhurii Tojikiston rioya shuda boshad.
  2. Ahdi iqtisodi khoriji, ki yake az ishtirokchiyoni on shakhsi huquqii Jumhurii Tojikiston yo shahrvandi Jumhurii Tojikiston meboshad, sarfi nazar az mahali ba imzo rasidani ahd dar shakli khatti ba imzo rasonida meshavad.
  3. SHakli ahd vobasta ba amvoli gayrimanqul ba huquqi kishvare tobe ast, ki in amvol voqe gardidaast, ammo nisbati amvoli gayrimanqul va hamchunin vositai naqliyot va amvoli digar, ki ba fehristi davlatii Jumhurii Tojikiston vorid karda shudaast, huquqi Jumhurii Tojikiston tatbiq meshavad.

Moddai 1211. Vakolatnoma

SHakl va muhlati amali vakolatnoma bo huquqi kishvare, ki vakolatnoma doda shudaast, muayyan karda meshavad. Ammo vakolatnoma nametavonad dar natijai rioya nakardani shakl beetibor etirof karda shavad, agar on talaboti huquqi Jumhurii Tojikistonro qone gardonad.

Moddai 1212. Muhlati davo

  1. Muhlati davo bo huquqi kishvare, ki baroi tanzimi munosibati dakhldor tatbiq megardad, muayyan karda meshavad.
  2. Talabote, ki ba onho muhlati davo dakhl nadorad, bo huquqi Jumhurii Tojikiston muayyan karda meshavad, agar yake az ishtirokchiyoni munosibathoi dakhldor shahrvandi Jumhurii Tojikiston yo shakhsi huquqii Jumhurii Tojikiston boshad.
  • 4.Huquqi ashyo

 

Moddai 1213. Muqarraroti umumi oid ba huquqe, ki nisbat ba huquqi ashyo tatbiq karda meshavad

  1. Mazmuni huquqi molikiyat va huquqi digari ashyo ba molikiyati manqul va gayrimanqul va hamchunin tatbiqi onho bo huquqi kishvare, ki in molikiyat dar on jo voqe gardidaast, muayyan karda meshavad, agar qonunguzorii Jumhurii Tojikiston tartibi digarero peshbini nakarda boshad.
  2. Mansubiyati amvol ba ashyoi gayrimanqul yo manqul va hamchunin bandubasti digari huquqii amvol bo huquqi kishvare, ki in amvol dar on jo voqe gardidaast, muayyan karda meshavad.

 

Moddai 1214. Ba vujud omadan va qat gardidani huquqi ashyo

  1. Ba vujud omadan va qat gardidani huquqi ashyo ba amvol bo huquqi kishvare muayyan karda meshavad, ki in amvol dar lahzai amal yo holati digar, ki baroi ba miyon omadan yo qat gardidani huquqi ashyo asos gardidaast, dar on jo voqe gardida bud, agar sanadhoi qonunguzorii Jumhurii Tojikiston tartibi digarero peshbini nakarda boshand.
  2. Ba vujud omadan va qat gardidani huquqi ashyo ba amvol, ki predmeti ahd meboshad, bo huquqi kishvare, ki in ahd tobei on meboshad, muayyan karda meshavad, agar sozishnomai tarafho tartibi digarero muqarrar nakarda boshad.
  3. Ba vujud omadani huquqi molikiyat ba amvol vobasta ba muhlati badastovari tibqi huquqi kishvare muayyan megardad, ki dar lahzai ba okhir rasidani muhlati badastovari amvol dar on qaror dosht.

 

Moddai 1215. Huquqi ashyo ba vositahoi naqliyot va amvoli  digare, ki  boyad  ba  fehristi  davlati vorid  karda shavand

Huquqi ashyo ba vositahoi naqliyot va amvoli digar, ki boyad ba fehristi davlati vorid karda shavand, bo huquqi kishvare, ki in vositahoi naqliyot yo amvol ba fehristi davlati vorid karda shudaand, muayyan karda meshavad.

Moddai 1216. Huquqi ashyo ba amvoli manquli dar roh qarordoshta

Huquqi molikiyat va huquqi digari ashyo ba amvoli manquli tibqi ahd dar roh qarordoshta bo huquqi kishvare, ki az on in amvol irsol shudaast, muayyan karda meshavad, agar bo sozishnomai tarafho tartibi digare muqarrar nashuda boshad.

