Home / Jamiyat / QISMI DUYuMI KODEKSI GRAJDANII JUMHURII TOJIKISTON

QISMI DUYuMI KODEKSI GRAJDANII JUMHURII TOJIKISTON

 (Akhbori Majlisi Olii Jumhurii Tojikiston, soli 1999, №12, mod. 323; soli 2002, № 4, qismi 1, mod. 170; soli 2006, №4, mod. 194; soli 2009, №12, mod. 821; s. 2010, №7, mod. 540; Qonuni JT az 03.07.2012 s., №849; QJT az 22.07.2013 s. №977)

FASLI  IV. NAMUDHOI ALOHIDAI UHDADORI.. 14

BOBI 29. Kharidu furush.. 14

Moddai 488. Shartnomai kharidu furush.. 14

Moddai 489. Shakli shartnomai kharidu furush.. 14

Moddai 490. Sharthoi shartnoma oid ba  mol. 14

Moddai 491. Uhdadorii furushanda oid ba dodani mol. 14

Moddai 492. Muhlati ijroi uhdadorii supurdani mol. 14

Moddai 493. Lahzai ijroi uhdadorii furushanda oid ba supurdani mol. 15

Moddai 494. Uhdadorii furushanda oid ba hifzi  moli furukhtashuda. 15

Moddai 495. Guzashtani tavakkali tasodufan nobud shudani mol. 15

Moddai 496. Uhdadorii furushanda vobasta ba dodani moli az huquqi ashkhosi seyum ozod. 15

Moddai 497. Uhdadorihoi  kharidor  va  furushanda dar holathoi peshnihodi davo oid ba kashida giriftani amvol. 15

Moddai 498. Masuliyati furushanda hangomi az kharidor kashida giriftani mol. 16

Moddai 499. Oqibathoi az jonibi furushanda rad  kardani suporidani mol. 16

Moddai 500. Oqibathoi ijro nakardani uhdadorii dodani asbobu anjom va hujjathoi marbuti mol  16

Moddai 501. Tedodi mol. 16

Moddai 502. Oqibathoi vayron kardani sharthoi shartnoma vobasta ba tedod. 16

Moddai 503. Nav (assortiment)-i molho. 16

Moddai 504. Oqibathoi vayron kardani sharthoi vobasta ba nav (assortiment)-i mol. 17

Moddai 505. Sifati mol. 17

Moddai 506. Kafolati sifat. 17

Moddai 507. Tartibi bahisobgirii muhlati kafolat. 17

Moddai 508. Muhlati korshoyamii mol. 18

Moddai 509. Ba hisobgirii muhlati korshoyamii mol. 18

Moddai 510. Taftishi sifati mol. 18

Moddai 511. Oqibathoi dodani moli doroi  sifati nomatlub. 18

Moddai 512. Norasoihoi mol, ki baroi on furushanda javobgar ast. 18

Moddai 513. Muhlati oshkor namudani norasoihoi  moli dodashuda. 18

Moddai 514. Mukammalii mol. 19

Moddai 515. Majmu (komplekt)-i mol. 19

Moddai 516. Oqibati dodani molhoi gayrimajmu  (gayrikomplekt) 19

Moddai 517. Zarf va borpech. 19

Moddai 518. Oqibathoi biduni zarf va (yo) borpech yo dar zarf va (yo) tahti borpech  nomatlub dodani mol  20

Moddai 519. Ogoh namudani furushanda dar khususi nomatlub ijro kardani  shartnomai kharidu furush   20

Moddai 520. Uhdadorii kharidor oid ba  qabuli mol. 20

Moddai 521. Uhdadorii kharidor oid ba pardokhti narkh. 20

Moddai 522. Pardokhti mol. 20

Moddai 523. Peshpardokhti mol. 21

Moddai 524. Pardokhti molhoe, ki ba kredit  furukhta shudaast. 21

Moddai 525. Bastani shartnomai kharidu furush bo kredit. 21

Moddai 526. Sugurtai mol. 21

Moddai 527. Nigoh doshtani huquqi  molikii furushanda. 22

Moddai 528. Shartnomai kharidu furushi chakana. 22

Moddai 529. Ofertai ommavii mol. 22

Moddai 530. Ba kharidor peshnihod namudani  malumot oid ba mol. 22

Moddai 531. Furushi mol bo istifodai avtomatho. 22

Moddai 532. Shartnomai bo sharti ba kharidor  rasonidani mol. 22

Moddai 533. Shartnoma bo sharti az jonibi kharidor baroi muhlati muayyan giriftani mol. 23

Moddai 534. Furushi mol tibqi namunaho. 23

Moddai 535. Arzish va pardokhti mol. 23

Moddai 536. Ivaz kardani moli doroi sifatan  matlub. 23

Moddai 537. Huquqi kharidor dar holathoi ba u furukhtani moli sifatan nomatlub. 24

Moddai 538. Jubroni farqi narkh hangomi ivazi mol, past kardani narkhi kharid va bargardonidani moli sifatan nomatlub. 24

Moddai 539. Masuliyati furushanda va dar shakli asl (natura) ijro namudani uhdadori. 24

Moddai 540. Jubroni zarari manavi. 24

Moddai 541. Shartnomai mahsulotsupori. 24

Moddai 542. Muhlati amali shartnomai mahsulotsupori. 25

Moddai 543. Bastani shartnomai  mahsulotsupori. 25

Moddai 544. Davrahoi mahsulotsupori. 25

Moddai 545. Halli ikhtilofi nazar hangomi bastani shartnomai mahsulotsupori. 25

Moddai 546. Tartibi mahsulotsupori. 25

Moddai 547. Molrasoni. 26

Moddai 548. Purra namudani kambudii  mahsulotsupori. 26

Moddai 549. Nav (assortiment)-i mol hangomi purra namudani kambudii mahsulotsupori. 26

Moddai 550. Qabuli mol az jonibi kharidor. 26

Moddai 551. Nigahdoshti masuliyatnoki mole, ki  kharidor qabul nakardaast. 27

Moddai 552. Intikhobi mol. 27

Moddai 553. Hisobu kitob baroi moli rasonidashavanda. 27

Moddai 554. Zarf va borpech. 27

Moddai 555. Oqibathoi rasonidani molhoi  sifatan nomatlub. 27

Moddai 556. Oqibathoi firistodani molhoi  nomukammal. 27

Moddai 557. Huquqi kharidor dar holati kambudii mahsulotsupori, ijro nakardani talabot dar borai  rafi  norasoii mol yo dar khususi mukammal sokhtani mol. 28

Moddai  558. Noustuvorona baroi kam  suporidani  mahsulot. 28

Moddai 559. Ado kardani uhdadorihoi shabeh (yakkhela) oid ba yakchand shartnomahoi mahsulotsupori  28

Moddai 560. Raddi yakjonibai ijroi  shartnomai mahsulotsupori. 28

Moddai 561. Bahisobgirii zarar hangomi bekor kardani shartnoma. 28

Moddai 562. Asoshoi mahsulotsupori baroi ehtiyojoti davlat. 29

Moddai 563. Ehtiyojoti davlati oid ba bastani shartnomai mahsulotsupori. 29

Moddai 564. Raddi kharidor az bastani shartnomai mahsulotsupori baroi ehtiyojoti davlati. 29

Moddai 565. Ijroi farmoishi davlati. 30

Moddai 566. Pardokhti mol tibqi shartnomai mahsulotsupori baroi ehtiyojoti davlati. 30

Moddai 567. Jubroni zarare, ki vobasta ba ijro yo bekor kardani farmoishi davlati rasonida shudaast  30

Moddai 568. Raddi  farmoishgari davlati  az mole, ki tibqi farmoishi davlati rasonida shudaast. 30

Moddai 569. Shartnomai tamini barq. 30

Moddai 570. Bastani shartnoma. 31

Moddai 571.  Meyori quvvai barq. 31

Moddai 572. Oqibathoi vayron kardani sharthoi shartnoma oid ba miqdori barq. 31

Moddai 573. Sifati barq. 31

Moddai 574. Uhdadorii mizoj (abonent) oid ba tamin va istifodai shabakaho,  asbob, tajhizot. 31

Moddai 575. Pardokhti barq. 32

Moddai 576.  Az jonibi mizoj (abonent) ba digar shakhs dodani barq. 32

Moddai 577. Tagyir dodan va bekor kardani  shartnomai tamini barq. 32

Moddai 578. Masuliyat oid ba shartnomai  tamini barq. 32

Moddai 579. Istifodai qoidahoi shartnomai tamini barq nisbat ba munosibathoi digari oid ba taminot tavassuti shabakai vaslgardida. 32

Moddai 580.  Shartnomai  furushi  amvoli gayrimanqul. 33

Moddai 581. Shakli shartnomai furushi amvoli gayrimanqul. 33

Moddai 582. Baqaydgirii davlatii guzashtani huquqi moliki ba amvoli gayrimanqul. 33

Moddai 583. Huquqi istifodai qitai zamin hangomi furushi bino, inshoot yo digar  amvoli gayrimanquli  dar on joygirshuda. 33

Moddai 584. Muayyan namudani mavzui shartnomai furushi amvoli gayrimanqul. 33

Moddai 585. Narkh dar shartnomai furushi  amvoli gayrimanqul. 33

Moddai 586.  Dodani amvoli gayrimanqul. 34

Moddai 587. Oqibathoi dodani amvoli gayrimanquli sifatan nomatlub. 34

Moddai 588. Khususiyathoi furushi binohoi istiqomati. 34

Moddai 589. Shartnomai furushi korkhona. 34

Moddai 590.  Shakl va baqaydgirii davlatii shartnomai furushi korkhona. 34

Moddai 591. Muqarrar namudani tarkib va bahodihii arzishi korkhonae, ki boyad furukhta shavad. 35

Moddai 592. Huquqi kreditor hangomi furushi  korkhona. 35

Moddai 593. Dodani korkhona. 35

Moddai 594. Guzashtani huquqi molikiyat  ba korkhona. 35

Moddai 595. Oqibathoi bo norasoiho dodan va qabul namudani korkhona. 35

Moddai 596. Nisbat ba shartnomai furushi korkhonaho istifoda burdani qoidaho oid ba oqibathoi  beetibor budani ahdho va oid ba bekor kardan yo tagyir dodani shartnoma. 36

Moddai 597. Shartnomai kontraktatsiya. 36

Moddai 598. Uhdadorii istehsolkunandai mahsuloti kishovarzi. 36

Moddai 599. Uhdadorii mahsulottayyorkunanda. 36

Moddai 600. Masuliyati istehsolkunandai  mahsuloti kishovarzi. 36

BOBI  30.  Mubodila. 37

Moddai 601. Shartnomai mubodila. 37

Moddai 602. Narkh va kharojot vobasta ba shartnomai mubodila. 37

Moddai 603. Ijroi mutaqobilai uhdadorii tibqi shartnomai mubodila supurdani mol. 37

Moddai 604. Guzashtani huquqi molikiyat ba molhoi mubodilashavanda. 37

Moddai 605. Masuliyati kashida giriftani mole, ki tibqi shartnomai mubodila ba dast ovarda shudaast. 37

BOBI 31. Hadya. 37

Moddai 606. Shartnomai hadya. 37

Moddai 607.  Shakli shartnomai hadya. 37

Moddai 608. Az jonibi hadyagiranda rad kardani qabuli hadya. 38

Moddai 609. Mani hadya. 38

Moddai 610.  Mahdud sokhtani hadyadihi. 38

Moddai 611. Bekor kardani hadya. 38

Moddai 612. Oqibathoi rasonidani zarar dar natijai kambudii ashyoi hadyakardashuda. 38

Moddai 613. Khayriya. 38

BOBI 32. Taminoti yakumri bo saroboni. 39

Moddai 614. Shartnomai taminoti yakumri bo saroboni. 39

Moddai 615. Shakli shartnomai taminoti yakumri  bo saroboni. 39

Moddai 616. Uhdadori dar mavridi taminot bo saroboni. 39

Moddai 617. Bo pardokhthoi davra ba davra ivaz namudani taminoti yakumri. 39

Moddai 618. Tavakkali tasodufan nobud shuda yo zarar didani amvoli doda shuda. 39

Moddai 619. Raddi shartnomai taminoti yakumri bo saroboni. 39

Moddai 620. Begona kardan va istifoda burdani amvole, ki baroi taminoti yakumri  tahvil doda shudaast. 40

Moddai 621. Be kor kardani shartnomai taminoti  yakumri bo saroboni. 40

Moddai 622. Qati taminoti yakumri bo saroboni. 40

Moddai 623. Oqibati favti sarobon. 40

BOBI 33. Kiroya (ijora)-i amvol. 40

Moddai 624. Shartnomai kiroya (ijora)-i amvol. 40

Moddai 625. Huquqi molikiyati kiroyagir ba mahsulot, mevajot va daromad az amvoli kiroyagiriftashuda. 40

Moddai 626. Obekthoi kiroya (ijora)-i amvol. 40

Moddai 627. Kiroyadeh. 40

Moddai 628. Shakli shartnomai kiroya (ijora)-i amvol. 41

Moddai 629. Muhlati shartnomai kiroya (ijora)-i amvol. 41

Moddai 630. Ba kiroyagir dodani amvol. 41

Moddai 631. Masuliyati kiroyadeh baroi kambudihoi amvoli ba kiroya dodashuda. 41

Moddai 632. Huquqi ashkhosi seyum ba amvole, ki ba kiroya (ijora) doda meshavad. 42

Moddai 633. Muzdi istifodai amvol. 42

Moddai 634. Istifodai amvoli ba kiroya (ijora) giriftashuda. 42

Moddai 635. Az tarafi kiroyagir ikhtiyordori kardani amvol. 43

Moddai 636. Uhdadorihoi kiroyadeh dar mavridi nigahdorii amvol. 43

Moddai 637. Uhdadorihoi kiroyagir doir ba  nigahdorii amvoli ba kiroya  giriftashuda. 43

Moddai 638.  Nigoh doshtani etibori shartnomai kiroyai amvol dar surati tagyir  yoftani tarafho  43

Moddai 639. Qati shartnomai zerkiroya hangomi pesh az muhlat qat gardidani shartnomai kiroyai amvol. 43

Moddai 640. Pesh az muhlat qat namudani shartnoma bo talabi kiroyadeh. 43

Moddai 641. Pesh  az  muhlat  qat shudani shartnoma bo talabi kiroyagir. 44

Moddai 642.  Huquqi afzaliyatnokii kiroyagir ba bastani shartnoma baroi muhlati nav. 44

Moddai 643. Bargardonidani amvol ba kiroyadeh. 44

Moddai 644. Behtarsozii alohidai amvoli ba kiroya giriftashuda. 44

Moddai 645. Kharida giriftani amvoli ba kiroya giriftashuda. 45

Moddai 646. Khususiyathoi navhoi alohidai kiroyai amvol va kiroyai navhoi  alohidai amvol. 45

Moddai 647. Shartnomai kiro (prokat) 45

Moddai 648. Muhlati shartnomai kiro (prokat) 45

Moddai 649. Ba kirogir dodani amvol. 45

Moddai 650. Bartaraf namudani kambudihoi  amvoli ba kiro dodashuda. 45

Moddai 651. Muzdi istifodai amvol. 46

Moddai 652. Istifodai amvoli ba kiro  giriftashuda. 46

Moddai 653. Shartnomai ijorai vositai naqliyot bo ekipaj.. 46

Moddai 654. Shakli shartnomai ijorai vositai  naqliyot. 46

Moddai 655. Uhdadorii ijoradeh oid ba nigohdorii vositai naqliyot. 46

Moddai 656. Uhdadorihoi ijoradeh dar mavridi idorakuni va istifodabarii tekhnikii vositai naqliyot. 46

Moddai 657. Uhdadorii ijoragir doir ba pardokhti kharojote, ki bo istifodabarii tijoratii vositai naqliyot vobasta meboshad. 47

Moddai 658. Sugurtai vositai naqliyot. 47

Moddai 659.  Shartnomaho bo ashkhosi seyum doir ba istifodai vositai naqliyot. 47

Moddai 660. Javobgari baroi zarare, ki ba vositai naqliyot rasonida shudaast. 47

Moddai 661. Javobgari baroi zarare, ki vositai naqliyot rasonidaast. 47

Moddai 662. Mushakhkhasoti ijorai navhoi alohidai vositahoi naqliyot. 47

Moddai 663. Shartnomai ijorai vositai naqliyot be ekipaj.. 47

Moddai 664. Shakli shartnomai ijorai vositai  naqliyot. 47

Moddai 665. Uhdadorii ijoragir doir ba  nigohdorii vositai naqliyot. 48

Moddai 666. Uhdadorii ijoragir dar mavridi idorakuni va istifodabarii tekhnikii vositai naqliyot. 48

Moddai 667. Uhdadorii ijoragir dar bobati pardokhti kharojoti nigohdorii vositai naqliyot. 48

Moddai 668. Shartnomaho bo ashkhosi seyum doir ba istifodabarii vositai naqliyot. 48

Moddai 669. Javobgari baroi zarare, ki tavassuti vositai naqliyot rasonida shudaast. 48

Moddai 670. Khususiyathoi ijorai navhoi alohidai vositahoi naqliyot. 48

Moddai 671. Shartnomai ijorai bino yo  inshoot. 48

Moddai 672. Shakl va baqaydgirii davlatii shartnomai ijorai bino yo inshoot. 48

Moddai 673. Huquq ba qitai zamine, ki bino yo inshooti ijoragirifta dar on joygir ast. 49

Moddai 674. Huquqi  istifodai qitai zamin hangomi ba ijora dodani bino va inshoot. 49

Moddai 675. Andozai muzdi ijora. 49

Moddai 676. Tahvil dodani bino yo inshoot. 49

Moddai 677. Shartnomai ijorai korkhona. 49

Moddai 678. Huquqi qarzdihandagon hangomi ijorai korkhona. 50

Moddai 679. Shakl va baqaydgirii davlatii shartnomai ijorai korkhona. 50

Moddai 680. Tahvil dodani korkhonai ba ijora giriftashuda. 50

Moddai 681. Uhdadorihoi ijoragir dar bobati nigohdorii korkhona va pardokhti kharojoti bahrabardorii on. 50

Moddai 682. Istifodai amvoli korkhonai ba ijora giriftashuda. 50

Moddai 683. Az tarafi ijoragir behtar karda shudani korkhonai ba ijora giriftashuda. 51

Moddai 684. Ba shartnomai ijorai korkhona tatbiq namudani qoidaho doir ba oqibathoi beetiborii ahdho va qatu tagyirdihii  shartnoma. 51

Moddai 685. Bargardonidani korkhonai ba ijora  giriftashuda. 51

Moddai 686. Shartnomai ijorai zamin  va digar zakhirahoi tabii. 51

Moddai 687. Subekthoi ijorai zamini tainoti kishovarzi va digar zakhirahoi tabii. 51

Moddai 688. Shakl va muhlati shartnomai ijorai zamin va digar zakhirahoi tabii. 51

Moddai 689. Uhdadorii ijoradeh. 52

Moddai 690. Uhdadorii ijoragir. 52

Moddai 691. Huquqi jubron kardani arzishi behsozi. 52

Moddai 692. Huquqi daroz kardani muhlati  shartnomai ijora. 52

Moddai 693. Shartnomai ijorai moliyavi. 52

Moddai 694. Ogohonidani furushanda dar borai  ba ijora dodani amvol. 52

Moddai 695. Ba ijoragir tahvil dodani mavzui  shartnomai ijorai moliyavi. 52

Moddai 696. Ba ijoragir guzashtani tavakkali nobudshavii tasodufi yo vayronshavii  tasodufii  amvol. 53

Moddai 697. Masuliyati furushanda. 53

BOBI  34. Ijorai manzili istiqomati. 53

Moddai 698. Shartnomai ijorai manzili  istiqomati. 53

BOBI 35. Istifodai roygon (ssuda) 53

Moddai 699. Mafhumi shartnomai istifodai  roygon. 53

Moddai 700. Ssudadihanda (qarzdeh) 53

Moddai 701. Baroi istifodai roygon dodani  ashyovu asbob. 53

Moddai 702. Oqibathoi baroi istifodai roygon nadodani ashyovu asbob. 54

Moddai 703. Masuliyat baroi kambudihoi ashyovu asbobe, ki ba istifodai roygon doda shudaast. 54

Moddai 704. Huquqi ashkhosi seyum ba ashyovu asbobe, ki baroi istifodai roygon doda meshavad. 54

Moddai 705. Uhdadorihoi ssudagiranda dar bobati nigohdorii ashyovu asbob. 54

Moddai 706. Javobgarii ssudagiranda. 54

Moddai 707. Masuliyat baroi zarare, ki ba shakhsi seyum bo istifodai ashyovu asbob rasidaast. 54

Moddai 708. Ba shakhsi seyum dodani ashyovu asbobe, ki baroi  istifodai roygon girifta  shudaast. 54

Moddai 709. Bo talabi ssudadihanda pesh az muhlat bekor kardani shartnoma. 54

Moddai 710. Bo talabi ssudagiranda pesh az muhlat bekor kardani shartnoma. 54

Moddai 711. Raddi shartnoma. 55

Moddai 712. Tagyir yoftani tarafho dar shartnoma. 55

Moddai 713. Qati shartnoma. 55

BOBI 36. Pudrat. 55

Moddai 714. Shartnomai pudrat. 55

Moddai 715. Korhoe, ki tibqi shartnomai  pudrat anjom doda meshavand. 55

Moddai 716. Ijroi korho az jonibi pudratchi. 55

Moddai 717. Tavakkali tasodufan nobud va vayron shudani mavod. 55

Moddai 718.  Pudratchii generali va pudratchii gayriasosi (fari) 56

Moddai 719. Dar ijroi kor ishtirok namudani yakchand shakhs. 56

Moddai 720. Muhlati ijroi korho. 56

Moddai 721. Arzishi kor. 56

Moddai 722. Sarfakorii pudratchi. 57

Moddai 723. Tartibi pardokhti korho. 57

Moddai 724.  Huquqi pudratchi baroi nigoh doshtan. 57

Moddai 725. Ijroi kor bo istifodai mavodi farmoishgar. 57

Moddai 726.  Masuliyati pudratchi baroi nigahdoshti amvoli farohamovardai  farmoishgar. 57

Moddai 727. Huquqi farmoishgar hangomi ijroi kor. 58

Moddai 728. Holathoe, ki pudratchi vazifador ast dar mavrid farmoishgarro ogoh namoyad. 58

Moddai 729. Az jonibi farmoishgar ijro nakardani uhdadorihoi mutaqobila oid ba shartnomai pudrat. 58

Moddai 730. Musoidati farmoishgar. 58

Moddai 731. Qabuli ijroi kor az jonibi  farmoishgar. 59

Moddai 732. Sifati kor. 59

Moddai 733. Kafolati sifati kor. 59

Moddai 734. Tartibi bahisobgirii muhlati kafolat. 59

Moddai 735. Masuliyati pudratchi baroi sifati nomatlubi kor. 60

Moddai 736. Muhlathoi oshkor namudani sifati nomatlubi natijahoi kor. 60

Moddai 737. Muhlati davo oid ba davoho dar mavridi kori sifatan nomatlub. 60

Moddai 738. Uhdadorii pudratchi dar mavridi ba farmoishgar dodani malumot. 61

Moddai 739. Makhfi nigoh doshtani malumoti  badastovardai tarafho. 61

Moddai 740. Ba farmoishgar bargardonidani mavod va tajhizot. 61

Moddai 741. Oqibathoi qati shartnomai pudrat to qabuli natijai kor. 61

Moddai 742. Shartnomai pudrati maishi. 61

Moddai 743. Kafolati huquqi farmoishgar. 61

Moddai 744. Shakli shartnoma. 62

Moddai 745.  Ofertai ommavii korho. 62

Moddai 746. Ba farmoishgar peshnihod namudani malumot oid ba kor. 62

Moddai 747.  Ijroi korho az mavodi pudratchi. 62

Moddai 748. Ijroi kor az mavodi farmoishgar. 62

Moddai 749. Narkh va pardokhti kor. 62

Moddai 750. Ogoh sokhtani farmoishgar dar mavridi sharthoi istifodai kori ijroshuda. 62

Moddai 751. Oqibathoi oshkor namudani kambudihoi ijroi kor. 63

Moddai 752. Oqibathoi baroi giriftani kor hozir nashudani farmoishgar. 63

Moddai 753. Huquqi farmoishgar dar surati ijroi nomatlub yo ijro nakardani kor tibqi shartnomai pudrati maishi. 63

Moddai 754. Oqibathoi favti yake az tarafho dar shartnoma. 63

Moddai 755. Shartnomai pudrati sokhtmon. 63

Moddai 756. Taqsimi tavakkal bayni tarafho. 64

Moddai 757. Masuliyat baroi bekhatarii korhoi  anjomdodashavanda. 64

Moddai 758. Sugurta kardani inshooti sokhtashavanda. 64

Moddai 759. Hujjathoi loihaviyu smetavi. 64

Moddai 760. Vorid namudani tagyirot ba hujjathoi loihaviyu smetavi. 64

Moddai 761. Tamini moddii korho. 64

Moddai 762. Pardokhti korho. 65

Moddai 763. Faroham ovardani qitai zamin baroi sokhtmon. 65

Moddai 764. Uhdadorihoi ilovagii farmoishgar dar shartnomai pudrati sokhtmon. 65

Moddai 765. Az jonibi farmoishgar tibqi shartnoma nazorat kardan va sanjidani ijroi kor. 65

Moddai 766. Hamkorii tarafho dar shartnomai  pudrati sokhtmon. 65

Moddai 767. Uhdadorii pudratchi oid ba hifzi muhiti atrof va bekhatarii peshburdi korhoi sokhtmon  65

Moddai 768. Uhdadorii tarafho hangomi muvaqqatan khobondani (konservatsiyai) sokhtmon. 66

Moddai 769. Supurdan va qabuli kor. 66

Moddai 770. Masuliyati pudratchi baroi sifati kor. 66

Moddai 771.  Kafolati sifat dar shartnomai pudrati sokhtmon. 66

Moddai 772. Muhlathoi oshkor namudani sifati  nomatlubi korhoi sokhtmon. 67

Moddai 773. Bartaraf namudani kambudihoi sodirshuda  az tarafi pudratchi. 67

Moddai 774. Jubroni zarari manavi. 67

Moddai 775. Shartnomai pudrat ba korhoi loihakashi va justujui. 67

Moddai 776. Malumoti ibtidoi baroi korhoi loihakashi va justujui. 67

Moddai 777. Uhdadorihoi farmoishgar. 67

Moddai 778. Uhdadorihoi pudratchi. 67

Moddai 779. Masuliyati pudratchi baroi kambudihoi hujjatho va korho. 68

Moddai 780. Farmoishi davlati jihati ijroi korhoi pudrati baroi ehtiyojoti  davlati. 68

Moddai 781. Tarafho dar farmoishi davlati. 68

Moddai 782. Asosho va tartibi bastani shartnomai pudrat baroi ehtiyojoti davlati. 68

Moddai 783. Muhtavoi farmoishi davlati. 68

Moddai 784. Tagyir dodani farmoishi davlati. 68

Moddai 785. Tanzimi huquqii farmoishi davlati. 69

Moddai 786. Shartnomaho baroi korhoi ilmiyu tadqiqoti, tajribaviyu (ozmoishi) konstruktori va korhoi tekhnologi. 69

Moddai 787.  Ijroi  kor. 69

Moddai 788. Suporidan, qabul va pardokhti kor. 69

Moddai 789. Makhfi budani malumot oid ba shartnoma. 69

Moddai 790. Huquqi tarafho baroi natijahoi kor. 69

Moddai 791. Uhdadorii farmoishgar. 69

Moddai 792. Uhdadorii pudratchi (ijrokunanda) 70

Moddai 793. Oqibathoi imkonnopazirii ba dastovardani natijaho dar shartnoma oid  ba korhoi ilmiyu tadqiqoti va tekhnologi. 70

Moddai 794. Oqibati imkonnopazirii ba dast ovardani natijaho dar shartnoma oid ba korhoi tajribaviyu konstruktori va tekhnologi. 70

Moddai 795. Masuliyati pudratchi (ijrokunanda) baroi vayron kardani shartnoma. 70

Moddai 796. Tanzimi huquqii shartnomaho baroi ijroi korhoi ilmiyu tadqiqoti, tajribaviyu konstruktori va tekhnologi. 70

BOBI 37. Khizmatrasonii pulaki. 71

Moddai 797. Shartnomai khizmatrasonii pulaki. 71

Moddai 798. Mavzui shartnomai khizmatrasonii pulaki. 71

Moddai 799. Ijroi shartnoma. 71

Moddai 800. Narkhi khizmatrasoni. 71

Moddai 801. Masuliyati ijrokunanda baroi vayron kardani shartnoma. 71

Moddai 802. Dast kashidan az  shartnoma. 71

Moddai 803. Tanzimi huquqii shartnomai khizmatrasonii pulaki. 71

BOBI 38. Hamlu naql. 71

Moddai 804. Muqarraroti umumi. 71

Moddai 805. Shartnomai borkashoni. 71

Moddai 806. Shartnomai musofirkashoni. 72

Moddai 807. Shartnomai charter. 72

Moddai 808. Hamlu naqli mustaqimi omekhta. 72

Moddai 809. Hamlu naql tavassuti naqliyoti istifodai umum.. 72

Moddai 810. Muzdi hamlu naql. 72

Moddai 811. Dodani vositahoi naqliyot, borbardori (borfarori) 72

Moddai 812. Muhlati rasonidani bor,  musofir va bagoj. 73

Moddai 813. Masuliyat oid ba uhdadorihoe, ki az hamlu naql barmeoyad. 73

Moddai 814. Masuliyati borkashon baroi faroham naovardani vositahoi naqliyot va borfiristanda baroi  istifoda  naburdani vositai naqliyoti peshkashshuda. 73

Moddai 815. Masuliyati borkashon baroi ba takhir andokhtani musofirkashoni. 73

Moddai 816. Masuliyati borkashon baroi gum kardan, kamomad va zarar didani bor yo bagoj. 73

Moddai 817. Shartnoma oid ba tashkili hamlu naql. 74

Moddai 818. Shartnomaho bayni tashkilothoi  naqliyoti. 74

Moddai 819. Etiroz va davo oid ba  borkashoni. 74

Moddai 820. Masuliyati borkashon hangomi favt yo zarar didani salomatii musofir. 74

BOBI 39. Ekspeditsiyai naqliyoti. 74

Moddai 821.  Shartnomai ekspeditsiyai naqliyoti. 74

Moddai 822.  Shakli shartnoma. 75

Moddai 823. Masuliyati  ekspeditor  oid  ba shartnomai ekspeditsiyai naqliyoti. 75

Moddai 824. Hujjatho va digar malumote, ki ba ekspeditor doda meshavad. 75

Moddai 825. Ijroi uhdadorii ekspeditor az jonibi shakhsi seyum.. 75

Moddai 826. Dast kashidan  az shartnomai ekspeditsiya. 75

BOBI 40. Qarz va kredit. 75

Moddai 827. Shartnomai qarz. 75

Moddai 828. Shakli shartnomai qarz. 76

Moddai 829. Foizho oid ba shartnomai qarz. 76

Moddai 830. Uhdadorii qarzgiranda oidi  bargardonidani mablagi qarz. 76

Moddai 831. Oqibathoi vayron kardani shartnoma az jonibi qarzgiranda. 76

Moddai 832. Bahs vobasta ba shartnomai qarz. 77

Moddai 833. Tamini ijroi uhdadorihoi qarzgiranda. 77

Moddai 834. Qarzi maqsadnok. 77

Moddai 835.  Nav shudan (novatsiya)-i qarz bo uhdadorii qarz. 77

Moddai 836. Shartnomai qarzi davlati. 77

Moddai 837. Veksel. 78

Moddai 838.  Vombarg (obligatsiya) 78

Moddai 839. Shartnomai kredit. 78

Moddai 840. Shakli shartnomai kredit. 78

Moddai 841. Raddi dodan yo giriftani kredit. 78

Moddai 842. Krediti moli. 78

Moddai 843. Krediti tijorati. 78

BOBI 41. Mablagguzori tahti guzasht kardani talaboti puli. 79

Moddai 844. Shartnomai mablagguzori tahti guzasht kardani talaboti puli. 79

Moddai 845. Miyonarav. 79

Moddai 846. Talaboti pulie, ki bo maqsadi ba dast ovardani mablagguzori guzasht karda meshavad. 79

Moddai 847. Masuliyati mushtari dar nazdi  miyonarav. 79

Moddai 848. Beetibor budani mani guzasht kardani talaboti puli. 79

Moddai 849. Minbad guzasht kardani talaboti puli. 79

Moddai 850. Az jonibi qarzdor ba miyonarav  ijro namudani talaboti puli. 80

Moddai 851. Huquqi miyonarav ba mablaghoe, ki az qarzdor girifta shudaast. 80

Moddai 852. Talaboti mutaqobilai qarzdor. 80

Moddai 853. Ba qarzdor bargardonidani mablage, ki miyonarav giriftaast. 80

BOBI 42. Pasandozi bonki. 80

Moddai 854. Shartnoma pasandozi bonki. 80

Moddai 855. Huquqi ba pasandozho jalb kardani mablaghoi puli. 81

Moddai 856.  Kafolati pasandoz. 81

Moddai 857. Shakli shartnomai pasandozi bonki. 81

Moddai 858.  Navhoi pasandozho. 81

Moddai 859. Foizho ba pasandoz. 81

Moddai 860. Tartibi hisob kardan va pardokhti foizho ba pasandoz. 82

Moddai 861. Tamini bargardonidani pasandoz. 82

Moddai 862. Masuliyat baroi ijro nakardani talaboti bargardonidani pasandoz. 82

Moddai 863. Az jonibi ashkhosi seyum ba surathisobi amonatguzor guzaronidani mablaghoi puli. 82

Moddai 864.  Pasandozho ba manfiati ashkhosi seyum.. 82

Moddai 865. Daftarchai amonat. 83

BOBI 43. Surathisobi bonk. 83

Moddai 866. Shartnomai surathisobi bonk. 83

Moddai 867. Az jonibi bonk istifoda burdani mablaghoi moliki surathisob. 83

Moddai 868. Az jonibi moliki surathisob ikhtiyordori kardani  mablaghoi puli. 83

Moddai 869.  Shakli shartnomai surathisobi bonki. 83

Moddai 870.  Bastani shartnomai surathisobi bonki. 83

Moddai 871. Tasdiqi huquqi ikhtiyordorii mablaghoi pulie, ki dar surathisob mavjudand. 84

Moddai 872. Amaliyote, ki bonk vobasta ba surathisob anjom medihad. 84

Moddai 873. Muhlathoi amaliyot oid ba surathisob. 84

Moddai 874. Kreditonii surathisob. 84

Moddai 875.  Pardokhti  kharojoti bonk  baroi anjom dodani amaliyoti vobasta ba surathisob. 84

Moddai 876. Foizho baroi az jonibi bonk istifoda burdani mablaghoi pulii surathisob. 85

Moddai 877. Bahisobgirii talaboti mutaqobilai bonk va moliki surathisob. 85

Moddai 878.  Asoshoi az hisob barovardani mablaghoi puli az surathisob. 85

Moddai 879. Tibqi navbat az hisob barovardani mablaghoi pulii surathisob. 85

Moddai 880. Masuliyati bonk baroi sari vaqt anjom nadodani amaliyot oid ba surathisob va beasos az hisob barovardani mablaghoi puli. 86

Moddai 881. Makhfi budani surathisobhoi  bonki. 86

Moddai 882. Tavqifi mablaghoi surathisob. 86

Moddai 883. Sitonidan az mablaghoi surathisob. 86

Moddai 884. Bastani surathisob. 86

Moddai 885. Surathisobhoi bonkho. 86

BOBI 44. Hisobbarobarkuni. 86

Moddai 886. Hisobbarobarkunii naqdi va gayrinaqdi. 87

Moddai 887. Shakli gayrinaqdii hisobbarobarkuniho. 87

Moddai 888. Muqarraroti umumi. 87

Moddai 889. Sharti qabuli suporishnomai pardokht az jonibi bonk. 87

Moddai 890. Ijroi suporishnoma. 87

Moddai 891. Javobgari baroi ijro nakardan yo ijroi nomatlubi suporishnoma. 88

Moddai 892. Muqarraroti umumi oid ba hisobbarobarkunii akkreditiv. 88

Moddai 893. Akkreditivi bozkhostshavanda. 88

Moddai 894. Akkreditivi bozkhostnashavanda. 88

Moddai 895. Ijroi akkreditiv. 89

Moddai 896. Raddi qabuli hujjatho. 89

Moddai 897. Javobgarii bonki ijrokunandai akkreditiv. 89

Moddai 898. Mahkam kardani akkreditiv. 89

Moddai 899. Muqarraroti asosi. 89

Moddai 900. Ijroi suporishnomai inkassavi. 89

Moddai 901. Ogohinoma dar khususi raddi pardokht. 90

Moddai 902. Muqarraroti umumi. 90

Moddai 903. Rekvizithoi chek. 90

Moddai 904. Pardokhti chek. 90

Moddai 905. Dodani huquq  oid ba chek. 91

Moddai 906. Kafolati pardokht (aval) 91

Moddai 907. Inkassakunonii chek. 91

Moddai 908. Vazifahoi pardozanda. 91

Moddai 909. Tasdiqi rad az pardokhti chek. 91

Moddai 910. Ogohinoma az napardokhtani chek. 92

Moddai 911. Oqibati napardokhtani chek. 92

BOBI 45. Suporish.. 92

Moddai 912. Shartnomai suporish.. 92

Moddai 913. Podoshpuli dar shartnomai suporish.. 92

Moddai 914. Ijroi suporish mutobiqi dasturhoi vakolatdihanda. 92

Moddai 915. Vazifahoi vakil. 93

Moddai 916. Vazifahoi vakolatdihanda. 93

Moddai 917. Voguzoshtani vakolat. 93

Moddai 918. Qati shartnomai suporish.. 93

Moddai 919.  Oqibathoi qati shartnomai suporish.. 93

Moddai 920.  Vorisii huquqi dar shartnomai suporish.. 94

BOBI 46. Faoliyat ba manfiati gayr biduni suporish.. 94

Moddai 921. Faoliyat ba manfiati gayr  biduni suporish.. 94

Moddai 922. Bastani ahd ba manfiati gayr. 94

Moddai 923. Uhdadorii shakhse, ki ba manfiatash biduni suporish faoliyat anjom doda shudaast. 94

Moddai 924. Jubroni zarare, ki vobasta ba faoliyat ba manfiati gayr rasonida shudaast. 95

Moddai 925. Jubroni kharojoti vobasta ba peshgirii zarar ba amvoli ashkhosi digar. 95

Moddai 926. Hisobotdihii shakhse, ki ba manfiati gayr amal kardaast. 95

BOBI 47. Komissiya. 95

Moddai 927.  Shartnomai komissiya. 95

Moddai 928. Podoshpulii komissioni. 95

Moddai 929. Huquq va uhdadorihoi komissioner vobasta ba ahd bo ashkhosi seyum.. 95

Moddai 930. Ijroi suporishi komissioni. 95

Moddai 931. Subkomissiya. 96

Moddai 932. Narkhi amvole, ki komissioner mefurushad. 96

Moddai 933. Sarfi nazar kardan  az suporishi komitent. 96

Moddai 934. Huquq  ba amvole, ki mavzui komissiya meboshad. 96

Moddai 935.  Az jonibi komissioner nigoh doshtani mablaghoi ba komitent taalluqdoshta. 97

Moddai 936. Masuliyati komissioner baroi gum kardan,  kamomad  yo  zarar didani amvoli komitent  97

Moddai 937. Hisoboti komissioner. 97

Moddai 938. Qabuli ijro az jonibi komitent. 97

Moddai 939. Jubroni kharojot vobasta ba ijroi  suporishi komissioni. 97

Moddai 940. Bekor kardani suporish az jonibi komitent. 97

Moddai 941. Raddi ijroi suporish az jonibi komissioner. 97

Moddai 942. Qati shartnomai komissiya. 98

BOBI 48.  Idorai ba bovari asosyoftai amvol. 98

Moddai 943. Shartnomai idorai ba bovari  asosyoftai amvol. 98

Moddai 944. Obekti idorai ba bovari asosyofta. 98

Moddai 945. Asoshoi ba miyon omadan (tasis dodan)-i idorai ba bovari asosyoftai amvol. 98

Moddai 946. Subekthoi idorai ba bovari asosyoftai amvol. 99

Moddai 947. Sharthoi muhimi shartnomai idorai ba bovari asosyoftai amvol. 99

Moddai 948. Shakli shartnoma. 99

Moddai 949. Amvoli makhsuse, ki tahti idorai ba bovari asosyofta qaror dorad. 99

Moddai 950. Idorai ba bovari asosyoftai amvole, ki bo garonii huquqi ashkhosi seyum faro girifta shudaast. 99

Moddai 951. Huquq va uhdadorihoi sardori vakolatdor. 100

Moddai 952. Ba digar kas dodani idorai ba bovari asosyoftai amvol. 100

Moddai 953. Masuliyati sardori vakolatdor. 100

Moddai 954. Podoshpuli ba sardori vakolatdor. 100

Moddai 955. Qati shartnomai idorai ba bovari asosyofta. 100

Moddai 956. Baroi idorai ba bovari asosyofta dodani kogazhoi qimatnok. 101

Moddai 957. Idorai ba bovari asosyoftai amvol tibqi asoshoi peshbininamudai qonun. 101

BOBI 49. Konsessiya (imtiyoz)-i  tijorati. 101

Moddai 958. Shartnomai konsessiyai tijorati. 101

Moddai 959.  Shakl va baqaydgirii shartnomai  konsessiyai tijorati. 102

Moddai 960. Subkonsessiyai tijorati. 102

Moddai 961.  Podoshpuli tibqi shartnomai konsessiyai tijorati. 102

Moddai 962. Uhdadorii dorandai huquq. 102

Moddai 963. Uhdadorihoi istifodabaranda. 103

Moddai 964. Mahdud sokhtani huquqi tarafho tibqi shartnomai konsessiyai tijorati. 103

Moddai 965. Masuliyati dorandai huquq vobasta ba talabote, ki nisbat ba istifodabaranda peshnihod megardad. 103

Moddai 966. Huquqi istifodabaranda oid ba bastani shartnomai konsessiyai tijorati ba muhlati nav  103

Moddai 967. Tagyir dodani shartnomai konsessiyai tijorati. 104

Moddai 968. Qati shartnomai konsessiyai tijorati. 104

Moddai 969. Doroi etibor nigoh doshtani shartnomai konsessiyai tijorati hangomi tagyir yoftani tarafho. 104

Moddai 970. Oqibathoi tagyir dodani nomi firmavi yo nishonai tijoratii dorandai huquq. 104

Moddai 971. Oqibathoi qati huquqi mustasno, ki istifodai on tibqi shartnomai konsessiyai tijorati doda shudaast. 104

BOBI 50. Nigahdosht. 104

Moddai 972. Shartnomai nigahdosht. 105

Moddai 973. Shartnoma dar borai jihati nigahdosht qabul kardani ashyo. 105

Moddai 974. Shakli shartnomai nigahdosht. 105

Moddai 975. Uhdadorii qabuli ashyo baroi nigahdosht. 105

Moddai 976. Muhlati nigahdosht. 105

Moddai 977. Nigahdoshti amvol biduni zikri mushakhkhasot. 105

Moddai 978. Uhdadorii nigahbon oid ba tamini hifzi ashyo. 105

Moddai 979. Istifodai ashyoi baroi nigahdosht  supurdashuda. 106

Moddai 980. Tagyir dodani sharoiti nigahdosht. 106

Moddai 981.  Baroi nigahdosht ba shakhsi seyum dodani ashyo. 106

Moddai 982. Podoshpuli baroi nigahdosht. 106

Moddai 983. Nigahdoshti ashyoi doroi khususiyati  khatarnok. 106

Moddai 984. Jubroni kharojoti nigahdosht. 107

Moddai 985.  Pas giriftani ashyo az jonibi  molguzor. 107

Moddai 986. Kharojothoi favqulodda baroi nigahdosht. 107

Moddai 987. Uhdadorii nigahbon baroi bargardonidani ashyo. 107

Moddai 988. Masuliyati nigahbon baroi gum kardan, kamomad yo zarar didani ashyo. 107

Moddai 989. Andozai masuliyati nigahbon. 108

Moddai 990. Jubroni zarare, ki ba nigahbon rasonida shudaast. 108

Moddai 991. Qati uhdadorii nigahdosht tibqi talabi molguzor. 108

Moddai 992. Tatbiqi muqarraroti umumii nigahdosht vobasta ba navhoi alohidai on. 108

Moddai 993. Nigahdosht bo hukmi qonun. 108

Moddai 994. Nigahdosht dar garavkhona (lombard) 108

Moddai 995. Ashyoi az garavkhona (lombard) talab karda  nashuda. 108

Moddai 996. Nigahdoshti sarvatho dar bonk. 109

Moddai 997. Dar bagojkhonai nigahdoshti tashkilothoi naqliyoti nigoh doshtani ashyo. 109

Moddai 998. Nigahdosht dar  liboskhona (garderob)-i tashkilot. 109

Moddai 999. Nigahdosht dar mehmonkhona. 110

Moddai 1000. Nigahdoshti ashyoi bahsnok (sekvestr) 110

Moddai 1001. Anbori mol. 110

Moddai 1002. Shartnomai nigahdosht dar anbor. 110

Moddai 1003. Nigahdoshti mol bo huquqi ikhtiyordorii on. 110

Moddai 1004. Uhdadorii anbori mol. 111

Moddai 1005. Talaboti moliki mol ba  anbori mol. 111

Moddai 1006. Az jonibi anbori mol rad kardani shartnomai nigahdosht. 111

Moddai 1007. Hujjathoi anbor. 111

Moddai 1008. Shahodatnomai dugonai anbor. 111

Moddai 1009. Huquqi dorandai shahodatnomahoi anbor va garav ba mol. 111

Moddai 1010. Tahvili shahodatnomahoi anbor va garav. 112

Moddai 1011. Shahodatnomai oddii anbor. 112

Moddai 1012. Dodani mol tibqi shahodatnomai dugonai anbor. 112

BOBI 51. Sugurta. 112

Moddai 1013. Sugurtai ikhtiyori va hatmi. 112

Moddai 1014. Manfiathoe, ki sugurtai onho ijozat doda nameshavad. 112

Moddai 1015. Shartnomai sugurtai amvol. 112

Moddai 1016. Sugurtai amvol. 113

Moddai 1017. Sugurtai masuliyat baroi rasonidani zarar. 113

Moddai 1018. Sugurtai masuliyat oid ba shartnoma. 113

Moddai 1019. Sugurtai tavakkali sohibkori. 113

Moddai 1020. Shartnomai sugurtai shakhsi. 113

Moddai 1021. Sugurtai hatmi. 114

Moddai 1022. Anjom dodani sugurtai hatmi. 114

Moddai 1023. Oqibathoi vayron kardani qoidahoi sugurtai hatmi. 114

Moddai 1024. Sugurtakunanda. 114

Moddai 1025. Tibqi shartnoma uhdadoriro ijro namudani sugurtakunanda va badastovarandai foida  115

Moddai 1026. Shakli shartnomai sugurta. 115

Moddai 1027. Sugurta oid ba polisi generali. 115

Moddai 1028. Sharthoi muhimi shartnomai sugurta. 115

Moddai 1029. Muayyan kardani sharthoi shartnomai sugurta dar qoidahoi sugurta. 116

Moddai 1030. Malumote, ki sugurtakunanda hangomi bastani shartnoma peshnihod mekunad. 116

Moddai 1031. Huquqi sugurtakunanda baroi az nazar guzaronidani obekti sugurtashavanda. 116

Moddai 1032. Sirri sugurta. 116

Moddai 1033. Mablagi sugurta. 116

Moddai 1034. Bahs kardani arzishi sugurtavii  amvol. 117

Moddai 1035. Sugurtai ilovagii amvol. 117

Moddai 1036. Oqibathoi sugurtai beshtar az arzishi sugurta. 117

Moddai 1037. Sugurtai dubora. 117

Moddai 1038. Sugurtai mushtarak. 118

Moddai 1039. Mukofoti sugurta va haqqi sugurta. 118

Moddai 1040. Beetiborii shartnomai sugurta. 118

Moddai 1041. Ivaz namudani shakhsi sugurtashuda. 118

Moddai 1042. Ivaz namudani badastovarandai foida. 118

Moddai 1043. Ogozi amali shartnomai sugurta. 118

Moddai 1044. Pesh az muhlat qat gardidani shartnoma. 118

Moddai 1045. Oqibathoi ziyod kardani tavakkali sugurta dar davrai amali shartnomai sugurta. 119

Moddai 1046. Ba shakhsi digar guzashtani huquq ba amvoli sugurtashuda. 119

Moddai 1047. Ogoh namudani sugurtakunanda az  farorasii hodisai sugurta. 119

Moddai 1048. Kam kardani zarar az hodisai sugurta. 120

Moddai 1049. Oqibathoi faro rasidani hodisai sugurta bo gunohi sugurtashavanda, badastovarandai  foida yo shakhsi sugurtashuda. 120

Moddai 1050. Asosho baroi az pardokhti jubroni sugurta va mablagi sugurta  ozod  kardani sugurtakunanda. 120

Moddai 1051. Raddi pardokhti jubroni sugurta yo mablagi sugurta. 120

Moddai 1052. Pardokhti mablagi sugurta oid ba  shartnomai sugurtai shakhsi. 121

Moddai 1053. Ba sugurtakunanda guzashtani huquqi sugurtashavanda baroi jubroni zarar  (subrogatsiya) 121

Moddai 1054. Az nav sugurta kardan. 121

Moddai 1055. Sugurtai mutaqobila. 121

Moddai 1056. Sugurtai hatmii davlati. 122

Moddai 1057. Istifodai qoidahoi umumii sugurta nisbat ba navhoi makhsusi sugurta. 122

BOBI 52. Faoliyati yakjoya (shirkati oddi) 122

Moddai 1058. Shartnomai faoliyati yakjoya (shirkati oddi) 122

Moddai 1059. Hissai sharikon. 122

Moddai 1060. Amvoli umumii sharikon. 123

Moddai 1061. Peshburdi korhoi umumii sharikon. 123

Moddai 1062. Huquqi sharik ba malumot. 123

Moddai 1063. Kharojoti umumi, zarar va masuliyati  sharikon. 123

Moddai 1064. Taqsimi foida. 124

Moddai 1065. Judo kardani hissai sharik bo talabi kreditori on. 124

Moddai 1066. Qati shartnomai faoliyati yakjoya. 124

Moddai 1067. Radd kardani shartnomai bemuhlati faoliyati yakjoya. 124

Moddai 1068. Bekor kardani shartnomai faoliyati  yakjoya bo talabi tarafho. 124

Moddai 1069. Masuliyati sharike, ki az shartnoma dast kashidaast yo bekor kardani onro  talab kardaast. 125

BOBI 53. Ozmuni ommavi. 125

Moddai 1070. Tashkili ozmuni ommavi. 125

Moddai 1071. Tagyir dodani shart va bekor  kardani ozmuni ommavi. 125

Moddai 1072. Qaror dar borai pardokhti mukofot. 125

Moddai 1073. Istifodai asarhoi ilmi, adabi va sanat, ki golibi ozmuni ommavi gardidaand. 125

Moddai 1074. Ba  ishtirokchiyoni ozmun bargardonidani korhoi peshnihodshuda. 126

BOBI 54. Ba tavri ommavi elon kardani mukofot. 126

Moddai 1075. Uhdadorii pardokhti mukofot. 126

Moddai 1076. Bekor kardani eloni ommavii mukofot. 126

Moddai 1077. Talaboti vobasta ba tashkili boziho, shartho va ishtirok dar onho. 126

Moddai 1078. Khususiyathoi guzaronidani lotereya, totalizatorho va bozihoi digar az jonibi davlat va maqomoti hokimiyati mahalli. 126

BOBI  55. Uhdadoriho vobasta ba rasonidani zarar. 127

Moddai 1079. Asoshoi umumii masuliyat baroi rasonidani zarar. 127

Moddai 1080. Peshgirii rasonidani zarar. 127

Moddai 1081. Rasonidani zarar dar holati  mudofiai zaruri. 127

Moddai 1082. Rasonidani zarar dar holati nihoyati zarurat. 127

Moddai 1083. Masuliyati shakhsi huquqi yo shahrvand baroi zarare, ki kormandi on rasonidaast. 127

Moddai 1084. Masuliyat baroi zarare, ki maqomoti davlati, maqomoti hokimiyati mahalli, inchunin ashkhosi mansabdori onho rasonidaand. 128

Moddai 1085. Maqomot va ashkhose, ki hangomi jubroni zarar az nom va hisobi khazina baromad  mekunand. 128

Moddai 1086. Masuliyat baroi zarare, ki bo amali gayriqonunii maqomoti tahqiq, taftishi peshaki, prokuratura va sud rasonida shudaast. 128

Moddai 1087. Jubroni  zarar az jonibi  shakhsi masuliyati khudro sugurtanamuda. 128

Moddai 1088. Masuliyat baroi zarare, ki noboligoni to sinni chordahsola rasonidaand. 128

Moddai 1089. Masuliyat baroi zarare, ki noboligoni az sinni chordahsola to hajdahsola rasonidaand  129

Moddai 1090. Masuliyati volidayni az huquqi volidayn mahrumshuda baroi zarari  rasonidai noboligon. 129

Moddai 1091. Masuliyat baroi zarari rasonidai shahrvandi gayri qobili amal etirofgardida. 129

Moddai 1092. Masuliyat baroi zarari rasonidai shahrvandi qobili mahdudi amal etirofgardida  129

Moddai 1093. Masuliyat baroi zarari rasonidai shahrvande, ki qobiliyati darki amalhoi khudro nadorad. 129

Moddai 1094. Masuliyat baroi rasonidani zarar tavassuti faoliyate, ki baroi atrofiyon khatari kalonro ba miyon meovarad. 130

Moddai 1095. Masuliyat baroi yakjoya rasonidani zarar. 130

Moddai 1096. Huquqi davoi mutaqobila (regressi) ba shakhse, ki zarar rasonidaast. 130

Moddai 1097. Hajm va andozai jubroni zarar. 131

Moddai 1098. Usulhoi jubroni zarari amvoli. 131

Moddai 1099. Bahisobgirii gunohi jabrdida va vazi amvoli shakhse, ki zarar rasonidaast1. 131

Moddai 1100. Jubroni zarare, ki ba hayot yo salomatii shahrvand hangomi ijroi uhdadorihoi shartnomavi yo digar uhdadoriho rasonida shudaast. 131

Moddai 1101. Andoza va khususiyati jubroni zarare, ki ba salomati oseb rasonidaast. 131

Moddai 1102. Muayyan kardani muzdi mehnat (daromad), ki dar natijai ba salomati rasonidani zarar az dast raftaast. 131

Moddai 1103. Jubroni zarar hangomi rasonidani oseb ba salomatii shakhsi ba balogat narasida. 132

Moddai 1104. Jubroni zarar ba ashkhose, ki vobasta ba margi shahrvand rasonida shudaast. 132

Moddai 1105. Andozai jubroni zarari dar natijai favti shahrvand rasonidashuda. 133

Moddai 1106. Tagyir dodani andozai jubroni zarar. 133

Moddai 1107. Baland kardani andozai jubroni zarar vobasta ba bolo raftani arzishi ruzguzaroni va afzudani nishondihanda baroi hisobho. 133

Moddai 1108. Pardokhtho oid ba jubroni zarar. 133

Moddai 1109. Jubroni zarar dar surati qati  shakhsi huquqi. 134

Moddai 1110. Jubroni kharojot baroi dafn. 134

Moddai 1111. Asoshoi jubroni zarari dar natijai kamomadi mol, kor,  khizmatrasoni  rasonidashuda  134

Moddai 1112. Ashkhose, ki baroi zarari dar natijai norasogihoi mol, kor, khizmatrasoni rasonidashuda javobgarand. 134

Moddai 1113. Muhlathoi  jubroni zarari dar  natijai norasogihoi mol, kor,  khizmatrasoni  rasonidashuda. 134

Moddai 1114. Asoshoi  ozod  namudan  az masuliyat baroi  zarari  dar  natijai  norasogii  mol, kor, khizmatrasoni rasonidashuda. 135

Moddai 1115. Jubroni zarari manavi. 135

Moddai 1116. Andozai jubroni zarari manavi. 135

BOBI  56. Uhdadoriho dar natijai doroshavii beasos. 135

Moddai 1117. Uhdadorii bargardonidani doroii beasos. 135

Moddai 1118. Mutanosibii talabot dar borai bargardonidani doroii beasos bo digar talabot oid ba  hifzi  huquqhoi grajdani. 135

Moddai 1119. Bargardonidani doroii beasos dar shakli asl. 136

Moddai 1120. Jubroni arzishi doroii beasos. 136

Moddai 1121. Oqibathoi beasos ba shakhsi digar dodani huquq. 136

Moddai 1122. Ba jabrdida bargardonidani daromadhoi giriftanashuda. 136

Moddai 1123. Jubroni kharojoti amvole, ki boyad bargardonida shavad. 136

Moddai 1124. Doroii beasose, ki bargardonida nameshavad. 136

 

 

FASLI IV. NAMUDHOI ALOHIDAI UHDADORI

BOBI 29. Kharidu furush 

1. Muqarraroti umumii kharidu furush

 

Moddai 488. Shartnomai kharidu furush

  1. Mutobiqi shartnomai kharidu furush yak taraf (furushanda) uhdador meshavad, ki molro ba molikiyat (huquqi peshburdi khojagidori yo idorai operativi)-i tarafi digar (kharidor) dihad va kharidor uhdador meshavad in molro qabul karda, bar ivazash mablagi muayyani puli (arzishi on)-ro suporad.
  2. Nisbat ba furushi kogazhoi qimatnok va arzishhoi asori, agar dar qonun qoidahoi makhsusi furushi onho muayyan nagardida boshad, muqarraroti peshbininamudai hamin zerbob istifoda burda meshavad.
  3. Muqarraroti peshbininamudai hamin zerbob nisbat ba furushi huquqi amvol, agar az muhtavo yo khususiyati in huquq tartibi digare barnaoyad, niz istifoda burda meshavad.
  4. Khususiyathoi namudhoi shartnomai kharidu furush (kharidu furushi chakana, mahsulotsupori, mahsulotsupori baroi ehtiyojoti davlati, kontraktatsiya, tamini barq, furushi amvoli gayrimanqul, furushi korkhonaho)-ro, hamin Kodeks va qonunhoi digar muqarrar menamoyand.