Moddai 1217. Hifzi huquqi ashyo

  1. Ba hifzi huquqi molikiyat va huquqi digari ashyo huquqi kishvare, ki in amvol dar on qaror dorad yo huquqi kishvari sud tatbiq karda meshavad.
  2. Ba hifzi huquqi molikiyat va huquqi digari ashyoi gayrimanqul huquqi kishvare tatbiq karda meshavad, ki dar on in amvol voqe gardidaast. Nisbat ba amvole, ki ba fehristi davlatii Jumhurii Tojikiston vorid karda shudaast, huquqi Jumhurii Tojikiston tatbiq karda meshavad.
  • 5. Uhdadorihoi shartnomavi

 

Moddai 1218. Intikhobi huquq bo sozishnomai tarafhoi shartnoma

  1. Munosibathoi shartnomavi bo huquqi kishvari bo sozishnomai tarafho intikhobshuda tanzim karda meshavad, agar sanadhoi qonunguzorii Jumhurii Tojikiston tartibi digarero muqarrar nakarda boshand.
  2. Sozishnomai tarafho oid ba intikhobi huquqi tatbiqshavanda boyad purra bayon shuda boshad yo az sharthoi shartnoma va holathoi kori dar majmu barrasishavanda mustaqiman baroyad.
  3. Tarafhoi shartnoma tatbiqi huquqro baroi tamomi shartnoma yo baroi yak qismi alohidai on metavonand intikhob namoyand.
  4. Intikhobi tatbiqi huquqro tarafhoi shartnoma metavonand dar vaqti dilkhoh hangomi bastani shartnoma yo minbad anjom dihand. Tarafho metavonand dar vaqti dilkhoh oid ba tagyir dodani huquqi ba shartnoma tatbiqshavanda sozish bandand.
  5. Intikhobi huquqe, ki boyad tatbiq shavad va tarafho badi bastani shartnoma anjom dodaand, quvvai bozgasht dorad va az lahzai bastani shartnoma etibor paydo mekunad.

Moddai 1219. Huquqe, ki hangomi nabudani sozishi tarafho bo shartnoma tatbiq karda meshavad

  1. Hangomi nabudani sozishi tarafhoi shartnoma dar khususi tatbiqi huquq ba hamin guna shartnoma huquqi kishvare, ki dar on yake az tarafho tasis yoftaast, istiqomatgoh yo makoni asosii faoliyat dorad va:

a) dar shartnomai kharidu furush – furushanda;

b) dar shartnomai hadya – hadyakunanda;

v) dar shartnomai kiroyai (ijorai) amvol-ijoradeh yo kiroyadeh;

g) dar shartnomai istifodai roygoni amvol – qarzdihanda;

d) dar shartnomai pudrat – pudratchi;

e) dar shartnomai hamlu naql – borkashon;

yo) dar shartnomai ekspeditsiyai naqliyoti – ekpeditor;

j) dar shartnomai qarz yo shartnomai kredit – kreditor;

z) dar shartnomai suporish – vakil;

i) dar shartnomai komissiya – komissioner;

k) dar shartnomai nigohdosht – nigohbon;

l) dar shartnomai sugurta – sugurtakunanda;

m) dar shartnomai zamonat – zomin;

n) dar shartnomai garav – garavdeh;

o) dar shartnomai litsenzioni oid ba istifodai huquqi mustasno – litsenziar;

p) dar shartnomai mablagguzori tahti suporidani darkhosthoi puli – agenti moliyavi;

r) dar shartnomai pasandozi (depoziti) bonki va shartnomai hisobnomai bonki – bonk;

s) dar shartnomai agent – agent;

t) dar shartnomai konsessiyai tijorati – dorandai huquq meboshand.

  1. Hangomi nabudani sozishi tarafho oid ba tatbiqi huquq ba shartnoma huquqi kishvare, ki bo on shartnoma nisbatan zichtar aloqa dorad, tatbiq karda meshavad. SHartnoma bo huquqi kishvare nisbatan zichtar aloqamand hisobida meshavad, ki dar on jo istiqomatgoh yo mahali faoliyati asosii tarafe, ki shartnomaro ijro mekunad va baroi nigohdorii shartnoma ahamiyati halkunanda dorad, agar az qonun yo sharti shartnoma tartibi digare barnaoyad.
  2. Ba huququ uhdadoriho oid ba shartnoma, ki predmeti on amvoli gayrimanqul meboshad va hamchunin bo shartnoma oid ba idorai ba bovari asosyoftai amvol huquqi kishvare tatbiq karda meshavad, ki amvol dar on voqe gardidaast, ammo nisbati amvole, ki dar Jumhurii Tojikiston ba Fehristi davlati vorid karda shudaast – huquqi Jumhurii Tojikiston.
  3. Hangomi nabudani sozishnomai tarafhoi shartnoma oid ba tatbiqi huquq, sarfi nazar az muqarraroti qismi 1 hamin modda, tatbiq karda meshavand:

a) nisbat ba shartnomai faoliyati yakjoya (shirkati oddi) – huquqi kishvare, ki asosan dar on jo faoliyati hamin guna shirkat anjom doda meshavad;

b) nisbat ba faoliyati mushtarak va pudrati sokhtmoni, pudrat ba korhoi loihakashi va justujui – huquqi kishvare, ki hamin guna faoliyat anjom doda meshavad yo natijahoi peshbininamudai shartnoma tashkil karda meshavand;

v) ba shartnomahoe, ki tibqi jambasti savdoi ommavi (tender, muzoyada) yo dar birja basta shudaand – huquqi kishvare, ki savdoi ommavi (tenderho, muzoyadaho) guzaronida meshavad yo birja voqe gardidaast.

  1. Ba shartnomahoe, ki dar qismhoi 1-3 hamin modda nombar nashudaand, hangomi nabudani sozishi tarafho oid ba tatbiqi huquq, huquqi kishvari tarafe tatbiq karda meshavad, ki tasis yoftaast, istiqomatgoh dorad va joyi asosii faoliyati on meboshad va ijroi doroi ahamiyati halkunandaro baroi hamin guna shartnoma anjom medihad. Hangomi gayriimkon budani muayyankunii ijroi doroi ahamiyati halkunanda baroi nigoh doshtani shartnoma huquqi kishvare tatbiq karda meshavad, ki bo on shartnoma nisbatan zichtar vobasta ast.
  2. Nisbat ba qabuli ijroi shartnoma huquqi joyi guzaronidani hamin guna qabul ba etibor girifta meshavad, chunki tarafho tartibi digarro muvofiqa nakardaand.
  3. Agar dar shartnoma istilohoti tijoratii savdo dar ahdhoi baynalmilali qabulgardida istifoda shavand, pas hangomi dar shartnoma nabudani nishondodhoi digar ba hisob girifta meshavad, ki tarafho nisbat ba onho tatbiq gardidani ananahoi mubodilai koriro dar munosibati mavjudai istilohoti dakhldori tijorati muvofiqa kardaand.

Moddai 1220.  Huquqe, ki ba shartnoma dar borai tasisi shakhsi huquqi bo ishtiroki khorijiyon  tatbiq meshavad

  1. Ba shartnomai tasisi shakhsi huquqi bo ishtiroki khorijiyon huquqi kishvare tatbiq karda meshavad, ki dar on jo shakhsi huquqi tasis va tasdiq shudaast.
  2. Munosibathoe, ki hamin modda tanzim mekunad, munosibathoi tashkil va qati shakhsi huquqi, tahvili hissai ishtirok dar on va munosibathoi digarro bayni ishtirokchiyoni shakhsi huquqi, ki bo huququ uhdadorihoi mutaqobila vobasta meboshand, az jumla bo sozishnomahoi minbada muayyanshudaro dar bar megirand.
  3. Muqarraroti hamin modda hamchunin dar holathoi muqarrar namudani huququ uhdadorihoi ishtirokchiyoni shakhsi huquqi bo ishtiroki khorijyon bo hujjathoi digari tasisoti tatbiq karda meshavad.