 

Moddai 489. Shakli shartnomai kharidu furush

Shartnomai kharidu furushi inshooti gayrimanqul, ba istisnoi holathoe, ki dar qismi 1 moddai 466 hamin Kodeks zikr shudaast, boyad ba tavri notariali tasdiq karda shavad.

Shartnomai kharidu furushi inshooti gayrimanqul boyad mutobiqi moddai 189 hamin Kodeks ba qaydi davlati girifta shavad.

 

Moddai 490. Sharthoi shartnoma oid ba  mol

  1. Tahti mafhumi mol dar shartnomai kharidu furush bo rioyai qoidahoi moddai 141 hamin Kodeks hama guna ashyo qaror giriftanash mumkin ast.
  2. Shartnomai kharidu furush ba moli naqd, inchunin mole ki dar oyanda sokhta shudanash mumkin ast, agar dar hamin Kodeks yo shartnoma tartibi digare peshbini nagardida boshad, basta shudanash mumkin ast.

 

Moddai 491. Uhdadorii furushanda oid ba dodani mol

  1. Furushanda uhdador ast moli dar shartnomai kharidu furush peshbinishudaro ba kharidor dihad.
  2. Agar dar shartnomai kharidu furush tartibi digare peshbini nagardida boshad, furushanda uhdador ast hamzamon bo dodani mol ba kharidor asbobu anjomi marbuti on, inchunin hujjathoi ba on taalluqdoshta (pasporti tekhniki, sertifikati sifat va gayra)- ro, ki qonun yo digar sanadhoi meyorii huquqi yo shartnoma peshbini namudaast, dihad.

 

Moddai 492. Muhlati ijroi uhdadorii supurdani mol

  1. Muhlati az jonibi furushanda ijro kardani uhdadorii ba kharidor supurdani mol tibqi shartnomai kharidu furush va agar shartnoma imkon nadihad, ki in muhlat muayyan karda shavad, tibqi qoidahoi peshbininamudai moddai 335 hamin Kodeks muqarrar karda meshavad.
  2. Shartnomai kharidu furush bo sharti ijroi on dar muhlati qatiyan muayyangardida, agar az shartnoma aniq chunin baroyad, ki hangomi vayron kardani in muhlat kharidor nisbat ba ijroi shartnoma havasmandii khudro az dast medihad, bastashuda etirof megardad.

Furushanda huquq nadorad biduni rozigii kharidor chunin shartnomaro to farorasi yo badi guzashti muhlati dar on muqarrarshuda va  inchunin dar holate, ki kharidor az ijroi shartnoma dast  nakashidaast, ijro kunad.

 

Moddai 493. Lahzai ijroi uhdadorii furushanda oid ba supurdani mol

 

  1. Agar dar shartnomai kharidu furush tartibi digare peshbini nagardida boshad, uhdadorii furushanda oid ba supurdani mol ba kharidor dar lahzai zayl ijroshuda ba hisob meravad:

– ba kharidor yo ba shakhsi az jonibi u zikrgardida supurdani mol, agar dar shartnoma uhdadorii furushanda vobasta ba rasonidani mol peshbini gardida boshad;

– ba ikhtiyori kharidor peshnihod kardani mol, agar mol boyad ba kharidor yo shakhsi zikrnamudai u dar mahalli joygirshavii mol supurda shavad.

Mol hangome ba ikhtiyori kharidor yo shakhsi zikrnamudai u voguzoshta ba hisob meravad, ki agar on bo maqsadi hamin shartnoma bo rohi tamgaguzori, ogohoni, ba kharidor intiqol dodan yo usuli digar daqiq hammonand (identifikatsiya) karda shuda boshad.

  1. Dar holathoe ki az shartnomai kharidu furush uhdadorii furushanda dar mavridi rasonidani mol yo dar mahalli joygirshavii mol dodani on ba kharidor barnaoyad va agar dar shartnoma tartibi digare peshbini nagardida boshad, uhdadorii furushanda az lahzai ba borrason jihati hamlu naql ba kharidor yo tashkiloti aloqa supurdani mol ijrogardida hisobida meshavad.

 

Moddai 494. Uhdadorii furushanda oid ba hifzi  moli furukhtashuda

Hangome ki huquqi molikiyat (huquqi peshburdi khojagidori yo idorai operativi) ba kharidor qabl az supurdani amvol meguzarad, furushanda vazifador ast, to supurdani on amvolro hifz namoyad va ba besifat shudani on roh nadihad.

Agar dar shartnomai bayni tarafho tartibi digare peshbini nagardida boshad, kharidor boyad kharojoti baroi in kor zaruriro ba furushanda jubron namoyad.

 

Moddai 495. Guzashtani tavakkali tasodufan nobud shudani mol

  1. Agar dar shartnomai kharidu furush tartibi digare peshbini nagardida boshad, tavakkali tasodufan nobud shudan yo tasodufan zarar didani mol az lahzae ba kharidor meguzarad, ki mutobiqi qonun yo shartnoma furushanda uhdadorii khudro oid ba supurdani mol ba kharidor ijronamuda mehisobad.
  2. Tavakkali tasodufan nobud shudan yo tasodufan zarar didani mole, ki hangomi dar roh budani on (intiqoli on) furukhta shudaast, agar dar shartnomai tarafho yo ananahoi muomiloti kori tartibi digare peshbini nagardida boshad, az lahzai bastani shartnomai kharidu furush ba kharidor meguzarad.
  3. Sharti shartnoma dar borai on, ki tavakkali tasodufan nobud shudan yo tasodufan zarar didani mol az lahzai ba borrasoni avvalin supurdani on ba kharidor meguzarad, agar dar lahzai bastani shartnoma furushanda medonist yo meboist donad, ki mol nobud shudaast yo zarar didaast, vale ba kharidor ittilo nadodaast, tibqi talabi kharidor az jonibi sud gayriqonuni etirof shudanash mumkin ast.

 

Moddai 496. Uhdadorii furushanda vobasta ba dodani moli az huquqi ashkhosi seyum ozod

  1. Furushanda vazifador ast ba kharidor moli az huquqi hama guna ashkhosi seyum ozodro, ba istisnoi holate ki kharidor rozi shudaast moli doroi garonii huquqi ashkhosi seyumro qabul kunad, suporad.

Az jonibi furushanda ijro nakardani chunin uhdadori, ba istisnoi holathoi isboti on, ki kharidor dar mavridi huquqhoi ashkhosi seyum medonist va yo meboist donad, ba kharidor huquq medihad, ki past kardani arzishi kharidi mol yo bekor kardani shartnomai kharidu furush va jubroni zararro talab namoyad.

  1. Qoidahoi peshbininamudai qismi 1 hamin modda mutanosiban inchunin dar holathoe ki nisbat ba hamin mol dar lahzai supurdani on ba kharidor davoi ashkhosi seyum vujud dosht va kharidor ogoh bud va agar in davoho minbad tibqi tartibi muqarrarshuda haqqoni etirof gardida boshand, istifoda burda meshavand.

 

Moddai 497. Uhdadorihoi  kharidor  va  furushanda dar holathoi peshnihodi davo oid ba kashida giriftani amvol

  1. Agar shakhsi seyum tibqi asoshoi to ijroi shartnomai kharidu furush bamiyonomada ba kharidor dar mavridi kashida giriftani amvol davo arz kunad, kharidor uhdador ast baroi ishtirok dar parvanda furushandaro jalb namoyad va furushanda vazifador ast dar in parvanda ba jonibdorii kharidor baromad kunad.
  2. Az jonibi kharidor baroi ishtirok dar parvanda jalb nakardani furushanda, agar furushanda isbot namoyad, ki dar parvanda ishtirok namuda, u metavonist az kharidor kashida giriftani moli furukhtashudaro peshgiri namoyad, uro az masuliyat dar nazdi kharidor ozod mekunad.
  3. Furushandae, ki az jonibi kharidor baroi ishtirok dar parvanda jalb shudaast, vale dar on ishtirok nakardaast, az huquqi isboti on, ki kharidor parvandaro nodurust pesh mebarad, mahrum karda meshavad.

 

Moddai 498. Masuliyati furushanda hangomi az kharidor kashida giriftani mol

  1. Hangomi az jonibi ashkhosi seyum az kharidor kashida giriftani mol tibqi asoshoe, ki to ijroi shartnomai kharidu furush ba miyon omadaand, ba istisnoi holathoe, ki kharidor oid ba mavjud budani chunin holatho medonist va yo meboist donad, furushanda vazifador ast zarari ba kharidor rasonidashudaro jubron namoyad.
  2. Dar surati az jonibi ashkhosi seyum talab karda giriftani amvoli badastovardai kharidor sozishnomai tarafho dar mavridi az javobgari ozod namudani furushanda yo mahdud kardani on etibor nadorad.

 

Moddai 499. Oqibathoi az jonibi furushanda rad  kardani suporidani mol

  1. Agar furushanda ba kharidor dodani moli furukhtaashro rad namoyad, kharidor huquq dorad az ijroi shartnomai kharidu furush dast kashad va jubroni zararro talab namoyad.
  2. Hangomi dodani ashyoi infirodi muayyanshudaro rad kardani furushanda kharidor huquq dorad nisbat ba furushanda talaboti peshbininamudai moddai 429 hamin Kodeksro peshnihod kunad.

 

Moddai 500. Oqibathoi ijro nakardani uhdadorii dodani asbobu anjom va hujjathoi marbuti mol

Agar furushanda ba kharidor asbobu anjom yo hujjathoi marbuti molro nadihad yo dodani onro, ki boyad mutobiqi qonunho yo shartnoma (qismi 2 moddai 491) anjom dihad rad namoyad, kharidor huquq dorad baroi dodani on muhlati muvofiq muqarrar namoyad.

Dar holate ki agar asbobu anjom yo hujjathoi marbuti mol dar muhlati muqarrarshuda az jonibi furushanda supurda nashavad, agar dar shartnoma tartibi digare peshbini nashuda boshad, kharidor huquq dorad az qabuli mol dast kashad va jubroni zararro talab namoyad.

 

Moddai 501. Tedodi mol

  1. Tedodi moli ba kharidor dodashavanda dar shartnomai kharidu furush boyad bo vohidhoi chenaki dakhldor yo dar shakli puli inikos gardad.
  2. Agar shartnomai kharidu furush imkoniyat nadihad, ki tedodi moli dodashavanda muayyan gardad, shartnoma bastashuda hisobida nameshavad.

 

Moddai 502. Oqibathoi vayron kardani sharthoi shartnoma vobasta ba tedod

  1. Dar surate ki furushanda sharthoi shartnomaro vayron karda, ba kharidor nisbat az tedod kamtar mol dihad, agar dar shartnoma tartibi digare peshbini nagardida boshad, kharidor huquq dorad yo tedodi boqimondai kambudro talab kunad yo az molhoi dodashuda yo az pardokhti mablagi on dast kashad va agar mablagi on pardokhta shuda boshad, bargardonidani mablagi pardokhtashuda va tovoni zararro talab namoyad.
  2. Dar surate ki agar furushanda nisbat ba tedodi dar shartnomai kharidu furush zikrgardida ba kharidor tedodi beshtarro doda boshad, kharidor vazifador ast tibqi tartibi peshbininamudai qismi 1 moddai 519 hamin Kodeks furushandaro ogoh sozad. Agar tedodi mol nisbat ba tedodi dar shartnoma nishon doda shuda ziyod boshad, kharidor huquq dorad in molro qabul kunad va muvofiqi narkhi shartnoma mablagi onro pardozad.

 

Moddai 503. Nav (assortiment)-i molho

  1. Agar tibqi shartnomai kharidu furush dodani mol boyad bo tanosubi muayyan vobasta ba nav, namuna, andoza, rang va digar alomatho (assortiment) surat girad, furushanda vazifador ast ba kharidor molro tibqi nave, ki bayni tarafho muvofiqa shudaast, suporad.
  2. Agar nav (assortiment) dar shartnomai kharidu furush muayyan nashuda boshad va dar shartnoma tartibi muayyan kardani on muqarrar nagardida boshad, vale az mohiyati uhdadori chunin baroyad, ki mol boyad ba kharidor tibqi nav (assortiment) supurda shavad, furushanda huquq dorad ba kharidor, bo nazardoshti talaboti u, ki hangomi bastani shartnoma ba furushanda malum gardida bud, muvofiqi nav (assortiment) mol dihad yo az ijroi shartnoma dast kashad.

 

Moddai 504. Oqibathoi vayron kardani sharthoi vobasta ba nav (assortiment)-i mol

  1. Hangomi az jonibi furushanda tibqi shartnomai kharidu furush dodani mol bo nav (assortiment)-e, ki ba shartnoma mutobiqat namekunad, kharidor huquq dorad az qabul va pardokhti on dast kashad va agar arzishi on pardokhta shuda boshad, bargardonidani mablagi pardokhtashudaro talab namoyad.
  2. Agar furushanda dar barobari mole, ki nav (assortiment)-i on ba shartnomai kharidu furush muvofiq ast, ba kharidor moli khilofi sharthoi shartnoma oid ba nav (assortiment)-ro suporad, kharidor huquq dorad muvofiqi salohdidi khud:

– molhoi ba sharti shartnoma oid ba nav (assortiment) muvofiqro qabul namoyad va az molhoi digar dast kashad;

– az hamai molhoi dodashuda dast kashad;

– ivaz namudani molhoi ba sharti nav (assortiment)-i mol va  molhoi ba nav (assortiment)-i peshbininamudai shartnoma muvofiq nabudaro talab namoyad;

– tamomi molhoi dodashudaro qabul kunad.

  1. Hangomi raddi qabuli molhoi nav (assortiment)-ashon ba sharthoi shartnomai kharidu furush nomuvofiq yo peshnihodi talab oid ba ivaz namudani molhoe, ki ba sharti nav (assortiment) muvofiq nameboshand, kharidor hamchunin huquq dorad az pardokhti onho dast kashad va agar arzishi onho pardokhta shuda boshad, bargardonidani mablagi pardokhtashudaro talab namoyad.
  2. Molhoe, ki ba sharthoi shartnomai kharidu furush oid ba nav (assortiment) muvofiq nestand, agar kharidor dar muhlati muvofiqi badi giriftani on ba furushanda dar borai raddi qabuli onho ittilo nadihad, qabulgardida ba hisob meravad.
  3. Agar kharidor az molhoi nav (assortiment)-ashon ba sharthoi shartnomai kharidu furush nomuvofiq dast nakashad, u vazifador ast arzishi onhoro tibqi narkhi bo furushanda muvofiqashuda pardozad.

 

Moddai 505. Sifati mol

  1. Furushanda boyad ba kharidor molero, ki sifati on ba talaboti shartnomai kharidu furush yo odatan baroi hamin maqsad istifodai chunin mol muvofiq ast, dihad.
  2. Hangomi tibqi namuna va (yo) tibqi tasvir (tavsif) furukhtani mol furushanda vazifador ast ba kharidor molero dihad, ki ba namuna va (yo) tasvir (tavsif) muvofiq ast.
  3. Agar tibqi tartibi muqarrarnamudai qonun nisbat ba sifati moli furukhtashavanda talaboti hatmi peshnihod gardida boshad, dar in surat furushandae, ki faoliyati sohibkoriro anjom medihad, vazifador ast ba kharidor moli ba in talabot muvofiqro suporad.

Mutobiqi sozishnomai bayni furushanda va kharidor nisbat ba mole, ki ba talaboti hatmii tibqi tartibi muqarrarnamudai qonun peshbinishuda javobgu meboshad, moli doroi talaboti balandtar doda shudanash mumkin ast.

 

Moddai 506. Kafolati sifat

  1. Mole, ki furushanda uhdador ast ba kharidor dihad, dar lahzai suporidan ba kharidor, agar dar shartnomai kharidu furush lahzai digari muayyan kardani mutobiqati molho ba in talabot peshbini nagardida boshad, boyad ba talaboti peshbininamudai moddai 505 hamin Kodeks mutobiq boshad.
  2. Dar surate ki agar dar shartnomai kharidu furush az jonibi furushanda dodani kafolati sifati mol peshbini gardida boshad, furushanda vazifador ast ba kharidor molero dihad, ki ba talaboti dar shartnoma muqarrar gardida (muhlati kafolat) muvofiqat namoyad.
  3. Kafolati sifat, agar dar shartnomai kharidu furush tartibi digare peshbini nagardida boshad, inchunin baroi hamai juzhoi tarkibi on (asbobu anjom) doda meshavad.

 

Moddai 507. Tartibi bahisobgirii muhlati kafolat

  1. Muhlati kafolat, agar dar shartnomai kharidu furush tartibi digare peshbini nagardida boshad, az lahzai ba kharidor supurdani mol (moddai 491) ba hisob girifta meshavad.
  2. Agar kharidor az imkoniyati istifodai moli tibqi shartnoma ba on muhlati kafolat muqarrarshuda vobasta ba holathoi marbut ba furushanda mahrum gardida boshad, muhlati kafolat to lahzai az jonibi furushanda raf nashudani holathoi dakhldor, jarayon nameyobad ba sharte, ki  furushanda oidi norasoihoi mol bo tartibi muqarrar kardai moddai 519 hamin Kodeks ogoh karda boshad.
  3. Agar dar shartnomai kharidu furush tartibi digare peshbini nagardida boshad, muhlati kafolat ba asbobu anjomi tarkibi ba muhlati kafolat ba asbobu anjomi asosi barobar donista shuda, hamzamon az ruzi muhlati kafolati asbobu anjomi asosi jarayon megirad.
  4. Hangomi ivaz namudani mol (asbobu anjomi tarkibi) jarayoni muhlati kafolat az nav ogoz meyobad.

 

Moddai 508. Muhlati korshoyamii mol

Tibqi qonunho, digar sanadhoi meyori, talaboti hatmii namuna (standart)-hoi davlati yo digar qoidahoi hatmi metavonad muhlate muqarrarkarda shavad, ki bo guzashti on mol baroi tibqi tainot istifoda burda shudanash kornoshoyam etirof  gardad (muhlati korshoyami).

 

Moddai 509. Ba hisobgirii muhlati korshoyamii mol

Muhlati korshoyamii mol bo davrai vaqte, ki az ruzi istehsoli on ba hisob girifta shuda, dar jarayoni on mol baroi istifoda korshoyam meboshad yo bo sanae, ki to faro rasidani on mol baroi istifoda korshoyam ast, muayyan karda meshavad.

 

Moddai 510. Taftishi sifati mol

  1. Taftishi sifati mol mutobiqi qonunho, digar sanadhoi huquqi, talabothoi hatmii namuna (standart)-i davlati yo shartnoma anjom doda meshavad.

Dar holathoe, ki agar namuna (standart)-hoi davlati, digar sanadhoi meyorii huquqi oid ba namuna (standartizatsiya) vobasta ba taftishi sifat talaboti hatmi peshbini karda boshand, taftishi sifat boyad mutobiqi talaboti dar onho zikrgardida anjom doda shavad.

  1. Agar tibqi tartibi muqarrarnamudai qismi 1 hamin modda, sharti taftishi sifat peshbini nagardida boshad, dar on surat taftishi sifat boyad mutobiqi ananoti muomiloti kori yo sharthoi digari taftishi odatan istifodashavanda nisbat ba mole, ki tibqi shartnoma boyad supurda shavad, surat megirad.
  2. Agar qonunho, talaboti hatmii namuna (standart)-hoi davlati, digar sanadhoi meyori oid ba namuna (standartizatsiya) yo shartnoma uhdadorii furushandaro oid ba taftishi sifati moli ba kharidor furukhtashavanda (ozmoish, tashkhis, aznazarguzaroni (muoina)) va gayra peshbini namuda boshand, furushanda boyad mutobiqi talabi kharidor dalelhoi anjom doda shudani taftishi sifati molro peshnihod namoyad.
  3. Taftishi sifati mol az jonibi furushanda va kharidor boyad tahti hamon yak sharoit anjom doda shavad.

 

Moddai 511. Oqibathoi dodani moli doroi  sifati nomatlub

  1. Agar norasoihoi mol az jonibi furushanda qaydu shart nashuda boshad, kharidore, ki ba u moli sifatan nomatlub doda shudaast, huquq dorad bo intikhobi khesh az furushanda talab namoyad, ki:

– ba andozai munosib narkhi furushro past kunad;

– roygon, dar muhlathoi muvofiq norasoihoi molro bartaraf namoyad;

– kharojoti vobasta ba rafi norasoihoi molro jubron namoyad.

  1. Dar surati mohiyatan vayron kardani talabot nisbat ba sifati mol (oshkor namudani norasoihoi rafnopazir, norasoihoe, ki biduni kharojoti beandoza yo masrafi vaqt bartaraf kardani onho gayriimkon ast, yo chandin marotiba oshkor gardidast yo badi bartaraf namudan boz takror meyobad va digar norasoihoi monand) kharidor huquq dorad tibqi salohdidi khesh:

– az ijroi shartnomai kharidu furush dast kashad va bargardonidani mablagi baroi kharidorii mol masrafshudaro talab namoyad;

– ivaz namudani molro bo moli doroi sifati matlubi ba shartnoma muvofiq talab namoyad.

  1. Dar surati sifatan nomatlub budani qismi mole, ki ba majmu (komplekt)-i mol (moddai 515) shomiland, kharidor metavonad nisbat ba chunin mol huquqhoi peshbininamudai qismhoi 1 va 2 hamin moddaro istifoda barad.

 

Moddai 512. Norasoihoi mol, ki baroi on furushanda javobgar ast

  1. Furushanda baroi norasoihoi mol javobgar ast agar kharidor isbot karda tavonad, ki norasoihoi mol to ba kharidor dodani on yo bo sababhoi to in lahza ba miyonomada faro rasidaand.
  2. Furushanda nisbat ba mole, ki baroi on kafolat dodaast, agar isbot karda natavonad, ki norasoihoi mol badi ba kharidor dodani on dar natijai az jonibi kharidor rioya nakardani qoidahoi istifodai mol yo nigahdosht yo tasiri ashkhosi seyum yo quvvai rafnopazir ba miyon omadaast, javobgar meboshad.

 

Moddai 513. Muhlati oshkor namudani norasoihoi  moli dodashuda

  1. Agar dar qonunho yo shartnomai kharidu furush tartibi digare peshbini nagardida boshad, kharidor huquq dorad vobasta ba norasoihoi mol, ba sharte in norasoiho dar muhlathoi muayyannamudai hamin modda oshkor karda shuda boshand, talabot arz namoyad.
  2. Agar ba mol muhlati kafolat yo muhlati korshoyami muqarrar nagardida boshad, az jonibi kharidor talaboti vobasta ba norasoiho ba sharte arz karda meshavad, ki agar norasoihoi mol dar muhlati muvofiq, vale dar zarfi du sol az ruzi ba kharidor dodani mol oshkor gardidaast va agar qonun yo shartnomai kharidu furush muhlati beshtarero peshbini nakarda boshand. Muhlat baroi oshkor kardani norasoihoi mole, ki boyad intiqol doda shavad yo tahti irsoli pochta qaror girad, az ruzi dar mahalli tainot giriftani mol ba hisob girifta meshavad.
  3. Agar baroi mol muhlati kafolat muqarrar gardida boshad, kharidor huquq dorad hangomi oshkor namudani kambudii vobasta ba norasoii mol dar jarayoni muhlati kafolat talabot arz namoyad.

Agar dar shartnomai kharidu furush ba asbobu anjomi tarkibi nisbat ba asbobu anjomi asosi muhlati kutohtari kafolat muqarrar gardida boshad, kharidor huquq dorad hangomi dar jarayoni muhlati kafolati asbobu anjomi asosi oshkor namudani norasoi vobasta ba norasoihoi majmui tarkibi talabot arz kunad.

Agar dar shartnomai kharidu furush ba asbobu anjomi takmili nisbat ba asbobu anjomi asosi muhlati beshtari kafolat muqarrar gardida boshad va norasoihoi asbobu anjomi takmili, sarfi nazar az guzashti muhlati kafolat ba asbobu anjomi asosi, dar jarayoni muhlati kafolat oshkor  gardida boshand, kharidor huquq dorad oid ba norasoii mol shikoyat arz kunad.

  1. Nisbat ba moli baroi on muhlati korshoyami muqarrargardida kharidor huquq dorad oid ba norasoii mol, agar on dar jarayoni muhlati korshoyami oshkor gardida boshad, talabot arz kunad.
  2. Agar kharidor norasoii molro badi guzashti muhlati kafolat yo muhlati korshoyami oshkor namuda boshad va agar isbot karda tavonad, ki norasoii mol to ba kharidor dodani on yo bo sababhoi to in lahza farorasida ba miyon omadaand, furushanda javobgariro ba zimma dorad.

 

Moddai 514. Mukammalii mol

  1. Furushanda uhdador ast ba kharidor molero dihad, ki ba sharthoi shartnomai kharidu furush oid ba mukammalii mol muvofiq meboshad.
  2. Hangomi dar shartnomai kharidu furush muayyan karda nashudani mukammalii mol, furushanda vazifador ast ba kharidor molero furushad, ki mukammalii on tibqi ananahoi muomiloti kori yo talaboti digari odatan peshnihodshavanda muayyan megardad.

 

Moddai 515. Majmu (komplekt)-i mol

  1. Agar shartnomai kharidu furush uhdadorii furushandaro ba kharidor dar majmu (komplekt) dodani nomgui muayyani mol peshbini karda boshad, uhdadori az lahzai ba kharidor dodani hamai mole, ki ba majmu (komplekt) dokhil gardidaand, ijroshuda ba hisob meravad.
  2. Agar dar shartnomai kharidu furush tartibi digare peshbini nagardida boshad va az mohiyati uhdadori barnaoyad, furushanda vazifador ast ba kharidor hamzamon hamai molhoi ba majmu taalluqdoshtaro suporad.

 

Moddai 516. Oqibati dodani molhoi gayrimajmu  (gayrikomplekt)

  1. Dar surati dodani molhoi gayrimajmu (gayrikomplekt) (moddai 514) kharidor huquq dorad tibqi intikhobi khud az furushanda talab namoyad, ki:

– yo mutanosiban narkhro past kunad;

– yo dar muhlathoi muvofiq molro mukammal namoyad.

  1. Agar furushanda dar muhlathoi muvofiq talabi kharidorro dar mavridi mukamal namudani mol ijro nakunad, kharidor huquq dorad tibqi ikhtiyori khud:

– yo moli nomukammalro ba moli mukammal ivaz namoyad;

  • yo az ijroi shartnomai kharidu furush dast kashad va bargardonidani mablagi baroi onho pardokhtashuda, inchunin jubroni zararro talab namoyad.
  1. Oqibathoi peshbininamudai qismi 1 hamin modda, agar dar shartnomai kharidu furush tartibi digare peshbini nagardida boshad va az mohiyati uhdadori barnaoyad, inchunin dar holathoi az jonibi furushanda vayron kardani uhdadorii ba kharidor supurdani majmui mol (moddai 515) istifoda burda meshavad.

 

Moddai 517. Zarf va borpech

  1. Agar dar shartnomai kharidu furush tartibi digare peshbini nagardida boshad va az mohiyati uhdadori barnaoyad, furushanda uhdador ast ba kharidor molro, ba istisnoi molhoe, ki muvofiqi khosiyati khud zarf va (yo) borpechro taqozo namekunand, dar zarf va (yo) tahti borpech dihad.
  2. Agar dar shartnomai kharidu furush talabot nisbat ba zarf yo borpech muayyan nagardida boshad, mol boyad bo usuli odatan baroi chunin nav muqarrarshuda dar zarf joygir yo borpech karda shavad va dar surati nabudani chunin imkon bo usule, ki hangomi hamlu naql hifzi chunin navi molro dar sharoiti muqarrarii nigahdosht va intiqol tamin menamoyad.
  3. Agar tibqi tartibi muqarrarnamudai qonun nisbat ba zarf va (yo) borpech talaboti hatmi peshbini gardida boshad, dar on surat furushandae, ki faoliyati sohibkoriro anjom medihad, vazifador ast ba kharidor molro dar zarf va (yo) tahti borpeche, ki ba in talabot javobgu meboshad, suporad.

 

Moddai 518. Oqibathoi biduni zarf va (yo) borpech yo dar zarf va (yo) tahti borpech  nomatlub dodani mol

Dar holathoe ki agar molhoi dar zarf joygirshavanda va (yo) borpechdoshta ba kharidor biduni zarf va (yo) borpech yo dar zarf va yo tahti borpechi nomatlub doda meshavad, agar az uhdadori yo khosiyati mol tartibi digare barnaoyad, kharidor huquq dorad az furushanda dar zarf joy dodan yo borpech kardani mol yo ivaz namudani zarf va (yo) borpechi nomatlubi molro talab namoyad.

Dar barobari ba furushanda arz namudani talabi zikrgardida kharidor huquq dorad nisbat ba u inchunin digar talabotero, ki az dodani molhoi doroi sifati nomatlub (moddai 511) barmeoyand, arz kunad.

 

Moddai 519. Ogoh namudani furushanda dar khususi nomatlub ijro kardani  shartnomai kharidu furush

  1. Kharidor vazifador ast dar muhlathoi muqarrar namudai qonunho yo shartnomai kharidu furush va agar chunin muhlat muqarrar nagardida boshad dar muhlathoi muvofiqi minbada, ki chunin vayron kardani sharthoi dakhldori shartnoma vobasta ba khususiyat va tainoti mol boyad oshkor gardad, furushandaro dar mavridi vayron kardani shartnomai kharidu furush vobasta ba tedod, nav (assortiment), sifat, mukammali, zarf va (yo) borpech ogoh sozad.
  2. Dar surati az jonibi kharidor ijro nakardani uhdadorihoi zikrgardida furushanda, agar isbot karda tavonad, ki on boisi imkonpazirii talaboti dakhldori kharidor gardidaast yo baroi furushanda boisi kharojoti nomutanosibe meshavad, ki dar muqoisa bo kharojoti u hangomi sari vaqt oid ba vayron karda shudani sharthoi shartnoma ogoh budanash masraf megardid, huquq dorad purra yo qisman qone namudani talaboti dakhldori kharidorro rad namoyad.
  3. Agar furushanda medonist yo meboist donad, ki molhoi ba kharidor dodashuda ba sharthoi shartnomai kharidu furush muvofiq nestand, u huquq nadorad ba ijro nashudani uhdadorihoi baroi kharidor peshbininamudai qismi 1 hamin modda istinod kunad.

 

Moddai 520. Uhdadorii kharidor oid ba  qabuli mol

  1. Kharidor uhdador ast moli ba u dodashudaro, ba istisnoi holathoe, ki u huquq dorad ivaz namudani molro talab kunad yo az ijroi shartnomai kharidu furush dast kashad, qabul kunad.
  2. Dar holathoe ki kharidor bo vayron kardani qonunho yo shartnomai kharidu furush molro qabul namekunad yo qabuli onro rad menamoyad, furushanda huquq dorad az kharidor qabuli molro talab kunad yo az ijroi shartnoma dast kashad.

 

Moddai 521. Uhdadorii kharidor oid ba pardokhti narkh

  1. Kharidor uhdador ast molro tibqi narkhe, ki muvofiqi qoidahoi moddai 456 hamin Kodeks muayyan karda meshavad, pardozad.
  2. Hangomi vobasta ba vazni mol muqarrar gardidani narkh, agar dar shartnomai kharidu furush tartibi digare peshbini nagardida boshad, on tibqi vazni kholis muayyan karda meshavad.
  3. Agar shartnomai kharidu furush peshbini namoyad, ki narkhi mol boyad vobasta ba nishondihandahoe, ki narkhi molro qaydu shart menamoyand (arzishi asli, kharojot va gayra) tagyir yobad, vale hamzamon tariqi az nav arzyobi namudani narkh muayyan nagardida boshad, narkh bo nazardoshti mutanosibii in nishondihandaho dar lahzai ijroi uhdadori vobasta ba dodani mol muayyan karda meshavad.

Qoidahoi peshbininamudai hamin qism, agar hamin Kodeks, digar sanadhoi qonuni tartibi digare muqarrar nakarda boshand yo az mohiyati uhdadori barnaoyad, istifoda burda meshavand.

Moddai 522. Pardokhti mol

  1. Agar az sharthoi shartnoma va qonunho uhdadorii dar muhlati muayyan pardokhtani arzishi mol barnaoyad, kharidor vazifador ast arzishi onro badi dodani mol az jonibi furushanda yo dodani hujjathoi ikhtiyordori ba in mol biduni takhir pardozad.
  2. Agar dar shartnomai kharidu furush tamdidi pardokhti arzishi moli dodashuda peshbini nagardida boshad, kharidor vazifador ast ba furushanda mablagro vobasta ba hajmi purrai moli dodashuda pardozad.
  3. Agar kharidor sari vaqt arzishi moli tibqi shartnomai kharidu furush dodashudaro napardozad, furushanda huquq dorad bo intikhobi khud pardokhti arzishi mol va pardokhti foizhoro vobasta ba istifodai vositahoi pulii gayr (begona) (moddai 426) talab namoyad.
  4. Agar kharidor khilofi shartnomai kharidu furush az qabuli mol va pardokhti arzishi on dast kashad, furushanda huquq dorad bo intikhobi khud pardokhti arzishi molro talab kunad yo az ijroi shartnoma dast kashad.

 

Moddai 523. Peshpardokhti mol

  1. Dar holathoe ki agar dar shartnomai kharidu furush uhdadorii kharidor dar mavridi to az jonibi furushanda dodani mol purra yo qisman pardokhtani arzishi mol (peshpardokht) peshbini gardida boshad, kharidor vazifador ast dar muhlathoi muqarrarnamudai shartnoma va agar dar shartnoma chunin muhlat muqarrar nagardida boshad, dar muhlathoi tibqi moddai 335 hamin Kodeks muayyangardida, pardozad.
  2. Dar surati uhdadorihoi peshbininamudai shartnomai kharidu furushro dar khususi peshpardokhti arzishi mol ijro nakardani kharidor qoidahoi peshbininamudai moddai 353 hamin Kodeks tatbiq karda meshavad.
  3. Dar holathoe ki agar furushanda mablagi peshpardokhtro girifta, uhdadorii khudro vobasta ba dodani mol (moddai 492) anjom nadihad, kharidor huquq dorad dodani molhoi arzishashon pardokhtashuda yo bargardonidani peshpardokhti baroi molhoi az jonibi furushanda dodanashudaro bo hisob kardani foiz az ruze, ki meboist dodani mol surat girad, to ruzi dodani mol ba kharidor yo ba u bargardonidani peshpardokht, talab kunad.
  4. Dar shartnoma uhdadorii furushanda oid ba pardokhti foiz ba mablagi peshpardokht az lahzai az kharidor giriftani in mablag peshbini shudanash mumkin ast.

 

Moddai 524. Pardokhti molhoe, ki ba kredit  furukhta shudaast

  1. Dar holate ki tibqi shartnomai kharidu furush pardokhti mol pas az muddati muayyani badi dodani on ba kharidor (furushi mol ba kredit) peshbini shudaast, kharidor boyad pardokhtro dar muhlati dar shartnoma peshbinigardida va agar chunin muhlat dar shartnoma peshbini nagardida boshad, dar muhlathoi mutobiqi moddai 335 hamin Kodeks muayyanshuda pardozad.
  2. Dar holati az jonibi furushanda ijro nagardidani uhdadorii dodani mol qoidahoi peshbininamudai moddai 353 hamin Kodeks istifoda burda meshavand.
  3. Dar surate ki agar kharidori molro girifta uhdadoriashro vobasta ba pardokhti arzishi mol ijro nanamoyad, furushanda huquq dorad pardokhti mol yo bargardonidani molhoi pardokhtashudaro talab namoyad.

Agar dar shartnoma tartibi digare peshbini nagardida boshad, dar holathoi dar muhlati muayyangardida az jonibi kharidor ijro nakardani uhdadoriho oid ba pardokhti moli dodashuda, az ruze ki mol meboist pardokhta shavad to ruzi pardokhti on az jonibi kharidor, ba mablagi muhlatash guzaronidashuda mutobiqi moddai 426 hamin Kodeks boyad foiz supurda shavad.

  1. Dar shartnoma uhdadorii kharidor dar mavridi az ruzi giriftani mol supurdani foize, ki ba narkhi mol mutanosib meboshad, peshbini karda shudanash mumkin ast.
  2. Furushi mol ba kredit tibqi narkhhoi dar ruzi furush amalkunanda anjom doda meshavad. Tagyiryobii minbadai narkh ba molhoi ba kredit furukhtashuda, agar dar qonun tartibi digare peshbini nagardida boshad, boisi hisobu kitobi nav namegardad.

 

Moddai 525. Bastani shartnomai kharidu furush bo kredit

Shartnomai bo kredit furukhtani mol bo sharti pardokhti davra ba davra, agar dar on hamzamon bo digar sharthoi muhimi shartnomai kharidu furush narkhi mol, tartib, muhlat va andozai pardokht zikr gardida boshad, bastashuda etirof megardad.

 

Moddai 526. Sugurtai mol

  1. Agar dar shartnomai kharidu furush uhdadorii furushanda yo kharidor dar mavridi sugurtai mol peshbini gardida, vale dar ayni zamon sharthoi sugurta va mablagi haddi aqale, ki ba on mol sugurta karda meshavad, zikr nagardida boshad, mablagi jubroni sugurta, ki shartnomai sugurta peshbini namudaast, nametavonad az arzishi mol kamtar boshad.
  2. Hangomi az jonibi tarafi anjomdihandai sugurta tibqi sharthoi shartnoma anjom nadodani sugurta tarafi digar huquq dorad molro sugurta namuda, az tarafi masul jubroni kharojoti vobasta ba sugurtaro talab namoyad yo az ijroi uhdadori dast kashad.

 

Moddai 527. Nigoh doshtani huquqi  molikii furushanda

  1. Hangomi dar shartnomai kharidu furush peshbini gardidani on, ki huquqi moliki ba moli ba kharidor dodashuda to pardokhti on yo faro rasidani digar holatho ba furushanda nigoh doshta meshavad, agar dar qonun yo shartnoma tartibi digare peshbini nagardida boshad yo az tainot va khosiyati mol barnaoyad, kharidor huquq nadorad to lahzai ba u guzashtani huquqi moliki molro begona namoyad yo ba tavri digar onro ikhtiyordori kunad.
  2. Dar holathoi dar muhlati peshbininamudai shartnoma pardokhta nashudani moli dodashuda yo holathoi digare, ki vobasta ba on huquqi moliki ba kharidor meguzarad faro namerasand, agar dar shartnoma tartibi digare peshbini nagardida boshad, furushanda huquq dorad az kharidor bargardonidani molro talab namoyad.

 

2. Kharidu furushi chakana

 

Moddai 528. Shartnomai kharidu furushi chakana

  1. Tibqi shartnomai kharidu furushi chakana furushandae, ki faoliyati sohibkoriro oid ba furushi chakanai mol anjom medihad, uhdador meshavad ba kharidor molhoero dihad, ki odatan baroi istifodai shakhsi, manzili yo digar navi istifoda tain gardidaast.
  2. Shartnomai kharidu furushi chakana ommavi (moddai 458) meboshad.

 

Moddai 529. Ofertai ommavii mol

  1. Peshnihodi mol, ki tamomi sharthoi muhimi shartnomai kharidu furushi chakanai moli dar reklamai mol, fehrast (katalog) zikrgardidaro dar bar giriftaast, inchunin digar navi tasviri mol, ki ba doirai nomuayyani ashkhos nigaronida shudaast, ofertai ommavi etirof karda meshavad (bandi 2 moddai 469).
  2. Ba tamosho guzoshtan, namoishi namunahoi mol yo dodani malumot oid ba molhoi furushi (tasvir, fehrastho, aksho va gayra) dar mahalli furushi mol, sarfi nazar az on, ki oyo narkh va digar sharthoi muhimi shartnomai kharidu furush zikr gardidaast yo na, ba istisnoi holathoe ki furushanda baroi furush tain nagardidani molhoi dakhldorro daqiq muayyan kardaast, ofertai ommavi etirof karda meshavad.

 

Moddai 530. Ba kharidor peshnihod namudani  malumot oid ba mol

  1. Furushanda vazifador ast ba ikhtiyori kharidor oid ba moli baroi furush peshnihodgardida malumoti zaruri va sahehro guzorad, ki ba talaboti dakhldori muqarrarnamudai qonun, digar sanadhoi huquqi yo odatan dar savdoi chakana peshnihodshavandai vobasta ba muhtavo va usuli peshnihodi on muvofiq meboshad.
  2. Kharidor huquq dorad to bastani shartnoma molro az nazar guzaronad va agar in vobasta ba khosiyati mol istisno nagardida boshad va khilofi qoidahoi dar savdoi chakana qabulgardida naboshad, dar hozirii u anjom dodani sanjishi khosiyati mol yo namoishi istifodai molro talab kunad.
  3. Agar ba kharidor imkoniyati betakhir, dar mahalli furush ba dast ovardani malumot oid ba mol, ki dar qismhoi 1 va 2 hamin modda zikr gardidaast, faroham ovarda nashuda boshad, u huquq dorad az furushanda jubroni zarari vobasta ba sarkashii beasos az bastani shartnomai kharidu furushi chakana (qismi 4 moddai 477) ba u rasonidashudaro talab namoyad va agar shartnoma basta shuda boshad, dar muhlati muvofiq az ijroi shartnoma dast kashad, bargardonidani mablagi baroi mol pardokhtashuda va jubroni digar zararro talab namoyad.

 

Moddai 531. Furushi mol bo istifodai avtomatho

  1. Dar holathoe ki furushi mol bo istifodai avtomatho surat megirad, sohibi avtomat uhdador ast ba kharidoron bo usuli dar avtomat joygir namudani ittiloot oid ba furushandai mol yo bo usuli digar nomi furushanda (nomi firmavi), mahalli joygirshavii on, nizomi kor, inchunin oid ba amale, ki kharidoron baroi giriftani mol hatman anjom dihand, malumot peshkash namoyad.
  2. Shartnomai kharidu furushi chakana bo istifodai avtomatho az lahzai az jonibi kharidor anjom dodani amale, ki baroi kharidani mol zarur meboshad, bastashuda hisobida meshavad.
  3. Agar ba kharidor moli arzishash pardokhtashuda doda nashavad, furushanda vazifador ast favran ba kharidor dastras shudani molro tamin namoyad yo mablagi pardokhtai uro bargardonad. Dar surati ijro nakardani in uhdadori kharidor huquq dorad az furushanda jubroni zarari rasonidashudaro talab namoyad.

 

Moddai 532. Shartnomai bo sharti ba kharidor  rasonidani mol

  1. Dar holathoe ki shartnomai kharidu furushi chakana bo sharti ba kharidor rasonidani mol basta shudaast, furushanda vazifador ast, ki dar muhlathoi muqarrarnamudai shartnoma molro ba mahalli zikrnamudai kharidor va agar mahalli supurdani molro kharidor zikr nakarda boshad, ba mahalli istiqomati shahrvand yo mahalli joygirshavii shakhsi huquqi, ki kharidor meboshad, rasonad.
  2. Shartnomai kharidu furushi chakana, agar qonunho yo shartnoma tartibi digarero peshbini nakarda boshand yo az mohiyati uhdadori barnaoyad, az lahzai ba kharidor va dar surati nabudani u ba har shakhsi peshnihodkardai kvitansiya yo digar sanadi tasdiqkunandai bastani shartnoma yo ba rasmiyat darovardani supurdani mol az jonibi furushanda ijrogardida hisobida meshavad.

 

Moddai 533. Shartnoma bo sharti az jonibi kharidor baroi muhlati muayyan giriftani mol

  1. Tarafho metavonand bo sharti az jonibi kharidor baroi muhlati muayyan giriftani mol, ki dar jarayoni on in mol ba digar kharidor furukhta nameshavad, shartnomai kharidu furushi chakana bandand.
  2. Agar dar shartnoma tartibi digare peshbini nagardida boshad, hozir nashudani kharidor yo dar muhlati muqarrarnamudai shartnoma baroi giriftani mol anjom nadodani digar amali zaruriro furushanda metavonad hamchun az jonibi kharidor rad namudani ijroi shartnoma arzyobi namoyad.
  3. Kharojoti ilovagii furushanda vobasta ba tamini dodani mol ba kharidor dar muhlati muayyannamudai shartnoma, agar dar qonun yo shartnoma tartibi digare peshbini nagardida boshad, ba arzishi mol zam karda meshavad.

Moddai 534. Furushi mol tibqi namunaho

  1. Tarafho metavonand oid ba furushi mol tibqi namuna (tasvir, fehrast va gayra) shartnomai kharidu furushi chakanaro ba imzo rasonand.
  2. Agar dar qonun yo shartnoma tartibi digare peshbini nagardida boshad, chunin shartnoma az lahzai rasidani bor ba mahalli dar shartnoma zikrgardida va agar mahalli dodani mol dar shartnoma zikr nagardida boshad, az lahzai rasonidani bor ba joi istiqomati shahrvand yo mahalli joygirshavii shakhsi huquqi ijrogardida hisobida meshavad.
  3. Kharidor, bo sharti ba furushanda jubron namudani kharojoti muvofiqe, ki bo anjom dodani amali dakhldor oid ba ijroi shartnoma sarf namudaast, metavonad to dodani mol az ijroi shartnomai kharidu furushi chakana dast kashad.

 

Moddai 535. Arzish va pardokhti mol

  1. Kharidor, agar dar qonunho tartibi digare peshbini nagardida boshad va az mohiyati uhdadori barnaoyad, uhdador ast pardokhti molro muvofiqi narkhe, ki furushanda hangomi bastani shartnomai kharidu furushi chakana elon namudaast, pardozad.
  2. Dar holate ki shartnomai kharidu furushi chakana peshpardokhti molro (moddai 523) peshbini namudaast, agar dar shartnomai bayni tarafho tartibi digare peshbini nagardida boshad, az jonibi kharidor dar muhlati muqarrarnamudai shartnoma napardokhtani arzishi mol hamchun az jonibi kharidor rad namudani shartnoma etirof karda meshavad.
  3. Nisbat ba shartnomahoi kharidu furushi chakana bo kredit, az jumla bo sharti az jonibi kharidor davra ba davra pardokhtani arzishi mol, qoidahoi peshbininamudai moddai 525 hamin Kodeks boyad tatbiq karda nashavand.

 

Moddai 536. Ivaz kardani moli doroi sifatan  matlub

  1. Kharidor huquq dorad dar jarayoni chordah ruz az lahzai ba u dodani moli gayriozuqavori, agar furushanda muhlati beshtarero elon nakarda boshad, moli kharidaashro dar mahalli kharid yo joyhoi digare, ki furushanda elon kardaast, ba moli yakkhelai doroi andozai digar, nav, hajm, tarz, rang, takmil (komplektatsiya)-i digar va gayra ivaz kunad va dar surati farqiyati narkh bo furushanda hisobbarobarkunii zaruriro anjom dihad.

Agar furushanda baroi ivaz moli zaruriro nadoshta boshad, kharidor huquq dorad moli kharidaashro bargardonad va mablagi pardokhtaashro pas girad.

Talabi kharidor dar mavridi ivaz yo bargardonidani mablag, agar mol istifoda nashuda boshad, khosiyati istemoli khudro gum nakarda boshad, doroi dalelhoe boshad, ki az hamin furushanda kharida shudaast, boyad az jonibi furushanda qone gardonida shavad.

  1. Nomgui molhoe, ki tibqi asoshoi dar hamin modda zikrgardida ivaz yo bargardonida nameshavand, muvofiqi tartibi muayyannamudai qonunho muqarrar karda meshavad.

 

Moddai 537. Huquqi kharidor dar holathoi ba u furukhtani moli sifatan nomatlub

  1. Kharidore, ki ba u moli sifatan nomatlub furukhta shudaast va agar norasoihoi on bo furushanda qaydu shart nagardida boshand, huquq dorad bo intikhobi khud talab kunad:

– moli sifatan nomatlubro bo moli khushsifat ivaz namoyad;

– biduni takhir, roygon norasoihoro bartaraf sozad;

– jubroni kharojoti vobasta ba bartaraf namudani norasoihoro pardozad;

– mutanosiban narkhi kharidro past kunad.

Kharidor huquq dorad dar surati mohiyatan vayron kardani talaboti sifat nisbat ba moli az nigohi tekhniki murakkab va garonarzish (qismi 2 moddai 511) ivaz kardani onro talab namoyad.

  1. Dar surati oshkor namudani norasoihoi mole, ki khosiyati on imkoniyat namedihad in norasoiho raf karda shavand (molhoi ozuqavori, mahsuloti khimiyavii maishi va gayra) kharidor huquq dorad bo intikhobi khud bo moli khushsifat ivaz namudani chunin mol yo mutanosiban past kardani narkhi furushro talab namoyad.
  2. Bar zammi arzu talaboti dar qismhoi 1 va 2 hamin modda zikrgardida kharidor huquq dorad moli sifatan nomatlubro ba furushanda bargardonda, inchunin dodani mablagi pardokhtashuda va jubroni digar zararro talab kunad.

Hangomi bargardonidani mablagi kharidor, ki baroi mol pardokhta shuda bud, furushanda huquq nadorad az on mablagero, ki dar natijai purra yo qisman istifoda shudani mol, az dast dodani sifati moli va gayra boisi past gardidani narkhi on gashtaast, nigoh dorad.

 

Moddai 538. Jubroni farqi narkh hangomi ivazi mol, past kardani narkhi kharid va bargardonidani moli sifatan nomatlub

  1. Hangomi ivazi moli besifat ba moli muvofiqi shartnomai kharidu furushi chakana sifatan matlub furushanda huquq nadorad jubroni farqiyati narkhi moli dar shartnoma muqarrarshuda va narkhi moli hangomi ivazi mol yo hangomi barovardani qarori sud dar khususi ivaz namudani mol mavjudbudaro talab kunad.
  2. Hangomi ivazi moli besifat ba moli shabeh, vale moli az jihati andoza, shakl va nav va gayra farqkunanda farqi bayni arzishi moli ivazshavanda dar lahzai ivazi mol va narkhi moli bar ivazi moli besifat dodashavanda boyad pardokhta shavad.

Agar talabi kharidor az jonibi furushanda qone nagardida boshad, in narkhho  vobasta ba narkhhoi az lahzai qabul namudani qarori sud oid ba ivazi mol muayyan karda meshavand.

  1. Hangomi peshnihodi talabot oid ba mutanosiban past kardani narkhi kharidi mol narkhi mol dar lahzai peshnihodi talab oid ba past kardani arzish va agar talabi kharidor ikhtiyoran qone nashuda boshad, az lahzai az jonibi sud barovardani qaror oid ba mutanosiban kam kardani narkhi mol ba hisob girifta meshavad.
  2. Hangomi ba furushanda bargardonidani moli besifat kharidor huquq dorad pardokhtani farqiyati bayni narkhi moli dar shartnomai kharidu furushi chakana peshbinigardida va narkhi moli dakhldor dar lahzai ikhtiyoran qone kardani talaboti u mavjudbudaro va agar talabot qone gardonida nashuda boshad, dar lahzai barovardani qarori sud mavjudbudaro talab namoyad.

 

Moddai 539. Masuliyati furushanda va dar shakli asl (natura) ijro namudani uhdadori

Dar surati az jonibi furushanda ijro nakardani uhdadorii shartnomai kharidu furushi chakana jubroni zarar va pardokhti noustuvorona furushandaro az uhdadorii dar shakli asl (natura) ijro namudani on ozod namekunad.

 

Moddai 540. Jubroni zarari manavi

Zarari manavie, ki ba istemolkunanda dar natijai az jonibi furushanda vayron kardani huquqhoi u rasonida shudaast, hangomi mavjud budani gunoh az jonibi shakhse, ki zarar rasondaast, jubron karda meshavad. Andozai jubroni zarari rasonidashuda, agar dar sanadhoi qonunguzori tartibi digare peshbini nagardida boshad, az jonibi sud muqarrar karda meshavad.

 

3. Shartnomai mahsulotsupori

 

Moddai 541. Shartnomai mahsulotsupori

Mutobiqi shartnomai mahsulotsupori furushanda (mahsulotsupor) uhdador meshavad, ki dar muhlati qaydu shartshuda yo muhlathoi istehsol yo muhlathoi az jonibi u kharidani mol baroi kharidor jihati istifoda dar faoliyati sohibkori yo maqsadhoi digar, molro ba kharidor rasonad.

 

Moddai 542. Muhlati amali shartnomai mahsulotsupori

  1. Shartnomai mahsulotsupori ba muhlati yak sol, ba muhlati beshtar az yak sol (shartnomai darozmuddat) yo ba muhlati digari dar sozishnomai tarafho peshbinigardida basta shudanash mumkin ast.

Agar dar shartnoma muhlati on muayyan nagardida boshad, shartnoma ba muhlati yak sol bastashuda etirof karda meshavad.

  1. Agar dar shartnomai darozmuddat tedodi moli suporidashavanda yo digar sharthoi shartnoma baroi yak sol yo ba muhlati kamtar az on muayyan gardida boshad, dar shartnoma boyad tartibi az jonibi tarafho ba muvofiqa rasonidani in shartho baroi muhlathoi minbada to qat gardidani muhlati amali shartnoma muayyan karda shavand. Hangomi dar shartnoma mavjud nabudani chunin tartib shartnoma ba muhlati yak sol yo ba muhlate, ki sharthoi shartnoma ba muvofiqa rasonida shudaand, bastashuda etirof karda meshavad.
  2. Hangomi az jonibi yake az tarafhoi shartnomai darozmuddat rad kardan yo sarkashi az muvofiqai tedodi mahsuloti supurdashavanda yo sharthoi digari shartnoma baroi davrai minbada, ki tibqi tartibi muayyannamudai shartnoma muqarrar gardidaast, tarafi digar huquq dorad bo talaboti muayyan namudani sharthoi mahsulotsupori baroi davrahoi dakhldor yo bekor kardani shartnoma ba sud murojiat namoyad.

 

Moddai 543. Bastani shartnomai  mahsulotsupori

  1. Hangomi peshnihodi yak taraf dar khususi bastani shartnomai mahsulotsupori, ki dar shakli loihai shartnoma ba tarafi digar firistoda shudaast va tarafi digar minbad rozi ast tibqi sharthoi digar shartnomaro imzo kunad, dar muhlati na dertar az 30 ruzi badi giriftani loiha protokoli ikhtilofi nazar tahiya namuda, onro bo shartnomai ba imzo rasonidashuda barmegardonad. Tarafe, ki protokoli ikhtilofi nazarro giriftaast, vazifador ast dar muhlati 30 ruz jihati ba muvofiqa rasonidani on (dar surati imkonpazir yakjoya bo tarafi digar) tadbirho andeshad.
  2. Agar dar muhlati muayyankarda tarafi loihai shartnomaro girifta chorahoi oidi bastani shartnoma naandeshida boshad, shartnoma basta nashuda ba hisob meravad.

 

Moddai 544. Davrahoi mahsulotsupori

  1. Agar tarafho dar davomi muhlati jarayoni amali shartnomai molsupori bo qismathoi alohida suporidani mahsulotro peshbini karda boshand, muhlati rasonidani qismathoi alohida (davrai mahsulotsupori) dar on muayyan nashuda boshad, dar on surat mol boyad har moh bo qismathoi barobar rasonida shavand, zero az qonunho yo ananahoi muomiloti kori yo mohiyati uhdadori tartibi digare barnameoyad.
  2. Hamzamon bo muayyan kardani davrai mahsulotsupori dar shartnoma inchunin jadvali mahsulotsupori (har dahruza, shabonaruzi, soat ba soat va gayra) muqarrar karda shudanash mumkin ast.
  3. Mahsulotsuporii pesh az muhlat tanho bo rozigii kharidor anjom doda shudanash mumkin ast.

Moli pesh az muhlat suporidashuda va az jonibi kharidor qabulgardida ba hisobi tedodi mole, ki boyad dar davrai minbada rasonida shavad, ba hisob girifta meshavad.

 

Moddai 545. Halli ikhtilofi nazar hangomi bastani shartnomai mahsulotsupori

  1. Dar surati hangomi bastani shartnomai mahsulotsupori oid ba sharthoi alohida bayni tarafho ba miyon omadani ikhtilofi nazar tarafe, ki bastani shartnomaro peshnihod namuda, oid ba muvofiqai shartho peshnihodi tarafi digarro giriftaast, boyad dar muhlati si ruz az ruzi giriftani in peshnihod, agar dar qonun muhlati digare muqarrar nagardida boshad yo bo tarafho muvofiqa nagardida boshad, dar khususi ba muvofiqa rasonidani sharthoi dakhldori shartnoma tadbirho andeshad yo ba tavri khatti tarafi digarro oid ba raddi bastani shartnoma ogoh sozad.
  2. Tarafe, ki oid ba sharthoi dakhldori shartnoma peshnihodot girifta, vale baroi muvofiqai sharthoi shartnomai mahsulotsupori tadbirho naandeshidaast va tarafi digarro dar mavridi raddi bastani shartnoma dar muhlati peshbininamudai qismi 1 hamin modda ogoh nakardaast, boyad zarari vobasta ba raddi in sharthoi shartnoma rasonidashudaro jubron namoyad.

 

Moddai 546. Tartibi mahsulotsupori

  1. Mahsulotsupori az jonibi mahsulotsupor tibqi shartnoma ba kharidor yo shakhsi dar shartnoma ba sifati kharidor zikrgardida bo usuli bor karda firistodan (dodan)-i mol anjom doda meshavad.
  2. Dar holathoe ki agar dar shartnoma huquqi kharidor dar bobati ba mahsulotsupor dodani suporish oid ba firistodani bor ba molgiranda (tainoti borfiristi)-gon peshbini gardida boshad, firistodan (dodan)-i mol az jonibi mahsulotsupor ba molgirandagoni dar tainoti borfiristi zikrgardida anjom doda meshavad.

Muhtavoi tainoti borfiristi va muhlathoi az jonibi kharidor ba mahsulotsupor firistodani on tibqi shartnoma muayyan karda meshavad. Agar muhlati firistodani tainoti borfiristi dar shartnoma muayyan nagardida boshad, on boyad ba mahsulotsupor dar muhlati na kamtar az si ruzi to faro rasidani davrai mahsulotsupori irsol gardad.

  1. Az jonibi kharidor dar muhlati muayyanshuda peshnihod nakardani tainoti borfiristi, agar dar shartnoma tartibi digare peshbini nagardida boshad, ba mahsulotsupor huquq medihad, ki az ijroi shartnoma dast kashad.

 

Moddai 547. Molrasoni

  1. Mahsulotsupori az jonibi mahsulotsupor bo usuli borfiristi (hamlu naql) tavassuti naqliyote, ki dar shartnoma peshbini shudaast va tibqi sharthoi muayyannamudai on anjom doda meshavad.

Agar dar shartnoma tavassuti kadom navi naqliyot va tibqi kadom shart intiqol dodani mol muayyan nagardida boshad, huquqi intikhobi navi naqliyot yo muayyan kardani sharti hamlu naql ba mahsulotsupor meguzarad, zero az qonunho, ananahoi muomiloti kori yo mohiyati uhdadori tartibi digare barnameoyad.

  1. Tibqi shartnomai mahsulotsupori az jonibi kharidor (borgiranda) dar mahalli joygirshavii mahsulotsupor giriftani mol (intikhobi mol) peshbini shudanash mumkin ast.

Agar muhlati intikhobi mol dar shartnoma peshbini nagardida boshad, intikhobi mol az jonibi kharidor (molgiranda) boyad dar muhlathoi muvofiq, pas az giriftani ogohinomai mahsulotsupor dar mavridi tahiyai mol anjom doda meshavad.

 

Moddai 548. Purra namudani kambudii  mahsulotsupori

  1. Molrasone, ki dar davrai muayyani mahsulotsupori ba purra narasonidani mol roh dodaast, uhdador ast ki tedodi kambudii molro baroi davra  (davraho)-i minbada, dar doirai muhlati  amali shartnoma, nisbati shartnomahoi darozmuddat boshad dar doirai hamon sole ba purra narasonidani mol roh dodasst, agar dar shartnoma tartibi digare peshbini nagardida boshad, purra namoyad.
  2. Dar holathoe ki mahsulotsupor hamzamon ba yakchand molgirandagoni dar shartnoma yo dar tainoti borfiristii kharidor zikrgardida mol mefiristad, mole, ki ba yak molgiranda ziyoda az tedodi dar shartnoma yo tainoti borfiristi peshbinigardida firistoda shudaast, baroi pushonidani kambudii mahsulotsupori ba digar molgiranda ba hisob girifta nameshavad va agar dar shartnoma tartibi digare peshbini nagardida boshad, boyad az jonibi mahsulotsupor purra karda shavad.
  3. Agar dar shartnoma tartibi digare peshbini nagardida boshad, kharidor huquq dorad, ki molrasonro ogoh namuda, az qabuli mole, ki muhlati rasonidani on guzashtaast, dast kashad. Kharidor vazifador ast molero, ki to az jonibi mahsulotsupor giriftani ogohinoma rasidaast, qabul namoyad va arzishi onhoro pardozad.

 

Moddai 549. Nav (assortiment)-i mol hangomi purra namudani kambudii mahsulotsupori

  1. Nav (assortiment)-i mole, ki kambudii molrasonii onho boyad barqaror gardad, tibqi sozishnomai tarafho muayyan karda meshavad. Hangomi mavjud nabudani chunin sozishnoma mahsulotsupor vazifador ast kambudii tedodi molro tibqi nav (assortiment)-i baroi hamon davra muayyanshuda, ki dar on davra ba kambudi mahsulotsupori roh doda shuda bud, purra namoyad.
  2. Nisbat ba tedodi peshbininamudai shartnoma rasonidani tedodi ziyodi yak nomgui mol baroi pushonidani kambudi digar nomgui mol, ki ba hamon yak nav (assortiment) dokhil meshavand, ba hisob girifta nameshavad va ba istisnoi holathoe ki chunin mahsulotsupori bo rozigii khattii peshakii kharidor anjom doda shudaast, boyad purra karda shavad.

 

Moddai 550. Qabuli mol az jonibi kharidor

  1. Kharidor (molgiranda) boyad baroi tamini qabuli moli tibqi shartnoma rasida tamomi amaliyothoi zaruriro anjom dihad.
  2. Mole, ki kharidor (molgiranda) giriftaast, boyad az jonibi u dar muhlathoi muqarrarnamudai qonunho, shartnoma yo ananahoi muomiloti kori az nazar guzaronida shavad.

Kharidor (molgiranda) vazifador ast dar hamin muhlat tedod va sifati molhoi qabulshudaro tibqi tartibi muqarrarnamudai qonunho, shartnoma yo ananahoi muomiloti kori sanjida, dar mavridi nomutobiqatihoi oshkorgardida va norasoihoi mol betakhir dar shakli khatti molrasonro ogoh namoyad.

  1. Dar surati az tashkiloti naqliyoti giriftani molhoi rasonidashuda kharidor (molgiranda) vazifador ast mutobiqati molro bo malumoti dar hujjathoi naqliyoti va hamrohikunanda zikrgardida taftish namuda, inchunin bo rioyai qoidahoi peshbininamudai qonunhoe, ki faoliyati naqliyotro tanzim menamoyand , in molhoro az tashkiloti naqliyoti qabul kunad.

 

Moddai 551. Nigahdoshti masuliyatnoki mole, ki  kharidor qabul nakardaast

  1. Hangome ki kharidor (molgiranda) mutobiqi qonunho, digar sanadhoi meyori yo shartnomai mahsulotsupori az moli firistodai mahsulotsupor dast mekashad, u vazifador ast hifzi in mol (nigahdoshti masuliyatnok)-ro tamin namuda, favran molrasonro ogoh sozad.
  2. Mahsulotsupor vazifador ast moli tahti nigahdoshti masuliyatnok giriftai kharidor (molgiranda)-ro intiqol dihad yo onro dar muhlati muvofiq ikhtiyordori namoyad.

Agar mahsulotsupor dar hamin muhlat molro ikhtiyordori nakunad, kharidor huquq dorad onro furushad yo ba mahsulotsupor bargardonad.

  1. Kharojoti zarurii kharidor vobasta ba qabuli moli tahti nigahdoshti masuliyatnok, furush yo bargardonidani on ba mahsulotsupor boyad az jonibi mahsulotsupor jubron karda shavad.

Dar ayni zamon mablagi az furushi mol giriftashuda, bo nigah doshtani mablagi  ba kharidor  taalluqdoshta, ba mahsulotsupor guzaronida meshavad.

 

Moddai 552. Intikhobi mol

  1. Agar dar shartnoma dar mahalli joygirshavii mahsulotsupor ba kharidor (molgiranda) dodani mol (intikhobi mol) peshbini gardida boshad, kharidor (molgiranda) boyad moli ba u dodashavandaro az nazar guzaronad. Hangomi oshkor namudani nomutobiqatii mol ba shartnoma u huquq dorad az qabuli on dast kashad.
  2. Intikhob karda nagiriftani mol az jonibi kharidor (molgiranda) dar muhlati muqarrarnamudai shartnoma va agar muhlat muayyan nagardida boshad, dar muhlathoi muvofiqi badi giriftani ogohinomai mahsulotsupor dar khususi tayyor budani mol ba mahsulotsupor huquq medihad, ki az ijroi shartnoma dast kashad yo az kharidor pardokhti arzishi molro talab kunad.

 

Moddai 553. Hisobu kitob baroi moli rasonidashavanda

  1. Kharidor pardokhti moli rasonidashavandaro bo rioyai tartib va shakli hisobu kitobe, ki dar shartnoma peshbini gardidaast, anjom medihad.
  2. Agar dar shartnoma qism ba qism rasonidani bor peshbini gardida boshad, ki ba majmu (komplekt) dokhil meshavad, az jonibi kharidor pardokhtani on badi giriftani okhirin qismati on mol (intikhobi mol)-e, ki ba majmu (komplekt) dokhil megardad, anjom doda meshavad, zero dar shartnoma tartibi digare peshbini nagardidaast.
  3. Agar dar shartnoma peshbini gardida boshad, ki pardokht az jonibi molgiranda (pardozanda) anjom doda meshavad va okhirin biduni asos az pardokht dast kashad yo dar muhlati muqarrarshuda pardokhtro anjom nadihad, mahsulotsupor huquq dorad az kharidor pardokhti moli rasonidashudaro talab kunad.

 

Moddai 554. Zarf va borpech

Zarf va borpech, tibqi tartib va muhlathoi muqarrarnamudai qonunho yo digar sanadhoi huquqi yo shartnoma ba mahsulotsuporanda bargardonda meshavad.

 

Moddai 555. Oqibathoi rasonidani molhoi  sifatan nomatlub

  1. Kharidor (molgiranda)-e, ki baroyash moli sifatan nomatlub firistoda shudaast, huquq dorad ba molsupor talaboti peshbininamudai moddai 511 hamin Kodeksro, ba istisnoi holathoe ki agar molsupor ogohinomai kharidorro oid ba norasoihoi molhoi rasonidashuda girifta, biduni takhir molhoi sifatan nomatlubro ba molhoi khushsifat ivaz karda boshad peshnihod namoyad.
  2. Kharidor (molgiranda)-e, ki molhoi ba u rasonidashudaro chakana ba furush merasonad, agar dar shartnomai mahsulotsupori tartibi digare peshbini nagardida boshad, huquq dorad dar muhlathoi muvofiq ivaz kardani moli sifatan nomatlubero, ki istemolkunanda bargardonidaast, talab namoyad.

 

Moddai 556. Oqibathoi firistodani molhoi  nomukammal

  1. Kharidor (molgiranda)-e, ki ba u khilofi sharthoi shartnomai mahsulotsupori, talaboti qonunho, sanadhoi digari meyori, talaboti mamulii baroi mukammalii mol peshnihodshavanda mol rasonida shudaast, huquq dorad ba mahsulotsupor ba istisnoi holathoe, ki agar mahsulotsupor ogohinomai kharidorro oid ba nomukammalii mol girifta, favran onro mukammal mesozad yo onro ba moli mukammal ivaz namuda, talaboti peshbininamudai moddai 516 hamin Kodeksro peshnihod kunad.
  2. Kharidor (molgiranda)-e, ki molhoi ba u rasonidashudaro chakana ba furush merasonad, agar dar shartnomai mahsulotsupori tartibi digare peshbini nagardida boshad, huquq dorad dar muhlathoi muvofiq ivaz kardani moli nomukammalro, ki istemolkunanda bargardonidaast, talab namoyad.

 

Moddai 557. Huquqi kharidor dar holati kambudii mahsulotsupori, ijro nakardani talabot dar borai  rafi  norasoii mol yo dar khususi mukammal sokhtani mol

Agar mahsulotsupor tedodi dar shartnoma peshbinishudai molro narasonida boshad yo talabi kharidorro dar mavridi ivaz kardani moli besifat yo dar mavridi mukammal sokhtani mol dar muhlathoi muayyan ijro nakunad, kharidor  (molgiranda) huquq dorad az pardokhti arzishi moli sifatan nomatlub va nomukammal dast kashad va agar arzishi onho pardokhta shuda boshad, to zamoni rafi norasoi va yo takmil yo ivaz kardani on bargardonidani mablagi pardokhtshudaro talab kunad.

 

Moddai  558. Noustuvorona baroi kam  suporidani  mahsulot

Noustuvoronae, ki qonun yo shartnoma baroi kam supurdani mol yo guzaronidani muhlati mahsulotsupori muqarrar namudaast, agar tartibi digari sitonidani noustuvorona tibqi qonun yo shartnoma muqarrar nagardida boshad, az mahsulotsupor to ijroi voqeii uhdadori, dar doirai muhlati amali shartnoma (moddai 548) sitonida meshavad.

 

Moddai 559. Ado kardani uhdadorihoi shabeh (yakkhela) oid ba yakchand shartnomahoi mahsulotsupori

  1. Dar holathoe ki ba kharidor rasonidani borhoi yakkhela az jonibi mahsulotsupor hamzamon vobasta ba yakchand shartnomai mahsulotsupori anjom doda meshavad va tedodi moli rasonidashavanda baroi adoi uhdadorii mahsulotsupor oid ba hamai shartnomaho nokifoya meboshad, molhoi rasonidashuda boyad ba hisobi ijroi shartnomae, ki mahsulotsupor hangomi mahsulotsupori zikr namudaast, ba hisob girifta meshavad.
  2. Agar kharidor ba mahsulotsupor mablagi molhoi yakkhelai oid ba yakchand shartnomai mahsulotsupori giriftaashro pardokhta boshad va mablagi supurdashuda baroi adoiuhdadorii kharidor vobasta ba hama shartnomaho nokifoya boshad, mablagi pardokhtashuda boyad ba hisobi ijroi shartnomae, ki kharidor hangomi pardokhti mol yo biduni takhir pas az pardokhti mol zikr namudaast, ba hisob girifta meshavad.
  3. Agar mahsulotsupor yo kharidor az huquqhoi ba onho mutanosiban farohamovardai qismhoi 1 va 2 hamin modda istifoda naburda boshad, ijroi uhdadori ba hisobi pushonidani on uhdadorii shartnomae ba hisob girifta meshavad, ki muhlati ijroi on zudtar faro rasidaast.

Agar muhlati ijroi uhdadori oid ba yakchand shartnoma hamzamon faro rasida boshad, ijroi peshnihodgardida mutanosiban baroi adoi uhdadori vobasta ba hamai shartnomaho ba hisob girifta meshavad.

 

Moddai 560. Raddi yakjonibai ijroi  shartnomai mahsulotsupori

  1. Raddi yakjonibai ijroi  shartnomai mahsulotsupori (purra yo qisman) yo yakjoniba tagyir dodani on dar surati az jonibi yak taraf mohiyatan vayron kardani shartnoma (sarsatri 2 qismi 2 moddai 482) roh doda meshavad.
  2. Vayron kardani shartnoma az jonibi mahsulotsupor dar holathoi zayl mohiyatan arzyobi megardad:

– rasonidani moli sifatan nomatlub bo norasoihoe, ki nametavonad dar muhlathoi baroi kharidor munosib raf gardad;

– yakchand marotiba vayron kardani muhlati borrasoni.

  1. Vayron kardani shartnoma az jonibi kharidor dar holathoi zayl mohiyatan arzyobi megardad:

– yakchand marotiba vayron kardani muhlati pardokht;

– yakchand marotiba  intikhob karda nagiriftani mol.

  1. Dar sozishnomai tarafho asoshoi digari yakjoniba rad kardani ijroi shartnomai mahsulotsupori yo yakjoniba tagyir dodani on peshbini shudanash mumkin ast.
  2. Shartnomai mahsulotsupori az lahzai az jonibi yak taraf giriftani ogohinomai tarafi digar dar khususi yakjoniba rad kardani ijroi shartnoma, agar muhlati digari bekor kardan yo tagyir dodani shartnoma dar ogohinoma peshbini nagardida boshad yo dar sozishnomai tarafho muayyan nashuda boshad, mutanosiban tagyiryofta yo bekorkardashuda ba hisob meravad.

 

Moddai 561. Bahisobgirii zarar hangomi bekor kardani shartnoma

  1. Agar dar muhlathoi muvofiqi badi bekor kardani shartnoma dar natijai az jonibi mahsulotsuporanda vayron kardani uhdadoriho kharidor az shakhsi digar bo narkhi nisbatan balandtar, vale bo narkhi munosib bar ivazi moli dar shartnoma peshbinishuda mol ba dast ovarda boshad, kharidor metavonad ba furushanda dar mavridi jubroni zarar dar shakli farqi bayni narkhi dar shartnoma muqarrargardida va narkhe, ki dar ahdi anjomdodashuda mavjud ast, talabot peshnihod kunad.
  2. Agar dar muhlati munosibi badi bekor kardani shartnoma dar natijai az jonibi kharidor vayron kardani uhdadoriho mahsulotsuporanda molro ba shakhsi digar ba narkhi nisbatan arzontar nisbat ba one, ki dar shartnoma peshnihod shudaast, vale bo narkhi munosib furukhta boshad, furushanda metavonad ba kharidor dar mavridi jubroni zarar dar shakli farqi bayni narkhi dar shartnoma muqarrargardida va narkhe, ki dar ahdi anjomdodashuda mavjud ast, talabot peshnihod kunad.
  3. Qonegardonii talabote, ki qismhoi 1 va 2 hamin modda peshbini namudaand, tarafero, ki uhdadoriro ijro nakardaast yo nomatlub ijro kardaast az jubroni digar zarare, ki dar asosi moddai 15 hamin Kodeks ba tarafi digar rasonida shudaast, ozod namekunad.

 

4. Mahsulotsupori baroi ehtiyojoti davlat

 

Moddai 562. Asoshoi mahsulotsupori baroi ehtiyojoti davlat

  1. Mahsulotsupori baroi ehtiyojoti davlat dar asosi farmoishi davlati oid ba mahsulotsupori baroi ehtiyoji davlat, inchunin shartnomahoi dar asosi on bastashudai mahsulotsupori baroi ehtiyojoti davlati anjom doda meshavad. Ehtiyojoti davlat talabotest, ki bo tartibi muqarrar kardai qonun muayyan gardida, az hisobi mablagi bujet tamin karda meshavad.
  2. Nisbat ba mahsulotsupori baroi ehtiyojoti davlati, agar dar hamin Kodeks qoidahoi digare peshbini nashuda boshand, qoidaho dar mavridi mahsulotsupori (moddahoi 541 – 561) tatbiq megardand.

Nisbat ba mahsulotsupori baroi ehtiyojoti davlati dar qismate, ki hamin zerbob tanzim nanamudaast, qonunhoi mahsulotsupori baroi ehtiyojoti davlati istifoda burda meshavand.

 

Moddai 563. Ehtiyojoti davlati oid ba bastani shartnomai mahsulotsupori

  1. Agar dar farmoishi davlati peshbini shuda boshad, ki mahsulotsupori az jonibi mahsulotsupor (ijrokunanda) ba kharidore surat megirad, ki farmoishgari davlati tibqi shartnomai mahsulotsupori baroi ehtiyojoti davlati muqarrar namudaast, farmoishgari davlati dar muhlati na dertar az si ruz az ruzi imzoi farmoishi davlati ba mahsulotsupor (ijrokunanda) va kharidor dar mavridi ba mahsulotsupor (ijrokunanda) vobasta kardani kharidor ogohinoma irsol medorad.

Ogohinoma dar mavridi ba mahsulotsupor (ijrokunanda) vobasta kardani kharidor, ki az jonibi farmoishgari davlati tibqi farmoishi davlati doda shudaast, baroi bastani shartnomai davlatii mahsulotsupori baroi ehtiyojoti davlati asos hisob meyobad.

  1. Mahsulotsupor (ijrokunanda) vazifador ast loihai shartnomai mahsulotsupori baroi ehtiyojoti davlati ba kharidore, ki dar ogohinoma oid ba vobasta kardani u zikr gardidaast, dar muhlati na dertar az si ruz az ruzi giriftani ogohinoma az farmoishgari davlati, agar tartibi digari tahiyai loihai shartnoma  dar farmoishi davlati peshbini nashuda boshad yo loihai shartnoma az jonibi kharidor peshnihod nagardida boshad,  irsol dorad.
  2. Tarafe, ki loihai shartnomai mahsulotsuporiro baroi ehtiyojoti davlati giriftaast, onro imzo namuda, yak nuskhaashro dar muhlati na dertar az si ruz ba tarafi digar mefiristad va dar surati mavjud budani ikhtilofoti nazar oid ba sharthoi farmoishi davlati dar hamin muhlat protokoli ikhtilofi nazar tartib doda, onro yakjoya bo shartnomai davlatii imzoshuda ba tarafi digar irsol medorad.
  3. Tarafe, ki loihai imzoshudai shartnomai mahsulotsuporiro baroi ehtiyojoti davlati bo protokoli ikhtilofi nazar giriftaast, boyad dar muddati si ruz onro barrasi namuda, jihati muvofiqa bo tarafi digar tadbirho andeshad va tarafi digarro dar borai qabuli shartnoma dar tahriri on yo dar mavridi  raddi  protokoli ikhtilofi nazar  ogoh sozad. Ikhtilofoti nazari hallu fasl nagardida dar muddati si ruz metavonad az jonibi tarafi digar ba barrasii sud peshnihod karda shavad.
  4. Agar mahsulotsupor (ijrokunanda) az bastani shartnomai mahsulotsupori baroi ehtiyojoti davlati sarkashi namoyad, kharidor huquq dorad ba sud bo talaboti doir ba majbur kardani mahsulotsupor (ijrokunanda) baroi bastani shartnoma dar asosi sharthoi loihai shartnomai tahiyanamudai kharidor murojiat namoyad.

 

Moddai 564. Raddi kharidor az bastani shartnomai mahsulotsupori baroi ehtiyojoti davlati

  1. Kharidor huquq dorad az molhoe, ki dar ogohinoma oid ba vobasta shudan zikr gardidaand va az bastani shartnoma dar mavridi tahvili onho purra yo qisman dast kashad.

Dar in holat mahsulotsupor (ijrokunanda) boyad betakhir farmoishgari davlatiro ogoh sokhta, huquq dorad az u dar borai ba digar kharidor vobasta namudan ogohinoma talab namoyad.

  1. Farmoishgari davlati dar muhlati na dertar az si ruz az ruzi giriftani ogohinomai mahsulotsupor (ijrokunanda) yo dar mavridi ba u vobasta namudani digar kharidor ogohinoma medihad yo ba mahsulotsupor (ijrokunanda) tainoti borfiristiro bo zikri molgiranda irsol medorad yo dar mavridi qabul va pardokhti mol rozigii khudro ittilo medihad.
  2. Hangomi az jonibi farmoishgari davlati ijro nakardani uhdadorihoi peshbininamudai qismi 2 hamin modda mahsulotsupor (ijrokunanda) huquq dorad az farmoishgari davlati qabul va pardokhti molro talab kunad yo tibqi salohdidi khud molro furukhta, kharojoti munosibi vobasta ba furushi onro az hisobi farmoishgari davlati jubron namoyad.

 

Moddai 565. Ijroi farmoishi davlati

  1. Dar holathoe ki tibqi sharthoi farmoishi davlati mahsulotsupori bevosita ba farmoishgari davlati yo bo suporishi u (tainoti borfiristi) ba shakhsi digar (molgiranda) anjom doda meshavad, munosibati tarafho dar mavridi ijroi farmoishi davlati tibqi qoidahoi peshbininamudai moddahoi 541 – 561 hamin Kodeks tanzim megardad.
  2. Dar holathoe ki mahsulotsupori baroi ehtiyojoti davlati az jonibi molgirandai dar tainoti borfiristi zikrgardida anjom doda meshavad, agar dar farmoishi davlati tartibi digari hisobu kitob peshbini nagardida boshad, pardokhti mol az jonibi farmoishgari davlati surat megirad.

 

Moddai 566. Pardokhti mol tibqi shartnomai mahsulotsupori baroi ehtiyojoti davlati

Hangomi ba kharidoron tibqi shartnomai mahsulotsupori baroi ehtiyojoti davlati tahvil dodani mol  pardokhti on az jonibi kharidoron muvofiqi narkhe, ki dar asosi farmoishi davlati muayyan megardad, agar dar farmoishi davlati tartibi digari muayyan kardani narkh yo hisobu kitob peshbini nagardida boshad, anjom doda meshavad.

Hangomi az jonibi kharidoron pardokhtani mol tibqi shartnomai mahsulotsupori baroi ehtiyojoti davlati farmoishgari davlati kafolatdihandai kharidor oid ba hamin uhdadori etirof karda meshavad ( moddahoi 390 – 396).

 

Moddai 567. Jubroni zarare, ki vobasta ba ijro yo bekor kardani farmoishi davlati rasonida shudaast

  1. Agar dar qonunhoi mahsulotsupori baroi ehtiyojoti davlati tartibi digare peshbini nagardida boshad, zarari ba mahsulotsupor (ijrokunanda) vobasta ba ijroi farmoishi davlati rasonidashuda boyad az jonibi farmoishgari davlati dar muhlati na dertar az si ruz az ruzi tibqi farmoishi davlati supurdani mol jubron karda shavad.
  2. Dar surate ki zarari ba mahsulotsupor (ijrokunanda) vobasta ba ijroi farmoishi davlati rasonidashuda jubron karda nashavad, mahsulotsupor (ijrokunanda) huquq dorad az ijroi farmoishi davlati dast kashad va jubroni zarari vobasta ba bekor kardani farmoishi davlati rasonidashudaro talab namoyad.
  3. Hangomi tibqi asoshoi dar qismi 2 hamin modda zikrgardida bekor kardani farmoishi davlati mahsulotsupor huquq dorad az ijroi shartnomai mahsulotsupori baroi ehtiyojoti davlati dast kashad.

 

Moddai 568. Raddi  farmoishgari davlati  az mole, ki tibqi farmoishi davlati rasonida shudaast

Dar holathoi peshbininamudai qonun farmoishgari davlati huquq dorad az molhoe, ki rasonidani onho tibqi farmoishi davlati peshbini shudaast, bo sharti ba mahsulotsupor jubron namudani zarari bo chunin raddiya rasonidashuda purra yo qisman dast kashad.

Agar dastkashii farmoishgari davlati az molhoe, ki rasonidani onho tibqi farmoishi davlati peshbini gardidaast, boisi bekor kardan yo tagyir dodani shartnomai mahsulotsupori baroi ehtiyojoti davlati gardida boshad, zarari bo chunin bekor kardan yo tagyir dodani shartnoma ba kharidor rasonidashuda az jonibi farmoishgari davlati jubron karda meshavad.

 

5. Tamini barq

 

Moddai 569. Shartnomai tamini barq

  1. Tibqi shartnomai tamini barq tashkiloti taminkunandai barq uhdador meshavad, az tariqi khati barqi vaslshuda nerui barq dihad va mizoj (abonent) boshad uhdador megardad, ki arzishi barqi istifodashudaro pardozad, inchunin nizomi istifodai onro, ki dar shartnoma peshbini shudaast, rioya namoyad, tamini bekhatarii istifodai shabakahoi barqi tahti ikhtiyorash qarordoshta, inchunin dastgoh va tajhizoti istifoda menamudaashro vobasta ba istifodai barq dar holati korshoyami nigoh dorad.
  2. Nisbat ba munosibathoi shartnomai tamini barq, ki hamin Kodeks tanzim nanamudaast, qonunho va digar sanadhoi huquqi oid ba tamini barq, inchunin qoidahoi hatmii mutobiqi on qabulgardida istifoda burda meshavand.

 

Moddai 570. Bastani shartnoma

  1. Shartnomai tamini barq bo mizoj (abonent) hangomi dar u mavjud budani tajhizoti barqie, ki ba talaboti muqarrar gardida javob medihad va dar shabakahoi tashkiloti tamini barq tibqi tartibi muqarrarnamuda sabt shudaand, inchunin mavjud budani tajhizot va dastgohhoi dakhldori bahisobgirii istifodai barq basta meshavand.

Shartnoma ba muhlati nomuayyan basta shuda ba hisob meravad va mumkin ast tibqi asoshoi dar moddai 577 hamin Kodeks nishon doda shuda tagyir yo bekor karda shavad.

  1. Dar holathoe ki ba sifati mizoj (abonent) tibqi shartnomai tamini barq shahrvande baromad mekunad, ki nerui barqro baroi istifodai maishi ba kor mebarad, shartnoma az lahzai voqeii tibqi tartibi muqarrarshuda vasl namudani mizoj (abonent) ba shabakai vaslgardida bastashuda etirof megardad.

 

Moddai 571.  Meyori quvvai barq

  1. Tashkiloti taminkunandai barq vazifador ast, ba mizoj (abonent) az tariqi shabakai vaslgardida ba hamon miqdore, ki dar shartnoma peshbini gardidaast, bo rioyai nizomi dodani on, ki az jonibi tarafho muvofiqa shudaast, barq dihad. Meyori barqi dodashuda az jonibi tashkiloti tamini barq va barqi qabulnamudai mizoj (abonent) tibqi nishondodi dastgohi bahisobgirii barq va dar surati mavjud nabudani on tibqi hisobu kitob muayyan karda meshavad.
  2. Dar shartnoma huquqi mizoj (abonent) dar mavridi tagyir dodani miqdori barqi dar shartnoma muayyanshuda bo sharti jubroni kharojoti tashkiloti tamini barq, ki vobasta ba intiqoli barq tibqi miqdori dar shartnoma peshbinishuda masraf namudaast, peshbini gardidanash mumkin ast.
  3. Dar holathoi ba sifati mizoj (abonent) tibqi shartnomai tamini barq baromad kardani shahrvande, ki quvvai barqro baroi istemoli maishi istifoda mebarad, u huquq dorad quvvai barqro ba miqdori baroyash zaruri istifoda barad. Miqdori barqe, ki az jonibi tashkiloti tamini barq doda shudaast va mizoj (abonent) qabul kardaast, tibqi nishondodi dastgohi bahisobgiri muayyan karda meshavad.

 

Moddai 572. Oqibathoi vayron kardani sharthoi shartnoma oid ba miqdori barq

Agar tashkiloti tamini barq tavassuti shabakai vaslgardida nisbat ba on, ki dar shartnoma peshbini shudaast, ba mizoj (abonent) kamtar barq doda boshad, agar dar qonunho yo shartnomaho tartibi digare peshbini nagardida boshad va yo az mohiyati uhdadori barnaoyad, qoidahoi peshbininamudai moddai 502 hamin Kodeks istifoda burda meshavand.

 

Moddai 573. Sifati barq

  1. Sifati barqe, ki tashkiloti tamini barq tamin menamoyad, boyad ba talaboti muqarrarnamudai namuna (standart)-hoi davlati va digar sanadhoi meyori oid ba namuna (standartizatsiya) yo sifati peshbininamudai shartnoma mutobiqat namoyad.
  2. Dar holati az jonibi tashkiloti tamini barq vayron kardani talabote, ki ba sifati barq peshnihod megardad, agar dar qonunho yo shartnoma tartibi digare peshbini nagardida boshad yo az mohiyati uhdadori barnaoyad, qoidahoi peshbininamudai moddai 511 hamin Kodeks istifoda burda meshavad.

 

Moddai 574. Uhdadorii mizoj (abonent) oid ba tamin va istifodai shabakaho,  asbob, tajhizot

  1. Mizoj (abonent) vazifador ast holati dakhldori tekhniki va bekhatarii shabakahoi barqi istifodashavanda, asbobu anjom va tajhizotro tamin namoyad, nizomi muqarrarshudai istifodai barqro rioya karda, inchunin ba tashkiloti tamini barq dar borai sadamaho, sukhtor, norasogihoi asbobu anjomi bahisobgirii barq va digar vayronkorihoe, ki hangomi istifodai barq rukh dodaand, favran ittilo dihad.
  2. Dar holathoe ki oid ba shartnomai tamini barq ba haysi mizoj (abonent) shahrvande baromad karda barqro baroi ehtiyojoti maishi istifoda mebarad, agar dar qonunho tartibi digare peshbini nagardida boshad, uhdadorii tamini holati munosibi tekhniki va bekhatarii shabakahoi barq, inchunin asbobi bahisobgirii istifodai barq ba zimmai tashkiloti tamini barq guzoshta meshavad.
  3. Talabot nisbat ba holati tekhniki va istifodai shabakahoi barq, asbob va tajhizot, inchunin tartibi tatbiqi nazorati rioyai on tibqi qonunho muayyan karda meshavad.

 

Moddai 575. Pardokhti barq

Agar dar qonunho, sanadhoi digari meyori yo sozishnomai tarafho tartibi digare peshbini nagardida boshad, pardokhti barq baroi miqdori voqeii barqi istifodanamudai mizoj (abonent), ki mutobiqi moddai 571 hamin Kodeks muayyan karda meshavad,  surat megirad

 

Moddai 576.  Az jonibi mizoj (abonent) ba digar shakhs dodani barq

  1. Mizoj (abonent) metavonad barqero, ki u az tashkiloti tamini barq giriftaast, tavassuti shabakai payvasta tanho bo rozigii tashkiloti tamini barq ba shakhsi digar mizoj (abonent)-i fari intiqol dihad.
  2. Nisbat ba shartnoma dar mavridi az jonibi mizoj (abonent) ba mizoj (abonent)-i fari intiqol dodani barq, agar dar qonunho yo shartnoma tartibi digar peshbini nagardida boshad, qoidahoi hamin zerbob istifoda burda meshavand.
  3. Hangomi intiqoli barq ba mizoj (abonent)-i fari, agar dar qonunho tartibi digare muqarrar nagardida boshad, dar nazdi tashkiloti tamini barq mizoj (abonent) masul meboshad.

 

Moddai 577. Tagyir dodan va bekor kardani  shartnomai tamini barq

  1. Dar holathoe ki ba haysi mizoj (abonent) oid ba shartnomai tamini barq shahrvande baromad mekunad, ki barqro baroi ehtiyojoti maishi istifoda mebarad, on huquq dorad bo sharti ogoh namudani tashkiloti tamini barq va purra pardokhtani arzishi barqi istifodashuda yakjoniba shartnomaro bekor kunad.

Dar holathoe ki ba haysi mizoj (abonent) oid ba shartnomai tamini barq shakhsi huquqi baromad mekunad, tashkiloti tamini barq huquq dorad tibqi tartibi yakjoniba dar asoshoi peshbininamudai moddai 560 hamin Kodeks ba istisnoi holathoe, ki qonunho yo digar sanadhoi huquqi muqarrar namudaand, az ijroi shartnoma dast kashad.

  1. Tanaffus dar intiqoli barq, qat yo mahdud kardani intiqoli barq tibqi sozishnomai tarafho, ba istisnoi holathoi tasdiqnamudai maqomoti nazorati davlatii energetiki, ki vazi gayriqanoatbakhshi tajhizoti mizoj (abonent) doroi tahdidi sadama meboshad yo ba hayot va amniyati shahrvandon khatar ba miyon meovarad, ijozat doda meshavad. Dar mavridi tanaffusi intiqoli barq, qat yo mahdud kardani intiqoli on tashkiloti tamini barq boyad mizoj (abonent)-ro ogoh sozad.
  2. Tanaffus dar intiqoli barq, qat yo mahdud sokhtani intiqoli on biduni muvofiqai mizoj (abonent) va biduni ogohonii dakhldor tanho dar holathoi zarurati andeshidani tadbirhoi takhirnopazir jihati peshgiri yo rafi sadama dar sistemai tashkiloti tamini barq bo sharti favran ogoh namudani mizoj (abonent) ijozat doda meshavad.

 

Moddai 578. Masuliyat oid ba shartnomai  tamini barq

  1. Dar holati ijro nakardan yo ijroi nomatlubi uhdadorihoi vobasta ba shartnomai tamini barq tashkiloti tamini barq va mizoj (abonent) uhdadorand zarari voqeii (qismi 2 moddai 15) ba in vasila rasonidashudaro jubron namoyand.
  2. Agar tanaffus dar intiqoli barq dar natijai az jonibi tashkiloti tamini barq tanzim namudani nizomi istifodai barq hangomi nokifoya budani iqtidor va nerui barq boshad, ki dar asosi qonunho anjom doda shudaast, tashkiloti tamini barq tanho dar surati mavjud budani gunohi on vobasta ba ijro nakardan yo ijroi nomatlubi uhdadorihoi shartnoma masuliyat dorad.

 

Moddai 579. Istifodai qoidahoi shartnomai tamini barq nisbat ba munosibathoi digari oid ba taminot tavassuti shabakai vaslgardida

  1. Nisbat ba munosibathoi oid ba tamini quvvai garmi tavassuti shabakai payvasta, agar dar qonunho tartibi digare peshbini nagardida boshad, qoidahoi hamin zerbob istifoda burda meshavand.
  2. Nisbat ba munosibatho oid ba tamini gaz, naft va mahsuloti nafti va digar molho tavassuti shabakai payvasta qoidahoi hamin zerbob istifoda burda meshavand, agar dar qonunho yo shartnoma tartibi digare peshbini nagardida boshad yo az mohiyati uhdadori barnaoyad.

 

6. Furushi amvoli gayrimanqul

 

Moddai 580.  Shartnomai furushi  amvoli gayrimanqul

  1. Tibqi shartnomai kharidu furushi amvoli gayrimanqul (shartnomai furushi amvoli gayrimanqul) furushanda uhdador meshavad, ki ba molikii kharidor bino, inshoot, khona yo digar amvoli gayrimanqulro (moddai 142) dihad.
  2. Qoidahoi peshbininamudai hamin zerbob vobasta ba furushi korkhonaho istifoda burda meshavand, zero dar qoidahoi shartnomai furushi korkhonaho (moddahoi 589 – 596) tartibi digare peshbini nagardidaast.

 

Moddai 581. Shakli shartnomai furushi amvoli gayrimanqul

Shartnomai furushi amvoli gayrimanqul dar shakli khatti bo rohi tartib dodani yak hujjate, ki tarafho imzo namudaand, basta (qismi 2 moddai 466) meshavad.

Rioya nakardani shakli shartnomai furushi amvoli gayrimanqul boisi beetibor shudani on megardad.

 

Moddai 582. Baqaydgirii davlatii guzashtani huquqi moliki ba amvoli gayrimanqul

  1. Ba kharidor tibqi shartnomai furushi amvoli gayrimanqul guzashtani huquqi molikiyat ba amvoli gayrimanqul boyad ba qaydi davlati girifta shavad.
  2. Ijroi shartnomai furushi amvoli gayrimanqul az jonibi tarafho to lahzai ba qaydi davlati giriftani guzashtani huquqi molikiyat baroi tagyir dodani munosibati onho bo ashkhosi seyum asos buda nametavonad.
  3. Dar holate ki agar yake az tarafho az baqaydgirii davlatii guzashtani huquqi molikiyat ba amvoli gayrimanqul sarkashi namoyad, sud huquq dorad bo talabi tarafi digar dar mavridi baqaydgirii davlatii guzashtani huquqi molikiyat qaror barorad. Tarafe, ki az baqaydgirii davlatii guzashtani huquqi molikiyat beasos sarkashi namudaast, boyad ba tarafi digar zarari dar natijai ba takhir andokhtani baqaydgiri rasonidashudaro jubron namoyad.

 

Moddai 583. Huquqi istifodai qitai zamin hangomi furushi bino, inshoot yo digar  amvoli gayrimanquli  dar on joygirshuda

  1. Muvofiqi shartnomai furushi bino, inshoot yo digar amvoli gayrimanqul ba kharidor hamzamon bo dodani huquqi molikiyat ba chunin amvoli gayrimanqul inchunin huquqi istifodai on qismati qitai zamine, ki dar on in amvoli gayrimanqul joygir ast va baroi istifodai on zarur meboshad, doda meshavad.
  2. Dar holathoe ki agar furushanda istifodabarandai qitai zamine boshad, ki dar on amvoli gayrimanquli ba furush barovardashuda joygir ast, ba kharidor huquqi istifoda yo huquqi ijora yo digar huquqi peshbininamudai shartnomai furushi amvoli gayrimanqul yo digar huquq ba qismi dakhldori qitai zamin doda meshavad.
  3. Furushi amvoli gayrimanqule, ki dar qitai zamini ba furushanda dar asosi huquqi istifoda qaror nadoshta joygir shudaast, agar in khilofi sharthoi istifodai chunin qitahoi zamin, ki qonunho yo shartnoma muqarrar namudaand, naboshad, biduni rozigii istifodabarandai in qitai zamin ijozat doda meshavad.

Hangomi furushi chunin amvoli gayrimanqul kharidor huquqi istifodai qismi dakhldori qitai zaminro tibqi hamon sharte, ki furushandai amvoli gayrimanqul doro meboshad, ba dast meorad.

 

Moddai 584. Muayyan namudani mavzui shartnomai furushi amvoli gayrimanqul

Dar shartnomai furushi amvoli gayrimanqul boyad malumote zikr yobad, ki imkoniyat dihad ba tavri daqiq amvoli gayrimanquli ba kharidor tibqi shartnoma dodashavanda muayyan gardad, az jumla malumote ki tarzi joygirshavii amvoli gayrimanqulro dar qitai zamini dakhldor yo dar tarkibi digar amvoli gayrimanqul muqarrar menamoyad.

Hangomi dar shartnoma mavjud nabudani chunin malumotho shartho oid ba  amvoli gayrimanqule, ki boyad doda shavad, az tarafi jonibho ba muvofiqa rasonidashuda hisobida nameshavad va shartnomai dakhldor bastashuda etirof namegardad.

 

Moddai 585. Narkh dar shartnomai furushi  amvoli gayrimanqul

Shartnomai furushi amvoli gayrimanqul boyad narkhi in amvolro peshbini namoyad.

Hangomi dar shartnoma mavjud nabudani narkhi amvoli gayrimanqule, ki az jonibi tarafho dar shakli khatti muvofiqa shudaast, shartnomai furushi on  bastashuda hisob nameyobad. Dar ayni zamon qoidahoi muayyan namudani narkhe, ki qismi 3 moddai 456 hamin Kodeks peshbini namudaast, tatbiq namegardad.

 

Moddai 586.  Dodani amvoli gayrimanqul

  1. Dodani amvoli gayrimanqul az jonibi furushanda va qabuli on az jonibi kharidor tibqi hujjati dodu girift bo imzoi tarafho yo digar hujjati dodu girift surat megirad.

Agar dar qonunho yo shartnoma tartibi digare peshbini nagardida boshad, uhdadorii furushanda oid ba dodani amvoli gayrimanqul ba kharidor badi supurdani in amvol ba kharidor va az jonibi tarafho imzo namudani hujjati dakhldor oid ba dodani amvol ijrogardida ba hisob meravad.

Az imzoi hujjati dodani amvoli gayrimanqul tibqi sharthoi peshbininamudai shartnoma sarkashi kardani yake az tarafho mutanosiban hamchun az jonibi furushanda rad kardani ijroi uhdadorii dodani amvol va az jonibi kharidor uhdadorii qabuli amvol hisobida meshavad.

  1. Az jonibi kharidor qabul namudani amvoli gayrimanqule, ki ba sharthoi shartnomai furushi amvoli gayrimanqul muvofiq nameboshand, az jumla dar holathoe ki chunin nomutobiqati dar hujjati dodani amvol qaydu shart gardidaast, baroi furushandaro az masuliyati ijroi nomatlubi shartnoma ozod kardan asos buda nametavonad.

 

Moddai 587. Oqibathoi dodani amvoli gayrimanquli sifatan nomatlub

Dar surati az jonibi furushanda ba kharidor dodani amvoli gayrimanqule, ki ba sharthoi shartnomai furushi amvoli gayrimanqul vobasta ba shakli on mutobiqat namekunad, ba istisnoi muqarrarot oid ba huquqi kharidor dar mavridi talab kardani ivazi moli sifatan nomatlub ba mole, ki ba shartnoma muvofiqat mekunad, qoidahoi moddai 511 hamin Kodeks istifoda burda meshavand.

 

Moddai 588. Khususiyathoi furushi binohoi istiqomati

  1. Sharti muhimi shartnomai furushi binoi istiqomati, khona, qismi binoi istiqomati yo khonae, ki dar onho ashkhose zindagi mekunand, ki mutobiqi qonun huquqi istifodai in binoro badi az jonibi kharidor giriftani on nigoh medorand, nomnavisi in ashkhos bo zikri huquqhoi onho baroi istifodai binoi istiqomatii bafurushrasanda nishon doda meshavad.
  2. Shartnomai furushi binoi istiqomati, khona, qismi khonai istiqomati boyad ba qaydi davlati girifta shavad va az lahzai chunin baqaydgiri bastashuda ba hisob meravad.

 

7. Furushi korkhona

 

Moddai 589. Shartnomai furushi korkhona

  1. Tibqi shartnomai furushi korkhona furushanda uhdador meshavad korkhonaro purra hamchun majmui amvol (moddai 144) ba molikiyati kharidor dihad, ba istisnoi huquq va uhdadorihoe, ki furushanda haq nadorad ba digar ashkhos suporad.
  2. Huquq va uhdadoriho nisbat ba kormandoni korkhona tibqi tartibi peshbininamudai qonunho oid ba mehnat baroi guzashtani chunin huquq va uhdadoriho dar holati az nav tasisdihii shakhsi huquqi az furushanda ba kharidori korkhona meguzarad.
  3. Huquqi istifodai nomi firmavi, nishonahoi mol, nishonai khizmatrasoni va digar vositahoi infirodisozii furushanda va mahsuloti on, ijroi kor va khizmatrasoni, agar dar shartnoma tartibi digare peshbini nagardida boshad, ba kharidor meguzarad.
  4. Huquqi furushanda, ki dar natijai ijozati makhsus (litsenziya) baroi mashgul shudan ba faoliyati dakhldor girifta shudaast, agar dar qonunho tartibi digare  peshbini nagardida boshad, ba kharidori korkhona doda nameshavad. Ba tarkibi uhdadorihoe, ki tibqi shartnoma ba korkhona doda meshavand va ijroi onho hangomi dar on mavjud nabudani chunin ijozati makhsus (litsenziya) az jonibi kharidor imkonnopazir ast, furushandaro az uhdadorihoi dakhldor dar nazdi kreditoron ozod namekunad.

 

Moddai 590.  Shakl va baqaydgirii davlatii shartnomai furushi korkhona

  1. Shartnomai furushi korkhona dar shakli khatti bo rohi tahiyai yak hujjate, ki tarafho imzo namudaand (qismi 2 moddai 466), bo zamimai hatmii hujjate, ki dar qismi 2 moddai 594 hamin Kodeks zikr gardidaand, basta meshavad.
  2. Rioya nakardani shakli shartnomai furushi korkhona boisi beetibor donistani on megardad.
  3. Shartnomai furushi korkhona boyad ba qaydi davlati girifta shuda, az lahzai chunin baqaydgiri bastashuda ba hisob meravad.

 

Moddai 591. Muqarrar namudani tarkib va bahodihii arzishi korkhonae, ki boyad furukhta shavad

  1. Tarkib va bahodihii arzishi korkhonae, ki boyad furukhta shavad, dar asosi hisobrasi (inventarizatsiya)-i purrai korkhona, ki tibqi qoidahoi muqarrarshudai chunin hisobrasi (inventarizatsiya) guzaronida meshavad, muayyan megardad.
  2. To ba imzo rasonidani shartnomai furushi korkhona boyad az jonibi tarafho akti hisobrasi (inventarizatsiya), balansi muhosibavi, khulosai auditori mustaqim oid ba tarkib va arzishi korkhona, hamchunin nomgui hamai qarz (uhdadori)-hoi shomili tarkibi korkhona bo zikri kreditoron, khususiyat, andoza va muhlati talaboti onho tahiya va mavridi barrasi qaror doda shavad.

Amvol, huquq va uhdadorihoe, ki dar hujjati zikrshuda sabt gardidaand, agar az moddai 582 hamin Kodeks tartibi digare barnaoyad va dar shartnoma muqarrar nashuda boshad, boyad az jonibi furushanda ba kharidor supurda shavad.

 

Moddai 592. Huquqi kreditor hangomi furushi  korkhona

  1. Kreditorho oid ba uhdadorihoe, ki ba tarkibi korkhonai furukhtashavanda dokhiland, boyad az jonibi furushanda dar shakli khatti oid ba furushi korkhona to lahzai dodani on ba kharidor ogoh karda shavand.
  2. Kreditore, ki dar shakli khatti furushandaro dar khususi rozigii khud oid ba guzaronidani qarz ogoh nakardaast, huquq dorad dar tuli se moh az ruzi giriftani ogohinoma dar khususi furukhtani korkhona yo qat yo ijroi pesh az muhlati uhdadori va az jonibi furushanda jubron kardani zararro talab kunad yo shartnomai furushi korkhonaro purra yo dar qismi dakhldori on beetibor etirof namoyad.
  3. Kreditore, ki dar mavridi furushi korkhona tibqi tartibi peshbininamudai qismi 1 hamin modda ogoh karda nashudaast, huquq dorad dar borai qone gardonidani talaboti peshbininamudai qismi 2 hamin modda dar jarayoni yak sol az ruze, ki u dar mavridi az jonibi furushanda ba kharidor dodani korkhona fahmidaast va yo meboist fahmad, metavonad davo peshnihod namoyad.
  4. Badi ba kharidor dodani korkhona furushanda va kharidor vobasta ba qarzhoi ba tarkibi korkhona guzaronidashuda, ki ba kharidor biduni rozigii kreditor guzaronida shudaast, masuliyati mushtarak dorand.

 

Moddai 593. Dodani korkhona

Az jonibi furushanda ba kharidor dodani korkhona tibqi hujjati dodu girift, ki dar on malumot oid ba tarkibi korkhona va ogoh namudani kreditoron dar khususi furushi korkhona, inchunin malumot dar borai norasoihoi oshkorgardidai amvoli dodashuda sabt karda meshavand va nomgui amvole, ki ijroi vazifai dodani onho az sababi gum shudanashon imkonnopazir ast,  surat megirad.

Omodasozii korkhona baroi dodani on, az jumla tahiya va ba imzo peshnihod namudani hujjati dodu girift vazifai furushanda ba hisob meravad va agar dar shartnoma tartibi digare peshbini nagardida boshad, az hisobi u anjom doda meshavad.