 

Moddai 1221. Huquqe, ki baroi guzashtkunii talabot va guzaronidani qarz tatbiq karda meshavad

  1. Huquqe, ki ba sozishnomai bayni kreditori ibtidoi va nav oid ba guzashtkunii talabot boyad tatbiq gardad va hamchunin bayni qarzdori ibtidoi va nav oid ba guzaronidani qarz tibqi meyorhoi moddai 1219 hamin Kodeks muayyan karda meshavad.
  2. Hajmi ijozatdihii guzashtkunii talabot bayni kreditoro-ni nav va qarzdor va sharthoe, ki tavassuti onho in talabot mumkin ast az tarafi kreditori nav ba qarzdor peshnihod karda shavad va hamchunin sharthoi ijro az tarafi qarzdor bo huquqi tatbiqshavandai talabot, ki predmeti guzashtkuni meboshad, muayyan karda meshavad.
  3. Hajmi ijozatdihii guzaronidani qarz bayni qarzdori ibtidoi va nav, sharthoi guzaronidan va hamchunin ijroi zaruri bo huquqi kishvare, ki boyad ba guzaronidani qarz tatbiq shavad va predmeti qarz meboshad, muayyan karda meshavad.

Moddai 1222. Doirai amali huquqi tatbiqshavanda

  1. Huquqe, ki vobasta ba shartnoma tibqi muqarraroti hamin paragraf tatbiq karda meshavad, az jumla inhoro dar bar megirad:

-manidodkunii shartnoma;

-huquq va uhdadorihoi tarafho;

-ijroi shartnoma;

-oqibati ijro nakardan yo ijroi gayriqanoatbakhshi shartnoma;

-qati shartnoma;

-asosho va oqibati beetibor gardidani shartnoma;

-guzashtkunii talabot va guzaronidani qarz vobasta ba shartnoma.

  1. Vobasta ba usulho va rasmiyoti ijro va hamchunin chorahoe, ki boyad dar holati ijroi gayriqanoatbakhsh qabul karda shavand, ba gayr az huquqi tatbiqshavanda hamchunin huquqi kishvare ba etibor girifta meshavad, ki dar on ijro anjom megirad.

Moddai 1223.Uhdadori az ahdhoi yaktarafa

  1. Huquqi tatbiqshavanda nisbati uhdadorihoi az ahdhoi yaktarafa ba amaloyanda, agar dar sanadhoi qonunguzori tartibi digare peshbini nashuda boshad, bo huquqi kishvare, ki istiqomatgoh yo joi faoliyati asosii tarafi oid ba ahdhoi yaktarafa ba khud uhdadori girifta muayyan karda meshavad.
  2. Muhlati amali vakolatnoma va asoshoi qat gardidani on bo huquqi kishvare, ki vakolatnoma doda shuda bud, muayyan karda meshavad.

Moddai 1224. Tatbiqi huquq oid ba munosibathoi pardokhti foizho

Asoshoi sitonidan, shartho va tartibi mablagguzaroni va hamchunin andozai foizho oid ba uhdadorihoi puli bo huquqi kishvare, ki boyad bo uhdadorii dakhldor tatbiq shavand, muayyan karda meshavad.

  • 6.Uhdadorihoi gayrishartnomavi

Moddai 1225. Uhdadorihoe, ki dar natijai rasonidani zarar ba miyon meoyand

  1. Huququ uhdadoriho oid ba uhdadorihoe, ki dar natijai rasonidani zarar ba amal meoyand, bo huquqi kishvare, ki amal yo holati digar joy dosht va baroi talaboti bargardonidani zarar asos shuda bud, muayyan karda meshavad.
  2. Huququ uhdadoriho oid ba uhdadorihoe, ki dar natijai rasonidani zarar dar khorija ba amal omadaand, agar tarafho shahrvand yo shakhsoni huquqii hamon yak davlat boshand yo dar yak davlat istiqomatgoh doshta boshand, bo huquqi in davlat muayyan karda meshavand.
  3. Badi sodir gardidani amal yo pesh omadani holati digare, ki dar natija zarar rasonida shudaast, tarafho metavonand oid ba tatbiqi uhdadorii dar natijai rasonidani zarar ba amalomada huquqi kishvari sudro sozish namoyand.
  4. Agar amal yo holati digar, ki baroi talabi gardonidani zarar asos shuda boshad va ba sanadhoi qonunguzorii Jumhurii Tojikiston mukholif naboshand, huquqi khoriji tatbiq nameshavad.