 

Moddai 594. Guzashtani huquqi molikiyat  ba korkhona

  1. Huquqi molikiyat ba korkhona az ruzi ba qaydi davlati giriftani in huquq ba kharidor meguzarad. Az hamin lahza tavakkali tasodufan nobud shudan va vayron shudani mol ba kharidor meguzarad.
  2. Baqaydgirii davlatii huquqi molikiyat ba korkhona mustaqiman badi ba kharidor dodani korkhona (moddai 593) anjom doda meshavad.

 

Moddai 595. Oqibathoi bo norasoiho dodan va qabul namudani korkhona

  1. Oqibathoi tibqi hujjati dodu girift az jonibi furushanda dodan va az jonibi kharidor qabul namudani korkhona, ki tarkibi on ba tarkibi dar shartnoma peshbinishuda mutobiq nameboshad, az jumla vobasta ba sifati amvoli supurdashuda, agar az shartnoma tartibi digare barnaoyad va dar qismhoi 2-4 hamin modda peshbini nagardida boshad, dar asosi qoidahoi peshbininamudai moddahoi 496-498, 502, 505, 511, 516 hamin Kodeks muayyan karda meshavad.
  2. Dar surate ki korkhona tibqi hujjati dodu girift supurda yo qabul karda shudaast, ki dar on norasoihoi oshkorshudai korkhona va amvoli gumkardashuda zikr gardidaand (qismi 1 moddai 595), agar dar chunin holatho huquqi peshnihodi digar talabho dar shartnoma peshbini nagardida boshad, kharidor huquq dorad mutanosiban past kardani narkhi korkhonaro talab namoyad.
  3. Kharidor huquq dorad dar surati ba u dar tarkibi korkhona dodani qarz (uhdadori)-hoi furushanda, ki dar shartnoma yo hujjati dodu girift zikr nagardidaast, kam kardani narkhi kharidro talab namoyad.
  4. Furushanda hangomi giriftani ogohinomai kharidor dar khususi norasoihoi amvoli dar tarkibi korkhonai ba on dodashuda yo dar in tarkib mavjud budani navhoi alohidai amvol, ki boyad supurda shavad, metavonad biduni takhir amvoli sifatan nomatlubro ivaz namoyad yo ba kharidor amvoli kambudro faroham orad.
  5. Kharidor, agar oshkor karda shavad, ki korkhona az sababi norasoihoi baroi on furushanda javobgar jihati ijroi maqsadhoi dar shartnomai furush zikrgardida korshoyam nameboshad va in norasoiho az jonibi furushanda muvofiqi shartho va tartibu muhlati shartnoma bartaraf karda nashudaand yo rafi in norasoiho gayriimkon ast, metavonad ba sud dar khususi bekor kardan yo ivaz namudani shartnomai furushi korkhona va bargardonidani chize, ki tarafho oid ba ijroi shartnoma anjom dodaand, talabot peshnihod namoyad.

 

Moddai 596. Nisbat ba shartnomai furushi korkhonaho istifoda burdani qoidaho oid ba oqibathoi  beetibor budani ahdho va oid ba bekor kardan yo tagyir dodani shartnoma

Qoidahoi hamin Kodeks oid ba oqibathoi beetibor budani ahdho va oid ba bekor kardan yo tagyir dodani shartnomai kharidu furush, ki bargardonidan yo dar shakli asl (natura) sitonidani hamai one, ki tibqi shartnoma yak taraf yo hardu taraf ba dast ovardaand, peshbini menamoyad, agar chunin oqibatho mohiyatan huquq va manfiathoi qonunan hifzshavandai kreditoroni furushanda va kharidor yo digar ashkhosro vayron nakunad va ba manfiati jomea mukholif naboshad, nisbat ba shartnomai furushi korkhona istifoda burda meshavad.

 

8. Kontraktatsiya

 

Moddai 597. Shartnomai kontraktatsiya

  1. Mutobiqi shartnomai kontraktatsiya istehsolkunandai mahsuloti kishovarzi uhdador meshavad, ki dar muhlathoi qaydu shartshuda ba mahsulottayyorkunanda shakhse, ki kharidorii chunin mahsulotro anjom medihad, baroi korkard yo furush mahsuloti kishovarzi dihad (medihad) va mahsulottayyorkunanda uhdador meshavad, ki in mahsulotro qabul kunad (qabul mekunad) va dar muhlathoi muqarrarshuda tibqi narkhi muayyan haqqi onro pardozad (mepardozad).
  2. Nisbat ba shartnomai kontraktatsiya, agar dar hamin Kodeks tartibi digare peshbini nagardida boshad va az mohiyati uhdadori tartibi digare barnaoyad, qoidahoi shartnomai mahsulotsupori va dar holathoi dakhldor qoidaho dar borai mahsulotsupori baroi ehtiyojoti davlati istifoda burda meshavad.

 

Moddai 598. Uhdadorii istehsolkunandai mahsuloti kishovarzi

  1. Istehsolkunandai mahsuloti kishovarzi uhdador ast ba mahsulottayyorkunanda mahsuloti parvarishkarda (istehsolnamuda)-i kishovarziro muvofiqi tedod va nav (assortiment)-e, ki dar shartnomai kontraktatsiya peshbini shudaast, suporad.
  2. Agar peshaki oshkor gardad, ki dar natijai az jonibi istehsolkunandai mahsulot ijroi uhdadorii dar qismi 1 hamin modda zikrgardida ijro nameshavad va mahsuloti kishovarzi muvofiqi tedod va nav (assortiment)-i dar shartnomai kontraktatsiya peshbinishuda girifta nameshavad, mahsulottayyorkunanda huquq dorad bekor kardan yo tagyir dodani shartnoma yo jubroni zararro talab kunad.

 

Moddai 599. Uhdadorii mahsulottayyorkunanda

  1. Mahsulottayyorkunanda uhdador ast az mahalli joygirshavii istehsolkunanda mahsuloti kishovarziro qabul kunad va agar dar shartnomai kontraktatsiya tartibi digare peshbini nagardida boshad , intiqoli onro tamin namoyad.
  2. Agar qabuli mahsulot dar mahalli joygirshavii mahsulottayyorkunanda yo digar mahalli zikrshuda surat girad, mahsulottayyorkunanda huquq nadorad az qabuli mahsuloti kishovarzie, ki istehsolkunanda tibqi shartnomai kontraktatsiya va dar muhlati qaydu shartshuda ovardaast, sarkashi namoyad.
  3. Dar holate ki agar mahsulottayyorkunanda intiqol yo qabuli mahsuloti kishovarziro tamin karda natavonad, u ba istehsolkunanda arzishi mahsuloti kishovarzi va kharojoti vobasta ba intiqoli onro mepardozad.
  4. Mahsulottayyorkunandae, ki korkardi mahsuloti kishovarzii tibqi shartnomai kontraktatsiya giriftaashro anjom medihad, vazifador ast muvofiqi talabi istehsolkunanda partov (boqimonda)-i az korkardi mahsuloti kishovarzi boqimondaro bo pardokhti arzishi on tibqi narkhi az jonibi tarafho muvofiqashuda ba u bargardonad.

 

Moddai 600. Masuliyati istehsolkunandai  mahsuloti kishovarzi

Istehsolkunandai mahsuloti kishovarzie, ki uhdadorii khudro ijro nakardaast yo nomatlub ba jo ovardaast, hangomi mavjud budani gunoh masuliyatro ba uhda dorad.

 

BOBI  30.  Mubodila

 

Moddai 601. Shartnomai mubodila

  1. Mutobiqi shartnomai mubodila har yake az tarafho uhdador meshavad, ki ba molikiyati tarafi digar bar ivazi yak mol moli digar dihad.
  2. Nisbat ba shartnomai mubodila mutanosiban qoidahoi kharidu furush tatbiq megardad (bobi 29), agar on khilofi qoidahoi hamin bob va mohiyati mubodila naboshad. Dar ayni zamon har yake az tarafho furushandai mole etirof megardad, ki uhdador meshavad onro suporad va kharidori mole ba hisob meravad, ki uhdador meshavad bar ivazi on qabul kunad.

 

Moddai 602. Narkh va kharojot vobasta ba shartnomai mubodila

  1. Agar az shartnoma tartibi digare barnaoyad, molhoi ivazshavanda ba tarzi barobararzish dar nazar doshta meshavad va kharojoti vobasta ba suporidan va qabuli on dar har yak holat az jonibi tarafe anjom doda meshavad, ki doroi masuliyati dakhldor meboshad.
  2. Dar holathoi nobarobararzish etirof gardidani molhoi mubodilashavanda tarafi mole, ki arzishi on nisbat ba moli baroi mubodila peshnihodshuda pasttar ast, boyad biduni takhir, badi supurdani mol yo hujjathoi tanzimkunandai mol farqiyati bayni narkhro, agar tarzi digari pardokht dar shartnoma peshbini nagardida boshad, pardozad.
  3. Agar molhoi mubodilavi barobararzish etirof nagardand, vale narkhi onho dar shartnoma peshbini nashuda boshad va bo nazardoshti sharti shartnoma muayyan kardani on imkonnopazir boshad, in narkh tibqi qoidahoi peshbininamudai qismi 3 moddai 456 hamin Kodeks muayyan karda meshavad.

 

Moddai 603. Ijroi mutaqobilai uhdadorii tibqi shartnomai mubodila supurdani mol

Dar holathoe ki mutobiqi shartnoma muhlati supurdani molhoi mubodilashavanda muvofiq nameoyand, nisbat ba ijroi uhdadori oid ba supurdani mol az jonibi tarafe, ki boyad onro badi supurdani mol ba tarafi digar ijro kunad, qoidahoi ijroi mutaqobilai uhdadori (moddai 353) istifoda burda meshavand.

 

Moddai 604. Guzashtani huquqi molikiyat ba molhoi mubodilashavanda

Agar qonunho yo shartnoma tartibi digarero peshbini nakarda boshand, hamzamon badi az jonibi hardu taraf ijro namudani uhdadorii supurdani molhoi dakhldor, huquqi molikiyat ba molhoi mubodilashavanda ba tarafhoe, ki tibqi shartnomai mubodila ba sifati kharidor baromad mekunand, meguzarad.

 

Moddai 605. Masuliyati kashida giriftani mole, ki tibqi shartnomai mubodila ba dast ovarda shudaast

Tarafe, ki moli tibqi shartnomai mubodila badastovardai u az jonibi shakhsi seyum kashida giriftaast, dar surati mavjud budani asoshoi peshbininamudai moddai 498 hamin Kodeks huquq dorad az tarafi digar bargardonidani molero, ki okhirin dar natijai mubodila ba dast ovardaast va jubroni zararro talab namoyad.

 

BOBI 31. Hadya

 

Moddai 606. Shartnomai hadya

Tibqi shartnomai hadya yak taraf (hadyakunanda) roygon ba tarafi digar (hadyagiranda) ashyoro ba molikiyat yo  huquqi molu mulk (talabot)-ro medihad yo onro az uhdadorii  molu mulki nisbat ba khud ozod menamoyad.

 

Moddai 607.  Shakli shartnomai hadya

  1. Hadya, ki bo taqdimi hadya ba hadyagiranda surat megirad, ba istisnoi holathoi peshbininamudai qismhoi 2 – 3 hamin modda shifohi anjom doda shudanash mumkin ast.

Taqdimi hadya tavassuti dodani on, ba tavri ramzi supurdani on (supurdani kalid va gayra) yo supurdani hujjathoi muqarrarkunandai huquq, anjom doda meshavad.

  1. Shartnomai hadyai amvoli manqul boyad dar shakli oddii khatti dar holathoi zayl basta meshavad:

1) hadyakunanda shakhsi huquqi buda, arzishi ashyoi dar shartnoma qarorgirifta az andozai bist nishondihanda baroi hisobho ziyod boshad; (QJT az 03.07.2012s., №849)

2) hadyakunanda shahrvand buda, arzishi ashyoi shartnoma az andozai dah nishondihanda baroi hisobho ziyod boshad.

  1. Shartnomai hadyai amvoli gayrimanqul boyad ba tavri notariali tasdiq va ba qaydi davlati girifta shavad.

 

Moddai 608. Az jonibi hadyagiranda rad kardani qabuli hadya

Hadyagiranda huquq dorad dar har lahzai to ba u supurdani hadya az on dast kashad. Dar in holat shartnomai hadya bastanashuda  ba hisob meravad.

 

Moddai 609. Mani hadya

Ba istisnoi tuhfahoi oddii doroi arzishi na on qadar baland hadya ijozat doda nameshavad:

1) az jonibi  ashkhosi huquqi – hadyai amvole, ki ba onho tahti huquqi  peshburdi khojagidori yo idorai operativi marbut ast;

2) az nomi atfoli khurdsol va shahrvandoni gayri qobili amal etirofgardida – az jonibi namoyandagoni qonunii onho.

 

Moddai 610.  Mahdud sokhtani hadyadihi

  1. Hadya namudani amvole, ki tahti molikiyati mushtaraki umumi qaror dorad, tanho bo rozigii hamai ishtirokchiyoni molikiyati mushtarak bo rioyai qoidahoi peshbininamudai moddai 301 hamin Kodeks ijozat doda meshavad.
  2. Hadyai huquqi marbut ba hadyakunanda dar mavridi talabot ba shakhsi seyum bo rioyai qoidahoi peshbininamudai moddahoi 411 – 415, 417 – 419 hamin Kodeks anjom doda meshavad.
  3. Hadyadihi tavassuti bar ivazi hadyagiranda ijro namudani uhdadorihoi on dar nazdi ashkhosi seyum bo rioyai qoidahoi peshbininamudai qismi 1 moddai 334 hamin Kodeks anjom doda meshavad.

Hadyadihi tavassuti az jonibi hadyakunanda ba zimmai khud guzaronidani qarzi hadyagiranda dar nazdi ashkhosi seyum bo rioyai qoidahoi peshbininamudai moddahoi 420 va 421 hamin Kodeks anjom doda meshavad.

  1. Vakolatnoma baroi anjom dodani hadyadihi az jonibi namoyanda, ki dar on nomi hadyagiranda sabt nagardidaast va mavzui hadya zikr nagardidaast, qurb nadorad.

 

Moddai 611. Bekor kardani hadya

  1. Hadyakunanda, agar hadyagiranda ba hayoti u tajovuz karda boshad yo ba hayoti yake az azoi oilai u yo kheshu aqraboi nazdiki u suiqasd karda boshad yo didayu donista (badqasdona) ba hadyakunanda zarari jismoni rasonida boshad, huquq dorad hadyadihiro bekor kunad.

Dar surati didayu donista az jonibi hadyagiranda az hayot mahrum kardani hadyakunanda huquqi dar sud  peshnihod namudani talabi bekor kardani hadyadihi ba vorisoni hadyakunanda marbut meboshad.

  1. Hadyakunanda, agar munosibati hadyagiranda bo ashyoi hadyashuda, ki baroi hadyakunanda doroi arzishi kaloni gayriamvoli buda, boisi tahdidi bebozgasht nestu nobud shudani on megardad, huquq dorad tibqi tartibi sudi bekor kardani hadyakuniro talab namoyad.
  2. Tibqi talabi shakhsi manfiatdor sud metavonad hadyadihiro, ki sohibkori infirodi yo shakhsi huquqi bo vayron kardani muqarraroti qonun dar borai gayri qobili pardokht (muflisi) az hisobi mablaghoe, ki vobasta ba faoliyati sohibkorii u dar jarayoni shash mohi to lahzai chunin shakhsro gayri qobili pardokht (muflis) elon namudan anjom dodaast, bekor kunad.
  3. Dar shartnomai hadya mumkin ast sharthoi huquqi hadyakunanda oidi bekor kardani hadya dar surate, agar hadyakunanda az hadyagiranda daroztar umr binad, muqarrar karda shavad.

 

Moddai 612. Oqibathoi rasonidani zarar dar natijai kambudii ashyoi hadyakardashuda

Zarare, ki dar natijai norasoii ashyoi hadyakardashuda ba hayot, salomati yo amvoli shahrvandi hadyagiranda rasonida shudaast, agar isbot karda shavad, ki in norasoiho to dodani ashyo ba hadyagiranda ba miyon omadaand va ba shumuli norasoihoi oshkoro dokhil nameshavand va hadyakunanda harchand dar mavrid ogoh bud, vale oid ba onho hadyagirandaro ogoh nasokhtaast, boyad az jonibi hadyakunanda mutobiqi qoidahoi peshbininamudai bobi 59 hamin Kodeks jubron karda shavad.

 

Moddai 613. Khayriya

  1. Khayriya hadyae etirof megardad, ki bo maqsadhoi manfiati umum bakhshida shudaast. Khayriyaro shahrvandon va shakhsoni huquqi ba hamai subekthoi huquqi grajdani dar holathoi muqarrar kardai qonun doda metavonand.
  2. Baroi qabuli khayriya ijozat yo rozigii kase talab karda nameshavad.
  3. Khayriyai amvol ba shahrvand boyad va ba digar ashkhos mumkin ast az jonibi khayrkunanda oid ba istifodai in amvol tibqi tainoti muayyan qaydu shart karda shavad. Hangomi mavjud nabudani chunin shart khayriyai amvol ba shahrvand hamchun hadyai muqarrari hisobida meshavad va dar holathoi digar khayriyai amvol az jonibi khayriyagiranda tibqi tainoti amvol istifoda burda meshavad.
  4. Nisbat ba khayriya moddai 611 hamin Kodeks istifoda burda nameshavad.

 

BOBI 32. Taminoti yakumri bo saroboni

 

Moddai 614. Shartnomai taminoti yakumri bo saroboni

  1. Muvofiqi shartnomai taminoti yakumri bo saroboni shahrvand havlii istiqomati, khona yo digar amvoli gayrimanqulero, ki ba u taalluq dorad, ba molikiyati pardozandai sarobon, ki uhdador meshavad in shahrvand va (yo) shakhsi seyumi nishondodai uro yakumri bo saroboni tamin mekunad, tahvil medihad.
  2. Shartnomai taminoti yakumri bo saroboni metavonad ba foidai yakchand shahrvand, ki onho ba giriftani hissai takhminii barobar huquq paydo mekunand, basta shavad. Dar surati favti yake az girandagoni taminot huquqi giriftani hissai taminot ba girandai taminote, ki zinda mondaast meguzarad va agar dar shartnoma tartibi digare peshbini nagardida boshad dar surati favti okhirin girandai taminot uhdadorii pardokhti taminot qat megardad.

Moddai 615. Shakli shartnomai taminoti yakumri  bo saroboni

  1. Shartnomai taminoti yakumri bo saroboni dar shakli khatti basta shuda ba tariqi notariali tasdiq karda meshavad va shartnomae, ki begona kardani amvoli gayrimanqulro bo sharti taminoti yakumri bo saroboni peshbini menamoyad, hamchunin ba qaydi davlati girifta meshavad.
  2. Rioya nakardani qoidahoi peshbinikardai qismi yakumi hamin modda boisi beetibor shudani on megardad. Chunin ahd etibor nadorad.

 

Moddai 616. Uhdadori dar mavridi taminot bo saroboni

  1. Uhdadorii pardozandai saroboni dar mavridi taminot bo saroboni metavonad az tamini ehtiyojot ba manzil, khurok va pushok va agar vazi salomatii shahrvand talab namoyad, hamchunin az nigohubini u iborat boshad.

Dar shartnoma hamchunin az tarafi pardozandai saroboni pardokhta shudani kharojoti khizmatrasonii marosimi peshbini shuda metavonad.

  1. Dar shartnoma boyad arzishi tamomi hajmi taminot bo saroboni muayyan karda shavad. Zimnan hajmi umumii taminot dar yak moh nametavonad az andozai chor nishondihanda baroi hisobho, ki bo qonun muqarrar gardidaast, kamtar boshad. (QJT az 03.07.2012s., №849)
  2. Hangomi halli bahsi bayni tarafho ba vujudomada oid ba hajmi taminote, ki ba shahrvand rasonida meshavad yo boyad rasonida shavad, sud boyad qoidahoi shartnoma yo qonunro dasturi amal qaror dihad.

 

Moddai 617. Bo pardokhthoi davra ba davra ivaz namudani taminoti yakumri

Dar shartnoma imkoniyati bo pardokhti pulii davra ba davra ivaz namudani taminoti moli bo saroboni peshbini shuda metavonad.

 

Moddai 618. Tavakkali tasodufan nobud shuda yo zarar didani amvoli doda shuda

Tasodufan nobud shudan yo zarar didani amvoli ba sarobon suporida, uro az tamini saroboni ozod namenamoyad.

 

Moddai 619. Raddi shartnomai taminoti yakumri bo saroboni

1.Agar dar natijai vayron kardani uhdadorihoi shartnomavi yo toqatnopazir gardidan yo bo sababhoi digari jiddi az had ziyod dushvor gardidani munosibat tarafho metavonand az shartnomai taminoti yakumri bo saroboni dast kashand.

  1. Agar shartnoma tartibi digarero peshbini nagardida boshad amvoli tibqi shartnoma suporida, dar surati qat yoftani shartnoma ba sarobon bargardonda meshavad va kharojoti to qati shartnoma baroyash jubron karda nameshavad.

 

Moddai 620. Begona kardan va istifoda burdani amvole, ki baroi taminoti yakumri  tahvil doda shudaast

  1. Pardozandai taminot haq dorad amvoli gayrimanqulero, ki ba u baroi taminoti yakumri tahvil doda shudaast, tanho dar surati mavjud budani rizoiyati girandai taminot begona kunad, ba garav guzorad yo ba tarzi digar istifoda barad.
  2. Pardozandai taminot vazifador ast hamai tadbirhoi zaruriro andeshad, ki dar davrai rasonidani taminoti yakumri bo saroboni istifodai amvoli zikrshuda boisi kam shudani arzishi in amvol nagardad.
  3. Dar surati ba sarobon dodani amvol, girandai taminot nisbati tamini uhdadori huquqi ba garav mondani in amvolro dorad.

 

Moddai 621. Be kor kardani shartnomai taminoti  yakumri bo saroboni

  1. Shartnomai taminoti yakumri bo saroboni metavonad bo talabi tarafho bekor karda shavad.
  2. Dar holati shartnomaro kullan rioya nakardani sarobon, girandai taminot huquq dorad bekor kardani shartnomaro talab namoyad.

 

Moddai 622. Qati taminoti yakumri bo saroboni

  1. Uhdadorii taminoti yakumri bo saroboni ba sababi favti girandai taminot qat megardad.
  2. Dar surati az tarafi pardozandai taminot ba andozai muhim vayron karda shudani uhdadorihoi u girandai taminot huquq dorad bargardonidani amvoli gayrimanquli baroi taminoti yakumri tahvil doda shudaro yo ba u pardokhtani narkhi kharida giriftani taminotro talab namoyad. Zimnan, pardozandai taminot huquq nadorad jubroni kharojotero, ki vobasta bo taminoti girandai taminot anjom doda shudaast, talab namoyad.

 

Moddai 623. Oqibati favti sarobon

  1. Dar surati favti sarobon uhdadorii saroboni ba vorisone meguzarad, ki amvoli dodaro qabul kardaand.
  2. Dar surati az meros dast kashidani voris (vorison) amvol ba girandai taminot bargardonda meshavad va dar natijai in shartnoma qat meyobad.

 

BOBI 33. Kiroya (ijora)-i amvol 

1. Muqarraroti umumi

 

Moddai 624. Shartnomai kiroya (ijora)-i amvol

Muvofiqi shartnomai kiroya (ijora)-i amvol kiroyadeh uhdador meshavad, ki amvolro pulaki ba ikhtiyordori va istifodai muvaqqati yo ba istifodai kiroyagir tahvil dihad.

 

Moddai 625. Huquqi molikiyati kiroyagir ba mahsulot, mevajot va daromad az amvoli kiroyagiriftashuda

Mahsulot, mevajot va daromadhoi digare, ki kiroyagir dar natijai istifodai amvoli kiroyagiriftashuda ba dast ovardaast, molikiyati u meboshand, agar dar qonun yo shartnoma tartibi digare peshbini nagardida boshad.

 

Moddai 626. Obekthoi kiroya (ijora)-i amvol

  1. Ba kiroya (ijora)-i amvol metavonand qitahoi zamin, kandanihoi foidanoki umumi va digar obekthoi alohidai tabii, korkhonaho va digar majmu (komleks)-hoi amvol, binoho, inshoot, tajhizot, vositahoi naqliyot va digar ashyoe, ki dar jarayoni istifoda (ashyoi gayriistemoli) onho khosiyati aslii khudro gum namekunand, doda shavand.
  2. Bo qonun metavonand navho (guruhho)-i korkhonaho va navhoi amvole, ki ba kiroyai amvol dodani onho mumkin nest yo ba kiroya dodani onho mahdud karda meshavad, muqarrar karda shavand.

 

Moddai 627. Kiroyadeh

  1. Huquqi ba kiroya (ijora) dodani amvol ba moliki on taalluq dorad.
  2. Hamchunin ashkhose, ki az tarafi qonun yo molik baroi ba kiroya (ijora) dodani amvol vakolatdor karda shudaand, metavonand kiroyadeh boshand.

 

Moddai 628. Shakli shartnomai kiroya (ijora)-i amvol

  1. Shartnomai kiroya (ijora)-i amvol baroi muhlati ziyoda az yak sol va agar hatto yake az tarafhoi shartnoma shakhsi huquqi boshad, sarfi nazar az muhlat, boyad dar shakli khatti basta shavad.
  2. Shartnomai kiroya (ijora)-i amvoli gayrimanqul, boyad ba qaydi davlati girifta shavad.
  3. Shartnomai kiroya (ijora)-i amvole, ki guzarishi minbadai huquqi molikiyati amvolro ba kiroyagir peshbini mekunad, dar shakle basta meshavad, ki baroi shartnomai kharidu furushi chunin amvol peshbini gardidaast.

 

Moddai 629. Muhlati shartnomai kiroya (ijora)-i amvol

  1. Shartnomai kiroya (ijora)-i amvol baroi muhlati muayyannamudai shartnoma basta meshavad.
  2. Agar dar shartnoma muhlati kiroya (ijora)-i amvol muayyan nashuda boshad, shartnoma baroi muhlati nomuayyan bastashuda hisob megardad. Zimnan, har yake az tarafho huquq dorad har vaqt az shartnoma sarfi nazar namoyad va dar in bobat tarafi digarro yak moh pesh va hangomi kiroya (ijora)-i amvoli gayrimanqul se moh pesh ogoh sozad. Dar qonun yo shartnoma baroi ogoh kardan az qati shartnomai kiroya (ijora)-i amvol, ki baroi muhlati nomuayyan basta shudaast, muhlati digar muqarrar karda shuda metavonand.
  3. Dar qonun metavonand baroi navhoi alohidai kiroya (ijora)-i amvol, hamchunin baroi navhoi alohidai amvol muhlathoi haddi aksar (nihoi)-i shartnoma muqarrar karda shavand. Dar in holatho, agar dar shartnoma muhlati kiroya (ijora) muayyan nashuda boshad va yagon tarafi az shartnoma to khotimai muhlati nihoii shartnoma, ki qonun muqarrar namudaast, sarfi nazar nakarda boshad, shartnoma badi khotimai muhlati nihoi qat megardad.

Shartnomai kiroya (ijora)-i chunin amvole, ki baroi muhlati ziyoda az muhlati nihoii muqarrarnamudai qonun basta shudaast, baroi muhlati barobar bo muhlati nihoi bastashuda hisob meshavad.

 

Moddai 630. Ba kiroyagir dodani amvol

  1. Kiroyadeh vazifador ast amvolro ba kiroyagir dar holate, ki bo sharthoi shartnoma va tainoti amvol mutobiq boshad, dihad.
  2. Amvol ba kiroya yakjoya bo hamai lavozim va hujjathoi marbut ba on (pasporti tekhniki, sertifikati sifat va gayra), agar dar shartnoma tartibi digare peshbini nashuda boshad, doda meshavad.

Agar chunin lavozim va hujjatho doda nashuda boshand va kiroyagir be onho amvolro mutobiqi tainoti on istifoda burda natavonad yo ba darajai muhim az on sharoite, ki hangomi bastani shartnoma ba onho haq dosht, mahrum monad, u metavonad az kiroyadeh dodani chunin lavozim va hujjatho yo bekor kardani shartnoma, hamchunin jubroni zararro talab namoyad.

  1. Agar kiroyadeh amvoli ba kiroya dodashudaro dar muhlati dar shartnoma zikrshuda ba kiroyagir nadihad va agar dar shartnoma chunin muhlat zikr nashuda boshad, kiroyagir dar muhlati qobili qabul huquq dorad az kiroyadeh in amvolro mutobiqi moddai 429 hamin Kodeks darkhost namoyad yo bekor kardani shartnomaro talab kunad.

 

Moddai 631. Masuliyati kiroyadeh baroi kambudihoi amvoli ba kiroya dodashuda

  1. Kiroyadeh baroi kambudihoi amvoli ba kiroya dodashuda, ki monei istifodai purra yo qismii on megardand, hatto agar hangomi bastani shartnoma u dar borai in kambudiho nadonista boshad ham, javobgar ast.

Hangomi oshkor gardidani chunin kambudiho kiroyagir haq dorad bo intikhobi khud yo bepul bartaraf namudani kambudihoi amvol yo mutanosiban kam kardani muzdi kiroya yo jubron namudani kharojoti vobasta ba bartaraf kardani kambudihoi amvol yo bevosita kam kardani mablagi kharojoti anjomdodai uro doir ba bartaraf sokhtani in kambudiho az muzdi istifodai amvol talab namoyad va dar in bobat kiroyadehro peshaki ogoh kunad yo pesh az muhlat bekor kardani shartnomaro talab namoyad.

  1. Kiroyadehe, ki dar borai talabi kiroyagir yo niyati u doir ba bartaraf kardani kambudihoi amvol az hisobi kiroyagir ogohonida shudaast, metavonad betakhir amvoli ba kiroya dodashudaro bo digar amvoli hammonande, ki dar holati durust qaror dorad, ivaz kunad yo kambudihoi amvolro roygon bartaraf namoyad.
  2. Agar qone sokhtani talaboti kiroyagir yo az tarafi u az muzdi istifodai amvol nigoh doshtani kharojot baroi bartaraf namudani kambudiho zarari ba kiroyagir rasidaro pushonida natavonad, u haq dorad, ki jubroni qismi pardokhtanashudai zararro talab namoyad.
  3. Kiroyadeh baroi on kambudihoi amvoli ba kiroya dodashuda, ki hangomi bastani shartnoma zikr shuda budand yo qablan ba kiroyagir malum budand yo meboist az tarafi u hangomi muoinai amvol yo taftishi durusti on hangomi bastani shartnoma yo ba kiroya (ijora) dodani amvol oshkor karda meshudand, javobgar nameboshad.

 

Moddai 632. Huquqi ashkhosi seyum ba amvole, ki ba kiroya (ijora) doda meshavad

Ba kiroya (ijora) doda shudani amvol boisi qat gardidan yo tagyir yoftani huquqi ashkhosi seyum ba in amvol namegardad.

Hangomi bastani shartnoma kiroyadeh vazifador ast kiroyagirro oid ba hamai huquqi ashkhosi seyum ba amvoli ba kiroya (ijora) dodashavanda (servitut, huquqi garav va gayra) ogoh namoyad. Ijro nakardani in qoida ba kiroyagir huquq medihad, ki kam kardani muzdi istifodai amvol yo bekor kardani shartnoma va jubroni zararro talab namoyad.

 

Moddai 633. Muzdi istifodai amvol

  1. Kiroyagir vazifador ast, ki muzdi istifodai amvolro sari vaqt pardozad.

Tartib, shartho va muhlathoi pardokhti muzd dar shartnoma muayyan karda meshavand. Dar holathoe ki agar onho dar shartnoma muayyan nashuda boshand, chunin hisobida meshavad, ki tartib, shartho va muhlathoe, ki mamulan hangomi kiroyai amvoli hammonand va dar holathoi muqoisashavanda istifoda megardand, muqarrar karda shudaand.

  1. Muzd baroi tamomi amvoli ba kiroya giriftashuda dar majmu yo az rui har yak qismi tarkibii on alohida dar shakli zerin muqarrar karda meshavad:

1) mablagi muayyani ustuvor gardida, ki davra ba davra yo yakbora pardokhta meshavad;

2) hissai muqarrargardidai mahsulot, mevajot yo daromadhoe, ki dar natijai istifodai amvoli ba kiroya giriftashuda ba dast omadaand;

3) az tarafi kiroyagir rasonida shudani khizmathoi muayyan;

4) az tarafi kiroyagir ba molikiyat yo kiroyai kiroyadeh tahvil doda shudani ashyoi dar shartnoma zikrgardida;

5) ba zimmai kiroyagir voguzor kardani kharojoti dar shartnoma zikrgardida oid ba behtar namudani amvoli ba kiroya giriftashuda.

Tarafho metavonand dar shartnoma shaklhoi muvofiqi zikrshudai muzdi istifodai amvol yo shaklhoi digari pardokhtro peshbini namoyand.

  1. Andozahoi muzdi istifodai amvol metavonand bo sozishi tarafho dar muhlathoi dar shartnoma peshbinigardida, ammo na beshtar az yak bor dar sol tagyir doda shavand. Dar qonun digar muhlathoi haddi aqal jihati az nav dida baromadani andozai muzd baroi navhoi alohidai kiroyai amvol, hamchunin baroi navhoi alohidai amvol peshbini shuda metavonand.
  2. Agar dar qonun tartibi digare peshbini nashuda boshad, kiroyagir haq dorad, ki agar bo sababhoi berun az masuliyati u sharoiti istifodai dar shartnoma peshbinigardida yo holati amvol ba andozai muhim bad shuda boshad, mutobiqan kam kardani muzdro talab namoyad.
  3. Agar dar shartnoma tartibi digare peshbini nashuda boshad, dar surati az tarafi kiroyagir ba andozai muhim vayron karda shudani muhlathoi pardokhti muzdi istifodai amvol kiroyadeh haq dorad, ki az u pesh az muhlat pardokhtani muzdro dar muhlati muqarrarnamudai kiroyadeh talab namoyad. Zimnan, kiroyadeh haq nadorad, ki pesh az muhlat pardokhtani muzdro baroi na ziyoda az du muhlat pai ham talab namoyad.

 

Moddai 634. Istifodai amvoli ba kiroya (ijora) giriftashuda

  1. Kiroyagir vazifador ast, ki amvolro mutobiqi sharthoi shartnoma va agar chunin shartho dar shartnoma muayyan nashuda boshand, mutobiqi tainoti amvol istifoda namoyad.
  2. Agar dar Kodeks, digar qonunho yo sanadhoi digari huquqi tartibi digare peshbini nashuda boshad, kiroyagir haq dorad bo rizoiyati kiroyadeh amvoli ba kiroya (ijora) giriftashudaro ba zerkiroya (kiroyai fari) suporad, huquq va uhdadorihoi khudro az rui shartnomai kiroya (ijora) ba shakhsi digar voguzor namoyad (kiroyai takrori), amvoli kiroyaro roygon ba istifoda dihad, hamchunin huquqi ba garavmoniro va guzashtkuniro va onhoro hamchun hissa ba sarmoyai oinnomavii shirkatho va jamiyathoi khojagidori yo hissai dokhilshavi ba koopreativi istehsoli guzorad. Agar dar qonun yo sanadhoi digari huquqi tartibi digare muqarrar nashuda boshad, nisbati shartnomai zerkiroya qoidahoi shartnomai kiroyai amvol tatbiq karda meshavand. Dar holathoi zikrshuda, ba istisnoi kiroyai takrori, masuliyat az rui shartnoma ba zimmai kiroyagir meboshad.

Shartnomai zerkiroya naboyad az muhlati shartnomai kiroya ziyodtar basta shavad.

Nisbati shartnomai zerkiroya agar dar qonun yo digar sanadhoi huquqi tartibi digare muqarrar nagardida boshad, qoidaho oid ba shartnomai kiroya tatbiq megardad.

  1. Agar kiroyagir sarfi nazar az ogohii kiroyadeh amvolro mutobiqi sharthoi shartnoma yo tainoti on istifoda nabarad, on goh  kiroyadeh huquq dorad, ki bekor kardani shartnoma va jubroni zararro  talab namoyad.

 

Moddai 635. Az tarafi kiroyagir ikhtiyordori kardani amvol

Agar tibqi qonunguzori tartibi digare peshbini nashuda boshad, kiroyagir haq dorad bo rizoiyati kiroyadeh amvoli ba kiroya giriftashudaro ba zerkiroya (ijorai fari) dihad, huquq va uhdadorihoi khudro az rui shartnomai kiroya ba shakhsi digar voguzor namoyad (kiroyai takrori), amvoli ba kiroya giriftashudaro ba istifodai roygon dihad, hamchunin in huquqro ba garav guzorad va onhoro hamchun hissa ba sarmoyai oinnomavii shirkatho va jamiyathoi khojagidori yo hissai dokhilshavi ba kooperativi istehsoli guzorad. Dar holathoi zikrshuda, ba istisnoi kiroyai takrori, masuliyat az rui shartnoma ba zimmai kiroyagir meboshad.

Shartnoma dar borai ba ashkhosi digar tahvil dodani amvol nametavonad baroi muhlati ziyoda az muhlati shartnomai kiroya basta shavad.

Ba shartnomai zerkiroya, agar tibqi qonunguzori tartibi digare muqarrar nashuda boshad, qoidahoi shartnomai kiroyai amvol istifoda burda meshavand.

 

Moddai 636. Uhdadorihoi kiroyadeh dar mavridi nigahdorii amvol

  1. Agar dar qonun yo shartnoma tartibi digare peshbini nashuda boshad, kiroyadeh vazifador ast, ki tamiri asosii amvoli ba kiroya dodashudaro az hisobi khud anjom dihad.
  2. Kiroyadeh vazifador ast az hisobi khud tamirero, ki onro zarurati noguzir taqozo mekunad va bo sababhoe, ki kiroyagir baroi onho javobgar nest, ba vujud omadaast, anjom dihad.
  3. Tamiri asosi boyad dar muhlati muqarrarnamudai shartnomai kiroyai amvol va agar chunin muhlat dar shartnoma muayyan nashuda boshad yo zarurati noguzir ba vujud omada boshad, dar muhlati qobili qabul anjom doda shavad.
  4. Az tarafi kiroyadeh vayron karda shudani uhdadori oid ba anjom dodani tamiri asosi ba kiroyagir huquq medihad, ki yo tamiri asosii dar shartnoma peshbinigardida yo bo sababi zarurati noguzir bavujudomadaro anjom doda, az kiroyadeh arzishi tamirro ruyonad yo onro ba hisobi muzdi kiroyai amvol dokhil kunad va yo mutobiqan kam kardani in muzd yo bekor kardani shartnomaro talab namoyad.

 

Moddai 637. Uhdadorihoi kiroyagir doir ba  nigahdorii amvoli ba kiroya  giriftashuda

Agar dar qonun yo shartnoma tartibi digare muqarrar nashuda boshad, kiroyagir vazifador ast, ki amvolro dar holati durust nigah dorad, az hisobi khud tamiri joriro anjom dihad va kharojoti nigahdorii amvolro ba zimma doshta boshad.

 

Moddai 638.  Nigoh doshtani etibori shartnomai kiroyai amvol dar surati tagyir  yoftani tarafho

  1. Ba shakhsi digar guzashtani huquqi molikiyati amvoli ba kiroya dodashuda baroi tagyir yoftan yo bekor kardani shartnomai kiroyai amvol asos nameboshad.
  2. Dar surati favti shahrvande, ki kiroyagiri amvoli gayrimanqul meboshad, agar dar qonun yo shartnoma tartibi digare peshbini nashuda boshad, huquq va uhdadorihoi u az rui shartnomai kiroyai in amvol ba meroskhur meguzarand.

Kiroyadeh ba istisnoi holathoe, ki bastani shartnoma bo sifathoi shakhsii kiroyagir vobasta bud, haq nadorad, ki ba shartnoma dokhil shudani chunin meroskhurro baroi muhlati boqimondai amali shartnoma rad namoyad.

 

Moddai 639. Qati shartnomai zerkiroya hangomi pesh az muhlat qat gardidani shartnomai kiroyai amvol

  1. Agar dar shartnomai kiroyai amvol chizi digare peshbini nashuda boshad, pesh az muhlat qat gardidani shartnomai kiroyai amvol boisi qat gardidani shartnomai zerkiroyai mutobiqi on bastashuda megardad.
  2. Agar shartnomai kiroyai amvol az rui asoshoi peshbininamudai hamin Kodeks qurb nadoshta boshad, shartnomahoi mutobiqi on bastashudai zerkiroya niz qurb nadorad.

 

Moddai 640. Pesh az muhlat qat namudani shartnoma bo talabi kiroyadeh

  1. Bo talabi kiroyadeh shartnomai kiroyai amvol metavonad az tarafi sud dar holathoe, qat karda shavad, ki agar kiroyagir:

1) amvolro bo ba andozai muhim vayron kardani sharthoi shartnoma yo tainoti amvol yo khud bo vujudi ogohii khattii kiroyadeh bo vayron kardani chandinkarata istifoda namoyad;

2) amvolro ba andozai muhim bad gardonad;

3) ziyoda az du dafa paiham badi khatmi muhlati pardokhti muqarrarkardai shartnoma muzdi istifodai amvolro napardozad;

4) dar muhlathoi muqarrarnamudai shartnomai kiroya va dar surati mavjud nabudani onho dar shartnoma dar muhlathoi qobili qabul dar holathoe ki agar mutobiqi qonun yo shartnoma uhdadorii tamiri asosi ba zimmai kiroyagir boshad, tamiri asosii amvolro anjom nadihad.

Dar shartnomai kiroyai amvol baroi pesh az muhlat qat gardonidani shartnoma bo talabi kiroyadeh tibqi qismi 2 moddai 482 hamin Kodeks metavonand asoshoi digar niz muqarrar karda shavand.

  1. Kiroyadeh haq dorad pesh az muhlat qat namudani shartnomaro tanho badi ba kiroyagir dodani imkoniyati qobili qabuli ijroi uhdadorii u talab namoyad.

 

Moddai 641. Pesh  az  muhlat  qat shudani shartnoma bo talabi kiroyagir

Bo talabi kiroyagir shartnomai kiroyai amvol metavonad az tarafi sud dar holathoe qat karda shavad, ki agar:

1) kiroyadeh amvolro ba istifodai kiroyagir nadihad yo baroi istifodai amvol mutobiqi sharthoi shartnoma yo tainoti amvol monea ba vujud orad;

2) amvoli ba kiroyagir dodashuda kambudihoi baroi istifodai on moneshavandae doshta boshad, ki hangomi bastani shartnoma az tarafi kiroyadeh zikr karda nashudaand, ba kiroyagir qablan malum nabudand va dar vaqti muoinai amvol yo taftishi durustii on hangomi bastani shartnoma nametavonistand az tarafi kiroyagir oshkor karda shavand;

3) kiroyadeh dar muhlathoi muqarrarnamudai shartnoma va dar surati mavjud nabudani onho dar shartnoma – dar muhlathoi qobili qabul uhdadorii ba zimmai u guzoshtashudaro doir ba tamiri asosii amvol ijro nanamoyad;

4) amvol bo sababhoe, ki baroi onho kiroyagir javobgar nest, ba holati gayri qobili istifoda rasida boshad.

Dar shartnomai kiroyai amvol  baroi pesh az muhlat qat gardonidani shartnoma bo talabi kiroyagir tibqi qismi 2 moddai 482 hamin Kodeks metavonand asoshoi digar niz muqarrar karda shavand.

 

Moddai 642.  Huquqi afzaliyatnokii kiroyagir ba bastani shartnoma baroi muhlati nav

  1. Agar dar qonun yo shartnoma tartibi digare peshbini nashuda boshad, kiroyagire, ki uhdadorihoi khudro ba tavri lozima ijro mekunad, badi khotimai muhlati shartnoma dar surati sharoiti digari barobar ba bastani shartnomai kiroyai amvol baroi muhlati nav nisbat ba digar ashkhos huquqi afzaliyatnok dorad. Kiroyagir vazifador ast, ki ba kiroyadeh dar borai khohishi bastani chunin shartnoma dar muhlati dar shartnomai kiroyai amvol zikrshuda va agar dar shartnoma chunin muhlat zikr nashuda boshad, dar muhlati qobili qabul, to khotimai etibori shartnoma ba tavri khatti khabar dihad.

Hangomi bastani shartnomai kiroyai amvol baroi muhlati nav sharthoi shartnoma metavonand bo sozishi tarafho tagyir doda shavand.

  1. Agar kiroyagir istifodai amvolro badi khotimai muhlati shartnoma hangomi mavjud nabudani etiroz az tarafi kiroyadeh idoma dihad, shartnoma bo hamon shartho baroi muhlati nomuayyan navshuda (moddai 629) hisobida meshavad.

 

Moddai 643. Bargardonidani amvol ba kiroyadeh

  1. Hangomi qati shartnomai kiroyai amvol kiroyagir vazifador ast amvolro dar hamon holate, ki onro girifta bud, bo nazardoshti farsoishi mutadil yo bo holate, ki dar shartnoma zikr gardidaast, ba kiroyadeh bargardonad.
  2. Agar kiroyagir amvoli ba kiroya giriftashudaro ba kiroyadeh barnagardonad yo sari vaqt barnagardonidaast, kiroyadeh huquq dorad pardokhtro baroi istifodai amvol baroi tamomi davrai guzaronidashuda talab namoyad. Dar holati zarari kharojoti kiroyadehro napushondani mablagi mazkur u huquq dorad pardokhti onro talab namoyad.

Dar surate ki agar baroi sari vaqt barnagardonidani amvoli ba kiroya giriftashuda  dar shartnoma noustuvorona peshbini shuda boshad,  agar dar shartnoma  tartibi digare peshbini nagardida boshad, zarar metavonad dar hajmi purrai ziyoda az noustuvorona sitonida shavad.

 

Moddai 644. Behtarsozii alohidai amvoli ba kiroya giriftashuda

  1. Agar dar shartnoma tartibi digare peshbini nagardida boshad, korhoi behtarsozii alohidai amvole, ki kiroyagir anjom dodaast, molikiyati shakhsii u ba hisob meravad.
  2. Dar holate ki agar kiroyagir az hisobi mablaghoi khud va bo rizoiyati kiroyadeh amvoli ba kiroya giriftashudaro be rasonidani zarar ba on behtar karda boshad, kiroyagir badi qati shartnoma, agar dar shartnoma tartibi digare peshbini nashuda boshad, ba jubroni arzishi chunin behtarkuni haq dorad.
  3. Arzishi behtarsozihoi judonashavandai amvol, ki az tarafi kiroyagir biduni rizoiyati kiroyadeh anjom doda shudaand, agar dar qonun tartibi digare peshbini nashuda boshad, jubron karda nameshavad.
  4. Behtarsozihoi ham judoshavanda va ham judonashavandai amvol, ki az hisobi mablagjudokunihoi farsoish az in amvol anjom doda shudaand, molikiyati kiroyadeh meboshand.

 

Moddai 645. Kharida giriftani amvoli ba kiroya giriftashuda

  1. Dar shartnomai kiroyai amvol peshbini shuda metavonad, ki amvoli ba kiroya giriftashuda badi khotimai muhlati kiroyai amvol yo to khotimai on ba sharti az tarafi kiroyagir pardokhta shudani tamomi narkhi dar shartnoma zikrgardidai kharida giriftan ba molikiyati kiroyagir meguzarad.
  2. Agar sharti kharida giriftani amvoli ba kiroya giriftashuda dar shartnoma peshbini nashuda boshad, on metavonad bo sozishi ilovagii tarafho, ki zimnan huquq dorand dar borai ba narkhi kharida giriftani amvol hisob kardani muzdi peshtar pardokhtashudai istifodai amvol ahd namoyand, muqarrar karda shavad.
  3. Muqarraroti qismhoi 1 va 2 moddai mazkur ba shartnomai ijorai amvoli davlati pahn namegardand.
  4. Qonun metavonad holathoi mani kharida giriftani amvoli ba kiroya giriftashudaro muqarrar namoyad.

 

Moddai 646. Khususiyathoi navhoi alohidai kiroyai amvol va kiroyai navhoi  alohidai amvol

Ba navhoi alohidai shartnomai kiroyai amvol va shartnomahoi navhoi alohidai amvol (prokat, ijorai vositahoi naqliyot, ijorai korkhonaho, ijorai moliyavi), agar dar qoidahoi hamin Kodeks oid ba onho tartibi digare peshbini nashuda boshad, muqarraroti dar hamin zerbob peshbinishuda istifoda megardand.

 

2. Kiro (Prokat)

 

Moddai 647. Shartnomai kiro (prokat)

  1. Az rui shartnomai kiro (prokat) kiroyadehe, ki amvolro hamchun obekti faoliyati doimii sohibkori ba kiro medihad, uhdador meshavad, ki amvoli manqulro pulaki ba kirogir baroi ikhtiyordori va istifodai muvaqqati tahvil dihad.

Amvole, ki az rui shartnomai kiro (prokat) tahvil doda shudaast, agar dar shartnoma tartibi digare peshbini  nagardida boshad yo az mohiyati uhdadori barnaoyad, baroi maqsadhoi ehtiyojoti matluboti istifoda burda meshavad.

  1. Shartnomai kiro (prokat) dar shakli khatti basta meshavad.
  2. Shartnomai kiro (prokat) ommavi meboshad (moddai 458).

 

Moddai 648. Muhlati shartnomai kiro (prokat)

  1. Shartnomai kiro (prokat) baroi muhlati to yak sol basta meshavad.
  2. Qoidahoi nav kardani shartnomai kiroi amvol baroi muhlati nomuayyan va huquqi afzaliyatnoki kirogir baroi nav kardani shartnomai amvol (moddai 642) ba shartnomai kiro (prokat) tatbiq nameshavand.
  3. Kirogir haq dorad, ki kirodehro dar muhlati na kamtar az 10 ruz pesh ba tavri khatti ogoh karda, shartnomai kiro (prokat)-ro har vaqt rad namoyad.

 

Moddai 649. Ba kirogir dodani amvol

Kirodehe, ki shartnomai kiro (prokat)-ro mebandad, vazifador ast dar huzuri kirogir durustii amvoli ba kiro dodashavandaro sanjad, hamchunin kirogirro bo qoidahoi istifodabarii amvol shinos namoyad yo ba u dar borai istifodabarii in amvol dasturi khatti dihad.

 

Moddai 650. Bartaraf namudani kambudihoi  amvoli ba kiro dodashuda

  1. Dar surati az tarafi kirogir oshkor gardidani kambudihoi amvoli ba kiro dodashuda, ki istifodai onro purra yo qisman gayriimkon mesozand, kirodeh vazifador ast az ruzi arzi kirogir dar borai kambudiho dar muhlati dah ruz, agar dar shartnoma muhlati kutohtar muqarrar nashuda boshad, kambudihoi amvolro dar joyash roygon bartaraf namoyad yo amvoli dodashudaro bo digar amvoli hammonande, ki dar holati korshoyami qaror dorad, ivaz kunad.
  2. Agar kambudihoi amvoli ba kiro dodashuda dar natijai az tarafi kirogir vayron karda shudani qoidahoi istifodabari va nigahdorii amvol ba vujud omada boshand, kirogir ba kirodeh arzishi tamir va intiqoli amvolro mepardozad.

 

Moddai 651. Muzdi istifodai amvol

  1. Muzdi istifodai amvol az rui shartnomai kiro (prokat) dar shakli mablagi muayyane, ki davra ba davra yo yakbora pardokhta meshavad, muqarrar megardad.
  2. Dar holati az tarafi kirogir pesh az muhlat bargardonida shudani amvol kirodeh ba u qismi dakhldori muzdi baroi istifodai amvol giriftaashro bo bahisobgiri az hamon ruze, ki badi ruzi bargardonidani voqeii amvol faro merasad, barmegardonad.
  3. Az kirogir ruyonidani qarzi pardokhti muzdi kiroi amvol bo tartibi bebahs dar asosi sanadi ijroiyai notarius anjom doda meshavad.

 

Moddai 652. Istifodai amvoli ba kiro  giriftashuda

  1. Tamiri asosi va jorii amvoli muvofiqi shartnomai kiro (prokat) dodashuda vazifai kirodeh meboshad.
  2. Ba zerkiro dodani amvole, ki muvofiqi shartnomai kiro (prokat) ba kirogir doda shudaast, az tarafi kirogir ba shakhsi digar voguzor gardidani huququ uhdadorihoi u muvofiqi shartnomai kiro (prokat), ba garav guzoshtani huquqi kirogir va chun hissai amvoli ba shirkatho va jamiyathoi khojagidori, ba sifati haqqi dokhilshavi ba kooperativhoi istehsoli guzoshtani in huquq mumkin nest.

 

3. Ijorai vositahoi naqliyot

1. Ijorai vositai naqliyot bo khizmatrasoni dar mavridi idorakuni va istifodabarii tekhniki

 

Moddai 653. Shartnomai ijorai vositai naqliyot bo ekipaj

  1. Az rui shartnomai ijora vositai naqliyot bo ekipaj ijoradeh vazifador ast vositai naqliyotro pulaki ba ikhtiyordori va istifodai muvaqqatii ijoragir dihad va bo quvvai khud dar mavridi idorakuni va istifodabarii tekhnikii on khizmat rasonad.
  2. Qoidahoi hamin bob doir ba nav kardani shartnomai ijora baroi muhlati nomuayyan va huquqi afzaliyatnoki ijoragir ba nav kardani shartnomai ijora (moddai 642) ba shartnomai ijorai vositai naqliyot bo ekipaj tatbiq namegardand.

 

Moddai 654. Shakli shartnomai ijorai vositai  naqliyot

Shartnomai ijorai vositai naqliyot bo ekipaj sarfi nazar az muhlati on boyad dar shakli khatti basta shavad. Ba shartnomai ijorai vositai naqliyot qoidahoi qismi duyumi moddai 628 hamin Kodeks dar borai baqaydgirii shartnomahoi ijora tatbiq namegardand.

 

Moddai 655. Uhdadorii ijoradeh oid ba nigohdorii vositai naqliyot

Ijoradeh uhdador ast dar davomi tamomi muhlati amali shartnomai ijorai vositai naqliyot bo ekipaj holati lozimii vositai naqliyoti ba ijora dodashudaro nigoh dorad, hamchunin tamiri jori va asosi va rasonidani lavozimoti zaruriro anjom dihad.

 

Moddai 656. Uhdadorihoi ijoradeh dar mavridi idorakuni va istifodabarii tekhnikii vositai naqliyot

  1. Khizmathoe, ki ba ijoragir az tarafi ijoradeh dar mavridi idorakuni va istifodabarii tekhnikii vositahoi naqliyot rasonida meshavand, boyad istifodabarii mutadil va bekhatari onro tibqi maqsadhoi dar shartnoma zikrshudai ijora tamin namoyand. Dar shartnomai ijorai vositai naqliyot bo ekipaj metavonand doirai boz ham vasetari khizmathoe, ki ba ijoragir rasonida meshavand, peshbini gardand.
  2. Hayati ekipaji vositai naqliyot va sathi ikhtisosi on boyad ba qoidahoi baroi tarafho hatmi va sharthoi shartnoma va agar dar qoidaho baroi tarafho chunin talaboti hatmi muqarrar nashuda boshand, ba talaboti amaliyai malumi istifodabarii vositai naqliyoti navi dodashuda va sharthoi shartnoma javobguy boshad.
  3. Azoi ekipaj munosibathoi mehnatii khudro bo ijoradeh nigoh medorand. Onho ba amrhoi ijoradeh dar mavridi idorakuni va istifodabarii tekhniki va ba amrhoi ijoragir dar bobati istifodabarii tijoratii vositai naqliyot itoat mekunand.
  4. Agar dar shartnomai ijora tartibi digare peshbini nashuda boshad, kharojot doir ba pardokhti khizmathoi azoi ekipaj, hamchunin kharojoti nigohdorii onho ba zimmai ijoradeh meboshad.

 

Moddai 657. Uhdadorii ijoragir doir ba pardokhti kharojote, ki bo istifodabarii tijoratii vositai naqliyot vobasta meboshad

Agar dar shartnomai ijorai vositai naqliyot bo ekipaj tartibi digare peshbini nashuda boshad, kharojoti pardokhti suzishvori va digar mavodi dar jarayoni istifodabari sarfshavanda, pardokhti bojho va digar kharojote, ki vobasta bo istifodabarii tijoratii vositai naqliyot ba vujud meoyand, ba zimmai ijoragir meboshand.

 

Moddai 658. Sugurtai vositai naqliyot

Agar dar shartnomai ijorai vositai naqliyot bo ekipaj tartibi digare peshbini nashuda boshad, uhdadorii sugurta kardani vositai naqliyot va (yo) sugurta kardani javobgari baroi zarare, ki metavonad az tarafi ijoragir dar jarayoni istifodabari rasonida shavad, dar holathoe ba zimmai ijoragir guzoshta meshavad, ki chunin sugurtakuni muvofiqi qonun yo shartnoma hatmi boshad.

 

Moddai 659.  Shartnomaho bo ashkhosi seyum doir ba istifodai vositai naqliyot

  1. Agar dar shartnomai ijorai vositai naqliyot bo ekipaj tartibi digare peshbini nashuda boshad, ijoragir huquq dorad be rizoiyati ijoradeh vositai naqliyotro ba zerijora dihad.
  2. Ijoragir dar doirai anjom dodani istifodabarii tijoratii vositai naqliyoti ba ijora giriftashuda huquq dorad be rizoiyati ijoradeh bo ashkhosi seyum az nomi khud shartnomahoi hamlu naql yo digar shartnomaho bandad, agar onho khilofi maqsadhoi istifodai vositai naqliyot, ki dar shartnomai ijora zikr shudaand va dar surate ki chunin maqsadho muqarrar nashudaand, mukholifi tainoti vositai naqliyot naboshand.

 

Moddai 660. Javobgari baroi zarare, ki ba vositai naqliyot rasonida shudaast

Dar surati nobudshavi yo zarar didani vositai naqliyot, agar ijoradeh isbot kunad, ki nobudshavi yo zarar didani vositai naqliyot bo sababhoe ba vujud omadaand, ki baroi onho ijoragir tibqi qonun yo shartnoma javobgar ast, ijoragir uhdador ast ba ijoradeh zarari rasidaro jubron namoyad.

 

Moddai 661. Javobgari baroi zarare, ki vositai naqliyot rasonidaast

Javobgari baroi zarare, ki ba ashkhosi seyum tavassuti vositai naqliyoti, mekhanizmho, tajhizot, dastgohhoi on va gayra rasonida shudaast, tibqi qoidahoi bobi 55 hamin Kodeks ba zimmai ijoragir ast.

 

Moddai 662. Mushakhkhasoti ijorai navhoi alohidai vositahoi naqliyot

  1. Mushakhkhasoti ijorai navhoi alohidai vositahoi naqliyot bo rasonidani khizmat dar mavridi idorakuni va istifodabarii tekhniki, gayr az mushakhkhasote, ki dar hamin zerbob peshbini shudaand, metavonand tibqi qonun muqarrar karda shavand.
  2. Ijorai vositai naqliyot be khizmatrasoni az tarafi ijoradeh dar mavridi idorakuni va istifodabarii tekhniki.

 

Moddai 663. Shartnomai ijorai vositai naqliyot be ekipaj

  1. Az rui shartnomai ijorai vositai naqliyot be ekipaj ijoradeh ba ijoragir vositai naqliyotro pulaki, biduni rasonidani khizmat dar mavridi idorakuni va istifodabarii tekhnikii on ba ikhtiyordori va istifodai muvaqqati medihad.
  2. Qoidahoi hamin bob dar borai nav kardani shartnomai ijora baroi muhlati nomuayyan va haqqi afzaliyatnoki ijoragir oid ba nav kardani shartnomai ijora (moddai 642) ba shartnomai ijorai vositai naqliyot be ekipaj tatbiq namegardand.

 

Moddai 664. Shakli shartnomai ijorai vositai  naqliyot

Shartnomai ijorai vositai naqliyot be ekipaj sarfi nazar az muhlati on boyad dar shakli khatti basta shavad.  Ba shartnomai ijorai vositai naqliyot qoidahoi qismi duyumi moddai 628 hamin Kodeks dar borai baqaydgirii shartnomahoi ijora istifoda nameshavand.

 

Moddai 665. Uhdadorii ijoragir doir ba  nigohdorii vositai naqliyot

Ijoragir vazifador ast dar davomi tamomi muhlati amali shartnomai ijorai vositai naqliyot be ekipaj holati lozimii vositai naqliyotro nigoh dorad, az jumla tamiri jori, hamchunin agar dar shartnoma tartibi digare peshbini nashuda boshad, tamiri asosiro anjom dihad.

 

Moddai 666. Uhdadorii ijoragir dar mavridi idorakuni va istifodabarii tekhnikii vositai naqliyot

Ijoragir bo quvvai khud idorakunii vositai naqliyoti ba ijora giriftashuda, hamchunin istifodabarii tijorati va tekhnikii onro anjom medihad.

 

Moddai 667. Uhdadorii ijoragir dar bobati pardokhti kharojoti nigohdorii vositai naqliyot

Agar dar shartnomai ijorai vositai naqliyot be ekipaj tartibi digare peshbini nashuda boshad, kharojoti nigohdorii vositai naqliyoti ba ijora giriftashuda, sugurta kardani on, az jumla sugurtai javobgarii ijoragir, hamchunin kharojoti vobasta bo istifodabarii vositai naqliyot ba zimmai ijoragir meboshad.

 

Moddai 668. Shartnomaho bo ashkhosi seyum doir ba istifodabarii vositai naqliyot

  1. Agar dar shartnoma tartibi digare peshbini nashuda boshad, ijoragir huquq dorad vositai naqliyoti ba ijora giriftashudaro bo sharthoi shartnomai ijora bo ekipaj yo be ekipaj bo rizoiyati ijoradeh ba zerijora dihad.
  2. Ijoragir huquq dorad, ki biduni rizoiyati ijoradeh bo ashkhosi seyum az nomi khud shartnomahoi hamlu naql va digar shartnomaho bandad, agar onho khilofi maqsadhoi istifodai vositai naqliyoti dar shartnomai ijora zikrshuda naboshand va dar surate ki chunin maqsadho muqarrar nashudaand, mukholifi tainoti vositai naqliyot naboshand.

 

Moddai 669. Javobgari baroi zarare, ki tavassuti vositai naqliyot rasonida shudaast

Javobgari baroi zarare, ki ba ashkhosi seyum tavassuti vositai naqliyot, mekhanizmho, tajhizot, dastgohhoi on va gayra rasonida shudaast, tibqi qoidahoi bobi 55 hamin Kodeks ba zimmai ijoragir ast.

 

Moddai 670. Khususiyathoi ijorai navhoi alohidai vositahoi naqliyot

Khususiyathoi ijorai navhoi alohidai vositahoi naqliyot biduni rasonidani khizmat dar mavridi idorakuni va istifodabarii tekhniki, gayr az khususiyathoe, ki dar hamin zerbob peshbini shudaand, metavonad bo qonun muqarrar karda shavand.

 

4. Ijorai binohho va inshoot

 

Moddai 671. Shartnomai ijorai bino yo  inshoot

  1. Az rui shartnomai ijorai bino yo inshoot ijoradeh uhdador megardad, ki bino yo inshootro ba ikhtiyordorii muvaqqati va istifoda yo istifodai muvaqqatii ijoragir dihad.
  2. Qoidahoi hamin zerbob ba ijorai korkhonaho, agar dar qoidahoi hamin Kodeks doir ba ijorai korkhona tartibi digare peshbini nashuda boshad, tatbiq megardand.

 

Moddai 672. Shakl va baqaydgirii davlatii shartnomai ijorai bino yo inshoot

  1. Shartnomai ijorai bino yo inshoot dar shakli khatti bo rohi tartib dodani yak hujjati az jonibi tarafho (qismi 2 moddai 466) imzoshuda basta meshavad.

Rioya nakardani shakli shartnomai ijorai bino yo inshoot boisi beetibor donista shudani on megardad.

  1. Shartnomai ijorai bino yo inshoote, ki baroi muhlati na kamtar az yak sol basta shudaast, boyad ba qaydi davlati girifta shavad va az lahzai baqaydgiri bastashuda donista meshavad.

 

Moddai 673. Huquq ba qitai zamine, ki bino yo inshooti ijoragirifta dar on joygir ast

  1. Az rui shartnomai ijorai bino yo inshoot hamzamon bo tahvili huquqi ikhtiyordori va istifodai chunin amvoli gayrimanqul ba ijoragir hamchunin huquq ba on qismi qitai zamine, ki tahti on amvoli gayrimanqul qaror dorad va baroi istifodai on zarur meboshad, tahvil doda meshavad.
  2. Dar holathoe ki ijoradeh istifodabarandai qitai zamine meboshad, ki bino yo inshooti ba ijora dodashavanda dar on qaror dorad, ba ijoragir huquqi ijora yo digar huquqi dar shartnomai ijorai bino yo inshoot peshbinigardida ba qitai zamini dakhldor tahvil doda meshavad.

Agar dar shartnoma huquqi ba ijoragir dodashavanda ba qitai dakhldori zamin muayyan nagardida boshad, ba u huquqi istifodai hamon qitai zamine, ki tahti bino yo inshoot qaror dorad va baroi mutobiqi tainot istifoda burdani in amvoli gayrimanqul zarur meboshad, meguzarad.

 

Moddai 674. Huquqi  istifodai qitai zamin hangomi ba ijora dodani bino va inshoot

Hangomi ba ijora dodani bino yo inshoot huquqi istifodai qitai zamine, ki onro bino yo inshoot ishgol kardaast ba ijoragir to ba anjom rasidani muhlati ijorai bino yo inshoot doda meshavad.

 

Moddai 675. Andozai muzdi ijora

  1. Dar shartnomai ijorai bino yo inshoot boyad andozai muzdi ijora peshbini karda shavad. Dar surati mavjud nabudani sharthoi dar shakli khatti muvofiqanamudai tarafho dar borai andozai muzdi ijora, shartnomai ijorai bino yo inshoot bastashuda ba hisob nameravad. Dar in surat qoidahoi muayyan kardani narkh, ki dar qismi 3 moddai 456 hamin Kodeks peshbini shudaand, tatbiq namegardand.
  2. Muzdi dar shartnomai bino yo inshoot baroi istifodai bino yo inshoot muqarrargardida muzdi istifodai qitai zamin, ki bino yo inshoot dar on voqe ast yo qismi dakhldori qitai zaminero, ki hamrohi bino yo inshoot doda meshavad, agar dar qonun yo shartnoma tartibi digare peshbini nashuda boshad, dar bar megirad.
  3. Dar holathoe ki muzdi ijorai bino yo inshoot dar shartnoma baroi vohidi maydoni bino (inshoot) yo digar nishondihandai andozai on muqarrar shuda boshad, muzdi ijora bo nazardoshti andozai voqeii bino yo inshooti ba ijoragir dodashuda muayyan karda meshavad.

 

Moddai 676. Tahvil dodani bino yo inshoot

  1. Az tarafi ijoradeh tahvil dodani bino yo inshoot va az tarafi ijoragir qabul karda shudani on bo akti tahvil yo digar hujjat dar borai tahvildihi, ki tarafho imzo mekunand, anjom doda meshavad.

Agar dar qonun yo shartnomai ijorai bino yo inshoot tartibi digare peshbini nashuda boshad, uhdadorii ijoradeh dar borai ba ijoragir tahvil dodani bino yo inshoot badi ba ikhtiyordori yo istifodai ijoragir tahvil dodani on va az jonibi tarafho imzo shudani hujjati dakhldor doir ba tahvildihi ijroshuda ba hisob meravad.

Az imzoi hujjati tahvildihii bino yo inshoot bo sharthoi peshbininamudai shartnoma sarkashi kardani yake az tarafho mutobiqan manoi dast kashidani ijoradeh az ijroi uhdadori doir ba tahvildihii amvol va dast kashidani ijoragir az qabuli amvolro dorad.

  1. Dar surati qati shartnomai ijorai bino yo inshoot bino yo inshooti ba ijora giriftashuda boyad bo rioyai qoidahoi dar qismi 1 hamin modda peshbinigardida ba ijoradeh bargardonida shavad.

 

5. Ijorai korkhona

 

Moddai 677. Shartnomai ijorai korkhona

  1. Az rui shartnomai ijorai korkhona (moddai 144) ijoradeh uhdador meshavad, ki ba ikhtiyordori va istifodai muvaqqatii ijoragir korkhonaro hamchun majmui amvoli, ba istisnoi on huququ uhdadorihoe, ki ijoragir baroi ba ashkhosi digar dodani onho huquq nadorad, pulaki tahvil dihad.
  2. Dar borai ba ijoragir guzaronidani qarzho ijoradeh vazifador ast ba qarzdihandagoni khud, ki dar surati rozi nabudanashon dar bobati guzaronidani qarzho huquq dorand, dar davomi se moh az ruzi giriftani khabarnoma az ijoradeh qati uhdadoriho yo ijroi pesh az muhlati uhdadorihoi dakhldorro talab namoyand. Agar dar muhlati zikrshuda yagon talabi mazkur peshnihod nashavad, qarzdihanda baroi guzaronidani qarzi dakhldor ba ijoragir rizoiyatdoda hisobida meshavad.

Korkhona tanho badi khotimai hisobbarobarkuni bo qarzdihandagone, ki az ijoradeh qat kardan yo ijroi pesh az muhlati uhdadorihoro talab kardaand, ba ijora doda shuda metavonad.

Badi ba ijora dodani korkhona hamchun majmui amvoli ijoradeh va ijoragir baroi qarzhoi ba tarkibi korkhonai ba ijora dodashuda dokhilgardidae, ki be rizoiyati qarzdihanda ba nomi ijoragir guzaronida shudaand, javobgarii mushtarak dorand.

  1. Huquqhoi ijoradeh, ki az tarafi u dar asosi ijozatnoma (litsenziya)-i makhsus baroi mashguliyat bo faoliyati dakhldor girifta shudaand, agar dar qonun tartibi digare muqarrar nashuda boshad, ba ijoragir doda nameshavand. Ba tarkibi korkhonai muvofiqi shartnoma dodashavanda dokhil kardani uhdadorihoe, ki ijroi onho az tarafi ijoragir dar surati mavjud nabudani ijozatnoma (litsenziya)-i makhsus az imkon berun ast, ijoradehro az uhdadorihoi dakhldor dar nazdi qarzdihandagon ozod namekunad.
  2. Huququ uhdadoriho nisbat ba kormandoni korkhona bo tartibi peshbininamudai qonun dar borai mehnat dar mavridi guzarishi chunin huququ uhdadoriho az ijoradeh ba ijoragir meguzarand.

 

Moddai 678. Huquqi qarzdihandagon hangomi ijorai korkhona

  1. Qarzdihandagon az rui uhdadorihoi ba tarkibi korkhona dokhilkardashuda boyad to tahvil dodani korkhona ba ijoragir az tarafi ijoradeh dar borai ba ijora doda shudani korkhona ba tavri khatti ogoh karda shavand.
  2. Qarzdihandae, ki ba ijoradeh dar borai rizoiyati khud doir ba guzaronidani qarz ba tavri khatti khabar nadodaast, haq dorad az ruzi giriftani ogohinoma dar borai ba ijora dodani korkhona dar davomi se moh qati uhdadoriho yo ijroi pesh az muhlati uhdadoriho va jubroni zarari dar natijai in rasidaro talab namoyad.
  3. Qarzdihandae, ki dar borai ba ijora dodani korkhona bo tartibi peshbininamudai qismi 1 hamin modda ogoh karda nashudaast, metavonad doir ba qone gardonidani talaboti peshbininamudai qismi 2 hamin modda dar davomi yak sol az ruze, ki dar borai ba ijora dodani korkhona khabardor shudaast yo boyad khabardor meshud, davo peshnihod kunad.
  4. Badi ba ijora dodani korkhona ijoradeh va ijoragir az rui qarzhoi ba hayati korkhona dokhil kardashudae, ki be rizoiyati qarzdihanda ba nomi ijoragir guzaronida shudaand, masuliyati mushtarak dorand.

 

Moddai 679. Shakl va baqaydgirii davlatii shartnomai ijorai korkhona

  1. Shartnomai ijorai korkhona dar shakli khatti bo rohi tartib dodani yak hujjate, ki az jonibi tarafho imzo karda shudaast, basta meshavad va boyad az tarafi notarius tasdiq karda shavad va ba qaydi davlati girifta shavad.

Shartnomai ijorai korkhona az lahzai baqaydgirii davlatii on bastashuda ba hisob meravad.

  1. Rioya nakardani talaboti dar qismi 1 hamin modda peshbinishuda boisi beetibor donista shudani shartnoma megardad. Chunin shartnoma bequrb donista shuda, ijroi on mumkin nest va nisbat ba on qoidahoi peshbinishudai qismi 2 moddai 190 hamin Kodeks tatbiq namegardand.

 

Moddai 680. Tahvil dodani korkhonai ba ijora giriftashuda

Tahvil dodani  korkhona ba ijoragir bo akti tahvil anjom doda meshavad.

Ba tahvildihi omoda namudani korkhona, az jumla tartib dodan va baroi imzo peshnihod kardani akti tahvil vazifai ijoradeh meboshad va agar dar shartnoma tartibi digare peshbini nashuda boshad, az hisobi u anjom doda meshavad.

 

Moddai 681. Uhdadorihoi ijoragir dar bobati nigohdorii korkhona va pardokhti kharojoti bahrabardorii on

  1. Ijoragiri korkhona vazifador ast, ki dar davomi tamomi muhlati amali shartnoma korkhonaro dar holati lozimai tekhniki, bo hisobi tamiri jori va asosii on nigoh dorad.
  2. Agar dar shartnoma tartibi digare peshbini nashuda boshad, kharojoti vobasta bo istifodabarii korkhonai ba ijora giriftashuda, hamchunin suporidani pardokhthoi sugurtai amvoli ba ijora giriftashuda, andozho va digar pardokhthoi hatmi ba zimmai ijoragir guzoshta meshavand.

 

Moddai 682. Istifodai amvoli korkhonai ba ijora giriftashuda

  1. Agar dar qonun yo shartnoma tartibi digare peshbini nashuda boshad, ijoragir haq dorad be rizoiyati ijoradeh arzishhoi moddiero, ki ba tarkibi amvoli korkhonai ba ijora giriftashuda dokhil meshavand furushad, ivaz namoyad, ba istifodai muvaqqati yo qarz dihad, onro ba zerijora dihad va huququ uhdadorihoi khudro az rui shartnomai ijora dar mavridi arzishho ba shakhsi digar tahvil dihad, ba sharte ki in amal boisi kamshavii arzishi korkhona nagardad va digar muqarraroti shartnomai ijoraro vayron nasozad. Tartibi zikrshuda nisbat ba zamin va digar zakhirahoi tabii, hamchunin dar digar holathoi peshbininamudai qonun tatbiq namegardad.
  2. Agar dar shartnoma tartibi digare peshbini nashuda boshad, ijoragir haq dorad aznavsozii amvoli ba ijora giriftashuda, vase namudani on, aznavtajhizonii tekhnikii onro, ki arzishi onro ziyod mekunad, anjom dihad.

 

Moddai 683. Az tarafi ijoragir behtar karda shudani korkhonai ba ijora giriftashuda

Agar dar shartnoma tartibi digare peshbini nashuda boshad, ijoragir ba jubroni arzishi behtarkunihoi judonashavandai amvoli ba ijora giriftashuda sarfi nazar az ijozati ijoradeh baroi chunin behtarkuniho haq dorad.

Ijoradeh metavonad az uhdadorii jubron namudani arzishi chunin behtarkuniho ba ijoragir az tarafi sud ozod karda shavad, agar isbot namoyad, ki kharojoti ijoragir baroi in behtarkuniho arzishi amvoli ba ijora giriftashudaro biduni behtar namudani khususiyathoi istifodabarii on ziyod mekunad yo hangomi chunin behtarkuniho usulhoi pokvijdoni va qobili qabul vayron karda shudaand.

 

Moddai 684. Ba shartnomai ijorai korkhona tatbiq namudani qoidaho doir ba oqibathoi beetiborii ahdho va qatu tagyirdihii  shartnoma

Qoidahoi hamin Kodeks doir ba oqibathoi beetiborii ahdho va qatu tagyirdihii shartnoma, ki bargardonidan yo dar shakli asli ruyonidani amvol az rui shartnoma az yak taraf yo az har du taraf, ba shartnomai ijorai korkhona, agar chunin oqibatho huquq va manfiathoi qonunan himoyashavandai qarzdihandai, ijoradeh va ijoragir, digar ashkhosro ba andozai muhim vayron nakunand va mukholifi manfiathoi jamiyat naboshand, tatbiq megardand.

 

Moddai 685. Bargardonidani korkhonai ba ijora  giriftashuda

Dar surati qati shartnomai ijorai korkhona majmui amvoli ba ijora giriftashuda boyad ba ijoradeh bo rioyai qoidahoi dar moddahoi 678 va 681 hamin Kodeks peshbinigardida bargardonida shavad. Omodasozii korkhona baroi tahvildihi ba ijoradeh, az jumla tartib dodan va baroi imzo peshnihod namudani akti tahvil dar in holat vazifai ijoragir meboshad va agar dar shartnoma tartibi digare peshbini nagardida boshad, az hisobi u anjom doda meshavad.

 

6. Ijorai zaminhoi tainoti kishovarzi va digar zakhirahoi tabii

 

Moddai 686. Shartnomai ijorai zamin  va digar zakhirahoi tabii

  1. Ijoradeh tibqi shartnomai ijorai zamin va digar zakhirahoi tabii uhdador meshavad, ki ba ijoragir baroi ikhtiyordorii muvaqqati va istifodabari zamin va digar zakhirahoi tabiiro ba ijora dihad, ijoragir boshad, uhdador meshavad, ki onhoro muvofiqi tainot istifoda burda, mablagi ijoraro pardozad.
  2. Agar qonun yo shartnoma tartibi digarero muqarrar nakarda boshad, qoidahoi shartnomai ijora nisbati ijorai zamini tainoti kishovarzi va digar zakhirahoi tabii tatbiq karda meshavand.

 

Moddai 687. Subekthoi ijorai zamini tainoti kishovarzi va digar zakhirahoi tabii

  1. Maqomoti dakhldori hokimiyati ijroiya va maqomoti nazorati kuhkori mutobiqi Kodeksi zamin va Qonuni Jumhurii Tojikiston dar borai sarvathoi zerizamini haq dorand zamin va digar zakhirahoi tabiiro ba ijora suporand.
  2. Istifodabarandagoni duyumi zamin haq dorand mutobiqi Kodeksi zamini Jumhurii Tojikiston qitai zaminro mustaqilona ba ijora suporand.
  3. Shakhsoni voqei va huquqii Jumhurii Tojikiston, shakhsoni voqei va huquqii khoriji, korkhonahoi mushtarak, tashkilothoi baynalkhalqi va davlathoi khoriji ijoragir buda metavonand.

 

Moddai 688. Shakl va muhlati shartnomai ijorai zamin va digar zakhirahoi tabii

  1. Shartnomai ijorai zamin va digar zakhirahoi tabii boyad khatti basta shavad.
  2. Muhlati aqqali shartnomai ijorai zamin az yak navbati maydoni kishtgardon kamtar buda nametavonad.
  3. Muhlati shartnomai ijorai digar zakhirahoi tabii dar shartnoma 5 sol va beshtar az in muayyan karda meshavad.

 

Moddai 689. Uhdadorii ijoradeh

  1. Ijoradeh uhdador ast zamini tainoti kishovarziro ba ijoragir dar holate suporad, ki baroi tainoti dar shartnoma peshbinishuda mutobiq boshad
  2. Ijoradeh uhdador ast chorabinihoro baroi faroham ovardani sharoiti zaruri ba maqsadi istifodai samarabakhshi zamini ba ijora doda shuda (obrasoni, chorahoi hosilkhez kardani khok, rohsozi va tamiri on va gayra) amali gardonad.
  3. Ijoradeh uhdador ast kharojoti zaruriro, ki dar zamini ijoravi sarf kardaast, inchunin digar kharojoti zarurii bo rozigii ijoragir sarfshudaro jubron kunad.
  4. Ijoradeh uhdador ast ba ijoragir kharojoti zaruriro, az jumla arzishi hosili hanuz gundoshtanashuda, ki ba on bo talabi ijoragir qat kardani shartnomai ijorai zamin sabab shudaast, jubron namoyad.

 

Moddai 690. Uhdadorii ijoragir

  1. Ijoragir uhdador ast:
  • zaminro az rui tainotash istifoda barad;
  • zaminro be istifoda naguzorad;
  • baroi behtar namudani holati zamin choraho andeshad.
  1. Muzdi ijoraro sari vaqt pardokht namoyad.
  2. Badi ado shudani muhlati shartnomai ijora zaminro dar holati darkori bargardonad.

 

Moddai 691. Huquqi jubron kardani arzishi behsozi

Ijoragiri zamin va digar zakhirahoi tabii baroi jubroni arzishi behsozihoi anjom dodashuda bo rozigii ijoradeh yo behsozihoi zaruri baroi istifodai mutadili zamini ijora huquq dorad.

 

Moddai 692. Huquqi daroz kardani muhlati  shartnomai ijora

  1. Badi ba okhir rasidani muhlati shartnoma ijoragir ba az nav barqaror kardani muhlati shartnoma huquq dorad.
  2. Dar surati nabudani arizai yake az tarafho dar borai qat kardan yo tagyir dodani shartnoma oidi itmomi muhlat vay bo hamon sharthoe, ki shartnoma peshbini karda bud, tamdid meyobad.

 

7. Ijorai moliyavi (lizing)

 

Moddai 693. Shartnomai ijorai moliyavi

  1. Az rui shartnomai ijorai moliyavi (lizing) ijoradeh (lizingdeh) uhdador meshavad, ki amvoli nishondodai ijoragir (lizinggir)-ro az furushandai muayyankardai u ba molikiyat kharidori namoyad va in amvolro pulaki ba ikhtiyordori va istifodai muvaqqati baroi maqsadhoi sohibkori peshnihod kunad.

Agar dar shartnoma tartibi digare peshbini nashuda boshad, ijoradeh baroi intikhobi amvoli ba ijora giriftashuda va furushanda javobgar nest.

  1. Az rui shartnomai ijorai moliyavi hama guna ashyovu anjomi gayriistemolie, ki baroi faoliyati sohibkori istifoda burda meshavand, ba istisnoi qitahoi zamin va digar obekthoi tabii metavonand tahvil doda shavand.

 

Moddai 694. Ogohonidani furushanda dar borai  ba ijora dodani amvol

Ijoradeh amvolro baroi ijoragir kharidori namuda, boyad furushandaro dar borai on, ki amvol jihati ba shakhsi muayyan ba ijora dodani on tain shudaast, ogoh sozad.

 

Moddai 695. Ba ijoragir tahvil dodani mavzui  shartnomai ijorai moliyavi

  1. Agar dar shartnomai ijorai moliyavi tartibi digare peshbini nashuda boshad, furushanda amvolero, ki mavzui in shartnoma meboshad, bevosita ba ijoragir dar mahalli qaror doshtani u tahvil medihad.
  2. Agar amvole, ki mavzui shartnomai ijorai moliyavi meboshad, dar muhlati dar in shartnoma zikrshuda va agar dar shartnoma chunin muhlat zikr nashuda boshad, dar muhlati qobili qabul ba ijoragir tahvil nagardad, ijoragir haq dorad, ki agar muhlat bo sababhoi vobasta ba ijoradeh guzashta boshad, qati shartnoma va jubroni zararro talab namoyad.

 

Moddai 696. Ba ijoragir guzashtani tavakkali nobudshavii tasodufi yo vayronshavii  tasodufii amvol

Tavakkali nobudshavii tasodufi yo vayronshavii tasodufii amvoli ba ijora giriftashuda ba ijoragir, agar dar shartnomai ijorai moliyavi tartibi digare peshbini nashuda boshad, dar lahzai ba u tahvil dodani in amvol meguzarad.

 

Moddai 697. Masuliyati furushanda

  1. Ijoragir huquq dorad amvolero, ki mavzui shartnomai ijorai moliyavi meboshad, talabotero, ki az shartnomai kharidu furushi bayni furushanda va ijoradeh bastashuda, az jumla dar bobati sifat va mukammalii amvol, muhlathoi tahvili on va dar digar holathoi ba tavri lozima ijro nagardidani shartnoma barmeoyand, bevosita ba furushanda peshnihod namoyad. Zimnan ijoragir huquq va uhdadorihoi baroi furushanda peshbininamudai hamin Kodeksro dar mavride, ki agar u yake az tarafhoi shartnomai kharidu furushi amvoli zikrshuda boshad, dorad. Ammo ijoragir nametavonad shartnomai kharidu furushro bo furushanda biduni rizoiyati ijoradeh bekor namoyad.

Dar munosibat bo furushanda ijoragir va ijoradeh hamchun qarzdihandagoni mushtarak (moddai 349) baromad mekunand.

  1. Agar dar shartnomai ijorai moliyavi tartibi digare peshbini nashuda boshad, ijoradeh dar nazdi ijoragir baroi az tarafi furushanda ijro gardidani talabote, ki az shartnomai kharidu furush barmeoyand, gayr az holathoe, ki masuliyat baroi intikhobi furushanda ba zimmai ijoragir meboshad, javobgar nest. Dar holati mazkur (okhirin) ijoragir haq dorad bo intikhobi khud talabotero, ki az shartnomai kharidu furush barmeoyand, bevosita ham ba furushandai amvol va ham ba ijoradeh, ki masuliyati mushtarak dorand, peshnihod namoyad.

 

BOBI 34. Ijorai manzili istiqomati

 

Moddai 698. Shartnomai ijorai manzili  istiqomati

  1. Az rui shartnomai ijorai manzili istiqomati ijoradeh uhdador megardad, ki ba ijoragir va azoi oilai u manzili istiqomatiro pulaki baroi ikhtiyordori va istifoda dihad.
  2. Munosibatho az rui shartnomai ijorai manzili istiqomati tavassuti Kodeksi manzili Jumhurii Tojikiston tanzim megardand.

 

BOBI 35. Istifodai roygon (ssuda)

 

Moddai 699. Mafhumi shartnomai istifodai  roygon

  1. Az rui shartnomai istifodai roygon (shartnomai ssuda) yak taraf (ssudadeh) uhdador meshavad, ki ashyovu asbobro ba tarafi digar (ssudagir) ba istifodai muvaqqatii roygon dihad yo medihad va tarafi okhirin uhdador meshavad, ki khudi hamon ashyovu asbobro dar hamon holate, ki onro girifta bud, bo darnazardoshti farsoishi mutadil yo dar holate, ki dar shartnoma zikr shudaast, barmegardonad.
  2. Ba shartnomai istifodai roygon mutobiqan qoidahoi qismi 1 moddai 626, qismi 1 va qismi 2 moddai 629, qismhoi 1 va 2 moddai 630, moddai 634, qismi 2 moddai 642, qismhoi 1 va 3 moddai 644 hamin Kodeks tatbiq megardand.

 

Moddai 700. Ssudadihanda (qarzdeh)

Huquqi tahvili ashyovu asbob baroi istifodai roygon ba moliki on va digar ashkhose, ki az tarafi qonun yo molik ba in kor vakolatdor karda shudaand, taalluq dorad.

 

Moddai 701. Baroi istifodai roygon dodani  ashyovu asbob

  1. Ssudadihand (qarzdeh) vazifador ast ashyovu asbobro dar holati mutobiq bo sharthoi shartnoma va tainoti on bo hamai lavozimotash va hujjathoi ba on taalluqdoshta dihad.
  2. Agar chunin lavozim va hujjat doda nashuda boshand va biduni onho ashyovu asbob muvofiqi tainot istifoda shuda natavonand yo istifodai on arzishi khudro baroi ssudagiranda ba andozai muhim gum kunad, ssudagiranda haq dorad, ki dodani chunin lavozim va hujjatro yo bekor kardani shartnoma va jubroni kharojoti voqeii khudro talab namoyad.

 

Moddai 702. Oqibathoi baroi istifodai roygon nadodani ashyovu asbob

Agar ssudadihanda ashyovu asbobro ba ssudagir nadihad, ssudagir haq dorad, ki bekor kardani shartnoma va jubroni  zararro  dar shakli kharojoti voqei talab namoyad.

 

Moddai 703. Masuliyat baroi kambudihoi ashyovu asbobe, ki ba istifodai roygon doda shudaast

Ssudadihanda baroi kambudihoi ashyovu asbobe, ki onhoro hangomi bastani shartnoma qasdan yo az beehtiyotii dagalona zikr nakardaast, javobgar ast.

Dar surati oshkor gardidani chunin kambudiho ssudagiranda huquq dorad, ki bo intikhobi khud az ssudadihanda ba tavri roygon bartaraf namudani kambudihoi ashyovu asbob yo jubroni kharojoti barqaror namudani kambudihoi ashyovu asbob yo pesh az muhlat bekor kardani shartnoma va jubroni zarari voqeiro talab namoyad.

 

Moddai 704. Huquqi ashkhosi seyum ba ashyovu asbobe, ki baroi istifodai roygon doda meshavad

Tahvil dodani ashyovu asbob ba istifodai roygon baroi tagyiryobi yo qati huquqi ashkhosi seyum ba in ashyovu asbob asos nameboshad.

Hangomi bastani shartnoma ssudadihanda vazifador ast, ki ssudagirandaro doir ba huquqhoi ashkhosi seyum ba in ashyovu asbob (servitut, huquqi garav va gayra) ogoh namoyad. Ijro nakardani in uhdadori ba ssudagiranda huquq medihad, ki bekor kardani shartnoma va jubroni zarari voqeiro talab namoyad.

 

Moddai 705. Uhdadorihoi ssudagiranda dar bobati nigohdorii ashyovu asbob

Ssudagiranda vazifador ast, ki ashyovu asbobi baroi istifodai roygon giriftashudaro dar holati durust nigoh dorad. Agar dar shartnoma tartibi digare peshbini nashuda boshad, ssudagiranda vazifador ast, ki tamiri jori va asosii ashyovu asbobro anjom dihad va tamomi kharojoti nigohdorii onro ba zimma girad.

 

Moddai 706. Javobgarii ssudagiranda

Agar ashyovu asbob az sababi onro muvofiqi shartnoma yo tainotash istifoda naburdan yo be rozigii ssudadihanda ba shakhsi seyum dodan nobud yo vayron shuda boshad, u baroi zarari ba ashyovu asbob rasondaash javobgar meboshad.

 

Moddai 707. Masuliyat baroi zarare, ki ba shakhsi seyum bo istifodai ashyovu asbob rasidaast

Ssudadihanda baroi zarare, ki bo istifodai ashyovu asbob ba shakhsi seyum rasonida shudaast, agar isbot nakunad, ki zarar dar natijai garaz yo beehtiyotii dagalonai ssudagiranda yo shakhse, ki in ashyovu asbob bo rizoiyati ssudadihanda dar ikhtiyori u bud, rasidaast, javobgar meboshad.

 

Moddai 708. Ba shakhsi seyum dodani ashyovu asbobe, ki baroi  istifodai roygon girifta  shudaast

Ssudagiranda huquq dorad tanho bo rizoiyati ssudadihanda, dar nazdi u masul boqi monda, ba istifodai shakhsi seyum ashyovu asbobi roygon giriftashudaro dihad.

 

Moddai 709. Bo talabi ssudadihanda pesh az muhlat bekor kardani shartnoma

Ssudadihanda huquq dorad dar holathoi zerin pesh az muhlat bekorkunii shartnomaro talab namoyad, agar ssudagiranda:

1) ashyovu asbobro mutobiqi shartnoma yo tibqi tainot istifoda nabarad;

2) uhdadorihoi dar holati durust nigoh doshtani ashyovu asbob yo nigohdorii onro ijro nakunad;

3)  holati ashyovu asbobro mohiyatan bad gardonad;

4) be rizoiyati ssudadihanda ba shakhsi seyum ashyovu asbobro doda boshad.

 

Moddai 710. Bo talabi ssudagiranda pesh az muhlat bekor kardani shartnoma

Ssudagiranda huquq dorad pesh az muhlat bekorkunii shartnomai istifodai roygonro talab  namoyad:

1) hangomi oshkor kardani kambudiho, ki istifodai durusti ashyovu anjomro imkonnopazir yo mushkil megardonad va dar borai mavjudiyati onho u dar lahzai bastani shartnoma namedonist va donista ham nametavonist;

2) agar ashyovu asbob az rui holate, ki ba on u javobgu nest, dar vaziyati baroi istifoda kornoshoyam boshad;

3) agar hangomi bastani shartnoma ssudadihanda uro az huquqhoi ashkhosi seyum dar borai ashyovu asbobe, ki doda meshavad, ogoh nakarda boshad.

 

Moddai 711. Raddi shartnoma

Agar muhlati istifodai roygoni ashyovu asbob dar shartnoma muayyan nashuda boshad, har yake az tarafho huquq dorad har vaqt, tarafi digarro yak moh pesh dar mavrid ogoh namuda, agar tibqi shartnoma muhlati digari ogohkuni peshbini nagardida boshad, az shartnoma dast kashad.

 

Moddai 712. Tagyir yoftani tarafho dar shartnoma

  1. Ssudagiranda huquq dorad begona kardani ashyovu asbobro ba jo orad. Dar in mavrid shartnomai roygon istifodabarii ashyovu anjom quvvai huquqiro baroi sohibmulki nav nigoh medorad.
  2. Dar surati vafot kardani shahrvand – ssudadihanda yo az nav tasis yoftan yo barham khurdani shakhsi huquqi – ssudadihanda huquq va uhdadorihoi onho tibqi shartnoma ba voris yo digar vorisi huquqi yo shakhsi digar, ki ba u huquqi molikiyat ba ashyovu asbob yo huquqi digar guzashtaast va dar asosi on ashyovu anjom ba istifodai roygon doda shudaast, meguzarad.

Dar surati az nav tasis yoftani shakhsi huquqi – ssudagiranda huquqho va uhdadorihoi u tibqi shartnoma, agar dar shartnoma tartibi digare peshbini nashuda boshad, ba vorisi huquqi meguzarad.

 

Moddai 713. Qati shartnoma

Shartnomai istifodai roygon gayr az asoshoi umumii qati uhdadoriho, inchunin dar surati favti shahrvand – ssudagiranda yo barham khurdani shakhsi huquqi – ssudagiranda, agar dar shartnoma tartibi digare peshbini nagardida boshad, qat megardad.

 

BOBI 36. Pudrat 

1. Muqarraroti umumi oid ba pudrat

 

Moddai 714. Shartnomai pudrat

  1. Tibqi shartnomai pudrat yak taraf (pudratchi) uhdador meshavad tibqi suporishi tarafi digar (farmoishgar) kori muayyanero anjom dihad, onro dar muhlati muayyan ba farmoishgar suporad va farmoishgar boshad, uhdador meshavad korro qabul namuda, haqqi onro pardozad (haqqi korro pardozad). Kor agar dar qonunho yo sozishnomai tarafho tartibi digare peshbini nagardida boshad, bo tavakkali farmoishgar anjom doda meshavad.
  2. Nisbat ba shaklhoi alohidai shartnomai pudrat (pudrati maishi, pudrati sokhtmon, pudrat doir ba korhoi loihakashi va justjui) muqarraroti peshbininamudai hamin zerbob istifoda burda meshavad.

 

Moddai 715. Korhoe, ki tibqi shartnomai  pudrat anjom doda meshavand

  1. Shartnomai pudrat baroi tayyor kardan yo korkardi ashyo yo baroi ijroi korhoi digar bo dodani natijai on, ba farmoishgar basta meshavad.
  2. Tibqi shartnomai pudrat, ki baroi tayyor kardani ashyo basta shudaast, pudratchi huquqi onro ba farmoishgar medihad.
  3. Agar dar shartnoma tartibi digare peshbini nagardida boshad, pudratchi mustaqilona usuli ijroi suporishi farmoishgarro muayyan menamoyad.

 

Moddai 716. Ijroi korho az jonibi pudratchi

  1. Agar dar shartnoma tartibi digare peshbini nagardida boshad, korho az jonibi pudratchi bo mavod va tavassuti quvva va vositahoi u anjom doda meshavad.
  2. Pudratchi baroi mavodi sifatan nomatlub va tajhizoti dodashuda, inchunin mavod va tajhizoti peshnihodshudae, ki garonii huquqhoi shakhsi seyumro doro ast, masul meboshad.

 

Moddai 717. Tavakkali tasodufan nobud va vayron shudani mavod

Tavakkali tasodufan nestu nobud gardidan yo tasodufan vayron shudan (oseb didan)-i mavodro, agar dar qonunho yo shartnoma tartibi digare peshbini nagardida boshad, to faro rasidani muhlati az jonibi pudratchi dar shartnoma peshbinishudai korho, ki  mavodro  faroham ovardaast va badi  faro rasidani in muhlat tarafe, ki muhlatro guzaronidaast, ba zimma dorand.

 

Moddai 718.  Pudratchii generali va pudratchii gayriasosi (fari)

  1. Agar az qonunho yo shartnomai pudrat uhdadorihoi pudratchi vobasta ba shakhsan ijro namudani korhoi dar shartnoma peshbinishuda barnaoyad, pudratchi huquq dorad baroi ijroi yak qismi uhdadorihoi khud digar ashkhos (pudratchiyoni gayriasosi)-ro jalb kunad. Dar in holat pudratchi ba sifati pudratchii generali baromad mekunad.
  2. Pudratchii generali dar nazdi pudratchii gayriasosi baroi az jonibi farmoishgar ijro nakardan yo ijroi nomatlubi uhdadorihoi khud oid ba shartnomai pudrat va dar nazdi farmoishgar baroi oqibathoi az jonibi pudratchii gayriasosi ijro nakardan yo nomatlub ijro namudani uhdadorihoi khud mutobiqi moddai 434 hamin Kodeks masuliyat dorad.

Agar dar qonunho yo shartnoma tartibi digare peshbini nagardida boshad, farmoishgar va pudratchii gayriasosi huquq nadorand vobasta ba vayron kardani shartnomahoe, ki har kadomi onho bo pudratchii generali bastaand, yake ba digare talabot peshnihod kunand.

  1. Bo muvofiqai pudratchii generali farmoishgar huquq dorad baroi ijroi korhoi alohida bo digar ashkhos shartnoma bandad. Dar chunin holat ashkhosi zikrgardida baroi ijro nakardan yo ijroi nomatlubi kor dar nazdi farmoishgar mustaqiman masuliyat dorand.

 

Moddai 719. Dar ijroi kor ishtirok namudani yakchand shakhs

  1. Agar az jonibi pudratchi hamzamon du yo yakchand shakhs baromad kunand, dar surati taqsim nashudani mavzui uhdadori onho nisbat ba farmoishgar qarzdoroni mushtarak donista shuda, mutanosiban kreditoroni mushtarak etirof karda meshavand.
  2. Hangomi taqsimshavanda budani mavzui uhdadori, inchunin dar digar holathoi peshbininamudai qonunho yo shartnoma har yake az ashkhosi dar qismi 1 hamin modda peshbini gardida nisbat ba farmoishgar dar doirai hissai khud huquq ba dast meorand va doroi masuliyat (moddai 344) meboshand.

 

Moddai 720. Muhlati ijroi korho

  1. Dar shartnomai pudrat muhlati ibtidoi va nihoii ijroi kor zikr megardad. Bo muvofiqai bayni tarafho dar shartnoma metavonad, inchunin muhlati khotimai davrahoi alohidai kor (muhlathoi mobayni) peshbini shudanash mumkin ast.

Agar dar qonunho yo shartnoma tartibi digare peshbini nagardida boshad, pudratchi baroi vayron kardani ham muhlati ibtidoi va ham muhlati nihoi, inchunin muhlathoi mobaynii ijroi kor masuliyat dorad.

  1. Muhlathoi ibtidoi, nihoi va mobaynii ijroi korho, ki dar shartnoma zikr gardidaand, tibqi holat va tartibi peshbininamudai shartnoma metavonad tagyir doda shavand.
  2. Oqibathoi guzaronidani muhlati ijro, ki dar moddai 436 hamin Kodeks zikr gardidaand, hangomi vayron kardani muhlati nihoii ijroi kor faro merasand.

 

Moddai 721. Arzishi kor

  1. Dar shartnomai pudrat arzishi kore, ki boyad ijro shavad yo usuli muayyan kardani on zikr meshavad. Hangomi dar shartnoma mavjud nabudani chunin nishondod narkh mutobiqi bandi 3 moddai 456 hamin Kodeks az jonibi sud muqarrar karda meshavad.
  2. Narkh dar shartnomai pudrat jubroni kharojoti pudratchi va podoshpulii ba u marbutaro dar bar megirad.
  3. Narkhi korho metavonad bo rohi tartib dodani smeta muayyan karda shavad.

Dar holathoe ki agar kor mutobiqi smetai tartibdodai pudratchi anjom doda shavad, smeta az lahzai az jonibi farmoishgar tasdiq shudani on doroi etibor gardida, yak juzi shartnoma ba hisob meravad.

  1. Narkhi korho (smeta) metavonad takhmini yo ustuvor boshad. Hangomi dar shartnoma nabudani nishondodhoi digar narkhi korho (smeta) ustuvor hisobida meshavad.
  2. Agar zarurati guzaronidani korhoi ilovagi va az in sabab mohiyatan baland gardidani narkhi kori takhminan muayyangardida (smetai takhmini) ba miyon oyad pudratchi vazifador ast sari vaqt farmoishgarro ogoh sozad. Farmoishgare, ki ba baland shudani narkhi kor (smeta) rozi nameboshad, huquq dorad az shartnoma dast kashad. Dar in holat pudratchi metavonad baroi ijroi qismi kor az farmoishgar pardokhti arzishi onro talab namoyad.

Pudratchie, ki sari vaqt farmoishgarro dar  mavridi zarurati baland kardani narkh (smeta)-i dar shartnoma peshbinishuda ogoh nakardaast, vazifador ast, bo hifzi huquqi khud oid ba pardokhti kor tibqi narkhe, ki dar shartnoma muayyan gardidaast, shartnomaro ijro kunad.

  1. Pudratchi huquq nadorad ziyod kardani narkhi ustuvor (smetai ustuvor) va farmoishgar kam kardani onro talab namoyad, az jumla dar holathoe, ki hangomi bastani shartnoma imkoniyati peshbini namudani hajmi umumii korhoi ijroshavanda yo kharojoti baroi in zaruri istisno shudaast.

Hangomi badi bastani shartnoma ba tavri muhim baland shudani arzishi mavod va tajhizote, ki boyad pudratchi faroham orad, inchunin bolo raftani arzishi khizmati  ashkhosi seyum pudratchi huquq dorad ziyod kardani narkh (smeta)-i muqarrarshudaro talab kunad va dar surati az jonibi farmoishgar rad kardani ijroi talaboti u mutobiqi moddai 483 hamin Kodeks bekor kardani shartnomaro talab namoyad.

 

Moddai 722. Sarfakorii pudratchi

  1. Dar holathoe ki agar kharojoti voqeii pudratchi nisbat ba one, ki hangomi muayyan kardani narkh (tahiyai smeta) ba hisob girifta shudaast, kamtar boshad, agar farmoishgar isbot karda natavonad, ki sarfai ba dast ovardai pudratchi ba sifati ijroi kor tasir rasondaast, pudratchi huquqi khudro baroi pardokhti kor tibqi narkh (smeta)-e, ki dar shartnoma peshbini shudaast, nigoh medorad.
  2. Dar shartnomai pudrat metavonad taqsimi sarfai ba dastovardai pudratchi bayni tarafho peshbini karda shavad.

 

Moddai 723. Tartibi pardokhti korho

  1. Agar dar shartnomai pudrat peshpardokhti ijroi kor yo davrahoi alohidai on peshbini nagardida boshad, farmoishgar vazifador ast ba pudratchi badi khotimai kor, ba sharte ki kor ba tavri dakhldor va dar muhlati muvofiqashuda va yo bo muvofiqai farmoishgar pesh az muhlat anjom doda shuda boshad, mablagi qaydu shartshudaro pardozad.
  2. Pudratchi huquq dorad ba andozi dar shartnoma zikrgardida az farmoishgar pardokhti bunak (avans)-ro talab kunad.

 

Moddai 724.  Huquqi pudratchi baroi nigoh doshtan

Hangomi az jonibi farmoishgar ijro nakardani uhdadorii pardokhti arzishi muqarrarshuda yo digar mablage, ki vobasta ba ijroi kor ba pudratchi taalluq dorad, pudratchi mutobiqi moddahoi 388, 389 hamin Kodeks natijai kor, inchunin tajhizoti marbuti farmoishgarro, ki baroi korkardi ashyo doda shudaast, boqimondai mavodi istifodanashuda va digar amvoli dar nazdash budaro to az jonibi farmoishgar pardokhta shudani mablagi dakhldor metavonad nigoh dorad.

 

Moddai 725. Ijroi kor bo istifodai mavodi farmoishgar

  1. Pudratchi vazifador ast mavodi farohamovardai farmoishgarro sarfakorona va boehtiyot istifoda burda, badi ba itmom rasonidani kor oid ba masrafi mavod hisobot doda, baqiyai onro bargardonad yo bo muvofiqai farmoishgar bo nazardoshti arzishi mavodi istifodanashudae, ki dar nazdi pudratchi boqi mondaast, arzishi korro pasttar kunad.
  2. Agar bo sababhoi kambudii mavode, ki farmoishgar faroham ovardaast, natijai kor ba dast naomada boshad yo natijai badastovardashuda doroi kambudie boshad, ki istifodai onro tibqi tainoti peshbininamudai shartnoma imkonnopazir megardonad va hangomi dar shartnoma mavjud nabudani sharti dakhldor baroi istifodai oddi nomumkin ast, pudratchi huquq dorad pardokhti kori anjomdodaashro talab namoyad.
  3. Pudratchi, agar isbot karda tavonad, ki kambudii mavod hangomi ba tavri dakhldor qabul kardani mavod az jonibi pudratchi oshkor karda shudanash nomumkin bud, metavonad huquqhoi dar qismi 2 hamin modda zikrgardidaro tatbiq namoyad.

 

Moddai 726.  Masuliyati pudratchi baroi nigahdoshti amvoli farohamovardai  farmoishgar

Pudratchi baroi ehtiyot nakardani mavodu tajhizote ki farmoishgar baroi korkardi mavod faroham ovardaast, inchunin digar amvole, ki vobasta ba ijroi shartnomai pudrat tahti ikhtiyori pudratchi qaror giriftaast, masuliyat dorad.

 

Moddai 727. Huquqi farmoishgar hangomi ijroi kor

  1. Farmoishgar huquq dorad har vaqte jarayoni ijro va sifati korro biduni dakholat ba faoliyati pudratchi taftish namoyad.
  2. Agar pudratchi sari vaqt ba ijroi shartnomai pudrat ogoz nakunad yo korro chunon bo ohistagi ijro kunad, ki to muhlati muqarrarshuda anjom dodani on baralo imkonnopazir gardad, farmoishgar huquq dorad az shartnoma dast kashad va jubroni zararro talab namoyad.
  3. Agar hangomi ijroi kor ayon gardad, ki kor ba tavri dakhldor anjom doda nameshavad, farmoishgar huquq dorad ba pudratchi baroi rafi kambudiho muhlati munosib muayyan kunad va dar surati az jonibi pudratchi dar muhlati muayyanshuda ijro nakardani in talabot az shartnoma dast kashad yo baroi islohi kor az hisobi pudratchi ba digar shakhs murojiat kunad, inchunin jubroni zararro talab namoyad.
  4. Agar dar shartnoma tartibi digare peshbini nagardida boshad, farmoishgar metavonad dar har lahza, to ba u supurdani ijroi kor az shartnomai pudrat dast kashad va ba pudratchi qismi muqarrarshudai arzishi korro, ki to giriftani ogohinoma dar mavridi az shartnoma dast kashidani farmoishgar anjom doda shudaast, pardozad. Farmoishgar inchunin vazifador ast ba pudratchi zararero, ki vobasta ba qati shartnoma rasonida shudaast, jubron namoyad.

 

Moddai 728. Holathoe, ki pudratchi vazifador ast dar mavrid farmoishgarro ogoh namoyad

  1. Pudratchi vazifador ast favran farmoishgarro ogoh sozad va to az u giriftani nishondod korro hangomi oshkor namudani holathoi zayl qat namoyad:

– kornoshoyami yo besifatii mavod, tajhizot, hujjathoi tekhniki yo ashyoi baroi korkard peshnihodnamudai farmoishgar;

– oqibathoi imkonpaziri nokhushi ba ijroi suporishi farmoishgar  oid ba usuli ijroi kor vobasta;

– digar holathoi ba pudratchi vobastanabudae, ki ba korshoyami yo ustuvorii natijahoi ijroi kor tahdid mekunand yo dar muhlati muayyangardida anjom dodani korro gayriimkon megardonand.

  1. Pudratchie, ki farmoishgarro dar mavridi holathoi dar qismi 1 hamin modda zikrgardida ogoh nasokhtaast yo muhlati dakhldorero, ki baroi giriftani javob ba ogohoni zarur ast muntazir nashuda, korro idoma dodaast yo sarfi nazar az ogohonii sarivaqtii farmoishgar dar mavridi bozdoshtani korho faoliyatro davom dodaast, huquq nadorad hangomi nisbat ba u yo peshnihod shudani talabot yo az jonibi u peshnihod kardani talaboti dakhldor ba farmoishgar ba holathoi zikrgardida istinod kunad.
  2. Agar farmoishgar, sarfi nazar az ogohonii sarivaqti va asosnoki pudratchi oid ba holathoi dar qismi 1 hamin modda zikrgardida, dar muhlati munosib mavodi kornoshoyam yo besifatro ivaz nakunad, suporishro oid ba usuli ijroi kor tagyir nadihad yo baroi rafi holathoe, ki ba korshoyami yo ustuvorii korho tahdid menamoyand, chorahoi digar naandeshad, pudratchi huquq dorad az shartnoma dast kashad va jubroni zarari vobasta ba qati shartnoma rasonidashudaro talab namoyad.