 Moddai 1226. Sohai amali huquqi tatbiqshavanda ba uhdadorihoi  dar  natijai  rasonidani zarar ba miyonomada

Huquqi tatbiqshavanda ba uhdadorihoi dar natijai rasonidani zarar bamiyonomada inhoro dar bar megirad:

a) qobiliyati shakhs jihati anjom dodani javobgari baroi zarari rasonidashuda;

b) guzoshtani javobgari baroi rasonidani zarar ba zimmai shakhse, ki zarar narasondaast;

g) asoshoi mahdudkuni va ozod namudan az masuliyat;

d) tarzhoi jubroni zarar;

e) hajm va andozai jubroni zarar.

 

Moddai 1227. Javobgari baroi zarari ba istemolkunanda rasonidashuda

  1. Ba talaboti jubroni zarari istemolkunanda, ki vobasta ba kharidi amvol, ijroi korho yo khizmatrasoni ba miyon omadaast, tibqi intikhobi istemolkunanda tatbiq karda meshavad:

a) huquqi kishvare, ki istiqomatgoh yo mahali faoliyati istemolkunanda joygir ast;

b) huquqi kishvare, ki istiqomatgoh yo mahali joygirshavii istehsolkunanda yo shakhse, ki khizmat rasonidaast, joygir ast;

v) huquqi kishvare, ki istemolkunanda molro kharidaast, dar yak jo kor ijro shudaast yo ba u khizmat rasonida shudaast.

  1. Agar jabrdida huquqi intikhobro istifoda naburda boshad, huquqi tatbiqshavanda tibqi moddai 1225 hamin Kodeks muayyan karda meshavad.

Moddai 1228. Huquqhoi tatbiqshavanda ba uhdadorihoe, ki dar natijai  raqobati  bevijdonona ba miyon meoyand

Ba uhdadorihoe, ki dar natijai raqobati bevijdonona ba miyon meoyand, huquqi kishvare tatbiq karda meshavad, ki ba bozori on hamin guna raqobat dakhl namudaast, agar az sanadhoi qonunguzori yo mohiyati uhdadori tartibi digare barnaoyad.

Moddai 1229. Doroshavii beasos

  1. Ba uhdadorihoe, ki dar natijai doroshavii beasos ba miyon meoyand, huquqi kishvare, ki in doroshavi joy dosht, tatbiq meshavad.
  2. Agar doroshavii beasos dar natijai az bayn raftani asoshoe, ki bo on amvol kharidori yo gun shudaast, ba miyon oyad, huquqi tatbiqshavanda bo huquqi kishvare, ki in asos tobe karda shudaast, muayyan karda meshavad.
  3. Mafhumi doroshavii beasos bo huquqi Jumhurii Tojikiston muayyan karda meshavad.
  • 7.Molikiyati zehni

Moddai 1230. Huquq ba molikiyati zehni

  1. Ba molikiyati zehni huquqi kishvare tatbiq karda meshavad, ki dar on jo hifzi in huquqho pursida meshavad.
  2. SHartnomahoe, ki predmeti onho huquqi molikiyati zehni meboshand, bo huquqe tanzim meshavand, ki bo muqarraroti hamin fasl oid ba uhdadorihoi shartnomavi muayyan karda shudaand.
  • 8.Huquqi meros

 

Moddai 1231.  Munosibatho oid ba merosgiri

Munosibatho oid ba merosgiri bo huquqi kishvare, ki dar on jo merosguzor okhirin istiqomatgohi doimi dosht muayyan karda meshavad, agar merosguzor dar vasiyatnoma huquqi kishvarero, ki shahrvandi on meboshad, intikhob nakarda boshad.

Moddai 1232. Qobiliyati shakhs oid ba tahiya va bekor kardani vasiyatnoma, shakli vasiyatnoma va sanadi bekor kardani on

Qobiliyati shakhs oid ba tahiya va bekor kardani vasiyatnoma, inchunin shakli vasiyatnoma va sanadi bekor kardani on bo huquqi kishvare, ki dar on jo merosguzor  dar lahzai tahiyai sanad istiqomatgohi doimi dosht, muayyan karda meshavad, agar merosguzor dar vasiyatnoma huquqi kishvarero, ki shahrvandi u meboshad, intikhob nakarda boshad. Ammo vasiyatnoma  yo bekor kardani on nametavonad dar natijai rioya nakardani shakl beetibor hisobida shavad, agar vasiyatnoma talaboti huquqi mahali tahiyai sanad yo talaboti huquqi Jumhurii Tojikistonro qone namoyad.