 

Moddai 729. Az jonibi farmoishgar ijro nakardani uhdadorihoi mutaqobila oid ba shartnomai pudrat

  1. Pudratchi, hangome ki farmoishgar uhdadorihoi khudro oid ba shartnomai pudrat ba jo nameorad, az jumla mavod, tajhizot, hujjathoi tekhniki yo ashyoi baroi korkard zaruriro tahiya namekunad, baroi az jonibi pudratchi ijro namudani shartnomai pudrat monea meshavad, inchunin hangomi mavjud budani holathoe, ki baralo dar muhlati muqarrarshuda ijro nagardidani in uhdadoriho guvohi medihand, huquq dorad ba kor shuru nakunad yo korhoi ogozgardidaro (moddai 353) qat namoyad.
  2. Agar dar shartnomai pudrat tartibi digare peshbini nagardida boshad, hangomi mavjud budani holathoi dar qismi 1 hamin modda zikrgardida pudratchi huquq dorad az ijroi shartnoma dast kashad va jubroni zarari rasonidashudaro talab namoyad.

 

Moddai 730. Musoidati farmoishgar

  1. Farmoishgar vazifador ast tibqi holatho, hajm va tartibi dar shartnomai pudrat peshbinigardida ba pudratchi dar ijroi kor musoidat namoyad.

Hangomi az jonibi farmoishgar ijro nakardani in uhdadoriho pudratchi huquq dorad jubroni zarari rasonidashuda, inchunin kharojoti ilovagiro vobasta ba bekoristi yo guzaronidan (tamdid)-i muhlati ijroi kor yo ziyod kardani arzishi korro talab namoyad.

  1. Dar holathoe ki dar natijai amal yo kambudihoi farmoishgar ijroi kor vobasta ba shartnomai pudrat imkonnopazir gardidaast, pudratchi huquqi khudro baroi pardokhtani mablagi muqarrarshuda bo nazardoshti qismi kori anjomdodashuda, nigoh medorad.

 

Moddai 731. Qabuli ijroi kor az jonibi  farmoishgar

  1. Farmoishgar vazifador ast tibqi muhlat va tartibi peshbininamudai shartnomai pudrat bo ishtiroki pudratchi ijroi korro az nazar guzaronad va qabul kunad va hangomi oshkor namudani sarfi nazar kardani shartnoma, ki korro badtar megardonad yo digar norasoiho favran ba pudratchi arz namoyad.
  2. Farmoishgare, ki hangomi qabul kambudihoi korro ayon sokhtaast, huquq dorad ba onho tanho dar holate istinod namoyad, ki agar dar akt yo dar digar hujjati tasdiqkunandai qabul in norasoiho qaydu shart shudaand yo imkoniyati minbad peshnihod shudani talab dar mavridi rafi onho zikr gardidaast.
  3. Farmoishgare, ki korro biduni taftish qabul kardaast, az huquqi istinod ba kambudiho, ki metavonist hangomi usuli oddii qabuli kor (kambudihoi oshkoro) oshkor karda shavad, mahrum megardad.
  4. Farmoishgare, ki badi qabuli kor rioya nashudani shartnoma yo digar kambudihoro oshkor namudaast, ki hangomi usuli oddii qabul muayyan namudani onho (kambudihoi noayon) gayriimkon ast az jumla chunin kambudihoe, ki qasdan az jonibi pudratchi pinhon karda shudaand, vazifador ast pudratchiro dar muhlati qobili qabul ogoh sozad.
  5. Hangomi ba miyon omadani bahs bayni farmoishgar va pudratchi vobasta ba kambudihoi ijroi kor yo sababhoi on bo talabi har kadome az tarafho ekspertiza tain karda shudanash mumkin ast. Kharojoti vobasta ba guzaronidani ekspertiza ba istisnoi holathoe, ki agar ekspertiza vayron karda nashudani shartnoma yo bayni amali pudratchi va kambudii oshkorshuda vujud nadoshtani aloqamandiro muqarrar karda boshad, ba zimmai pudratchi meboshad. Dar chunin holatho kharojoti guzaronidani ekspertizaro tarafe anjom medihad, ki guzaronidani onro talab kardaast va agar ekspertiza tibqi sozishnomai tarafho guzaronida shuda boshad, az jonibi har du taraf pardokhta meshavad.
  6. Agar dar shartnoma tartibi digare peshbini nagardida boshad, hangomi sarkashii farmoishgar az qabuli ijroi kor pudratchi bo guzashti muhlati yak moh az ruze, ki boyad muvofiqi shartnoma kor ba farmoishgar supurda shavad va bad az du marotiba ogoh namudani u, huquq dorad natijai korro furushad va mablagi badastovardaro bo az hisob barovardani hamai pardokhthoi ba pudratchi taalluqdoshta ba depoziti idorai notariali ba nomi farmoishgar guzaronad.
  7. Agar sarkashii farmoishgar az ijroi qabuli kor boisi minbad guzaronidani muhlati supurdani kor gardida boshad, huquqi molikiyat ba ashyoi tayyorkardashuda (korkardshuda) az lahzae, ki supurdani on surat giriftaast, ba farmoishgar guzashta etirof karda meshavad.

 

Moddai 732. Sifati kor

  1. Kori anjomdodai pudratchi boyad ba sharthoi shartnoma mutobiqat namoyad va dar surati mavjud nabudani shart yo komilan purra nabudani on ba talabote, ki odatan ba chunin kori navi dakhldor peshnihod megardad, javobgu boshad. Agar dar qonunho yo shartnoma tartibi digare peshbini nagardida boshad, ijroi kor boyad:

– dar lahzai supurdan ba farmoishgar doroi khosiyathoi dar shartnoma peshbinigardida yo ba talaboti muayyani odatan peshnihodshavanda javob dihad;

– dar davomi davrai qobili qabul baroi istifoda tibqi tainoti dar shartnoma peshbinishuda korshoyam boshad va agar on dar shartnoma peshbini nagardida boshad, baroi istifodai chunin navi korho munosib boshad.

  1. Agar tibqi qonunpo yo tartibi muqarrarnamudai onho nisbat ba kori tibqi shartnomai pudrat ijroshavanda talaboti hatmi peshbini gardida boshad, pudratchii ba sifati sohibkor baromadkunanda boyad korro bo rioyai hamon talaboti hatmi anjom dihad.

Pudratchi metavonad vobasta ba shartnoma uhdadori qabul namuda, ijroi korro tavre anjom dihad, ki nisbat ba talaboti sifati dar talaboti hatmi muqarrargardida javobgui  talaboti sifatan balandtar boshad.

 

Moddai 733. Kafolati sifati kor

  1. Hangome ki tibqi qonunho yo shartnoma yo tibqi ananahoi muomiloti kori az jonibi pudratchi ba farmoishgar dodani kafolati sifati kor peshbini shuda boshad, pudratchi vazifador ast ba farmoishgar dar tuli tamomi muhlati kafolat natijai korero, ki boyad ba talaboti qismi 1 moddai 732 hamin Kodeks mutobiq boshad, suporad.
  2. Kafolati sifati natijai kor, agar dar shartnoma tartibi digare peshbini nagardida boshad, ba hamai on chize, ki natijai korro tashkil medihad, tatbiq megardad.

 

Moddai 734. Tartibi bahisobgirii muhlati kafolat

  1. Agar dar shartnomai pudrat tartibi digare, peshbini nagardida boshad jarayoni muhlati kafolat az lahzae ki ijroi kor qabul gardidaast yo meboist az jonibi farmoishgar qabul gardad, ogoz meyobad.
  2. Baroi bahisobgirii muhlati kafolat tibqi shartnomai pudrat, agar dar qonunho yo sozishnomai tarafho tartibi digare peshbini nagardida boshad yo az mushakhassoti shartnomai pudrat barnaoyad, mutanosiban qoidahoi dar qismhoi 2 – 4 moddai 507 hamin Kodeks zikrgardida istifoda burda meshavand.

 

Moddai 735. Masuliyati pudratchi baroi sifati nomatlubi kor

  1. Agar kor az jonibi pudratchi bo rioya nakardani shartnoma anjom doda shuda boshad, ki boisi bad shudani kor gashtaast yo bo kambudihoi digare anjom yoftaast, ki istifodai onro baroi maqsadi dar shartnoma peshbinigardida noshoyam sokhtaast yo hangomi dar shartnoma mavjud nabudani chunin shartho baroi istifodai oddi gayriimkon ast, azbaski dar qonun yo shartnoma tartibi digare peshbini nagardidaast, farmoishgar huquq dorad tibqi intikhobi khud az pudratchi talab kunad, ki:

– dar muhlati munosib kambudihoi korro roygon raf namoyad;

– mutanosiban narkhhoi baroi kor muqarrargardidaro past kunad;

– kharojotashro baroi rafi kambudiho dar surate ki agar dar shartnoma huquqi farmoishgar oid ba rafi kambudiho peshbini gardida boshad, jubron namoyad.

  1. Pudratchi huquq dorad bar ivazi rafi kambudihoi kore, ki baroi onho u javobgar meboshad, roygon, bo jubroni zarare, ki vobasta ba guzaronidani muhlati ijroi kor rasonida shudaast, az nav korhoro ijro kunad. Dar in surat farmoishgar vazifador ast kori qablii anjomdodashudaro, agar muvofiqi khususiyati kor chunin bargardonidan imkonpazir boshad, ba pudratchi bargardonad.
  2. Agar dar kor sarfi nazar kardani sharti shartnoma yo digar kambudihoi kor muhim yo rafnopazir boshand yo dar muhlati muvofiqi muqarrarnamudai farmoishgar norasoihoi oshkorgardida bartaraf karda nashuda boshand, farmoishgar huquq dorad az shartnoma dast kashad va jubroni zarari rasonidashudaro talab namoyad.
  3. Sharthoi shartnomai pudrat dar khususi baroi kambudihoi dakhldor az masuliyat ozod kardani pudratchi, agar isbot shuda boshad, ki chunin kambudiho dar natijai amal yo beamalii gunahkoronai pudratchi ba vuqu payvastaast, uro az masuliyat ozod karda nametavonad.
  4. Pudratchie, ki baroi ijroi korho mavod tahiya namudaast, baroi sifati onho tibqi qoidaho oid ba masuliyati furushanda baroi molhoi sifatan nomatlub (qismhoi 1 – 3 va 5 moddai 511) javobgar ast.

 

Moddai 736. Muhlathoi oshkor namudani sifati nomatlubi natijahoi kor

  1. Agar dar qonunho yo shartnomai pudrat tartibi digare peshbini nagardida boshad, farmoishgar huquq dorad vobasta ba sifati nomatlubi kor ba sharti dar muhlati muqarrarnamudai hamin modda oshkor gardidani onho talabot peshnihod kunad.
  2. Dar surate ki agar baroi natijai kor muhlati kafolat muqarrar nagardida boshad, talaboti vobasta ba kambudihoi natijai kor az jonibi farmoishgar ba sharti dar muhlathoi muvofiq oshkor namudani onho, vale dar doirai du sol az ruzi supurdani natijai kor, agar dar qonunho, shartnoma yo ananahoi muomiloti kori muhlati digare muqarrar nashuda boshad, peshnihod shudanash mumkin ast.
  3. Farmoishgar huquq dorad vobasta ba kambudihoi natijai kore, ki dar natijai jarayoni muhlati kafolat oshkor gardidaast, talabot peshnihod namoyad.
  4. Dar holathoe, ki muhlati kafolati peshbininamudai shartnoma az du sol kamtar boshad va norasoihoi natijai kor az jonibi farmoishgar pas az guzashti muhlati kafolat, vale dar doirai du sol az lahzai peshbininamudai qismi 5 hamin modda oshkor gardidaast, agar farmoishgar isbot karda tavonad, ki kambudiho to supurdani natijai kor ba farmoishgar yo bo sababhoe, ki to in lahza rukh dodaand, ba miyon omadaand, pudratchi masuliyatro ba zimma dorad.
  5. Agar dar shartnomai pudrat tartibi digare peshbini nagardida boshad, muhlati kafolat (qismi 1 moddai 734) az lahzae, ki natijai ijroi kor qabul gardida bud yo meboist az jonibi farmoishgar qabul gardad, jarayon meyobad.
  6. Nisbat ba hisobi muhlati kafolat tibqi shartnomai pudrat, agar dar qonunho, sanadhoi digari huquqi yo sozishnomai tarafho tartibi digare peshbini nagardida boshad yo az mushakhkhasoti shartnomai pudrat barnaoyad, mutanosiban qoidahoi dar qismhoi 2 va 4 moddai 507 hamin Kodeks zikrgardida istifoda burda meshavand.

 

Moddai 737. Muhlati davo oid ba davoho dar mavridi kori sifatan nomatlub

  1. Muhlati davo baroi talabote, ki vobasta ba kori sifatan nomatlub tibqi shartnomai pudrat anjomdodashuda ba miyon omadaand, muvofiqi qoidahoi moddai 221 hamin Kodeks muayyan karda meshavad.

Muhlati davo baroi talabot vobasta ba kambudihoi bino, sokhtmon, inshoot, agar in kambudiho hangomi usuli oddii qabuli kor oshkor shudanashon gayriimkon boshad, az lahzai oshkor shudani kambudiho panj solro dar bar megirad.

  1. Agar dar qonunho yo shartnomai pudrat az jonibi pudratchi dodani kafolati sifati kor peshbini, muhlati kafolat muqarrar gardida boshad va ariza dar mavridi kambudihoi kor dar doirai muhlati kafolat doda shuda boshad, jarayoni muhlati davo az ruzi dodani ariza dar mavridi kambudiho ogoz meyobad.
  2. Agar mutobiqi shartnomai pudrat kor az jonibi farmoishgar qism ba qism qabul karda shuda boshad, jarayoni muhlati davo az ruzi purra qabul kardani kor ogoz meyobad.

 

Moddai 738. Uhdadorii pudratchi dar mavridi ba farmoishgar dodani malumot

Pudratchi vazifador ast yakjoya bo natijai kor ba farmoishgar malumotero suporad, ki ba istifoda yo navi digari istifodai mavzui shartnoma dakhl dorad, agar in dar shartnoma peshbini gardida yo malumot doroi khususiyate boshad, ki biduni on istifodai natijahoi kor baroi maqsadhoi dar shartnoma zikrgardida gayriimkon ast.

 

Moddai 739. Makhfi nigoh doshtani malumoti  badastovardai tarafho

Agar tarafho ba tufayli ijroi uhdadorihoi khesh vobasta ba shartnoma az jonibi digar dar mavridi tasmim va donishhoi tekhniki malumote girifta boshand, az jumla malumote, ki az huquqi hifz istifoda namebarad, inchunin malumote, ki metavonad chun sirri tijorati arzyobi gardad, on huquq nadorad biduni rozigii tarafi digar  ba ashkhosi seyum ittilo dihad.

Tartib va sharthoi istifodai chunin malumot tibqi sozishnomai tarafho muayyan karda meshavad.

 

Moddai 740. Ba farmoishgar bargardonidani mavod va tajhizot

Dar holathoe ki agar farmoishgar dar asosi qismi 4 moddai 727 yo qismi 3 moddai 735 hamin Kodeks az shartnomai pudrat dast kashad, pudratchi vazifador ast mavod va tajhizoti farohamovardai farmoishgarro, ki baroi korkardi ashyo doda shuda ast yo digar amvolro bargardonad yo onro ba ashkhosi zikrnamudai farmoishgar dihad va agar ijroi in kor gayriimkon gardida boshad, arzishi mavod, tajhizot va digar amvolro jubron namoyad.

 

Moddai 741. Oqibathoi qati shartnomai pudrat to qabuli natijai kor

Dar surati qat gardidani shartnomai pudrat to qabuli natijai kor az jonibi farmoishgar tibqi asoshoi peshbininamudai qonunho yo shartnomai pudrat, ki pudratchi anjom dodaast (qismi 1 moddai 731), farmoishgar huquq dorad ba u supurdani natijai kori ba itmom rasonidanashudaro bo jubroni kharojoti masrafnamudai pudratchi talab namoyad.

 

2. Pudrati maishi

 

Moddai 742. Shartnomai pudrati maishi

  1. Muvofiqi shartnomai pudrati maishi pudratchie, ki faoliyati sohibkoriro anjom medihad, uhdador meshavad tibqi farmoishi shahrvand – farmoishgar faoliyati muayyanero, ki baroi qone gardonidani talaboti maishi yo digar talaboti shakhsii farmoishgar tain shudaast, anjom dihad va farmoishgar boshad uhdador meshavad korro qabul namuda, haqqi onro pardozad.
  2. Shartnomai pudrati maishi ba shartnomai ommavi (moddai 458) dokhil meshavad.
  3. Nisbat ba shartnomai pudrati maishi, ki bo hamin Kodeks tanzim nagardidaast, qonunho oid ba hifzi huquqi istemolkunandagon va digar sanadhoi huquqie, ki dar asosi on qabul gardidaand, istifoda burda meshavand.

 

Moddai 743. Kafolati huquqi farmoishgar

  1. Pudratchi huquq nadorad ba farmoishgar ba shartnomai pudrati maishi dokhil namudani kor va khizmatrasonii ilovagii pulakiro talab namoyad. Hangomi vayron kardani in talabot farmoishgar huquq dorad az pardokhti kor yo khizmatrasonihoi dakhldor dast kashad.
  2. Farmoishgar huquq dorad dar har lahzai to ba u supurdani kor az shartnomai pudrati maishi bo pardokhti qismi narkhi muqarrarshuda baroi kor, ki to giriftani ogohinoma dar mavridi raddi farmoishgar az shartnoma az jonibi pudratchi anjom doda shudaast, dast kashad va ba u kharojoti to in lahza bo maqsadi ijroi kor masrafnamudaashro, agar onho ba arzishi hamin qismati kor dokhil nashuda boshad, pardozad. Sharthoi shartnomae, ki farmoishgarro az in huquq mahrum mesozand, qurb nadorand.

 

Moddai 744. Shakli shartnoma

Agar dar qonunho yo shartnoma tartibi digare peshbini nagadida boshad, shartnomai pudrati maishi az lahzai az jonibi farmoishgar  ba pudratchi supurdani kvitansiya yo digar hujjati tasdiqkunandai bastani shartnoma baimzorasida hisobida meshavad.

Mavjud nabudani hujjathoi zikrgardida farmoishgarro az huquqi istinod ba bayonoti shohidon jihati tasdiqi daleli bastani shartnoma yo sharthoi on mahrum namesozad.

 

Moddai 745.  Ofertai ommavii korho

  1. Nisbat ba reklama va digar peshnihodi korhoe, ki tibqi shartnomai pudrati maishi ijro karda meshavad, mutanosiban qoidaho dar mavridi ofertai ommavii molho, ki dar moddai 529 hamin Kodeks zikr shudaast, istifoda burda meshavad.
  2. Hangomi ba farmoishgar supurdani kor pudratchi vazifador ast ba u oid ba talabote, ki baroi samarabakhsh va bekhatar istifoda burdani ashyoi tahiyagardida yo korkardashuda yo korhoi digari anjomdodashuda rioya kardani onho zarur ast, inchunin oid ba oqibathoi ehtimolie, ki rioya nakardani talaboti dakhldor ba khudi farmoishgar yo digar ashkhos tahdid karda metavonad, malumot dihad.
  3. Farmoishgar, agar dar natijai az pudratchi giriftani malumoti nopurra yo nodurust baroi ijroi kor shartnoma basta boshad, ki doroi khosiyathoi darnazardoshtai farmoishgar nameboshad, huquq dorad bekor kardani shartnomai pudrati maishi va jubroni zararro talab namoyad.

 

Moddai 746. Ba farmoishgar peshnihod namudani malumot oid ba kor

Pudratchi vazifador ast to bastani shartnomai pudrati maishi ba farmoishgar oid ba korhoi peshnihodshavanda, nav va mushakhkhasoti on, oid ba narkh va shakli pardokht malumoti zaruri va saheh dihad, inchunin bo khohishi farmoishgar dar mavridi malumothoi digari marbut ba shartnoma va kori dakhldor ittilo dihad.  Agar tibqi khususiyati kor in doroi ahamiyat boshad, pudratchi boyad ba farmoishgar shakhsi aniqro, ki in korro anjom medihad, zikr namoyad.

 

Moddai 747.  Ijroi korho az mavodi pudratchi

  1. Agar kor oid ba shartnomai pudrati maishi az mavodi pudratchi anjom doda shavad, arzishi mavod hangomi bastani shartnoma purra yo qisman, chunone ki dar shartnoma zikr shudaast, bo hisobbarobarkunii nihoi badi az jonibi farmoishgar az pudratchi giriftani mol pardokhta meshavad.

Mutobiqi shartnomai pudrati maishi mavod metavonad ba pudratchi ba tavri kredit, az jumla bo sharti az jonibi farmoishgar davra ba davra pardokhtani on peshnihod karda shavad.

  1. Tagyir yoftani narkhi mavode, ki pudratchi peshnihod kardaast, badi bastani shartnoma boisi hisobu kitobi nav shuda nametavonad.

 

Moddai 748. Ijroi kor az mavodi farmoishgar

Agar korho oid ba shartnomai pudrati maishi az mavodi farmoishgar anjom doda shavad, dar kvitansiya yo hujjati digare, ki hangomi bastani shartnoma pudratchi ba farmoishgar medihad, boyad nomi daqiq, tasvir va arzishi mavodi tibqi sozishnomai tarafho muqarrargardida zikr karda shavad. Narkhguzorii mavod dar kvitansiya yo digar hujjati shabeh metavonad minbad az jonibi farmoishgar dar sud, bo rohi peshnihodi dalelhoi khatti mavridi bahs qaror doda shavad.

 

Moddai 749. Narkh va pardokhti kor

Narkhi kor dar shartnomai pudrati maishi tibqi sozishnomai tarafho muqarrar gardida, nametavonad az narkhi dar  narkhnoma (preyskurant) elonnamudai pudratchi bolotar boshad. Korro farmoishgar badi az jonibi pudratchi purra supurdani on mepardozad. Tibqi sozishnomai tarafho kor metavonad az jonibi farmoishgar hangomi bastani shartnoma purra yo bo usuli dodani  bunak (avans) pardokhta shavad.

 

Moddai 750. Ogoh sokhtani farmoishgar dar mavridi sharthoi istifodai kori ijroshuda

Hangomi ba farmoishgar supurdani kor pudratchi vazifador ast ba u oid ba talabote, ki baroi kori samarabakhsh va bekhatari istifodai natijai kor rioya namudani onho zarur ast, inchunin az oqibathoi imkonpaziri rioya nakardani talaboti dakhldor baroi khudi farmoishgar va digar ashkhos ittilo dihad.

 

Moddai 751. Oqibathoi oshkor namudani kambudihoi ijroi kor

  1. Farmoishgar, dar surati hangomi qabuli kor yo dar vaqti istifodai ashyoi pudrat oshkor namudani kambudiho metavonad dar jarayoni muhlati dar moddai 731 hamin Kodeks zikrgardida va hangomi mavjud budani muhlati kafolat dar tuli in muddat yake az huquqhoi peshbininamudai moddai 736 hamin Kodeksro istifoda barad.
  2. Talabot oid ba rafi roygoni chunin kambudihoi kori tibqi shartnomai pudrati maishi anjomdodashuda, ki metavonad ba hayot yo salomatii khudi farmoishgar va digar ashkhos tahdid kunad, agar dar tartibi muayyannamudai qonun muhlati nisbatan beshtare muqarrar (muhlati khizmat) nagardida boshad, az jonibi farmoishgar yo vorisi huquqii u dar jarayoni dah sol az lahzai qabuli kor peshnihod shudanash mumkin ast. Chunin talabotro, sarfi nazar az on, ki kay chunin kambudiho oshkor gardidaand, az jumla badi khotimai muhlati kafolat oshkor shudanashon niz peshnihod namudan mumkin ast.

Hangomi az jonibi pudratchi ijro nakardani talaboti zikrgardida farmoishgar huquq dorad dar jarayoni hamin muhlat yo bargardonidani qismi arzishe, ki baroi kor supurda bud yo jubroni kharojotero, ki baroi rafi kambudiho bo quvvai khud yo bo kumaki ashkhosi seyum masraf kardaast, talab namoyad.

 

Moddai 752. Oqibathoi baroi giriftani kor hozir nashudani farmoishgar

  1. Dar surati baroi giriftani kor hozir nashudani farmoishgar yo ba tavri digar az qabuli kor sarkashi namudani u pudratchi huquq dorad ba tavri khatti farmoishgarro ogoh namuda, bo guzashti du moh az ruzi ogohoni ashyoi pudratro bo narkhi munosib furushad va mablagi az furush ba dast ovardaashro, bo kasri hamai mablagi pardokhti ba u taalluqdoshta mutobiqi moddai 352 hamin Kodeks ba nomi farmoishgar ba depoziti notarius guzaronad.
  2. Dar holathoi dar qismi 1 hamin modda zikrgardida pudratchi metavonad bar ivazi furushi ashyoi pudrat az huquqi nigoh doshtan (bozdoshtan)-i ashyo (moddai 724) istifoda barad yo az farmoishgar jubroni zarari rasonidashudaro sitonad.

 

Moddai 753. Huquqi farmoishgar dar surati ijroi nomatlub yo ijro nakardani kor tibqi shartnomai pudrati maishi

Dar surati ijroi nomatlub yo ijro nakardani korho tibqi shartnomai pudrati maishi farmoishgar metavonad az huquqhoi muvofiqi moddahoi 537-539 hamin Kodeks ba kharidor dodashuda istifoda barad.

 

Moddai 754. Oqibathoi favti yake az tarafho dar shartnoma

Hangomi qati shartnomai pudrati maishi tibqi asoshoi peshbininamudai moddai 450 hamin Kodeks oqibathoi qati shartnoma muvofiqi sozishnomai bayni vorisi huquqii tarafi dakhldor va kontragenti u va dar surati ba muvofiqa narasidani onho az jonibi sud bo darnazardoshti hajmi kori anjomdodashuda va narkhi on arzishi mavodi masrafshuda va boqimonda, inchunin digar holathoi nazarras muayyan karda meshavad.

 

3. Pudrati sokhtmon

 

Moddai 755. Shartnomai pudrati sokhtmon

  1. Muvofiqi shartnomai pudrati sokhtmon pudratchi vazifador meshavad dar muhlati muqarrarnamudai shartnoma tibqi suporishi farmoishgar inshooti muayyan yo digar korhoi sokhtmoniro anjom dihad va farmoishgar uhdador meshavad baroi pudratchi jihati ijroi kor sharoiti zaruri faroham ovarad, korro qabul kunad va ba on narkhi qaydu shartshudaro pardozad.
  2. Shartnomai pudrati sokhtmon baroi sokhtmon yo aznavsozii korkhonaho, bino (az jumla binoi istiqomati), inshoot yo digar obektho, inchunin baroi ijroi korhoi vasl, tanzimu istifodadihi va digar korhoi ba ham aloqamandi inshooti emorshavanda basta meshavad.

Agar in dar shartnoma peshbini gardida boshad, pudratchi uhdador meshavad, ki istifodai inshootro badi qabuli on az jonibi farmoishgar dar jarayoni muhlati dar shartnoma zikrgardida tamin namoyad.

  1. Dar holathoe ki agar tibqi shartnomai pudrati sokhtmon korho jihati qone gardonidani talaboti maishi yo digar talaboti shakhsii shahrvand (farmoishgar) anjom doda shavad, nisbat ba chunin shartnoma mutanosiban qoidahoi zerbobi 2 hamin modda oid ba huquqhoi farmoishgar vobasta ba shartnomai pudrati maishi istifoda burda meshavad.

 

Moddai 756. Taqsimi tavakkal bayni tarafho

  1. Tavakkali tasodufan nestu nobud gardidan yo tasodufan oseb didani inshooti sokhtmon, ki mavzui shartnomai pudrati sokhtmonro tashkil medihad, to lahzai az jonibi farmoishgar qabul gardidani in inshoot ba zimmai pudratchi meboshad.
  2. Agar inshooti sokhtmon to qabuli on az jonibi farmoishgar nestu nobud gardida boshad yo dar natijai besifatii mavodi farohamovardai farmoishgar (asbobu anjom, konstruksiyaho) yo tajhizot yo ijroi nodurusti suporishi farmoishgar oseb dida boshad, pudratchi huquq dorad pardokhti tamomi arzishi dar smeta peshbinishudai korhoro bo sharti on ki u uhdadorihoi peshbininamudai qismi 1 moddai 728 hamin Kodeksro ijro kardaast, talab namoyad.

 

Moddai 757. Masuliyat baroi bekhatarii korhoi  anjomdodashavanda

Masuliyat baroi bekhatar anjom dodani korho ba zimmai pudratchi guzoshta meshavad.

 

Moddai 758. Sugurta kardani inshooti sokhtashavanda

Pudratchi uhdador ast, az hisobi khud sugurtai inshoot yo majmui korhoero, ki dar shartnoma peshbini shudaast, agar dar shartnoma tartib va sharti digare az jonibi tarafho muqarrar nagardida boshad, sugurta kunad.

Tarafe, ki ba zimmai u uhdadorii sugurta voguzoshta shudaast, boyad ba tarafi digar tibqi tartibi peshbininamudai shartnoma daleli az jonibi on bastani shartnomai sugurtaro mutobiqi sharthoi shartnomai pudrati sokhtmon, az jumla malumotro dar borai sugurtakunanda, mablagi sugurta va tavakkalhoi sugurtashuda  peshkash namoyad.

 

Moddai 759. Hujjathoi loihaviyu smetavi

  1. Pudratchi vazifador ast sokhtmon va korhoi vobasta ba onro tibqi hujjathoi loihavi, ki hajm va muhtavoi korho va digar talaboti ba kor aloqamand va smetae, ki arzishi korro muayyan menamoyad, anjom dihad.
  2. Pudratchie, ki dar jarayoni sokhtmon korhoi dar hujjathoi loihaviyu smetavi zikrnagardida va vobasta ba in zarurati korhoi ilovagi va ziyod kardani arzishi smetavii sokhtmonro oshkor menamoyad, boyad dar mavrid ba farmoishgar malumot dihad.

Dar surati dar tuli dah ruz az farmoishgar nagiriftani javob ba malumoti irsolgardida, agar dar qonun yo shartnoma baroi in muhlati digare peshbini nagardida boshad, pudratchi vazifador ast korhoi dakhldorro bozdorad va zarari vobasta ba bekoristi rasonidashudaro az hisobi farmoishgar jubron namoyad. Farmoishgar, agar isbot karda tavonad, ki ba guzaronidani korhoi ilovagi zarurat nest, az jubroni chunin zarar ozod karda meshavad.

  1. Pudratchie, ki uhdadorihoi muqarrarnamudai qismi 2 hamin moddaro ijro nakardaast az huquqi az farmoishgar talab kardani pardokhti korhoi ilovagii anjom dodashuda va zarari vobasta ba on rasonidashuda, mahrum megardad.

 

Moddai 760. Vorid namudani tagyirot ba hujjathoi loihaviyu smetavi

  1. Farmoishgar huquq dorad ba hujjathoi loihaviyu smetavi, ki ba kharojoti ilovagii pudratchi aloqamand nestand, vorid namudani tagyirotro talab namoyad.
  2. Tagyir dodani hujjathoi loihaviyu smetavi, ki kharojoti ilovagii pudratchiro talab mekunad, az hisobi farmoishgar dar asosi smetai ilovagii az jonibi tarafho muvofiqashuda anjom doda meshavad.
  3. Pudratchi, agar bo sababhoi ba u vobastanabuda arzishi korhoro nisbat ba on, ki dar smeta peshbini shudaast na kamtar az dah foiz afzuda boshad, huquq dorad mutobiqi moddai 446 hamin Kodeks az nav dida baromadani smetaro talab kunad.
  4. Pudratchi huquq dorad jubroni kharojothoi oqilonaero, ki vobasta ba muqarrar namudan va rafi norasogihoi hujjathoi loihaviyu smetavi rasonida shudaast, talab namoyad.

 

Moddai 761. Tamini moddii korho

  1. Uhdadorii bo mavod, az jumla juzho va konstruksiyaho, inchunin bo tajhizot tamin namudani sokhtmon, agar dar shartnoma tamini moddii sokhtmonro dar majmu yo vobasta ba yak qismi on farmoishgar anjom dihad, ba uhdai pudratchi voguzoshta meshavad.
  2. Pudratchie, ki ba zimmaash taminoti moddii sokhtmon guzoshta shudaast, tavakkali oshkor namudani imkonnopazirii istifoda burdani mavod (juzho va konstruksiyaho) yo tajhizoti peshnihodshudaro biduni bad gardonidani sifati ijroi korho ba uhda dorad.
  3. Dar surati oshkor namudani imkonnopazirii istifodai mavod (juzho va konstruksiyaho) yo tajhizoti farohamovardai farmoishgar biduni bad gardonidani sifati ijroi korho pudratchi uhdador ast az farmoishgar dar muhlathoi muvofiq bartaraf kardani onhoro talab namoyad va agar in talab ijro nagardad pudratchi huquq dorad az shartnoma dast kashida, az farmoishgar talab namoyad, ki arzishi shartnomaro mutanosiban ba ijroi qismi kor, inchunin zararero, ki bo in mablag pushonida nashudaast, jubron namoyad.

 

Moddai 762. Pardokhti korho

  1. Pardokhti korhoi anjomdodashuda az jonibi farmoishgar tibqi andozai dar smeta peshbinishuda dar muhlat va muvofiqi tartibe, ki qonun yo shartnoma peshbini namudaand, anjom doda meshavad. Hangomi dar qonun yo shartnoma mavjud nabudani suporishi dakhldor pardokhti korhoi anjomdodai pudratchi mutobiqi moddai 723 hamin Kodeks surat megirad.
  2. Hangomi ijroi korhoi sokhtmon tahti sharti “supurdani kalid” (khotimai purra), badi qabuli inshoot az jonibi farmoishgar, narkhi dar shartnoma zikrgardida dar hajmi purra, yakdafaina pardokhta meshavad.

 

Moddai 763. Faroham ovardani qitai zamin baroi sokhtmon

Farmoishgar vazifador ast baroi sokhtmon sari vaqt chunin qitai zaminero judo namoyad, ki az jihati maydon va holat dar shartnoma zikr gardidaast. Hangomi dar shartnoma nabudani chunin nishondod – maydon va holati qitai zamin boyad ogozi sari vaqti kor, peshburdi mutadil va dar muhlati muayyangardida anjom dodani korro tamin namoyad.

 

Moddai 764. Uhdadorihoi ilovagii farmoishgar dar shartnomai pudrati sokhtmon

Farmoishgar uhdador ast, tibqi holat va tartibi peshbininamudai shartnomai pudrati sokhtmon ba pudratchi jihati anjom dodani kor baroi istifoda bino va inshooti zaruriro doda, ba unvonii u hamlu naqli bor, guzaronidani khathoi muvaqqatii shabakai barq, ob, nalhoi bugguzaroni va gayraro tamin namoyad.

 

Moddai 765. Az jonibi farmoishgar tibqi shartnoma nazorat kardan va sanjidani ijroi kor

  1. Farmoishgari shartnomai pudrati sokhtmon huquq dorad nazorat va sanjishi jarayoni kor va sifati on, rioyai muhlati ijro (naqsha), sifati mahsuloti farohamovardai pudratchi, inchunin durustii az jonibi pudratchi istifoda burdani mavodi farmoishgarro anjom doda, vale dar ayni zamon ba faoliyati operativiyu khojagidorii pudratchi dakholat nakunad.
  2. Farmoishgare, ki hangomi anjom dodani nazorat va sanjishi jarayoni ijroi kor rioya nakardani sharti shartnomaro, ki metavonad boisi past shudani sifati kor gardad yo digar kambudihoro oshkor namudaast, vazifador ast favran pudratchiro ogoh sozad. Farmoishgare, ki chunin arzro peshnihod nakardaast, minbad huquqi khudro ba istisno ba kambudihoi oshkorgardida az dast medihad.
  3. Pudratchi vazifador ast suporishhoi dar jarayoni sokhtmon az farmoishgar giriftaashro, agar in suporishho khilofi sharthoi shartnoma naboshand, ijro kunad.

 

Moddai 766. Hamkorii tarafho dar shartnomai  pudrati sokhtmon

  1. Agar hangomi ijroi sokhtmon va korhoi vobasta ba on baroi ijroi matlubi shartnomai pudrati sokhtmon moneaho oshkor gardand, har kadome az tarafho uhdadorand baroi rafi chunin moneaho tadbirhoi munosibi ba onho vobastaro andeshand. Tarafe, ki in uhdadoriro ijro nakardaast, az huquqi khud baroi sitonidani jubroni zarari vobasta ba raf nakardani kambudihoi dakhldor rasonidashuda mahrum megardad.
  2. Kharojoti ba ijroi uhdadoriho vobastai tarafho, ki dar qismi 1 hamin modda nishon doda shudaast, dar holathoi peshbinikardai shartnomai pudrati sokhtmon az jonibi tarafi digar jubron karda meshavad.

 

Moddai 767. Uhdadorii pudratchi oid ba hifzi muhiti atrof va bekhatarii peshburdi korhoi sokhtmon

  1. Pudratchi vazifador ast hangomi anjom dodani sokhtmon va korhoi vobasta ba on talaboti qonun va digar sanadhoi huquqiro oid ba hifzi muhiti atrof va bekhatarii peshburdi sokhtmon rioya namoyad va dar nazdi ashkhosi seyum baroi vayron kardani in talabot javobgar ast.
  2. Pudratchi, agar in boisi vayron kardani talaboti hatmi baroi tarafho oid ba hifzi muhiti atrof va peshburdi bekhatari korhoi sokhtmoni gardad, huquq nadorad dar jarayoni kor mavod (juzho va konstruksiyaho) va tajhizoti farohamovardai farmoishgarro istifoda barad yo suporishhoi uro ijro kunad.

 

Moddai 768. Uhdadorii tarafho hangomi muvaqqatan khobondani (konservatsiyai) sokhtmon

Agar bo sababhoi ba tarafho aloqamand nabuda korhoi vobasta ba shartnomai pudrati sokhtmon bozdoshta shuda boshand va inshooti sokhtmon muvaqqatan khobonda shuda (konservatsiya) boshad, farmoishgar uhdador ast,  korhoi to lahzai muvaqqatan khobonda shudan (konservatsiya)  ijroshudaro ba pudratchi dar hajmi purra pardozad, inchunin kharojoti bo zarurati qati kor va muvaqqatan khobonda shudan (konservatsiya)-i sokhtmon masrafshudaro bo darnazardoshti foidae, ki pudratchi megirift yo metavonist dar natijai qati korho ba dast orad, jubron namoyad.

 

Moddai 769. Supurdan va qabuli kor

  1. Farmoishgare, ki ittilooti pudratchiro dar mavridi omodagi baroi supurdani kori tibqi shartnomai pudrati sokhtmon anjomdodashuda yo davrai kori dar shartnoma peshbinigardida giriftaast, vazifador ast favran ba qabuli on shuru namoyad.
  2. Farmoishgar, agar dar shartnoma tartibi digare peshbini nagardida boshad, qabuli korro az hisobi khud tashkil va anjom medihad. Dar holathoi dar qonun yo sanadhoi digari huquqi muqarrargardida dar qabuli kor boyad namoyandagoni maqomoti davlati va maqomoti hokimiyati mahalli ishtirok namoyand.
  3. Farmoishgare, ki davrahoi alohidai korro peshaki qabul namudaast, tavakkali nestu nobud gardidan yo zarar didani sokhtmonro, ki bo aybi pudratchi surat nagiriftaast, az jumla dar holathoe, ki dar shartnoma ijroi korho tibqi tavakkali pudratchi peshbini gardidaast, ba zimma dorad.
  4. Az jonibi pudratchi supurdani kor va qabuli on az jonibi farmoishgar bo akte, ki har du taraf imzo namudaand, ba rasmiyat darovarda meshavad.  Dar surati az imzoi akt sarkashi namudani yake az tarafho dar akt sabt gardida, on az jonibi tarafi digar imzo karda meshavad.

Akti yaktarafa supurdan va yo qabul kardani kor metavonad az jonibi sud gayriqonuni etirof gardad.

  1. Dar holathoe ki agar in dar qonun yo dar shartnoma peshbini gardida boshad yo az khususiyati kore, ki tibqi shartnomai pudrati sokhtmon anjom doda meshavad ba miyon oyad, pesh az qabuli kor boyad sanjishi peshakii on surat girad. Dar in holat qabuli kor tanho badi natijai musbii sanjishi peshaki anjom doda shudanash mumkin ast.
  2. Farmoishgar dar holati oshkor namudani kambudihoe, ki imkoniyati istifodai onro baroi tibqi maqsadhoi dar shartnoma zikrgardida gayriimkon megardonad huquq dorad, az qabuli kor dast kashad.

 

Moddai 770. Masuliyati pudratchi baroi sifati kor

  1. Pudratchi baroi rioya nakardani talaboti peshbininamudai shartnoma, loihai tekhniki, meyor va qoidahoi sokhtmoni baroi har du taraf hatmi, inchunin baroi noil nagardidan ba nishondihandahoi dar hujjathoi loihaviyu sokhtmoni peshbinigardidai hajmi sokhtmon, az jumla ba monandi iqtidori istehsolii korkhona, dar nazdi farmoishgar javobgar meboshad.

Hangomi aznavsozi (navsozi, bozsozi, tajdid va gayra)-i bino yo inshoot baroi kam kardan yo az dast dodani poydori, (ustuvori)  va etimodnokii bino, inshoot yo yak qismi on pudratchi masuliyatro ba zimma dorad.

  1. Pudratchi baroi biduni rozigii farmoishgar juzan dur raftan az hujjathoi loihavi, ki manfiathoi muhimi farmoishgarro dakholat namekunad, masuliyat nadorad.

 

Moddai 771.  Kafolati sifat dar shartnomai pudrati sokhtmon

  1. Agar dar shartnomai pudrati sokhtmon tartibi digare peshbini nagardida boshad, pudratchi ba dast ovardani nishondihandahoi dar hujjathoi loihaviyu smetavi zikrgardidaro az jonibi inshooti sokhtmon va baroi tamomi muhlati kafolat imkoniyati istifoda burdani inshootro tibqi shartnoma kafolat medihad. Agar dar qonun yo shartnoma muhlati digari kafolat muqarrar nagardida boshad, muhlati kafolat az ruzi qabuli inshoot az jonibi farmoishgar dah solro dar bar megirad.
  2. Pudratchi agar isbot karda natavonad, ki kambudiho dar natijai mutadil farsuda shudani inshoot yo yak qismi on, istifodai nodurust yo nishondodhoi nodurusti vobasta ba istifodai on, ki khudi farmoishgar yo ashkhosi seyumi jalbkardai on tahiya namudaand, tamiri nomatlubi inshoot, ki khudi farmoishgar anjom dodaast yo bo jalbi ashkhosi seyum ijro kardaast, baroi kambudihoi dar davrai muhlati kafolat oshkorgardida javobgar meboshad.
  3. Jarayoni muhlati kafolat baroi tamomi muhlate, ki dar davomi on inshoot dar natijai kambudiho (norasoiho va nomukammali) istifoda burda nashud va baroi on pudratchi javobgar ast, ba takhir andokhta meshavad.
  4. Dar holati dar jarayoni muhlati kafolat oshkor namudani kambudihoi dar qismi 1 moddai 809 hamin Kodeks zikrgardida farmoishgar vazifador ast dar muhlathoi muvofiqi badi oshkor kardani on ba pudratchi arz kunad.

 

Moddai 772. Muhlathoi oshkor namudani sifati  nomatlubi korhoi sokhtmon

Hangomi peshnihodi talaboti vobasta ba sifati nomatlubi ijroi kor qoidahoi peshbininamudai qismhoi 1 – 5 moddai 735 hamin Kodeks istifoda burda meshavand.

Dar ayni zamon muhlati nihoii oshkor sokhtani kambudiho mutobiqi qismhoi 2 va 4 moddai 735 hamin Kodeks panj solro dar bar megirad.

 

Moddai 773. Bartaraf namudani kambudihoi sodirshuda  az tarafi pudratchi

  1. Pudratchi uhdador ast kambudihoi sodirkarda (norasoiho va kamukostho)-ro dar davomi muhlati muayyankardai akti qabul va suporidani kor bartaraf namoyad.
  2. Pudratchi baroi sari vaqt bartaraf nakardani kambudiho tibqi tartibi muqarrarkardai shartnoma yo qonun javobgar ast.

 

Moddai 774. Jubroni zarari manavi

Zarari manavie, ki ba farmoishgar dar natijai az jonibi ijrokunanda vayron kardani huquqhoi u rasonida shudaast, dar surati mavjud budani gunoh az jonibi rasonandai zarar jubron karda meshavad. Andozai jubroni zarari manavi, agar dar sanadhoi qonuni tartibi digare peshbini nagardida boshad, az jonibi sud muqarrar karda meshavad.

 

4. Pudrat baroi korhoi loihakashi va justujui

 

Moddai 775. Shartnomai pudrat ba korhoi loihakashi va justujui

Tibqi shartnoma baroi korhoi loihakashi va justujui pudratchi (loihakash, justujukunanda) uhdador meshavad, ki bo suporishi farmoishgar sanadhoi loihaviyu smetavi va (yo) korhoi justujuiro anjom dihad va farmoishgar boshad, uhdador meshavad, ki onro qabul namuda, haqqi korro pardozad.

 

Moddai 776. Malumoti ibtidoi baroi korhoi loihakashi va justujui

  1. Tibqi shartnomai pudrat baroi korhoi loihakashiyu justujui farmoishgar vazifador ast ba pudratchi dar mavridi loihakashi suporish dihad, inchunin digar malumoti ibtidoii baroi tahiyai hujjathoi loihakashiyu justujui zaruriro peshnihod namoyad. Vazifai loihakashiro bo suporishi farmoishgar metavonad pudratchi niz anjom dihad. Dar in holat chunin vazifa az lahzai az jonibi farmoishgar tasdiq shudanash baroi tarafho hatmi meboshad.
  2. Pudratchi vazifador ast talaboti dar suporish va digar malumoti ibtidoii baroi loihakashi va ijroi korhoi justujui mavjudaro rioya namuda, tanho bo rozigii farmoishgar metavonad az talaboti on sarfi nazar namoyad.

 

Moddai 777. Uhdadorihoi farmoishgar

Tibqi shartnomai pudrat baroi korhoi loihakashi va justujui, agar dar shartnomai tartibi digare peshbini nagardida boshad, farmoishgar vazifador ast:

– ba pudratchi badi anjom dodani hamai korho yo qisman, badi anjom dodani davrahoi alohidai  kor, narkhi muqarrarshudaro pardozad;

– hujjathoi loihaviyu smetaviro, ki az pudratchi giriftaast, tanho baroi maqsadhoi dar shartnoma peshbinigardida istifoda barad, hujjathoi loihaviyu smetaviro ba ashkhosi seyum nadihad va biduni rozigii pudratchi malumoti dar onho zikrgardidaro oshkor nanamoyad;

– ba pudratchi dar ijroi korhoi loihakashi va justujui tibqi andoza va sharthoi peshbininamudai shartnoma khizmat rasonad;

– yakjoya bo pudratchi dar korhoi bo maqomoti salohiyatnoki davlati va maqomoti hokimiyati mahalli ba muvofiqa rasonidani hujjathoi loihakashiyu justujui ishtirok namoyad;

– ba pudratchi kharojoti ilovagiro vobasta ba tagyir yoftani malumoti ibtidoi baroi loihakashi va korhoi justujui, ki dar natijai holathoi ba pudratchi marbutnabuda ba miyon omadaand, jubron namoyad;

– pudratchiro ba parvanda oid ba davoe, ki shakhsi seyum nisbat ba farmoishgar vobasta ba kambudihoi hujjathoi loihavi yo ijroi korhoi justujui peshnihod namudaast, jalb kunad.

 

Moddai 778. Uhdadorihoi pudratchi

  1. Tibqi shartnomai pudrat baroi ijroi korhoi loihakashiyu justujui pudratchi vazifador ast:

– tibqi suporish yo digar hujjathoi ibtidoi oid ba loihakashi va shartnoma korhoro anjom dihad;

– hujjathoi tahiyagardidai tekhnikiro bo farmoishgar va dar surati zarurat yakjoya bo farmoishgar bo maqomoti salohiyatdori davlati va maqomoti hokimiyati mahalli ba muvofiqa rasonad;

– ba farmoishgar hujjathoi tayyori tekhniki va natijai korhoi justujuiro suporad.

Pudratchi huquq nadorad hujjathoi tekhnikiro biduni muvofiqai farmoishgar ba ashkhosi seyum dihad.

  1. Pudratchi oid ba shartnomai pudrat dar mavridi ijroi korhoi loihakashi va justujui ba farmoishgar mavjud nabudani huquqi ashkhosi seyumro baroi mone shudan ba ijroi korho yo mahdud sokhtani ijroi onhoro dar asosi hujjathoi tekhnikii tahiyanamudai pudratchi kafolat medihad.

 

Moddai 779. Masuliyati pudratchi baroi kambudihoi hujjatho va korho

  1. Pudratchi oid ba shartnomai pudrat ba korhoi loihakashi va justujui baroi kambudihoi hujjathoi loihaviyu smetavi va justujui, az jumla kambudihoe, ki dar natijai jarayoni sokhtmon, inchunin dar jarayoni istifodai obekti dar asosi hujjathoi loihaviyu smetavi va malumoti korhoi justujui tahiyagardida oshkor shudaand, masuliyat dorad.
  2. Hangomi oshkor namudani kambudiho dar hujjathoi loihaviyu smetavi yo korhoi justujui, agar dar qonun yo shartnoma tartibi digare peshbini nagardida boshad, pudratchi bo talabi farmoishgar vazifador ast roygon hujjathoi loihaviyu smetaviro az nav tahiya namoyad va mutanosiban ba tavri ilovagi korhoi zarurii justujuiro anjom dihad, inchunin ba farmoishgar zarari rasonidashudaro jubron namoyad.

 

5. Korhoi pudrati baroi ehtiyojoti davlati

 

Moddai 780. Farmoishi davlati jihati ijroi korhoi pudrati baroi ehtiyojoti  davlati

  1. Korhoi pudrati sokhtmon (moddai 755), korhoi loihakashiyu justujui (moddai 775), ki baroi qone gardonidani ehtiyojoti Jumhurii Tojikiston yo vohidhoi marziyu mamurii Jumhurii Tojikiston nigaronida shudaast va az hisobi bujethoi dakhldor mablagguzori megardad, dar asosi farmoishi davlati jihati ijroi korhoi pudrati baroi ehtiyojoti davlati anjom doda meshavad.
  2. Tibqi farmoishi davlati jihati ijroi korhoi pudrati baroi ehtiyojoti davlati pudratchi vazifador meshavad, ki korhoi sokhtmon, loihakashi va digar korhoi vobasta ba sokhtmon va tamiri inshooti doroi khususiyati istehsoli va gayriistehsoliro anjom dihad va onro ba farmoishgari davlati suporad va farmoishgari davlati uhdador meshavad, ki korhoi ijroshudaro qabul namuda, arzishi onhoro pardozad yo pardokhti onro tamin kunad.

 

Moddai 781. Tarafho dar farmoishi davlati

Ba sifati farmoishgari davlati maqomoti davlatie, ki doroi zakhirahoi investitsionii zaruri meboshand yo tashkilote, ki az jonibi maqomi dakhldori davlati ba on huquqi ikhtiyordorii chunin zakhiraho doda shudaast va ba sifati pudratchi boshad shakhsi huquqi yo shahrvand baromad mekunand.

 

Moddai 782. Asosho va tartibi bastani shartnomai pudrat baroi ehtiyojoti davlati

  1. Asos baroi bastani shartnomai pudrat baroi ehtiyojoti davlati farmoishi davlati ba hisob meravad.
  2. Tartibi bastani shartnomai pudrat baroi ehtiyojoti davlati mutobiqi qoidai moddai 563 hamin Kodeks muqarrar karda meshavad.

 

Moddai 783. Muhtavoi farmoishi davlati

Farmoishi davlati boyad sharthoro oid ba hajm va arzishi korhoi ijroshavanda, muhlati ogoz va khotimai on, andoza va tartibi mablagguzori va pardokhti korho, usuli tamini ijroi uhdadorihoi tarafhoro dar bar girad.

 

Moddai 784. Tagyir dodani farmoishi davlati

  1. Hangomi az jonibi maqomi dakhldori davlati tibqi tartibi muqarrarshuda kam kardani mablagi bujeti dakhldori baroi mablagguzorii korhoi pudrat judokardashuda tarafho boyad muhlathoi nav va agar zarur boshad sharthoi digari ijroi korro ba muvofiqa rasonand. Pudratchi huquq dorad az farmoishgari davlati jubroni zarari vobasta ba tagyir dodani muhlati iroi korho rasonidashudaro talab namoyad.
  2. Agar dar qonun tartibi digare peshbini nagardida boshad, tagyir dodani farmoishi davlati, ki ba holathoi dar qismi 1 hamin modda zikrgardida aloqamand nameboshand, tibqi sozishnomai tarafho anjom doda meshavand.

 

Moddai 785. Tanzimi huquqii farmoishi davlati

Nisbat ba farmoishi davlati jihati ijroi korhoi pudrati baroi ehtiyojoti davlati dar qismate, ki bo hamin Kodeks tanzim nagardidaast, qonuni pudrat baroi ehtiyojoti davlati tatbiq megardad.

 

6. Pudrat baroi korhoi ilmiyu tadqiqoti, tajribavi (ozmoishi)-yu konstruktori va  korhoi tekhnologi

 

Moddai 786. Shartnomaho baroi korhoi ilmiyu tadqiqoti, tajribaviyu (ozmoishi) konstruktori va korhoi tekhnologi

  1. Tibqi shartnoma baroi korhoi ilmiyu tadqiqoti pudratchi (ijrokunanda) uhdador meshavad, ki tadqiqoti ilmii bo farmoishgar qaydu shartshudaro anjom dihad va tibqi shartnomai tajribaviyu konstruktori va korhoi tekhnologi boshad namunai mahsuloti nav, hujjathoi konstruktorii on, tekhnologiyai navro tahiya namoyad va yo namunai nav sozad; farmoishgar uhdador meshavad, ki ba pudratchi (ijrokunanda) suporishi tekhniki dihad, korro qabul kunad va arzishi onro pardozad.
  2. Shartnoma bo pudratchi (ijrokunanda) metavonad ham tamomi silsilai (sikli) guzaronidani tadqiq, tahiya va tayyor kardani namunaho, hamchunin juzhoi alohidai onro dar bar girad.

 

Moddai 787.  Ijroi  kor

  1. Pudratchi uhdador ast tanho dar surate shakhsan korro ijro namoyad, ki on az uhdadorii mushakhkhas yo khususiyati kor barmeoyad. Dar holathoi digar vay haq dorad ba ijroi shartnomai korhoi ilmiyu tadqiqoti shakhsoni seyumro jalb namoyad.
  2. Agar dar shartnoma tartibi digare peshbini nagardida boshad, hangomi ijroi korhoi tajribaviyu konstruktori va tekhnologi pudratchi huquq dorad jihati ijroi in korho ashkhosi seyumro ba sifati pudratchiyoni gayriasosi jalb namoyad.

 

Moddai 788. Suporidan, qabul va pardokhti kor

Pudratchi (ijrokunanda) vazifador ast korhoi ijroshudai ilmiyu tadqiqoti, tajribaviyu konstruktori va tekhnologiro suporad va farmoishgar onro qabul namoyad va arzishi onro pardozad. Dar shartnoma qabul va pardokhti davrahoi alohidai kor yo usuli digari pardokht peshbini gardidanash mumkin ast.

 

Moddai 789. Makhfi budani malumot oid ba shartnoma

Agar dar shartnomai oid ba korhoi ilmiyu tadqiqoti yo baroi korhoi tajribaviyu konstruktori va tekhnologi tartibi digare peshbini nagardida boshad:

– ham pudratchi (ijrokunanda) va ham farmoishgar vazifadorand makhfi nigoh doshtani malumoti vobasta ba mavzui shartnoma, jarayoni ijroi on va natijahoi ba dast ovardashudaro tamin namoyand. Hajmi malumote, ki makhfi etirof meshavad, tibqi shartnoma muqarrar megardad;

– pudratchi huquq dorad tanho bo rozigii farmoishgar patentkunonii natijahoi korro, ki tibqi shartnomai zikrgardida ba dast ovarda shudaast, anjom dihad.

 

Moddai 790. Huquqi tarafho baroi natijahoi kor

  1. Farmoishgar oid ba shartnomai korhoi ilmiyu tadqiqoti yo baroi korhoi tajribaviyu konstruktori va korhoi tekhnologi huquq dorad natijahoi kori ba u supurdashudaro tibqi hajm va sharthoi peshbininamudai shartnoma istifoda barad.
  2. Agar dar shartnoma tartibi digare peshbini nagardida boshad, pudratchi (ijrokunanda) huquq dorad natijahoi kori ijrokardaashro baroi khud istifoda barad.
  3. Dar shartnoma huquqi pudratchi (ijrokunanda) dar khususi ba ashkhosi seyum furukhtani natijai kor peshbini shudanash mumkin ast.

 

Moddai 791. Uhdadorii farmoishgar

Farmoishgar oid ba shartnomai ilmiyu tadqiqoti yo oid ba korhoi tajribaviyu konstruktori yo tekhnologi uhdador ast:

ba pudratchi (ijrokunanda) vazifai tekhniki dihad va bo u barnoma (parametrhoi tekhnikiyu iqtisodi) yo mavzui korro  ba muvofiqa rasonad;

ba pudratchi (ijrokunanda) ittilooti baroi ijroi kor zaruriro suporad;

korhoi ijroshudaro qabul namuda, arzishi onro (moddai 788) pardozad.

 

Moddai 792. Uhdadorii pudratchi (ijrokunanda)

  1. Pudratchi (ijrokunanda) oid ba shartnomai ilmiyu tadqiqoti yo korhoi tajribaviyu konstruktori va tekhnologi uhdador ast:

1) korhoro mutobiqi barnoma (parametrhoi tekhnikiyu iqtisodi) yo mavzu ijro namuda, dar muhlati dar shartnoma muqarrargardida natijai onro ba farmoishgar suporad;

2) talaboti vobasta ba hifzi huquqi molikiyati zehniro (moddai 152) rioya namoyad;

3) bo quvva va az hisobi khud kambudihoi bo gunohash rohdodashudaro dar hujjathoi tekhnikie, ki boisi dur gardidan az parametrhoi tekhnikiyu iqtisodii dar suporishi farmoishgar yo dar shartnoma peshbinigardida shuda metavonad, raf namoyad;

4) betakhir ba farmoishgar dar khususi imkonnopazirii ba dast ovardani natijahoi darnazardoshtashuda yo muvofiqi maqsad nabudani idomai kor malumot dihad;

5) ba farmoishgar kafolat dihad, ki ashkhosi seyum ba natijahoi dar asosi chunin shartnoma dodashuda doroi huquqi mustasno nameboshand;

6) baroi istifodai natijahoi kor ijozatnoma (litsenziya)-i dakhldor dihad.

  1. Agar dar shartnoma oid ba korhoi ilmiyu tadqiqoti yo baroi korhoi tajribaviyu konstruktori va tekhnologi tartibi digare peshbini nagardida boshad, pudratchi (ijrokunanda) vazifador ast:

1) biduni rozigii farmoishgar az nashri natijahoi korhoi ilmiyu tekhnikie, ki hangomi ijroi kor ba dast ovarda shudaand, khuddori namoyad;

2) baroi hifzi natijahoe, ki hangomi ijroi korho ba dast ovarda shudaand va qobili himoyai huquqi meboshand, tadbirho andeshad va  farmoishgarro ogoh sozad.

  1. Ba farmoishgar, agar dar shartnoma tartibi digare peshbini nagardida boshad, baroi istifodai natijahoi ilmiyu tekhnikii doroi himoyai huquqi dar korhoi ijroshuda istifodagardida ijozatnoma (litsenziya)-i mustasno faroham orad.

 

Moddai 793. Oqibathoi imkonnopazirii ba dastovardani natijaho dar shartnoma oid  ba korhoi ilmiyu tadqiqoti va tekhnologi

Agar dar jarayoni korhoi ilmiyu tadqiqoti va tekhnologi oshkor gardad, ki istifodai natijahoi kor vobasta ba holathoi ba pudratchi (ijrokunanda) marbutnabuda imkonnopazir ast, farmoishgar vazifador ast arzishi korhoi to oshkor gardidani imkonnopazirii ba dast ovardani natijahoi dar shartnoma peshbinigardida anjomdodashudaro, vale na beshtar az on qismi dakhldori narkhe, ki dar shartnoma zikr gardidaast, pardozad.

 

Moddai 794. Oqibati imkonnopazirii ba dast ovardani natijaho dar shartnoma oid ba korhoi tajribaviyu konstruktori va tekhnologi

Agar dar jarayoni korhoi tajribaviyu konstruktori va tekhnologi gayriimkon yo muvofiqi maqsad nabudani idomai kor oshkor gardad, ki dar on pudratchi gunoh nadorad, farmoishgar vazifador ast kharojoti ijrokunandaro jubron namoyad.

 

Moddai 795. Masuliyati pudratchi (ijrokunanda) baroi vayron kardani shartnoma

  1. Pudratchi (ijrokunanda) baroi ijro nakardan yo ijroi nomatlubi shartnoma baroi korhoi ilmiyu tadqiqoti yo korhoi tajribaviyu konstruktori va tekhnologi, agar isbot karda natavonad, ki vayron kardani shartnoma na bo gunohi pudratchi (ijrokunanda) rukh dodaast, dar nazdi farmoishgar javobgar meboshad.
  2. Pudratchi (ijrokunanda), agar dar shartnoma tartibi digare peshbini nagardida boshad, vazifador ast ba farmoishgar zararro dar shakli zarari voqei, dar doirai arzishi kor jubron namoyad.

 

Moddai 796. Tanzimi huquqii shartnomaho baroi ijroi korhoi ilmiyu tadqiqoti, tajribaviyu konstruktori va tekhnologi

Nisbat ba muhlati ijro va arzishi korho, inchunin oqibathoi hozir nashudani farmoishgar baroi qabuli kor mutanosiban qoidahoi moddahoi 720-723 va 752 hamin Kodeks  tatbiq karda meshavand.

Nisbat ba farmoishhoi davlati jihati ijroi korhoi ilmiyu tadqiqoti, tajribaviyu konstruktori va tekhnologi baroi ehtiyojoti davlati qoidahoi peshbininamudai moddahoi 781 – 785 hamin Kodeks tatbiq karda meshavand.

 

BOBI 37. Khizmatrasonii pulaki

 

Moddai 797. Shartnomai khizmatrasonii pulaki

Tibqi shartnomai khizmatrasonii pulaki bo suporishi farmoishgar ijrokunanda vazifador ast khizmate rasonad (amali muayyane yo faoliyati muayyanero anjom dihad), ki doroi shakli ashyoi naboshad va farmoishgar uhdador ast arzishi onro pardozad.

 

Moddai 798. Mavzui shartnomai khizmatrasonii pulaki

Mavzui shartnoma az khizmatrasonii aloqa, tibbi, baytori (veterinari), auditori, mashvarati, ittilooti, oid ba talim, khizmatrasonii farhangi, turisti va gayra iborat ast.

 

Moddai 799. Ijroi shartnoma

Hangomi dar shartnoma mavjud nabudani nishondodi digar ijrokunanda uhdador ast khizmatrasoni (khizmatrasoniho)-i dar shartnoma peshbinishudaro shakhsan anjom dihad.

 

Moddai 800. Narkhi khizmatrasoni

  1. Farmoishgar uhdador ast khizmat (khizmatho)-i ba u rasonidashudaro tibqi muhlat va tartibi dar shartnoma zikrgardida pardozad.
  2. Dar surati imkonnopazirii ijro, ki bo gunohi ijrokunanda ba miyon naomadaast, farmoishgar vazifador ast bo nigoh doshtani foidae, ki ijrokunanda ba dast ovardaast yo metavonist dar natijai ozod namudani u az ijroi khizmatrasoni (khizmatrasoniho) ba dast orad, podoshpulii munosib dihad.

Dar surati bo gunohi farmoishgar ba miyon omadani imkonnopazirii ijro, agar dar qonun yo shartnoma tartibi digare peshbini nagardida boshad, arzishi khizmatrasoni dar hajmi purra pardokhta meshavad.

 

Moddai 801. Masuliyati ijrokunanda baroi vayron kardani shartnoma

  1. Dar surati ijro nakardan yo ijroi nomatlubi shartnomai khizmatrasonii pulaki ijrokunanda vazifador ast ba farmoishgar zarari rasonidashudaro dar hajmi purra, jubron namoyad.
  2. Dar holate ki agar ijrokunanda uhdadoriro hangomi anjom dodani faoliyati sohibkori ijro nakardaast yo nomatlub anjom dodaast, dar shartnoma nisbat ba masuliyati dar qismi 1 hamin modda zikrgardida masuliyati balandtare peshbini shudanash mumkin ast.

 

Moddai 802. Dast kashidan az  shartnoma

  1. Farmoishgar huquq dorad dar holati az tarafi ijrokunanda pardokhtani arzishi haqiqii khizmatrasoni az shartnomai khizmatrasonii pulaki dast kashad.
  2. Ijrokunanda huquq dorad tanho badi purra jubron kardani zarari vobasta ba bekor kardani shartnoma ba farmoishgar rasonidashudaro, ba istisnoi holathoe, ki on bo gunohi farmoishgar rukh dodaast va az ijroi shartnoma khizmatrasonii pulaki talab namoyad.

 

Moddai 803. Tanzimi huquqii shartnomai khizmatrasonii pulaki

Muqarraroti umumi oid ba pudrat (moddahoi 714 – 741) va muqarrarot oid ba pudrati maishi (moddahoi 742 – 754), agar onho khilofi qoidahoi hamin bob, inchunin mushakhkhasoti mavzui shartnomai khizmatrasonii pulaki naboshand, nisbat ba shartnomai khizmatrasonii pulaki  tatbiq karda meshavand.

 

BOBI 38. Hamlu naql

 

Moddai 804. Muqarraroti umumi

  1. Hamlu naqli bor, bagoj va musofirkashoni dar asosi shartnomai hamlu naql anjom doda meshavad.
  2. Khususiyati sharthoi hamlu naqli bor, bagoj va musofirkashoni tavassuti naqliyoti alohida, inchunin masuliyati tarafho oid ba chunin hamlu naql, agar dar hamin Kodeks, oinnomaho va kodekshoi naqliyot, digar qonunho yo qoidahoi dar asosi onho barovardashuda tartibi digare peshbini nagardida boshad, muvofiqi sozishnomai tarafho muayyan karda meshavad.

 

Moddai 805. Shartnomai borkashoni

  1. Tibqi shartnomai borkashoni borkashon vazifador ast bori az jonibi borfiristanda ba u bovarkardashudaro ba mahalli tainot rasonad va onro ba shakhsi baroi giriftani bor vakolatdor (borgiranda) suporad va borfiristanda boshad, uhdador meshavad, ki baroi hamlu naqli bor muzdi muayyanshudaro pardozad.
  2. Bastani shartnomai borkashoni bo tahiyai bornomai naqliyot, konosament yo digar hujjathoe, ki dar oinnomahoi naqliyot yo kodeksho muqarrar shudaand, tasdiq karda meshavad.

 

Moddai 806. Shartnomai musofirkashoni

  1. Tibqi shartnomai musofirkashoni musofirkashon uhdador meshavad, ki musofirro ba mahalli tainot rasonad va dar surate ki musofir bagoj supurda boshad, inchunin bagojro ba mahalli tainot intiqol doda, onro ba shakhsi baroi giriftani bagoj vakolatdor suporad, musofir boshad uhdador ast baroi safar mablagi muqarrarshuda va hangomi suporidani bagoj inchunin mablagi intiqoli onro pardozad.
  2. Bastani shartnomai musofirkashoni va intiqoli bagoj mutanosiban bo rohkhat (bilet) va kvitansiyai bagoj tasdiq karda meshavad.
  3. Musofir tibqi tartibi muqarrarnamudai oinnomaho va kodekshoi naqliyoti huquq dorad, ki roygon:

– hamrohi khud atfol yo digar sharthoi imtiyoznok intiqol dihad;

– dar doirai meyori muqarrargardida  bagojro  bo khud doshta boshad;

– baroi hamlu naql dar doirai meyori muqarrargardida bor suporad va dar surati az meyor ziyod budani on tibqi tarif arzishi onro pardozad.

 

Moddai 807. Shartnomai charter

Tibqi shartnomai charter yake az tarafho (kirogiranda) uhdador meshavad, ki ba tarafi digar (kirokunanda) ba tavri pulaki  purra yo yak qismi borkashoni yak yo yakchand vasoiti naqliyotro baroi yak yo yakchand reys jihati hamlu naqli musofir, bor va bagoj judo kunad.

Tartibi bastani shartnomai charter, inchunin shakli shartnomai zikrgardida va navi on tibqi oinnomaho va kodekshoi naqliyot muqarrar karda meshavand.

 

Moddai 808. Hamlu naqli mustaqimi omekhta

Hamkorihoi mutaqobilai tashkilothoi naqliyoti hangomi hamlu naqli bor, bagoj va musofirkashoni tavassuti navhoi mukhtalifi naqliyot oid ba hujjati yagonai naqliyoti (hamlu naqli mustaqimi omekhta), inchunin tartibi tashkili chunin hamlu naql tibqi sozishnomai tashkilothoi dakhldori navhoi naqliyot, ki mutobiqi qonunho dar borai hamlu naqli mustaqimi omekhta (murakkab) ba imzo merasonad, muayyan karda meshavand.

 

Moddai 809. Hamlu naql tavassuti naqliyoti istifodai umum

Hamlu naqle, ki tashkiloti tijorati anjom medihad, agar az qonun, sanadhoi digari qonuni yo ijozatnoma (litsenziya)-i ba in tashkilot dodashuda chunin khulosa baroyad, ki in tashkilot vazifador ast hamlu naqli musofiron, bor va bagojro tibqi murojiati har yak shahrvand yo shakhsi huquqi ijro mekunad, hamchun hamlu naql tavassuti naqliyoti istifodai umum (moddai 458) etirof karda meshavad.

 

Moddai 810. Muzdi hamlu naql

  1. Baroi hamlu naqli bor, bagoj va musofirkashoni, agar dar qonunho tartibi digare peshbini nagardida boshad, muzd tibqi sozishnomai tarafho muqarrar karda meshavad.
  2. Pardokht baroi hamlu naqli bor, bagoj va musofirkashoni tavassuti naqliyoti istifodai umum dar asosi tarife, ki tibqi tartibi muqarrarnamudai oinnomaho va kodekshoi naqliyot tasdiq gardidaand, muayyan karda meshavad.
  3. Kor va khizmatrasonihoi tibqi talabi molikoni bor anjomdodashuda, ki dar tarif peshbini nagardidaand, muvofiqi sozishnomai tarafho pardokhta meshavand.
  4. Agar dar qonun tartibi digare peshbini nagardida boshad, borkashon huquq dorad bori jihati hamlu naql ba u supurdashudaro baroi tamini pardokhti hamlu naql va digar pardokhthoi borkashoni (moddahoi 388 – 389) nigoh dorad.
  5. Dar holathoe ki agar tibqi qonun yo digar sanadhoi huquqi oid ba mablagi pardokht vobasta ba hamlu naqli bor, bagoj va musofirkashoni imtiyoz yo afzaliyat muqarrar gardida boshad, kharojoti vobasta ba on az jonibi tashkiloti naqliyot az hisobi bujeti dakhldor jubron karda meshavad.

 

Moddai 811. Dodani vositahoi naqliyot, borbardori (borfarori)

  1. Borkashon vazifador ast ba borfiristanda tahti borbardori dar muhlate, ki dar darkhost (farmoish)-i qabulnamuda, shartnomai tashkili hamlu naql yo digar shartnoma zikr shudaast, vositahoi naqliyoti korshoyami baroi intiqoli bori dakhldor munosibro faroham orad.

Borfiristanda huquq dorad az vositahoi naqliyoti peshnihodshuda, ki baroi intiqoli bori dakhldor munosib nestand, dast kashad.

  1. Borbardori (borfarori) az jonibi tashkiloti naqliyoti yo borfiristanda (borgiranda) tibqi tartibi peshbininamudai shartnoma, bo rioyai qoidahoi muqarrarnamudai oinnomaho, kodekshoi naqliyot yo digar qoidahoi dar asosi onho qabulgardida anjom doda meshavad.
  2. Borbardori (borfarori) tavassuti quvva va vositahoi borfiristanda (borgiranda) boyad dar muhlathoi dar shartnoma peshbinigardida va agar chunin muhlatho muayyan karda nashuda boshand tibqi oinnomaho, kodekshoi naqliyot yo digar qoidahoi dar asosi onho barovardashuda anjom doda shavand.

 

Moddai 812. Muhlati rasonidani bor,  musofir va bagoj

Borkashon vazifador ast hamlu naqli bor, bagoj va musofirro dar muhlati muqarrargardida, ki tibqi tartibi peshbininamudai oinnomaho va kodekshoi naqliyot muayyan karda shudaand va dar surati mavjud nabudani chunin muhlatho dar muhlati munosib  ba mahalli tainot rasonad.

 

Moddai 813. Masuliyat oid ba uhdadorihoe, ki az hamlu naql barmeoyad

  1. Dar holathoi ijro nakardan yo ijroi nomatlubi uhdadoriho vobasta ba hamlu naql tarafho doroi masuliyati muqarrarnamudai hamin Kodeks, oinnomaho va kodekshoi naqliyot, inchunin sozishnomai tarafho meboshand.
  2. Sozishnomahoi tashkilothoi naqliyoti bo musofiron va sohiboni bor dar borai mahdud kardan yo barham dodani masuliyati muqarrarnamudai qonun, ba istisnoi holathoe, ki imkonpazirii chunin sozishnomaho hangomi intiqoli bor dar oinnomaho va kodekshoi naqliyot peshbini gardidaand, etibor nadorand.

 

Moddai 814. Masuliyati borkashon baroi faroham naovardani vositahoi naqliyot va borfiristanda baroi  istifoda  naburdani vositai naqliyoti peshkashshuda

  1. Borkashon baroi tibqi darkhost (farmoish) yo digar shartnoma faroham naovardani vositahoi naqliyot jihati intiqoli bor va borfiristanda baroi peshnihod nakardani bor yo bo sababhoi digar istifoda naburdani vositahoi naqliyoti dodashuda doroi masuliyati muqarrarnamudai oinnomaho va kodekshoi naqliyot, inchunin sozishnomai tarafho meboshand.
  2. Borkashon va borfiristanda baroi faroham naovardani vositahoi naqliyot yo sari vaqt nadodani vositahoi naqliyot yo istifoda naburdani vositahoi naqliyot dar surate az javobgari ozod karda meshavand, ki agar on bo sababhoi zayl rukh doda boshad:

dar natijai quvvai rafnopazir yo digar ruydodhoi doroi khususiyati tabii, inchunin amaliyoti jangi;

qat yo mahdud sokhtani hamlu naqli bor dar samthoi muayyan yo ba samthoi muayyan tibqi tartibi muqarrarnamudai oinnomaho yo kodekshoi naqliyot;

digar holathoi peshbininamudai oinnomaho va kodekshoi naqliyot.

 

Moddai 815. Masuliyati borkashon baroi ba takhir andokhtani musofirkashoni

  1. Borkashon baroi ba takhir andokhtani firistodani vositahoi naqliyot jihati musofirkashoni yo sari vaqt ba mahalli tainot narasidani vositahoi naqliyot ba istisnoi hamlu naql dar khathoi shahri va baynishahri, agar isbot karda natavonad, ki ba takhir andokhtan va yo der mondan dar natijai quvvai rafnopazir, bartaraf namudani norasoihoi vositai naqliyot, ki ba hayot va salomatii musofiron tahdid menamud yo digar holathoi ba borkashon marbutnabuda ba miyon omadaast, ba musofir ba andozai peshbininamudai oinnomaho va kodekshoi naqliyot jarima mepardozad.
  2. Dar surati bo sababi ba takhir andokhtani harakati vositahoi naqliyot az safar dast kashidani musofir borkashon vazifador ast ba u haqqi safar va digar kharojotashro pardozad.

 

Moddai 816. Masuliyati borkashon baroi gum kardan, kamomad va zarar didani bor yo bagoj

  1. Borkashon, agar isbot karda natavonad, ki gum kardan, kamomad va zarar didani bor va bagoj bo gunohi u rukh nadodaast, baroi gum kardan, kamomad va zarar didani bor yo bagoji baroi hamlu naql qabulkardaash javobgar ast.

Dar oinnomaho va kodekshoi naqliyot metavonad holathoe peshbini gardad, ki isboti gunohi borkashon dar gum kardan, kamomad va zarar didani bor yo bagoj ba zimmai borgiranda yo borfiristanda guzoshta meshavad.

  1. Zarari hangomi hamlu naqli bor yo bagoj rasonidashuda az jonibi borkashon ba andozai zayl pardokhta meshavad:

– hangomi gum kardan yo kamomadi bor yo bagoj – ba andozai arzishi bor yo bagoji gumkardashuda yo kambud;

– hangomi zarar didani bor yo bagoj – ba andozai mablage, ki arzishi on poin raftaast va hangomi imkonnopazirii barqaror sokhtani bor yo bagoji zarardida – ba andozai arzishi on;

– hangomi gum kardani bor yo bagoje, ki baroi intiqol bo eloni arzishi on supurda shudaast – ba andozai arzishi elonshudai bor yo bagoj.

Arzishi bor yo bagoj, bo nazardoshti narkhi on, ki dar narkhnomai furushanda zikr shudaast yo dar shartnoma peshbini gardidaast va agar narkhnoma mavjud naboshad va dar shartnoma narkh zikr nagardida boshad, bo nazardoshti narkhe, ki dar holathoi qiyosi odatan baroi chunin molhoi shabeh girifta meshavad, muayyan karda meshavad.

  1. Tashkiloti naqliyot hamzamon bo jubroni zarari voqei ba borfiristanda (borgiranda) inchunin mablagi hamlu naqlero, ki baroi intiqoli mol va bagoji gumshuda, kambud, vayronshuda yo zarardida pardokhtaast, agar in pardokht ba arzishi mol dokhil nashuda boshad, jubron menamoyad.
  2. Baroi gum kardan, vayron kardan, zarar didan yo kamomadi mol yo bagoj borkashonhoi samti hamlu naqli mustaqimi omekhta dar nazdi borfiristanda (borgiranda) masuliyati mushtarak dorand.

Masuliyati ba takhir andokhtan (guzaronidan)-i muhlat ba zimmai borkashoni nihoi guzoshta meshavad, agar isbot karda natavonad, ki guzaronidani muhlat bo gunohi u rukh nadodaast.

 

Moddai 817. Shartnoma oid ba tashkili hamlu naql

Borkashon va moliki bor hangomi zarurati anjom dodani hamlu naqli muntazam metavonand oid ba tashkili hamlu naql shartnomahoi darozmuddat ba imzo rasonand.

Tibqi shartnoma oid ba tashkili hamlu naql borkashon vazifador meshavad dar muhlati muayyan molro qabul kunad va moliki bor boshad, jihati intiqol borro dar hajmi qaydu shartshuda peshnihod namoyad. Dar shartnomai tashkili hamlu naqli bor hajm, muhlat va digar sharthoi faroham ovardani vositahoi naqliyoti va peshnihodi bor jihati intiqol, tartibi hisobu kitob, inchunin sharthoi digari tashkili hamlu naql muayyan karda meshavand.

 

Moddai 818. Shartnomaho bayni tashkilothoi  naqliyoti

Bayni tashkilothoi navhoi gunoguni naqliyot oid ba tashkili kor, jihati tamini hamlu naqli bor sozishnoma (sozishnomahoi uzeli, shartnomaho oid ba voridot (sodirot)-i mutamarkazi borho va gayra) mutobiki qoidahoi naqliyoti basta shudanash mumkin ast.

 

Moddai 819. Etiroz va davo oid ba  borkashoni

  1. To ba borkashon peshnihod namudani davo, ki az intiqoli bor barmeoyad, tibqi tartibi peshbininamudai oinnomaho yo kodekshoi naqliyot peshnihodi etiroz hatmi meboshad.
  2. Davo ba borkashon az jonibi borfiristanda yo borgiranda hangomi purra yo qisman az jonibi borkashon rad namudani qonegardonii etiroz yo az jonibi borkashon dar muhlati si ruz nagiriftani javob peshnihod shudanash mumkin ast.
  3. Muhlati davo tibqi talabote, ki az borkashoni barmeoyad, az lahzae ki tibqi oinnomaho yo kodekshoi naqliyot muayyan megardad, ba muhlati yak sol muqarrar karda meshavad.

 

Moddai 820. Masuliyati borkashon hangomi favt yo zarar didani salomatii musofir

Masuliyati borkashon hangomi favt  yo rasonidani zarar ba salomatii musofir, agar dar qonun yo shartnoma masuliyati balandtari borkashon peshbini nagardida boshad, tibqi qoidahoi bobi  55 hamin Kodeks muayyan karda meshavad.

 

BOBI 39. Ekspeditsiyai naqliyoti

 

Moddai 821.  Shartnomai ekspeditsiyai naqliyoti

  1. Tibqi shartnomai ekspeditsiyai naqliyoti ekspeditor uhdador meshavad bo pardokhti podoshpuli va az hisobi mushtari (borfiristanda yo borgiranda) khizmatrasonii vobasta ba borkashoniro, ki dar shartnomai ekspeditsiya muayyan gardidaast, ijro yo tashkil namoyad.

Dar shartnomai ekspeditsiya metavonad uhdadorii ekspeditor dar mavridi borkashoni tavassuti naqliyot va  ba samti harakate, ki ekspeditor yo mushtari intikhob namudaand, uhdadorii ekspeditor dar mavridi az nomi mushtari yo az nomi khud bastani shartnoma (shartnomaho)-i borkashoni, tamini firistodan va giriftani bor, inchunin digar uhdadorihoi vobasta ba hamlu naql peshbini karda shavad.

Dar shartnomai ekspeditsiya ba sifati khizmatrasonii ilovagi anjom dodani chunin amaliyothoi baroi borkashoni muhim ba monandi giriftani hujjathoi baroi voridot va sodirot zaruri, ijroi rasmiyoti gumruki va digar rasmiyot, sanjishi tedod va holati bor, borbardori va borfarori, pardokhti boju khiroj va digar kharojothoe, ki ba zimmai borfiristanda (borgiranda) guzoshta meshavad, nigahdoshti bor, giriftani on dar mahalli tainot, inchunin digar amaliyot va khizmatrasoni peshbini karda shudanash mumkin ast.

  1. Qoidahoi hamin bob nisbat ba holathoe, ki tibqi shartnoma uhdadorii ekspeditorro borkashon anjom medihad, tatbiq megardad.
  2. Sharthoi ijroi shartnomai ekspeditsiyai naqliyoti, agar dar qonunho oid ba faoliyati naqliyotiyu ekspeditsioni tartibi digare peshbini nagardida boshad, tibqi sozishnomai tarafho muayyan karda meshavand.

 

Moddai 822.  Shakli shartnoma

  1. Shartnomai ekspeditsiyai naqliyoti dar shakli khatti basta meshavad.
  2. Borfiristanda (borgiranda) boyad ba ekspeditor vakolatnoma dihad, agar on baroi ijroi uhdadorihoi u zarur boshad.

 

Moddai 823. Masuliyati  ekspeditor  oid  ba shartnomai ekspeditsiyai naqliyoti

Baroi ijro nakardan yo ijroi nomatlubi uhdadoriho oid ba ekspeditsiyai naqliyoti ekspeditor tibqi asosho va andozae, ki mutobiqi qoidahoi bobi 24 hamin Kodeks muayyan megardand, doroi masuliyat meboshad.

Agar ekspeditor isbot karda tavonad, ki vayron kardani uhdadoriho bo sababi ijroi nomatlubi shartnomai borkashoni rukh dodaast, masuliyati ekspeditor dar nazdi borfiristanda (borgiranda) tibqi hamon qoidahoe, ki mutobiqi onho ekspeditor dar nazdi borkashoni dakhldor javobgar ast, muqarrar karda meshavad.

 

Moddai 824. Hujjatho va digar malumote, ki ba ekspeditor doda meshavad

  1. Mushtari vazifador ast ba ekspeditor hujjatho va digar malumotro oid ba khosiyati bor, sharthoi hamlu naqli on, inchunin digar malumotero, ki ba ekspeditor baroi ijroi uhdadorihoi dar shartnoma peshbinishuda zarur ast, peshnihod namoyad.
  2. Ekspeditor vazifador ast ba mushtari dar borai kambudihoi oshkorshudai malumoti giriftashuda va dar surati nomukammal budani malumot az mushtari malumothoi ilovagii zaruriro talab namoyad.
  3. Dar surati az jonibi mushtari faroham naovardani malumoti zaruri ekspeditor huquq dorad, to peshnihodi chunin malumot ba ijroi uhdadorihoi dakhldor shuru nakunad.
  4. Mushtari baroi zarari ba ekspeditor rasondashuda vobasta ba vayron kardani ijroi uhdadorii peshnihodi malumote, ki dar qismi 1 hamin modda zikr gardidaast, javobgar meboshad.

 

Moddai 825. Ijroi uhdadorii ekspeditor az jonibi shakhsi seyum

Agar az shartnomai ekspeditsiya uhdadorii ekspeditor oid ba shakhsan ijro namudani uhdadori barnaoyad, ekspeditor huquq dorad baroi ijroi uhdadorihoyash ashkhosi digarro jalb namoyad.

Voguzoshtani ijroi uhdadoriho ba zimmai shakhsi seyum ekspeditorro az masuliyati ijroi shartnoma dar nazdi mushtari ozod namekunad.

 

Moddai 826. Dast kashidan  az shartnomai ekspeditsiya

Mushtari yo ekspeditor huquq dorand bo ogoh kardani hamdigar az ijroi shartnomai ekspeditsiya dar davomi du hafta dast kashand.

Tarafe, ki raddiya peshnihod namudaast, boyad ba tarafi digar zarari vobasta ba qati shartnoma  rasonidashudaro jubron namoyad.

 

BOBI 40. Qarz va kredit 

1. Qarz

 

Moddai 827. Shartnomai qarz

  1. Tibqi shartnomai qarz yak taraf (qarzdihanda) ba tarafi digar (qarzgiranda) ba molikiyat pul yo ashyoi doroi alomati navi muayyanro mesuporad va qarzgiranda uhdador meshavad, ki ba qarzdihanda ba tavri yakdafaina yo davra ba davra ba hamin andoza mablag yo barobar ba tedodi ashyoi ba qarz giriftashudai doroi hamon nav va sifat (mablagi qarz)-ro bargardonad.
  2. Shartnomai qarz az lahzai supurdani pul yo ashyo bastashuda ba hisob meravad.
  3. Asori khoriji va arzishhoi asori dar hududi Jumhurii Tojikiston metavonad bo rioyai qoidahoi moddahoi 155, 156 va 340 hamin Kodeks mavzui shartnoma qaror girad.

 

Moddai 828. Shakli shartnomai qarz

  1. Shartnomai qarz, agar mablagi on na kamtar az bist nishondihanda baroi hisobhoi muqarrarnamudai sanadhoi qonunguzori balandtar boshad, inchunin dar holate ki yak tarafi shartnoma, sarfi nazar az mablag, shakhsi huquqi meboshad, boyad dar shakli khatti basta shavad. (QJT az 03.07.2012s., №849)
  2. Rioya nakardani shakli khattii shartnomai qarz boisi oqibathoi peshbininamudai moddai 187 hamin Kodeks megardad.
  3. Shartnomai qarz dar surati mavjud budani zabonkhati qarzgiranda yo digar hujjate, ki ba u az jonibi qarzdihanda dodani mablagi muayyan yo tedodi muayyani ashyoro tasdiq mekunad, dar shakli khatti bastashuda etirof megardad.
  4. Shakli khattii shartnomai qarz, agar uhdadorii qarz bo veksel, vombarg yo digar kogazi qimatnoki dodai qarzgiranda, ki mablagi qarz va huquqi qarzdihandaro baroi sitondani on muqarrar menamoyad, rioyashuda ba hisob meravad.

 

Moddai 829. Foizho oid ba shartnomai qarz

  1. Agar dar qonun yo shartnoma tartibi digare peshbini nagardida boshad, qarzdihanda baroi az qarzgiranda az mablagi qarz tibqi andoza va tartibi muayyannamudai shartnoma giriftani foiz huquq dorad. Hangomi dar shartnoma mavjud nabudani shartho oid ba foiz andozai on tibqi stavkai ba tavri dakhldor muayyannamudai foizi bonk dar ruzi az jonibi qarzgiranda bargardonidani qarzi khud yo yak qismi dakhldori on muayyan karda meshavad.
  2. Shartnomai qarze, ki bayni shahrvandon ba mablag na beshtar az andozai sad nishondihanda baroi hisobho tibqi qonun peshbinigardida basta shudaast va ba anjom dodani faoliyati sohibkori az jonibi hatto yake az tarafho aloqamand nameboshad, agar dar on mustaqiman tartibi digare peshbini nagardida boshad, biduni foiz  takhmin shudanash mumkin ast. (QJT az 03.07.2012s., №849)
  3. Agar tibqi shartnomai qarz ba qarzgiranda ashyoi doroi alomathoi navi muayyan supurda shavad, foiz dar holate boyad pardokhta shavad, ki agar andoza va shakli on (puli yo dar shakli asl) dar shartnoma peshbini shudaast.
  4. Tartib va muhlati pardokhti foizho tibqi shartnomai qarz muqarrar karda meshavad. Dar surati mavjud nabudani chunin nishondod foizho tibqi tartib va muhlati peshbininamudai shartnoma oid ba bargardondani qarzi asosi pardokhta meshavand.

 

Moddai 830. Uhdadorii qarzgiranda oidi  bargardonidani mablagi qarz

  1. Qarzgiranda vazifador ast ba qarzdihanda mablagi giriftaashro tibqi muhlat va tartibi peshbininamudai shartnoma bargardonad.

Agar muhlati bargardonidani qarz dar shartnoma peshbini nagardida boshad, on boyad az jonibi qarzgiranda dar muhlati si ruz az ruzi peshnihod namudani talabot az jonibi qarzdihanda bargardonida shavad.

  1. Mablagi peshnihod kardai qarz pesh az muhlat bargardonida shudanash mumkin ast.

Foizho oid ba qarz dar har lahza pesh az muhlat pardokhta shudanashon mumkin ast.

  1. Agar dar shartnomai qarz tartibi digare peshbini nagardida boshad, mablagi qarz az lahzai ba qarzdihanda dodani qarz yo guzaronidani mablagi pulii dakhldor ba surathisobi bonkii u bargardonidashuda ba hisob meravad.

 

Moddai 831. Oqibathoi vayron kardani shartnoma az jonibi qarzgiranda

  1. Agar dar qonunho yo dar shartnoma tartibi digare peshbini nagardida boshad, dar holathoe ki qarzgiranda mablagi qarzro dar muhlati muayyanshuda barnamegardonad, ba hamin mablag boyad dar hajmi muayyannamudai qismi 1 moddai 426 hamin Kodeks az hamon ruze, ki qarz boyad bargardonida shavad va to ruzi bargardonidani on ba qarzdihanda foiz pardozad.
  2. Agar dar shartnoma qisman bargardonidani qarz (davra ba davra) peshbini gardida boshad, dar in surat hangomi az jonibi qarzgiranda vayron kardani muhlati baroi bargardonidani qismi navbatii qarzi muqarrargardida qarzdihanda huquq dorad pesh az muhlat bargardonidani hamin mablaghoi qarzi boqimondaro yakjoya bo foizhoi marbuta talab kunad. Agar qarzgiranda besh az nisfi mablagi qarzro bargardonida boshad, qoidai mazkur tatbiq namegardad.
  3. Agar dar shartnoma pardokhti foizi qarz dar muhlate, ki az muhlati bargardonidani khudi qarz peshtar ast peshbini gardida boshad, dar in surat hangomi vayron kardani chunin uhdadori qarzdihanda huquq dorad az qarzgiranda pesh az muhlat bargardonidani mablagi qarzro yakjoya bo foizhoi marbuta talab kunad.

 

Moddai 832. Bahs vobasta ba shartnomai qarz

  1. Qarzgiranda huquq dorad vobasta ba bepuli va bo isboti on, ki pul yo ashyo voqean az qarzdihanda girifta nashudaast yo nisbat ba on chi dar shartnoma zikr gardidaast andozai kamtarro tashkil medihad, shartnomai qarzro tahti bahs qaror dihad.
  2. Shartnomai qarze, ki boyad dar shakli khatti basta shavad (moddai 828) nametavonad vobasta ba bepulii on, ba istisnoi holate, ki agar shartnoma tahti tasiri fireb, zurovari, tahdid, sozishnomai badahdonai namoyandai qarzdihanda bo qarzgiranda yo ba miyon omadani holathoi vaznin (moddai 204) basta shudaast, tavassuti bayonoti shohidi mavridi bahs qaror doda shavad.
  3. Agar dar jarayoni bahsi qarzgiranda oid ba bepulii shartnomai qarz muqarrar karda shavad, ki pul yo digar ashyo dar haqiqat az qarzdihanda girifta nashudaast, shartnomai qarz bastanashuda ba hisob meravad. Dar surate ki agar pul yo ashyo dar haqiqat az jonibi qarzgiranda nisbat ba one, ki dar shartnoma zikr gardidaast, kamtar girifta shuda boshad, shartnoma ba andozai hamin mablag yo tedodi ashyo bastashuda ba hisob meravad.

 

Moddai 833. Tamini ijroi uhdadorihoi qarzgiranda

Hangomi az jonibi qarzgiranda ijro nakardani uhdadorihoi shartnomai qarz jihati bargardonidani mablagi qarz, inchunin hangomi az dast dodani tamin yo bad gardidani sharthoi on vobasta ba holate, ki baroi on qarzdihanda javobgar nameboshad, agar dar shartnoma tartibi digare peshbini nagardida boshad, qarzdihanda huquq dorad az qarzgiranda pesh az muhlat pardokhtani qarzro talab namoyad.

 

Moddai 834. Qarzi maqsadnok

  1. Agar dar shartnoma tartibi digare peshbini nagardida boshad, qarzgiranda mablaghoi qarzi tibqi shartnoma giriftaashro muvofiqi salohdidi khud istifoda mebarad.
  2. Agar shartnomai qarz bo sharti az jonibi qarzgiranda baroi maqsadhoi muayyan (qarzi maqsadnok) istifoda burdani mablaghoi giriftashuda basta shuda boshad, qarzgiranda vazifador ast ba qarzdihanda imkoniyati nazorati tibqi maqsad istifoda gardidani mablagi qarzro faroham orad.
  3. Dar surati az jonibi qarzgiranda ijro nakardani sharti shartnoma oid ba istifodai maqsadnoki mablagi qarz qarzdihanda huquq dorad az qarzgiranda pesh az muhlat pardokhtani qarzro talab namoyad.

 

Moddai 835.  Nav shudan (novatsiya)-i qarz bo uhdadorii qarz

  1. Tibqi sozishnomai tarafho hama guna qarze, ki az kharidu furush, kiroyai amvol yo dar asoshoi digar ba miyon omadaast, metavonad bo uhdadorii qarz ivaz karda shavad.
  2. Ivaz namudani qarz bo uhdadorii qarz bo rioyai qoidahoi hamin Kodeks dar mavridi nav shudani uhdadori (moddai 446) va dar shakli baroi shartnomai qarz muqarrargardida (moddai 828) anjom doda meshavad.

 

Moddai 836. Shartnomai qarzi davlati

  1. Tibqi shartnomai qarzi davlati ba sifati qarzgiranda davlat va ba sifati qarzdihanda shahrvand yo shakhsi huquqi yo shakhsoni huquqii khoriji baromad mekunand.
  2. Qarzhoi davlati ikhtiyori meboshand.
  3. Shartnomai qarzi davlati bo usuli az jonibi qarzdihanda ba dast ovardani vombargho va digar kogazhoi qimatnoki barovardashudai davlati, ki huquqi qarzdihandaro baroi az qarzgiranda giriftani mablaghoi pulii qarzi dodashuda yo vobasta ba sharti qarz dodani digar amvol, foizhoi muqarrarshuda yo digar huquqi amvoliro dar muhlathoi peshbininamudai sharthoi ba muomilot barovardani vombargho tasdiq menamoyad, basta meshavad.
  4. Tagyir dodani sharthoi vombarghoi ba muomilot barovardashuda (konversiyai vombarg), az jumla tibqi asoshoi peshbininamudai moddai 483 hamin Kodeks ba istisnoi holathoi peshbininamudai qonun ijozat doda nameshavad.
  5. Davlat oid ba shartnomai qarzi davlati mutobiqi qoidahoi moddai 138 hamin Kodeks masuliyat dorad.

 

Moddai 837. Veksel

Dar holathoe ki tibqi sozishnomai tarafho az jonibi qarzgiranda veksele doda shudaast, ki uhdadorii biduni hej guna sharti vekseldihanda (vekseli oddi) yo digar  pardozandai dar veksel zikrgardidaro (vekseli intiqoli) dar mavridi bo farorasii muhlati peshbininamudai veksel pardokhtani  mablaghoi qarzi giriftashudaro tasdiq mekunad,  munosibati tarafho vobasta ba veksel muvofiqi qonun dar borai vekseli intiqoli va oddi tanzim karda meshavad.

Az lahzai dodani veksel qoidahoi hamin zerbob nisbat ba chunin munosibatho istifoda burda shudanashon mumkin ast, zero onho khilofi qonun dar borai vekseli intiqoli va oddi nameboshand.

 

Moddai 838.  Vombarg (obligatsiya)

  1. Dar holathoi peshbininamudai qonun yo digar sanadhoi huquqi shartnomai qarz metavonad bo usuli barorish va furushi vombargho basta shavad.
  2. Vombarg kogazi arzishnoke etirof megardad, ki huquqi dorandai onro baroi az shakhsi vombargro barovarda dar muhlati peshbininamudai on giriftani arzishi sobit (nominali)-i vombarg yo digar amvoli barobararzishro tasdiq menamoyad. Vombarg ba dorandai on inchunin huquqi giriftani foizi dar on muayyanshudaro medihad.
  3. Nisbat ba munosibathoi bayni shakhse, ki vombargro barovardaast va dorandai on qoidai hamin zerbob tatbiq megardad, zero dar qonun chizi digari peshbini nagardidaast.

 

2. Kredit

Moddai 839. Shartnomai kredit

  1. Tibqi shartnomai kredit yak taraf – bonk yo tashkiloti digari krediti (kreditor) uhdador meshavad ba tarafi digar (qarzgiranda) tibqi andoza va sharthoi peshbininamudai shartnoma mablaghoi puli (kredit) dihad va qarzgiranda boshad, uhdador meshavad mablagi pulii giriftaashro bargardonad va baroi on foiz suporad.
  2. Dar holathoe ki muvofiqi qonunho az jonibi tashkilothoi tijoratie, ki tashkilothoi krediti ba hisob nameravand, anjom dodani kreditoni ijozat doda shudaast, nisbat ba munosibathoi kreditonie, ki az jonibi chunin tashkiloti tijorati anjom doda shudaast, qoidahoi shartnomai krediti tatbiq megardad.
  3. Nisbat ba munosibatho oid ba shartnomai kredit, agar tibqi qoidahoi hamin zerbob tartibi digare peshbini nagardida boshad va az mohiyati shartnomai kredit barnaoyad, qoidahoi hamin Kodeks dar borai shartnomai qarz tatbiq megardand.

 

Moddai 840. Shakli shartnomai kredit

Shartnomai kredit boyad dar shakli khatti basta shavad.

Rioya nakardani sharti khatti boisi beetibor donistani shartnomai krediti megardad. Chunin shartnoma qurb nadorad.

 

Moddai 841. Raddi dodan yo giriftani kredit

  1. Kreditor huquq dorad ba qarzgiranda dodani krediti dar shartnoma peshbinigardidaro purra yo qisman dar surati gayri qobili pardokht etirof gardidani qarzgiranda, az jonibi u ijro nakardani uhdadoriho oid ba tamini kredit, vayron kardani uhdadorii dar shartnoma peshbinigardidai maqsadnoki istifodai kredit, inchunin dar digar holathoi peshbininamudai shartnoma rad namoyad.
  2. Qarzgiranda huquq dorad az giriftani kredit purra yo qisman dast kashida dar mavrid kreditorro to muhlati dar shartnoma muqarrargardidai faroham ovardani kredit ogoh sozad.

 

Moddai 842. Krediti moli

Tarafho metavonand shartnomaero ba imzo rasonand, ki uhdadorii yak tarafro baroi ba tarafi digar tibqi sharthoi shartnomai kredit dodani ashyoi doroi alomathoi navi muayyan peshbini menamoyad.

Agar dar chunin shartnoma tartibi digare peshbini nagardida boshad, sharti on dar mavridi tedod,  nav (assortiment), mukammali, sifat, zarf va (yo)  bastu bandi ashyoi peshnihodshuda boyad tibqi qoidaho oid ba shartnomai kharidu furushi mol (moddahoi 488 – 527) ijro karda shavad.

 

Moddai 843. Krediti tijorati

  1. Shartnomahoe, ki ijroi onho baroi ba molikiyati digar taraf dodani mablagi puli yo amvoli doroi alomathoi navi muayyan tafriqashavanda aloqamand meboshand, agar dar qonun tartibi digare muqarrar nagardida boshad, metavonand ba in taraf yo az jonibi in taraf dodani kreditro, az jumla dar shakli bunak (avans), peshpardokht, tamdidi muhlat yo davra ba davra pardokhti mol, kor yo khizmatrasoni (krediti moli) peshbini namoyad.
  2. Nisbat ba krediti moli mutanosiban qoidahoi moddahoi 839 – 841 hamin Kodeks tatbiq megardad.

 

BOBI 41. Mablagguzori tahti guzasht kardani talaboti puli

 

Moddai 844. Shartnomai mablagguzori tahti guzasht kardani talaboti puli

  1. Tibqi shartnomai mablagguzori tahti guzasht kardani talaboti puli yak taraf – bonk yo digar tashkiloti tijorati (miyonarav) uhdador meshavad ba mushtari baroi mablagi moli peshnihod karda, ijroi kor yo khizmatrasonii shakhsi seyumro pardozad va mushtari boshad, talaboti pulii shakhsi seyumro ba miyonarav guzasht kunad va podoshi muayyanro pardozad.

Talaboti puli nisbat ba qarzdor matavonad az jonibi mushtari ba miyonarav inchunin bo maqsadi ijroi uhdadorihoi mushtari dar nazdi miyonarav guzasht karda shavad.

  1. Uhdadorii miyonarav oid ba shartnomai mablagguzori tahti guzasht kardani talaboti puli metavonad baroi mushtari peshburdi bahisobgirii muhosibavi, inchunin ba mizoj faroham ovardani digar khizmatrasonihoi moliyavii vobasta ba talaboti puliro, ki mavzui guzashtro tashkil medihand, dar bar girad.

 

Moddai 845. Miyonarav

Ba sifati miyonaravi shartnomai mablagguzori bo guzasht kardani talaboti puli metavonand bonkho va digar tashkilothoi krediti, inchunin digar tashkilothoi tijoratie, ki baroi anjom dodani chunin navi faoliyat ijozat (litsenziya) dorand, basta metavonand.

 

Moddai 846. Talaboti pulie, ki bo maqsadi ba dast ovardani mablagguzori guzasht karda meshavad

  1. Mavzui guzasht, ki tahti on mablagguzori peshnihod karda meshavad, ham talaboti pulie, ki muhlati pardokhti on faro rasidaast (talaboti mavjuda) va ham huquqi giriftani mablagi pulie, ki dar oyanda ba miyon meoyad (talaboti minbada) buda metavonad.

Talaboti pulie, ki mavzui guzasht meboshad boyad dar shartnomai mushtari bo miyonarav chunon muayyan karda shavad, ki imkoniyat dihad talaboti mavjuda dar lahzai bastani shartnoma va talaboti minbada boshad na dertar az lahzai ba miyon omadani on hammonand ( identifikatsiya) karda shavad.

  1. Hangomi guzasht kardani talaboti pulii minbada on badi ba miyon omadani khudi huquqi az qarzdor giriftani mablaghoi puli, ki mavzui guzashti talabi peshbininamudai shartnoma meboshad, ba miyonarav guzashta ba hisob meravad.

 

Moddai 847. Masuliyati mushtari dar nazdi  miyonarav

  1. Agar dar shartnomai mablagguzori tahti guzasht kardani talaboti puli tartibi digare peshbini nagardida boshad, mushtari baroi haqqoni budani talaboti pulie, ki mavzui guzasht meboshad, dar nazdi miyonarav masuliyat dorad.
  2. Talaboti pulii mavzui guzasht qarordoshta dar surate qobili etibor etirof megardad, ki agar mushtari baroi dodani talaboti puli huquq doshta boshad va dar lahzai guzasht kardani in talabot ba u holathoe, ki dar natijai on qarzdor huquq dorad onro ijro nakunad, malum naboshand.
  3. Mushtari baroi az jonibi qarzdor ijro nakardan yo ijroi nomatlubi talabote, ki mavzui guzasht qaror dorad, agar dar shartnomai bayni mushtari va miyonarav tartibi digare peshbini nagardida boshad, dar surati az jonibi miyonarav jihati ijro peshnihod gardididani on javobgar nameboshad.

 

Moddai 848. Beetibor budani mani guzasht kardani talaboti puli

  1. Ba miyonarav guzasht kardani talaboti puli, hatto agar bayni mushtari va qarzdori u oid ba man yo mahdud kardani on sozishnoma mavjud boshad ham, qobili etibor ast.
  2. Muqarraroti muayyannamudai qismi 1 hamin modda mushtariro dar nazdi qarzdor az uhdadori yo masuliyati vobasta ba guzasht kardani talabot khilofi sozishnomai bayni onho dar mavridi man yo mahdud kardani on ozod namekunad.

 

Moddai 849. Minbad guzasht kardani talaboti puli

Agar dar shartnomai mablagguzori tahti guzasht kardani talaboti puli tartibi digare peshbini nagardida boshad, minbad guzasht kardani talaboti puli az jonibi miyonarav ijozat doda nameshavad.

Dar holathoe ki agar minbad guzasht kardani talaboti puli dar shartnoma peshbini gardida boshad, nisbat ba on mutanosiban muqarraroti hamin bob tatbiq megardad.

 

Moddai 850. Az jonibi qarzdor ba miyonarav  ijro namudani talaboti puli

  1. Qarzdor vazifador ast ba miyonarav ba sharte, ki on az mushtari yo az miyonarav dar mavridi ba hamin miyonarav guzasht kardani talabot ogohinomai khatti girifta boshad va dar ogohinoma ijroi dakhldori talaboti puli muayyan, inchunin miyonarave, ki ba u pardokht boyad anjom doda shavad zikr gardida boshad, pardokhtro anjom dihad.
  2. Bo khohishi qarzdor miyonarav vazifador ast dar muhlati muvofiq ba qarzdor daleli onro, ki guzasht kardani talaboti puli dar haqiqat ba miyonarav joy dosht, peshnihod namoyad. Agar miyonarav in uhdadoriro ijro nakunad, qarzdor huquq dorad oid ba talaboti mazkur ba mushtari jihati ijroi uhdadorihoi khud dar nazdi okhirin pardokhtro anjom dihad.
  3. Az jonibi qarzdor ba miyonarav ijro namudani talaboti puli mutobiqi qoidahoi hamin modda qarzdorro az uhdadorihoi dakhldor dar nazdi mushtari ozod mesozad.

 

Moddai 851. Huquqi miyonarav ba mablaghoe, ki az qarzdor girifta shudaast

  1. Agar tibqi sharti shartnomai mablagguzori tahti guzasht kardani talaboti puli mablagguzorii mushtari bo rohi az u az jonibi miyonarav kharidani in talabot surat girad, okhirin huquqro ba hamai mablagho az qarzdor baroi ijroi talaboti megiriftaash ba dast meorad va mushtari boshad dar nazdi miyonarav baroi on, ki mablaghoi giriftai u nisbat ba narkhi talabotro badastovardai miyonarav kamtar meboshad, masuliyat nadorad.
  2. Agar guzasht kardani talaboti puli ba miyonarav bo maqsadi ba vay tamin namudani ijroi uhdadorii mushtari anjom doda shuda boshad va dar shartnomai mablagguzori tahti guzasht kardani talabot tartibi digare peshbini nagardida boshad, miyonarav vazifador ast ba mushtari hisobot dihad va mablagi az mablagi qarzi mushtari ziyodatiro, ki bo guzasht kardani talabot tamin gardidaast, suporad. Agar mablagi pulie, ki miyonarav az qarzdor giriftaast, az mablagi qarzi mushtari ba miyonarav, ki bo guzasht kardani talabot tamin gardidaast, kamtar boshad, mushtari dar nazdi miyonarav baroi baqiyai qarz masul boqi memonad.

 

Moddai 852. Talaboti mutaqobilai qarzdor

  1. Dar surati ba qarzdor bo talabi pardokhti mablag murojiat kardani miyonarav qarzdor huquq dorad mutobiqi moddahoi 442 – 444 hamin Kodeks bahisobgirii talaboti pulii khudro, ki ba shartnoma bo mushtari asos yoftaast va on to vaqti giriftani ogohinoma dar mavridi guzasht kardani talaboti u ba miyonarav, ki allakay dar nazdi qarzdor vujud dosht, peshnihod namoyad.
  2. Talabote, ki qarzdor metavonist nisbat ba mushtari vobasta ba on, ki okhirin sozishnomaro dar mavridi man yo mahdud kardani guzashti talabot vayron kardaast peshnihod namoyad, nisbat ba miyonarav etibor nadorad.