Moddai 1233. Merosgirii amvoli gayrimanqul va amvole, ki boyad ba fehristi  davlati  vorid  karda  shavad

Merosgirii amvoli gayrimanqul bo huquqi kishvare, ki dar on voqe gardidaast va amvole, ki ba fehristi davlatii Jumhurii Tojikiston dokhil karda shudaast, bo huquqi Jumhurii Tojikiston muayyan karda meshavad. Bo hamin huquq qobiliyati shakhs ba tahiya va bekor kardani vasiyatnoma, inchunin shakli vasiyatnoma, agar amvoli nombarkarda vasiyat karda shavad, muayyan karda meshavad.

  • 9. Vasoyat va parastori

 

Moddai 1234. Vasoyat va parastori

  1. Vasoyat va parastori nisbati noboligon, shakhsoni gayri qobili amal yo shakhsoni boligi qobiliyati amalashon mahdud bo qonuni shakhsii in shakhs muqarrar va bekor karda meshavad, ki nisbati on vasoyat va parastori muqarrar yo bekor karda meshavad.
  2. Uhdadorii vasi (parastor) oid ba qabuli vasoyat (parastori) bo qonuni shakhsii shakhse, ki vasi (parastor) tain meshavad, muqarrar yo muayyan karda meshavad.
  3. Munosibati huquqii bayni vasi (parastor) va shakhsi tahti vasoyat (parastori) qarordoshta bo huquqi muassisai kishvare, ki vasiro (parastor) tain namudaast, muayyan karda meshavad. Ammo agar shakhsi tahti vasoyat qarordoshta (parastori) dar Jumhurii Tojikiston zindagi namoyad, huquqi Jumhurii Tojikiston, agar vay baroi in shakhs nisbatan qobili qabul boshad, tatbiq karda meshavad.
  4. Vasoyati (parastorii) ba shahrvandi Jumhurii Tojikiston muqarrarnamuda, ki berun az hududi Jumhurii Tojikiston istiqomat mekunad, dar Jumhurii Tojikiston etibornok hisobida meshavad, agar bar ziddi muqarrar namudani vasoyat va parstori yo bar ziddi etirof namudani on etirozhoi ba qonun asosyoftai muassisahoi dakhldori konsulgarii Jumhurii Tojikiston mavjud naboshand.

QONUNI JUMHURII TOJIKISTON

Dar borai qabul va mavridi amal qaror dodani qismi seyumi Kodeksi grajdanii Jumhurii Tojikiston

   Moddai 1. Qismi seyumi Kodeksi grajdanii Jumhurii Tojikiston qabul karda shavad.

   Moddai 2. Fasli chorum «Huquqi muallifi», fasli panjum «Huquqhoi kashfkuni», fasli shashum «Huquqi ikhtirokori, taklifi ratsionalizatori va namunai sanoati», fasli haftum «Huquqi merosi», fasli hashtum «Qobiliyati huquqdorii grajdaninhoi khoriji va shakhsoni begrajdaniyat. Tatbiqi qonunhoi grajdanii davlathoi khoriji va shartnomahoi baynalkhalqi»-i Kodeksi grajdanii Jumhurii Tojikiston, ki bo Qonuni Jumhurii Tojikiston  az 28 dekabri soli 1963 «Dar borai tasdiq kardani Kodeksi grajdanii Jumhurii Tojikiston» va qonunhoi Jumhurii Tojikiston, ki muvofiqi onho ba faslhoi ishorashudai hamin Kodeks tagyiru ilovaho vorid karda shudaand, az etibor soqit donista shavand.

   Moddai 3. Qismi seyumi Kodeksi grajdanii Jumhurii Tojikiston nisbat ba munosibathoi huquqi grajdani, ki badi mavridi amal qaror dodani on ba vujud omadaast, istifoda burda meshavad.

   Moddai 4. Qismi seyumi Kodeksi grajdanii Jumhurii Tojikiston pas az intishori rasmi mavridi amal qaror doda shavad.

                Prezidenti Jumhurii Tojikiston                                                                                       E.Rahmonov

             sh. Dushanbe  1 marti soli 2005

            № 84                                                                          _____________________

 

Инчунин кобед

Hurdani obi mani az tarafi mard yo zan

Hurdani obi mani az tarafi zan kori noravo va nosazo ast va inro tib mahkum …