 

Moddai 853. Ba qarzdor bargardonidani mablage, ki miyonarav giriftaast

  1. Dar surati az jonibi mushtari vayron kardani uhdadorihoi vobasta ba shartnoma, ki bo qarzdor basta shudaast okhirin huquq nadorad az miyonarav bargardondani mablagi allakay ba u tibqi talaboti ba miyonarav guzashta pardokhtashudaro talab namoyad, agar qarzdor huquq doshta boshad, ki chunin mablagro mustaqiman az mushtari girad.
  2. Qarzdore, ki huquq dorad mustaqiman az mushtari mablagi ba miyonarav dar natijai guzasht kardani talabot dodashudaro ba dast orad, bo vujudi in, agar isbot karda shavad, ki okhirin uhdadorii khudro dar mavridi ba mushtari anjom dodani pardokhti vadashuda vobasta ba guzasht kardani talabotro ijro nakardaast yo az jonibi mushtari vayron kardani hamon uhdadoriero, ki nisbat ba on pardokhti vobasta ba guzasht kardani talabot aloqamandro donista, chunin pardokhtro anjom dodaast, huquq dorad az jonibi miyonarav bargardonidani in mablagro talab kunad.

 

BOBI 42. Pasandozi bonki

 

Moddai 854. Shartnoma pasandozi bonki

  1. Tibqi shartnomai pasandozi bonki (depoziti bonk) yak taraf (bonk), ki mablag (pasandoz)-i ba hisobi tarafi digar (amonatguzor) voridshudaro qabul kardaast, uhdador meshavad, ki ba amonatguzor in mablagro bargardonad va baroi on foiz yo dar shakli digar tibqi shart va tartibi peshbininamudai shartnoma foida pardozad.

Shartnomai pasandozi bonki az ruzi vorid shudani pasandoz ba bonk bastashuda ba hisob  meravad.

  1. Shartnomai pasandozi bonkie, ki dar on amonatguzor shahrvand meboshad, shartnomai ommavi (moddai 458) ba hisob meravad.
  2. Nisbat ba munosibathoi bonk va amonatguzor oid ba surathisobe, ki ba on pasandoz guzoshta shudaast, qoidaho dar borai shartnomai surathisobi bonk (bobi 43), agar dar qoidahoi hamin bob tartibi digare peshbini nagardida boshad va az mohiyati shartnomai pasandozi bonki tartibi digare barnaoyad, tatbiq megardad.

Ashkhosi huquqi huquq nadorand mablaghoi pulii dar pasandoz (depozitho) mavjudbudaro ba ashkhosi digar guzaronand.

  1. Qoidahoi hamin bob, ki marbut ba bonkho meboshand, inchunin nisbat ba digar tashkilothoi krediti, hangomi az jonibi onho bastani shartnomai pasandozi bonki tatbiq megardand.

 

Moddai 855. Huquqi ba pasandozho jalb kardani mablaghoi puli

Huquqi jalbi mablaghoi puliro ba pasandozho bonkhoe doro meboshand, ki ba onho in huquq tibqi ijozatnoma (litsenziya)-i muvofiqi tartibi muqarrarnamudai qonun giriftashuda doda shudaast.

 

Moddai 856.  Kafolati pasandoz

Bonki amonatguzor yo shubahoi on hifz va bargardondani puli pasandozi amonatguzorro dar har lahza kafolat medihad.

 

Moddai 857. Shakli shartnomai pasandozi bonki

  1. Shartnomai pasandozi bonki boyad dar shakli khatti basta shavad.

Shakli khattii shartnomai pasandozi bonki ba sharte rioyagardida ba hisob meravad, ki  agar guzaronidani pasandoz bo daftarchai amonat, sertifikat (amonat)-i bonki yo digar hujjati ba amonatguzor dodai bonk, ki ba talaboti baroi chunin hujjatho muayyannamudai qonun, qoidahoi mutobiqi on  muqarrarnamudai bonki va dar amaliyai ananahoi muomiloti korii bonki istifodashavanda javobgu boshad, tasdiq karda shudaast.

  1. Rioya nakardani shakli khattii shartnomai pasandozi bonki boisi beetibor gardidani in shartnoma shuda metavonad.

 

Moddai 858.  Navhoi pasandozho

  1. Shartnomai pasandozi bonki bo sharti tibqi talabi avvalini amonatguzor dodani pasandoz (pasandozi talab karda giriftashavanda) yo tibqi sharti bargardonidani pasandoz bo guzashti muhlati dar shartnoma muqarrargardida (pasandozi muhlatnok) basta meshavad.

Dar shartnoma guzoshtani pasandoz tahti sharti bo tartibi digar bargardonidani on, ki khilofi qonunho nameboshad, peshbini gardidanash mumkin ast.

  1. Tibqi shartnomai pasandozi bonkii navi mukhtalif bonk uhdador ast mablagi pasandoz yo yak qismi onro bo talaboti avvalini amonatguzor, ba istisnoi pasandozhoi tahti sharthoi digari bargardonidani onho guzoshtai ashkhosi huquqi, ki dar shartnoma peshbini gardidaast, dihad.

Sharthoi shartnoma dar borai rad kardani huquq baroi bo talabi avvalin giriftani pasandoz etibor nadorad.

  1. Dar holathoe ki pasandozi muhlatnok yo digar pasandoz, ki az pasandozi tibqi talab giriftashavanda farq mekunad, ba amonatguzor muvofiqi talabi u to guzashtani muhlat yo to faro rasidani muhlathoi dar shartnoma zikrgardida bargardonida meshavad, agar dar shartnoma tartibi digare peshbini nagardida boshad, foizhoi pasandoz ba andozai barobar ba andozai foize, ki bonk tibqi pasandozi muvofiqi talab giriftashavanda mepardozad, pardokhta meshavad.
  2. Dar holathoe ki amonatguzor bargardonidani mablagi pasandozi muhlatnokro bo guzashti muhlat yo mablagi pasandozero, ki bo digar sharti bargardonidan bo farorasii holathoi dar shartnoma peshbinigardida talab namekunad, agar dar shartnoma tartibi digare peshbini nagardida boshad, shartnoma tibqi sharthoi pasandozi talab karda giriftashavanda tamdidgardida hisobida meshavad.

 

Moddai 859. Foizho ba pasandoz

  1. Bonk ba mablaghoi pulii amonatguzor ba andozai muayyannamudani shartnoma foiz mepardozad.

Hangomi dar shartnoma mavjud nabudani shart oid ba andozai foizhoi pardokhtshavanda, bonk vazifador ast foizhoro dar hajmi mutobiqi qismi 1 moddai 829 hamin Kodeks muayyangardida pardozad.

  1. Agar dar shartnoma tartibi digare peshbini nagardida boshad, bonk huquq dorad andozai foizi tibqi pasandozi talab karda giriftan pardokhtashavandaro tagyir dihad.

Dar surati az jonibi bonk kam kardani andozai foiz, agar dar shartnoma tartibi digare peshbini nagardida boshad, andozai navi foizho nisbat ba pasandozhoe istifoda burda meshavad, ki to lahzai ittilo dodani amonatguzor dar mavridi kam kardani foiz bo guzashti yak moh az lahzai dodani chunin ittiloot, guzaronida shudaand.

  1. Andozai foizi dar shartnoma muqarrarshuda ba pasandoze, ki tibqi sharthoi bargardonidani on bo guzashti muhlati muayyan yo farorasii holathoi dar shartnoma peshbinigardida guzaronida shudaast, agar dar shartnoma tartibi digare peshbini nagardida boshad, nametavonad az jonibi bonk yakjoniba kam karda shavad.

 

Moddai 860. Tartibi hisob kardan va pardokhti foizho ba pasandoz

  1. Foizho ba mablagi pasandozi bonki az ruzi badi ruzi ba bonk vorid shudani on farorasanda to ruzi ba amonatguzor bargardonidani on yo az hisobi amonatguzor tibqi digar asosho barovardani pasandoz hisob karda meshavad.
  2. Agar dar shartnoma tartibi digare peshbini nagardida boshad, foizho ba mablagi pasandozi bonki ba amonatguzor tibqi talabi u bo guzashti har yak semoha, alohida az mablagi pasandoz pardokhta shuda, foizhoi dar in muhlat talab karda giriftanashuda boshad mablaghoi pasandozi ba on foizho zamshavandaro afzun menamoyand. Hangomi bargardonidani pasandoz hamai foizhoi to in lahza zamgardida pardokhta meshavand.

 

Moddai 861. Tamini bargardonidani pasandoz

  1. Vosita va usulhoe, ki bonk vazifador ast baroi tamini bargardonidani pasandozhoi qabulkardaash istifoda barad, tibqi qonun yo shartnoma muayyan karda meshavad.
  2. Bonk uhdador ast bo talabi amonatguzor dar mavridi tamini bargardonidani pasandoz malumot dihad.
  3. Hangomi az jonibi bonk ijro nakardani uhdadorii tamini bargardondani pasandoz, inchunin hangomi gum kardani tamin yo badtar kardani sharthoi on amonatguzor huquq dorad az bonk favran bargardonidani mablagi pasandoz, pardokhti foizho va jubroni zarari rasonidashudaro mutobiqi moddai 829 hamin Kodeks talab namoyad.

 

Moddai 862. Masuliyat baroi ijro nakardani talaboti bargardonidani pasandoz

Dar surati az jonibi bonk ijro nakardani talaboti amonatguzor dar mavridi bargardonidani pasandoz yo yak qismi on dar muhlathoe, ki moddai 861 hamin Kodeks peshbini namudaast, sarfi nazar az pardokhti foizho ba pasandoz, bonk vazifador ast mutobiqi moddai 426 hamin Kodeks zarari rasonidashudaro jubron namoyad.

 

Moddai 863. Az jonibi ashkhosi seyum ba surathisobi amonatguzor guzaronidani mablaghoi puli

Agar dar shartnomai pasandozi bonki tartibi digare peshbini nagardida boshad, ba pasandoz mablaghoe, ki ba bonk ba nomi amonatguzor az ashkhosi seyum bo zikri malumothoi zaruri dar mavridi surathisobi u vobasta ba pasandoz vorid gardidaand, guzaronida meshavad. Dar ayni zamon chunin ehtimol meravad, ki amonatguzor baroi az shakhsi seyum giriftani mablagi puli rozigi izhor kardaast va ba u oid ba pasandozi khud dar surathisob malumoti zaruri dodaast.

 

Moddai 864.  Pasandozho ba manfiati ashkhosi seyum

  1. Pasandoz metavonad ba bonk ba nomi shakhsi seyumi muayyan guzaronida shavad.

Zikri nomi shahrvand (moddai 20) yo nomi shakhsi huquqi (moddai 55), ki ba manfiati on pasandoz guzaronida shudaast, sharti muhimi shartnomai dakhldori bonki meboshad.

  1. Agar dar shartnoma tartibi digare peshbini nashuda boshad, ashkhosi seyume, ki ba nomash pasandoz guzoshta shudaast, az lahzai ba nomash vorid shudani mablag huquqi amonatguzorro paydo mekunad.
  2. Shartnomai pasandozi bonki ba manfiati shahrvande, ki to lahzai bastani shartnoma favtidaast yo shakhsi huquqii to hamin lahza vujudnadoshta qurb nadorad.
  3. To lahzai az jonibi shakhsi seyum izhor kardani niyati istifodai huquqi amonatguzor shakhse, ki shartnomai pasandozi bonkiro bastaast, metavonad az huquqi amonatguzor vobasta ba vositahoi pulie, ki ba surathisob tibqi pasandoz guzaronidaast, istifoda barad.
  4. Agar ashkhosi seyume, ki ba nomash pasandoz vorid gashtaast, az pasandoz dast kashad, shakhsi ba nomi shakhsi seyum shartnomai pasandozi bonki basta, huquq dorad pasandozro pas talab karda girad yo ki onro ba nomi khud yo ba nomi shakhsi digar guzaronad.
  5. Qoidaho oid ba shartnoma ba manfiati shakhsi seyum (moddai 462) nisbat ba sharnomai pasandozi bonki ba manfiati shakhsi seyum, agar on khilofi qoidahoi hamin modda va mohiyati pasandozi bonki naboshad, tatbiq megardad.

 

Moddai 865. Daftarchai amonat

  1. Agar dar sozishnomai tarafho tartibi digare peshbini nagardida boshad, bastani shartnomai pasandozi bonki bo shahrvand va ba surathisobi u guzaronidani mablag tibqi pasandoz bo daftarchai amonat tasdiq karda meshavad.

Dar daftarchai amonat boyad az jonibi bonk nom va mahalli joygirshavii bonk (moddai 55) yo filiali dakhldori on, inchunin raqami surathisob tibqi pasandoz, hamai mablaghoi pulie, ki dar surathisob dokhil shudaand, hamai mablaghoi pulie, ki az surathisob khorij karda shudaand va baqiyai mablaghoi puli dar surathisob dar lahzai ba bonk peshnihod kardani daftarchai amonati sabt va tasdiq karda shavad.

Bo sababi isbot nashudani  holati digari pasandoz, malumot oid ba pasandozi dar daftarchai amonat sabtgardida baroi hisobu kitobi vobasta ba pasandoz bayni bonk va amonatguzor asos buda metavonad.

  1. Shartnomai pasandozi bonk metavonad dodani daftarchai amonatii nomi yo daftarchai amonatii manzurkunandaro peshbini namoyad. Daftarchai amonatii manzurkunanda kogazi qimatnok meboshad.
  2. Dodani pasandoz, pardokhti foizho va ijroi suporishi amonatguzor dar mavridi guzaronidani mablaghoi puli az surathisobi pasandoz ba digar shakhs az jonibi bonk hangomi peshnihodi daftarchai amonat anjom doda meshavad.

Agar daftarchai amonati nomi gum shuda boshad yo ba holate rasonida shuda boshad, ki shoistai peshnihod nest, bonk tibqi arizai amonatguzor ba u daftarchai amonati nav medihad.

Barqaror kardani huquq ba daftarchai amonatii manzurkunanda tibqi tartibi baroi kogazhoi qimatnok ba manzurkunanda peshbinigardida anjom doda meshavad.

 

BOBI 43. Surathisobi bonk

 

Moddai 866. Shartnomai surathisobi bonk

Tibqi shartnomai surathisobi bonk yak taraf (bonk) yo digar muassisai krediti (minbad – «bonk») uhdador meshavad, ki mablagi pulii ba surathisobi tarafi digar (moliki surathisob) voridshudaro qabul kunad va guzaronad, suporishi moliki surathisobro dar mavridi az surathisob guzaronidan va pardokhti mablaghoi dakhldor va vobasta ba surathisob ijro namudani digar amaliyotro anjom dihad.

 

Moddai 867. Az jonibi bonk istifoda burdani mablaghoi moliki surathisob

Bonk metavonad mablaghoi pulii dar surathisobi bonk mavjudbudai moliki surathisobro bo kafolati vujud doshtani on hangomi peshnihodi talabot ba surathisob va huquqi moliki onro biduni mamoniyat ikhtiyordori kardani in mablagho dar doirai mablaghoi dar surathisob buda istifoda barad.

 

Moddai 868. Az jonibi moliki surathisob ikhtiyordori kardani  mablaghoi puli

Moliki surathisob mablaghoi pulii khudro, ki dar surathisobi bonk mavjud ast, mustaqilona ikhtiyordori mekunad.

Bonk  huquq nadorad samti istifodai vositahoi pulii moliki surathisobro tain va nazorat kunad va yo digar mahdudiyathoi huquqi uro dar mavridi tibqi salohdidi khud ikhtiyordori namudani mablaghoi puli, ki dar qonun yo dar shartnoma peshbini nashudaand, muqarrar namoyad.

 

Moddai 869.  Shakli shartnomai surathisobi bonki

  1. Shartnomai surathisobi bonki boyad dar shakli khatti basta shavad.
  2. Rioya nakardani shakli khattii shartnomai surathisobi bonki boisi beetibor donistani in shartnoma megardad. Chunin shartnoma qurb nadorad.

 

Moddai 870.  Bastani shartnomai surathisobi bonki

  1. Shartnomai surathisobi bonki bo rohi az jonibi bonk tibqi sharthoi az jonibi tarafho muvofiqashuda ba mushtari yo shakhsi zikrnamudai u kushodani surathisob dar bonk basta meshavad.
  2. Ashkhosi huquqi va shahrvandon baroi surathisobi jorii khud va tamini kassavi mustaqilona bonkro intikhob menamoyand va metavonand bo yak yo yakchand bonkho shartnomai surathisobi bonki bandand.
  3. Bonk vazifador ast bo mushtarie, ki tibqi sharthoi baroi kushodani chunin navi surathisob elonkardai bonk bo peshnihodi kushodani surathisobi ba talaboti peshbininamudai qonun va qoidahoi mutobiqi onho qabulnamudai bonk muvofiq murojiat namudaast, surathisob kushoyad.

Bonk huquq nadorad kushodani surathisob, anjom dodani amaliyoti dakhldorro, ki qonun, hujjathoi muassisii bonk va ijozatnoma (litsenziya)-i ba u dodashuda peshbini namudaast, ba istisnoi holathoe, ki chunin sarkashi bo sababi dar bonk mavjud nabudani imkoniyati faroham ovardani khizmatrasonii bonki ba miyon omadaast, rad namoyad.

Hangomi beasos az bastani shartnomai surathisobi bonki sarkashi namudani bonk mushtari huquq dorad ba u talaboti peshbininamudai qismi 4 moddai 477 hamin Kodeksro peshnihod namoyad.

 

Moddai 871. Tasdiqi huquqi ikhtiyordorii mablaghoi pulie, ki dar surathisob mavjudand

  1. Huquqi ikhtiyordorii ashkhose, ki az nomi moliki surathisob dar mavridi guzaronidan yo dodani mablagho az surathisob anjom medihand, az jonibi moliki on bo rohi ba bonk peshnihod namudani hujjathoe, ki qonun, qoidahoi mutobiqi on muqarrarnamudai bonk va shartnoma peshbini namudaand, tasdiq karda meshavand.
  2. Moliki surathisob metavonad ba bonk dar mavridi az hisob barovardani mablaghoi puli tibqi talaboti ashkhosi seyum, az jumla vobasta ba ijroi uhdadorihoi khud az jonibi mushtari dar nazdi in ashkhos suporish dihad. Bonk in suporishro bo sharti dar on dar shakli khatti zikr namudani malumoti zarurie, ki imkon medihad hangomi peshnihodi talaboti dakhldor shakhsi baroi chunin peshnihod huquqdoshtaro hammonand sozad va khususiyat va asoshoi chunin talabro muqarrar namoyad, qabul mekunad.
  3. Dar shartnomai surathisobi bonki metavonad tasdiqi huquq oid ba ikhtiyordorii mablaghoi pulii dar surathisobho mavjudbuda bo usuli elektronii pardokht va digar hujjatho bo istifodai imzoi shabehi shakhsi dar onho (qismi 2 moddai 185) kod, ramz va digar vositaho, ki az jonibi shakhsi baroi in kor vakolatdor doda shudani onro tasdiq menamoyad, peshbini karda shavad.

 

Moddai 872. Amaliyote, ki bonk vobasta ba surathisob anjom medihad

Agar dar shartnoma tartibi digare peshbini nagardida boshad, bonk vazifador ast mablaghoi pulii voridshudaro qabul kunad va ba surathisob dokhil namuda, suporishi moliki onro dar borai guzaronidan va dodani mablaghoi puli bo usuli anjom dodani amaliyoti baroi chunin navi surathisobho peshbininamudai qonunho, qoidahoi tibqi onho qabulnamudai bonkho va ananahoi muomiloti korii dar amaliyai bonki  istifodashavandaro anjom dihad.

 

Moddai 873. Muhlathoi amaliyot oid ba surathisob

Bonk vazifador ast tibqi suporishi moliki on na dertar az yak ruzi bad az ruzi ba bonk vorid gardidani hujjathoi dakhldori pardokht  farorasida, agar dar shartnoma muhlati digare peshbini nagardida boshad, mablaghoi pulii voridshudaro ba surathisob guzaronad, onro  dihad yo onro az surathisob barorad.

 

Moddai 874. Kreditonii surathisob

  1. Dar holathoe ki agar tibqi shartnoma bonk pardokhthoro muvofiqi talabot ba moliki surathisob anjom medihad, harchand dar surathisobi u mablaghoi puli mavjud naboshand, bonk az ruzi anjom dodani pardokht ba mushtari ba mablagi dakhldor kreditdoda (kreditonii surathisob) ba shumor meravad.
  2. Huquq va uhdadorihoi tarafho vobasta ba kreditonii surathisob, agar dar shartnomai surathisobi bonki tartibi digare peshbini nagardida boshad, tibqi qoidaho dar borai qarz (moddahoi 827-830, 833) muayyan karda meshavad.

 

Moddai 875.  Pardokhti  kharojoti bonk  baroi anjom dodani amaliyoti vobasta ba surathisob

  1. Moliki surathisob khizmatrasonii bonkro jihati anjom dodani amaliyot bo mablaghoi pulii dar surathisob mavjudbuda tibqi sharthoi peshbininamudai shartnoma mepardozad.

Dar holathoe ki agar narkhi khizmatrasonii bonk oid ba anjom dodani amaliyothoi zikrgardida dar shartnoma muayyan nashudaand, pardokhti khizmatrasoni tibqi moddai 456 hamin Kodeks muayyan karda meshavad.

  1. Pardokhti khizmatrasonii bonk, ki qismi 1 hamin modda peshbini namudaast, az jonibi bonk az mablaghoi pulii moliki surathisob, ki dar surathisobi u mavjud ast, agar dar shartnoma tartibi digare peshbini nagardida boshad, bo guzashti har semoha sitonida meshavad.

 

Moddai 876. Foizho baroi az jonibi bonk istifoda burdani mablaghoi pulii surathisob

  1. Agar dar shartnomai surathisobi bonki tartibi digare peshbini nagardida boshad, baroi istifodai mablaghoi pulii dar surathisob mavjudbuda bonk ba moliki on foiz mepardozad, ki mablagi on ba surathisob guzaronida meshavad.
  2. Foizhoi dar qismi 1 hamin modda zikrgardida az jonibi bonk tibqi andozae, ki dar shartnoma muayyan gardidaast va hangomi dar shartnoma mavjud nabudani sharthoi dakhldor ba andozae, ki mamulan bonk ba pasandozhoi talab karda giriftashavanda (moddai 859) mepardozad, pardokhta meshavad.
  3. Mablagi foizho tibqi muhlathoi peshbininamudai shartnoma va dar holathoi dar shartnoma peshbini nagardidani chunin muhlatho bo guzashti har semoha ba surathisob guzaronida meshavad.

 

Moddai 877. Bahisobgirii talaboti mutaqobilai bonk va moliki surathisob

  1. Talaboti pulii bonk ba moliki surathisob vobasta ba kreditonii surathisob (moddai 874) va pardokhti khizmatrasonii bonk (moddai 875), inchunin talaboti moliki surathisob ba bonk dar mavridi pardokhti foiz baroi istifodai mablaghoi puli (moddai 876), agar dar shartnoma tartibi digare peshbini nagardida boshad, bo bahisobgiri (moddai 442) qat megardad.
  2. Bahisobgirii talaboti dar qismi 1 hamin modda zikrgardida az jonibi bonke, ki vazifador ast moliki surathisobro dar borai bahisobgirii anjomdodashuda tibqi tartib va muhlati dar shartnoma peshbinigardida ogoh sozad va agar sharthoi dakhldor az jonibi tarafho muvofiqa nashuda boshad, tibqi tartib va muhlati baroi amaliyai bonki mamulii dodani ittiloot oid ba vazi vositahoi puli dar surathisobi dakhldor anjom doda meshavad.

 

Moddai 878.  Asoshoi az hisob barovardani mablaghoi puli az surathisob

  1. Az hisob barovardani mablaghoi puli az surathisob dar asosi suporishi moliki on anjom doda meshavad.
  2. Biduni suporishi mushtari az hisob barovardani mablaghoi pulii dar surathisob mavjudbuda tanho bo qarori sud, inchunin holathoi digari muqarrarnamudai hamin Kodeks, qonunhoi digar yo shartnomai bayni bonk va mushtari shartnomai bayni bonk yo mushtari ijozat doda meshavad (Q JT az 3.05.02s №5).

 

Moddai 879. Tibqi navbat az hisob barovardani mablaghoi pulii surathisob

  1. Hangomi dar surathisob mavjud budani mablaghoi pulie, ki on baroi qone gardonidani tamomi talaboti ba moliki surathisob peshnihodshuda kofi meboshad, agar dar qonun tartibi digare peshbini nagardida boshad, az hisob barovardani in mablagho az surathisobi u bo tartibi vorid gardidani suporishi moliki surathisob va digar hujjathoi azhisobbarori (az rui navbati taqvimi) surat megirad.
  2. Hangomi baroi qonegardonii hamai talaboti nisbat ba moliki surathisob peshbinishuda nokifoya budani mablaghoi pulii surathisob az hisob barovardani mablaghoi puli tibqi tartibi zayl anjom doda meshavad:

– dar navbati avval az hisob barovardan az rui hujjathoi ijro jihati mablagguzaroni yo dodani mablagi pulro az surathisob oidi qonegardonii talaboti jubroni zarar, ki ba hayot va salomati rasonida shudaast peshbini menamoyad, inchunin talabot oid ba sitonidani aliment va hifzi manfiathoi garavgir;

– dar navbati duyum az hisob barovardan  az rui  hujjathoi ijro baroi hisobu kitob oid ba pardokhti mablagi baroi az kor raftan va pardokhti muzdi mehnat ba ashkhosi tibqi shartnomai mehnati, az jumla tibqi qarordod korkunandaro, ki mablagguzaroni yo dodani mablagi puliro,  inchunin oid ba pardokhti podoshpuli tibqi shartnomai muallifiro peshbini menamoyad;

– dar navbati seyum az hisob barovardan az rui hujjathoi pardokht, ki pardokht ba fondhoi bujetro peshbini menamoyad;

– dar navbati chorum az hisob barovardan az rui hujjathoi ijro, ki qone gardonidani digar talaboti puliro peshbini menamoyad;

– dar navbati panjum az hisob barovardan az rui digar hujjathoi pardokht tibqi  tartibi navbati taqvimi.

Az hisob barovardani mablagho az surathisob tibqi talaboti marbut ba yak navbat muvofiqi tartibi navbati taqvimi vorid gardidani hujjatho anjom doda meshavad.

 

Moddai 880. Masuliyati bonk baroi sari vaqt anjom nadodani amaliyot oid ba surathisob va beasos az hisob barovardani mablaghoi puli

Dar holathoi sari vaqt anjom nadodani amaliyoti guzaronidani mablaghoi pulii voridshuda ba surathisobi molik yo beasos az hisobi surathisob barovardani mablagho bonk vazifador ast, tibqi talabi moliki surathisob mablagi dakhldorro ba surathisob guzaronad.

Bonk inchunin baroi sari vaqt naguzaronidan yo beasos az hisob barovardani mablag uhdador ast foiz suporad va mutobiqi moddai 426 hamin Kodeks zarari rasonidashudaro jubron namoyad. Bonk inchunin baroi sari vaqt az surathisob nadodani mablag va sari vaqt ijro nakardan farmoishi moliki surathisob dar mavridi az surathisob guzaronidani mablag masuliyat dorad.

 

Moddai 881. Makhfi budani surathisobhoi  bonki

  1. Bonk makhfi budani surathisobi bonki, amaliyotho vobasta ba on va malumot oid ba moliki surathisobro kafolat medihad.
  2. Malumot oid ba amaliyot va surathisobho metavonand tanho ba sohiboni surathisob yo namoyandagoni onho, inchunin sudho, maqomoti taftish va maqomoti tahqiq oid ba parvandahoi tahti peshburdashon qarordoshta, dar surate ki agar mablaghoi pulii dar surathisob mavjudbuda tavqif karda shavad, az on jarima sitonida shavad yo in mablagho boyad musodira gardad, peshnihod shudanashon mumkin ast.

Chunin malumot metavonad, inchunin az jonibi notarius vobasta ba parvandahoi merosi dar mavridi amvoli molikoni favtidai surathisobho, ki tahti peshburdashon qaror dorand, inchunin ba ashkhose, ki nisbat ba onho favtida ba bonk farmoishi vasiyati guzoshtaast, peshnihod shudanashon mumkin ast.

  1. Dar surati az jonibi bonk oshkor namudani malumote, ki asosi makhfi budani surathisobro tashkil medihad, mushtarie, ki huquqi u vayron shudaast, haq dorad az bonk jubroni zarari rasonidashudaro talab kunad.

 

Moddai 882. Tavqifi mablaghoi surathisob

  1. Mablaghoi pulii dar surathisob mavjudbuda tanho bo qarori sud yo bo qarori sud, qarori ijrochii sud vobasta ba hujjati ijro yo bo qarori maqomoti taftish tavqif karda shudanashon mumkin ast, agar dar sanadhoi qonunguzorii Jumhurii Tojikiston tartibi digar muqarrar nashuda boshad.  (Q JT  az 3.12.09s, №569; QJT az 21.07.2010 s., №607)
  2. Muhlati tavqifi mablaghoi puli, ki dar surathisobi bonk mavjud ast, nametavonad az muhlati baroi peshburdi parvandahoi dakhldor muqarrarnamudai qonunhoi murofiavi beshtar boshad, agar dar sanadhoi qonunguzorii Jumhurii Tojikiston tartibi digar muqarrar nashuda boshad. (Q JT az 3.12.09s, №569).

 

Moddai 883. Sitonidan az mablaghoi surathisob

Sitonidani majburi az mablaghoi pulii ashkhosi huquqi va shahrvandon, ki dar surathisobi bonkho mavjud ast, az jumla sitonidani majburi va musodira metavonad tanho dar asosi hukm yo qarori etibori qonuni paydokardai sud va yo qarori ijrochii sud vobasta ba hujjati ijro anjom doda shavad, agar dar sanadhoi qonunguzorii Jumhurii Tojikiston tartibi digar muqarrar nashuda boshad.  (Q JT  az 3.12.09s, №569; QJT az 21.07.2010 s., №607)

 

Moddai 884. Bastani surathisob

  1. Shartnomai surathisobi bonki metavonad tibqi arizai moliki on dar har lahza bekor karda shavad.
  2. Bonk dar surate ki agar mablagi vositagoi pulii dar suratgisob mavjuda az andozai haddi aqali peshbininamudai qonun va qidahoi muvofiqi on muqarrarnamudai bonkho yo shartnoma kamtar boshad, huquq dorad bekor kardani shartnomai surathisobi bonkiro talab namoyad.
  3. Bekor kardani shartnoma baroi bastani surathisob asos meboshad.
  4. Baqiyai mablaghoi pulii surathisob ba moliki on bargardonida meshavad yo tibqi dasturi u ba digar surathisob guzaronida meshavad.

 

Moddai 885. Surathisobhoi bonkho

Agar dar qonun, sanadhoi digari huquqi yo qoidahoi mutobiqi onho muqarrarnamudai bonkho tartibi digare peshbini nagardida boshad, qoidahoi hamin bob ba surathisobhoi korrespondenti, surathisobhoi farii (gayriasosii) korrespondenti va digar surathisobhoi bonk tatbiq megardad.

 

BOBI 44. Hisobbarobarkuni 

1. Muqarraroti umumi

 

Moddai 886. Hisobbarobarkunii naqdi va gayrinaqdi

  1. Hisobbarobarkuni bayni shahrvandon va hisobbarobarkuni bo ishtiroki shahrvandon, ki bo ijroi faoliyati sohibkorii onho vobasta nameboshad, bo puli naqd (moddai 155) biduni mahdudiyati mablag anjom doda meshavad.
  2. Hisobbarobarkuni bayni ashkhosi huquqi, inchunin hisobbarobarkuni bo ishtiroki shahrvandon, ki bo ijroi faoliyati sohibkorii (moddai 24) onho vobasta ast ba tavri gayrinaqdi anjom doda meshavad. Hisobbarobarkuni bayni ashkhosi zikrgardida, agar dar qonun tartibi digare muqarrar nagardida boshad, inchunin bo puli naqd anjom doda shudanash mumkin ast.
  3. Hisobbarobarkunii gayrinaqdi tavassuti bonkho, digar tashkilothoi krediti (minbad – «bonkho»), ki dar onho surathisobhoi ashkhosi ishtirokchii hisobbarobarkuniho kushoda shudaand, agar az qonun tartibi digari hisobbarobarkuni barnaoyad va dar shakli hisobbarobarkunihoi istifodashavanda qaydu sharti digare naboshad, anjom doda meshavad.
  4. Tibqi shartnoma bo mushtari bonk metavonad uhdadorii qabul va khizmatrasonii qarzi mushtariro (shartnomai faktoring) ba zimmai khud girad. Badi pushonidani qarz bonk mablagi badastomadaro ba mushtari medihad va az u haqqi khizmat, ki haqqi komissioniro baroi khizmatrasonii qarz dar bar megirad, dar hajmi muayyannamudai shartnoma mesitonad.

 

Moddai 887. Shakli gayrinaqdii hisobbarobarkuniho

  1. Hangomi anjom dodani hisobbarobarkunii gayrinaqdi hisobbarobarkuni bo suporishnomai pardokht, tibqi akkreditiv, chekho, hisobu kitob tibqi inkasso, inchunin hisobbarobarkuni bo digar shaklho, ki qonunho, qoidahoi bonkii mutobiqi onho tahiyagardida va ananahoi muomiloti korii dar amaliyai bonki istifodashavanda peshbini namudaand, ijozat doda meshavad.
  2. Tarafhoi shartnoma huquq dorand dar shartnoma hama guna shaklhoi hisobbarobarkuniro, ki dar qismi 1 hamin modda zikr gardidaast, intikhob va peshbini namoyand.

 

2. Hisobbarobarkuni bo suporishnomai pardokht

 

Moddai 888. Muqarraroti umumi

  1. Hangomi hisobbarobarkuniho bo suporishnomahoi pardokht bonk uhdador megardad bo suporishi mushtari az hisobi mablaghoe, ki dar surathisobi u mavjudand, mablagi muayyani puliro ba surathisobi shakhsi zikrkardai mushtari dar muhlati muqarrarshuda (moddai 873) ba in yo on bonk guzaronad.
  2. Shakhsi dar suporishnomai pardokht zikrgardida ba haysi mablaggiranda huquqi az bonk talab kardani ijroi pardokhtro, ba istisnoi holathoe, ki chunin huquqro qonun yo shartnomai mushtari bo bonk peshbini namudaast, ba dast nameorad.

 

Moddai 889. Sharti qabuli suporishnomai pardokht az jonibi bonk

  1. Muhtavoi suporishnomai pardokht va hujjathoi hisobbarobarkunii yakjoya bo on peshnihodshavanda va shakli onho boyad ba talaboti muqarrarkardai qonun va qoidahoi bonki mutobiqat namoyand.
  2. Dar surati nomutobiqatii suporishnomai pardokht ba talaboti dar qismi 1 hamin modda zikrgardida bonk metavonad muhtavoi suporishnomaro aniq kunad. Chunin darkhost badi giriftani suporishnoma ba pardozanda boyad favran peshnihod karda shavad. Dar surati nagiriftani javob dar muhlati peshbinikardai qonun yo qoidahoi mutobiqi on muqarrarkardai bonk va hangomi vujud nadoshtani onho, agar dar qonun va qoidahoi bonkii dar asosi on muqarrargardida yo shartnomai bayni bonk va pardozanda tartibi digare peshbini nashuda boshad, dar muhlati qobili qabul bonk metavonad suporishnomaro biduni ijro monad va onro ba pardozanda bargardonad.
  3. Agar tibqi shartnomai bayni mushtari va bonk tartibi digare peshbini nashuda boshad, suporishnomai mushtari az jonibi bonk jihati ijro tanho dar mavridi dar surathisobi mushtari vujud doshtani mablag qabul karda meshavad.

 

Moddai 890. Ijroi suporishnoma

  1. Bonke, ki suporishnomai pardokhti mushtariro qabul mekunad, vazifador ast mablagi pulii dakhldorro jihati vorid namudani on ba surathisobi shakhsi dar suporishnoma zikrgardida ba bonki mablaggiranda dar muhlati dar shartnomai surathisobhoi bonki muqarrarshuda va agar dar shartnoma muhlat muqarrar nagardida boshad, dar muhlati muqarrarnamudai qoidahoi bonki yo ananahoi muomiloti korii dar amaliyai bonki istifodashavanda guzaronad.
  2. Bonk huquq dorad digar bonkhoro baroi ijroi amaliyoti intiqoli mablagi puli ba surathisobi dar suporishnomai mushtari zikrgardida jalb namoyad.
  3. Agar tibqi shartnoma tartibi digare muqarrar nashuda boshad, bonk vazifador ast ba mushtari dar khususi ijroi suporishnoma favran khabar dihad.

 

Moddai 891. Javobgari baroi ijro nakardan yo ijroi nomatlubi suporishnoma

  1. Dar holati ijro nakardan yo ijroi nomatlubi suporishnomai mushtari bonk baroi in vayronkuni mutobiqi moddai 426 hamin Kodeks javobgar ast.
  2. Dar holathoe ki agar ijro nakardan yo ijroi nomatlubi suporishnoma binobar vayronkunii qoidahoi anjom dodani amaliyoti hisobbarobarkuni az jonibi bonki baroi ijroi suporishnomai pardozanda jalbgardida rukh doda boshad, mutobiqi qismi 1 hamin modda sud metavonad masuliyatro ba zimmai hamin bonk guzorad.
  3. Agar vayronkunii qoidahoi anjom dodani amaliyoti hisobbarobarkuni az jonibi bonk boisi nigohdorii gayriqonunii mablagi puli gardad, bonk vazifador ast tibqi tartib va andozai peshbininamudai moddai 426 hamin Kodeks foizi onro pardozad.

 

3. Hisobbarobarkuni tibqi akkreditiv

 

Moddai 892. Muqarraroti umumi oid ba hisobbarobarkunii akkreditiv

  1. Dar surati hisobbarobarkunii akkreditiv bonke, ki bo suporishi pardozanda dar borai kushodani akkreditiv va mutobiqi dasturi u (bonk – emitent) amal mekunad, uhdador meshavad pardokhthoro ba mablaggiranda guzaronad yo pardokht namoyad, aktsept kunad yo vekseli intiqoliro ba inobat girad yo vakolati guzaronidani pardokhthoro ba mablaggiranda yo pardokht namudan, aktsept kardan yo ba inobat giriftani vekseli intiqoliro ba zimmai bonki digar (bonki ijrokunanda) guzorad.

Nisbat ba bonki emitent, ki pardokhthoro ba mablaggiranda meguzaronad yo khud pardokht mekunad, aksept menamoyad yo vekseli intiqoliro ba inobat megirad, qoidaho  oid ba bonki ijrokunanda istifoda burda meshavad.

  1. Dar holati kushodani akkreditivi pushonidashuda (ba depozit guzoshtashuda) bonki emitent dar mavridi kushodani on vazifador ast mablagi akkreditiv (pushonidani on)-ro az hisobi pardozanda yo krediti ba u peshnihodshuda baroi tamomi muhlati amali uhdadorii bonki emitent ba ikhtiyori bonki ijrokunanda guzaronad.

Dar holati kushodani akkreditivi pushonidanashuda (kafolatnok) ba bonki ijrokunanda huquq doda meshavad, az surathisobi bonki emitent, ki peshburdi onro anjom medihad, hamai mablagi akkreditivro soqit gardonad.

  1. Tartibi anjom dodani hisobbarobarkuni oid ba akkreditiv tibqi qonun, inchunin qoidahoi bonkii dar asosi on muqarrargardida va ananahoi muomiloti korii dar amaliyai bonki istifodashavanda tanzim karda meshavad.

 

Moddai 893. Akkreditivi bozkhostshavanda

  1. Akkreditive bozkhostshavanda etirof meshavad, ki onro bonki emitent biduni ogohoniii peshakii mablaggiranda metavonad tagyir dihad yo bekor kunad. Bozkhosti akkreditiv hej kadom uhdadorii bonki emitentro dar nazdi mablaggiranda ba vujud nameorad.
  2. Bonki ijrokunanda vazifador ast pardokhtho va digar amaliyotro oid ba akkreditivi bozkhostshavanda anjom dihad, agar dar lahzai anjom dodani onho dar khususi tagyir dodani shartho yo bekor kardani akkreditiv ogohinoma nagirifta boshad.

 

Moddai 894. Akkreditivi bozkhostnashavanda

  1. Akkreditive bozkhostnashavanda donista meshavad, ki biduni rizoiyati mablaggiranda onro bekor kardan mumkin nest.
  2. Tibqi khohishi bonki emitent bonki ijrokunanda, ki dar guzaronidani amaliyoti akkreditivi ishtirok dorad, metavonad akkreditivi bozkhostnashavanda (akkreditivi kafolatnok)-ro tasdiq namoyad. In kafolat chunin mano dorad, ki bonki ijrokunanda ilovatan ba uhdadorii bonki emitent oid ba anjom dodani pardokht tibqi sharthoi akkreditiv uhdadori qabul kardaast.

Akkreditivi kafolatnokro biduni rozigii bonki ijrokunanda tagyir dodan yo bekor kardan mumkin nest.

 

Moddai 895. Ijroi akkreditiv

  1. Jihati ijroi akkreditiv mablaggiranda ba bonki ijrokunanda hujjathoi tasdiqkunandai ijroi hamai sharthoi akkreditivro peshnihod menamoyad. Dar surati vayron kardani hatto yake az in shartho pardokht az hisobi akkreditiv  anjom doda nameshavad.
  2. Agar bonki ijrokunanda mutobiqi sharthoi akkreditiv pardokhtro ba jo orad yo digar amaliyotro anjom dihad, bonki emitent vazifador ast ba u tovoni kharojoti masrafgardidaro tibqi qoidahoi muqarrarshudai bonki dihad. In kharojot, inchunin hamai digar kharojoti bonki emitent, ki bo ijroi akkreditiv vobasta ast, az jonibi pardozanda pushonida meshavad.

 

Moddai 896. Raddi qabuli hujjatho

  1. Agar bonki ijrokunanda qabuli hujjathoero, ki on bo alomathoi zohiri ba sharthoi akkreditiv mutobiqat namekunad, rad namoyad, u vazifador ast dar in khusus favran, bo zikri sababhoi rad ba mablaggiranda va bonki emitent khabar dihad.
  2. Agar bonki emitent, hujjathoi qabulnamudai bonki ijrokunandaro girifta chunin hisob kunad, ki on tibqi alomathoi zohiri bo sharthoi akkreditiv mutobiqat namekunad, huquq dorad qabuli onhoro rad namoyad va az bonki ijrokunanda mablagi ba mablaggiranda bo vayron kardani sharthoi akkreditiv pardokhtashudaro talab namoyad va vobasta ba akkreditivi pushonidanashuda boshad, metavonad jubroni mablagi pardokhtashudaro rad kunad.

 

Moddai 897. Javobgarii bonki ijrokunandai akkreditiv

Hangomi pardokhti nodurust yo raddi beasosi pardokhti mablag tibqi akkreditiv, ki dar natijai uhdadorihoi peshbininamudai qoidahoi bonkiro vayron kardani bonki ijrokunanda rukh dodaast, bonki ijrokunanda dar nazdi bonki emitent va dar holathoe ki ijroi akkreditivro bonki emitent amali megardonad, dar nazdi pardozanda javobgar meboshad.

 

Moddai 898. Mahkam kardani akkreditiv

  1. Akkreditiv dar bonki ijrokunanda dar holathoi zayl mahkam karda meshavad:

bo guzashti muhlati akkreditiv;

tibqi arizai mablaggiranda dar khususi raddi istifodai akkreditiv to guzashtani muhlati amali on, agar imkoniyati chunin rad bo sharthoi akkreditiv peshbini shuda boshad;

tibqi talabi pardozanda dar borai purra yo qisman bozkhosti akkreditiv, agar chunin bozkhost tibqi sharthoi akkreditiv mumkin boshad.

Dar borai mahkam kardani akkreditiv bonki ijrokunanda boyad bonki emitentro ogoh namoyad.

  1. Mablagi istifodanashudai akkreditivi depozitgardida boyad hamzamon bo mahkam kardani akkreditiv ba bonki emitent bargardonida shavad. Bonki emitent vazifador ast mablagi bargardonidashudaro ba surathisobi pardozanda, ki mablagi u ba depozit guzoshta shudaast, vorid namoyad.

 

4. Hisobbarobarkuni tibqi inkasso

 

Moddai 899. Muqarraroti asosi

  1. Hangomi hisobbarobarkunihoi suporishnomai inkassavi mushtari ba bonki khud (bonki emitent) suporishnoma mefiristad, ki az hisobi mushtari az pardozanda giriftani pardokht anjom doda shavad.
  2. Bonki emitente, ki suporishnomai inkassavi giriftaast, huquq dorad baroi ijroi on bonki digar (bonki ijrokunanda)-ro jalb namoyad.

Tartibi anjom dodani hisobbarobarkunii suporishnomai inkassavi tibqi qonunho, qoidahoi bonkii mutobiqi on tahiyagardida va ananahoi muomiloti korii dar amaliyai bonki istifodashavanda tanzim karda meshavad.

  1. Dar surati ijro nakardan yo ijroi nomatlubi suporishnomai mushtari bonki emitent dar nazdi on tibqi asosho va andozai peshbinikardai bobi 24 hamin Kodeks javobgar meboshad.

Agar ijro nakardan yo ijroi nomatlubi suporishnomai mushtari binobar vayronkunii qoidahoi anjom dodani amaliyoti hisobbarobarkuni az jonibi bonki ijrokunanda ba miyon omada boshad, javobgari dar nazdi mushtari ba zimmai hamin bonk guzoshta shudanash mumkin ast.

 

Moddai 900. Ijroi suporishnomai inkassavi

  1. Hangomi vujud nadoshtani yagon hujjat yo az rui alomathoi zohiri nomutobiqatii hujjatho ba suporishnomai inkassavi bonki ijrokunanda vazifador ast az in khusus shakhsero, ki az nomi u suporishnomai inkassavi giriftaast, favran ogoh sozad. Dar holati bartaraf nagardidani kambudihoi zikrshuda bonk huquq dorad hujjathoro biduni ijro bargardonad.
  2. Hujjatho ba pardozanda dar hamon shakle, ki girifta shudaast, ba istisnoi qaydho va navishtajoti bonkho, ki baroi rasmiyoti amaliyoti inkassavi zarurand, bargardonida meshavand.
  3. Agar hujjatho bo manzur doshtani onho mavridi pardokht qaror girifta boshad, bonki ijrokunanda bo giriftani suporishnomai inkassavi boyad favran onro baroi pardokht peshnihod namoyad.

Agar hujjatho dar digar muhlat pardokhta shavad, bonki ijrokunanda boyad jihati giriftani aktsepti pardozanda favran bo giriftani suporishnomai inkassavi ba aktsept hujjatho peshnihod namoyad va talaboti pardokht na dertar az ruzi faro rasidani muhlati pardokhti dar hujjatho zikrgardida boyad qone gardonida shavad.

  1. Pardokhtho qisman dar holathoi muqarrarnamudai qoidahoi bonki yo hangomi mavjudiyati ijozati makhsus dar suporishnomahoi inkassavi qabul karda shudanashon mumkin ast.
  2. Bonki ijrokunanda mablagi girifta (inkassatsiyashuda)-ro boyad favran ba ikhtiyori bonki emitent, ki vazifador ast in mablagro ba surathisobi mushtari vorid kunad, intiqol dihad. Bonki ijrokunanda huquq dorad az mablaghoi inkassatsiyashuda podoshi ba u taalluqdoshta va pardokhti kharojotro nigoh dorad.

 

Moddai 901. Ogohinoma dar khususi raddi pardokht

  1. Agar pardokht va (yo) aksept dastras nagardida boshad, bonki ijrokunanda vazifador ast bonki emitentro dar khususi raddi pardokht yo sababhoi rad favran ogoh sozad.

Bonki emitent vazifador ast favran ba mushtari khabar dihad va vobasta ba amaliyoti minbada  dastur talab namoyad.

  1. Hangomi dar muhlati muqarrarnamudai qoidahoi bonki nagiriftani dastur oid ba amaliyoti minbada va dar surati zikr nashudani chunin muhlat – dar muhlati qobili qabul bonki ijrokunanda huquq dorad hujjathoro ba bonke, ki az on suporishnomai inkassavi girifta shuda bud, bargardonad.

 

5. Hisobbarobarkuni bo chek

 

Moddai 902. Muqarraroti umumi

  1. Chek kogazi qimatnokest, ki dasturi biduni yagon qaydu sharti chekdihanda ba bonk jihati ba dorandai chek anjom dodani pardokhti mablagi zikrgardidaro dar bar megirad.
  2. Ba haysi pardozandai chek tanho bonke metavonad zikr gardad, ki dar on chekdihanda mablag doshta, metavonad onro bo rohi peshnihodi chek ikhtiyordori namoyad.
  3. Bozkhosti chek to guzashtani muhlati manzur kardani on mumkin nest.
  4. Dodani chek uhdadorii puliero, ki jihati ijroi on doda shudaast, namepushonad.
  5. Tartib va sharti istifodai chekho dar muomiloti pardokht tibqi hamin Kodeks tanzim meshavad va dar qismati tanzimnakardai on, tibqi digar qonunhoi ba masalahoi huquqii munosibathoi cheki bakhshidashavanda tanzim megardad.

 

Moddai 903. Rekvizithoi chek

  1. Chek boyad inhoro dar bar girad:

1) nomi “chek”, ki dar matni hujjat vorid gardidaast;

2) suporishnoma ba pardozanda oid ba pardokhti mablagi muayyani puli;

3) nomi pardozanda va zikri surathisobe, ki az on boyad pardokht anjom doda shavad.

4) zikri asori pardokht;

5) zikri sana va mahalli  murattab sokhtani chek;

6) imzoi shakhse, ki chekro chekdihanda navishta dodaast.

Dar hujjat mavjud nabudani yake az rekvizithoi zikrshuda chekro beetibor megardonad.

Cheke, ki dar on mahalli murattab sokhtani on zikr nagardidaast, hamchun imzogardida dar joe, ki malumot oid ba chekdihanda nishon doda shudaast, ba hisob girifta meshavad.

  1. Shakli chek va tartibi pur kardani on tibqi qonunho va qoidahoi bonkii mutobiqi onho tahiyagardida muayyan karda meshavad.

 

Moddai 904. Pardokhti chek

  1. Chek az hisobi mablaghoi chekdihanda pardokhta meshavad. Dar holati ba depozit guzoshtani mablag tartib va sharti ba depozitguzorii mablag baroi pushonidani chek tibqi qoidahoi bonki muqarrar karda meshavand.
  2. Chekro boyad pardozanda bo sharti dar muhlati muqarrarkardai qonun baroi pardokht peshnihod kardani on pardozad.
  3. Pardozandai chek vazifador ast bo hama guna usuli ba u dastras ba haqqoni budani chek, inchunin ba on ki peshnihodkunanda nisbat ba on shakhsi vakolatdor meboshad, bovari hosil namoyad.

Hangomi pardokhti cheki indosatsiyashuda pardozanda boyad na imzoi indossantho, balki durustii indossamenthoro taftish kunad.

  1. Zarari az jonibi pardozanda vobasta ba pardokhti cheki qalbaki, duzdidashuda yo gumshuda rasonidashuda, vobasta ba on ki zarar bo gunohi ki rasonida shudaast, ba zimmai pardozanda yo chekdihanda guzoshta meshavad.
  2. Shakhsi pardozandai chek huquq dorad ba u dodani chekro bo zabonkhat oid ba giriftani pardokht talab namoyad.

 

Moddai 905. Dodani huquq  oid ba chek

  1. Dodani huquq oid ba chek tibqi tartibi muqarrarnamudai moddai 160 hamin Kodeks bo rioyai qoidahoi peshbininamudai hamin modda surat megirad.
  2. Cheki nomi ba shakhsi digar doda nameshavad.
  3. Dar cheki intiqoli indossament ba pardozanda baroi giriftani pardokht etibori zabonkhatro dorad.

Indossamente, ki az jonibi pardozanda anjom doda shudaast, etibor nadorad.

Shakhsi sohibi cheki intiqoli, ki onro tibqi indossament giriftaast, agar u huquqi khudro dar qatori indossamenthoi befosila (musalsal) asosnok kunad, sohibi qonunii chek ba hisob meravad.

 

Moddai 906. Kafolati pardokht (aval)

  1. Pardokht oid ba chek tavassuti kafolat (aval) purra yo qisman kafolatnok shuda metavonad.

Avalro har shakhs, ba istisnoi pardozanda doda metavonad.

  1. Aval dar tarafi rosti chek yo dar varaqi ilovagi bo rohi sabti “aval hisobida shavad” va zikri on, ki az jonibi ki, bar ivazi ki doda shudaast, sabt meshavad. Agar bar ivazi ki dodani on zikr nashuda boshad, dar on holat aval az nomi chekdihanda dodashuda ba hisob meravad.

Avalro sohibi aval bo zikri surogai khud (mahalli joygirshavi) va sanai ba jo ovardani navishtajot va agar sohibi aval shakhsi huquqi boshad, bo zikri mahalli joygirshavii on va sanai ba jo ovardani navishtajot imzo mekunad.

  1. Sohibi aval ba misli shakhse, ki bar ivazi on avalro dodaast, doroi masuliyat meboshad. Uhdadorii u, hatto agar uhdadorii kafolatdodai on nisbat ba hama guna asoshoi digar, ba juz nuqsoni vobasta ba shakl beetibor boshad ham,  doroi etibor  ast.
  2. Sohibi avali chekro pardokhta muqobili one, ki u ba vay kafolat dodaast va ziddi onhoe, ki dar nazdi shakhsi okhirin uhdador meboshand, huquqero, ki az chek barmeoyad, paydo mekunad.

 

Moddai 907. Inkassakunonii chek

  1. Peshnihodi chek ba bonki ba sohibi chek khizmatrason baroi inkassa jihati giriftani pardokht baroi pardokht manzurshuda ba hisob meravad.

Chek tibqi tartibi muqarrarkardai moddai 900 hamin Kodeks pardokhta meshavad.

  1. Vorid kardani mablag tibqi cheki inkassashuda ba surathisobi sohibi chek, agar dar shartnomai bayni sohibi chek va bonk tartibi digare peshbini nashuda boshad, badi giriftani pardokht az pardozanda anjom doda meshavad.

 

Moddai 908. Vazifahoi pardozanda

Pardozandai chek vazifador ast bo hama guna usuli baroyash dastras haqqoni budani chek, inchunin ba on ki peshnihodkunanda shakhsi vakolatdori vobasta ba chek meboshad, bovari hosil namoyad.

Hangomi pardokhti cheki inkassashuda pardozanda vazifador ast na imzoi indossantho, balki durustii indossamenthoro taftish namoyad.

 

Moddai 909. Tasdiqi rad az pardokhti chek

  1. Rad az pardokhti chek boyad bo yake az usulhoi zayl tasdiq karda shavad:

1) az jonibi notarius tibqi tartibi muqarrarnamudai qonun peshnihod kardani etiroz;

2)  bo  usuli dar chek dar khususi raddi pardokht va sanai peshnihodi chek ba pardokht sabt guzoshtani pardozanda;

3) qaydi bonki inkassakunanda bo zikri sanae, ki chek sari vaqt peshnihod gardida, vale pardokhta nashudaast.

  1. Etiroz yo hujjati ba on barobar boyad to guzashtani muhlati peshnihodi chek baroi pardokht anjom doda shavad.

Agar peshnihodi chek dar ruzi okhirini muhlat surat girifta boshad, etiroz yo hujjati ba on barobarro dar ruzi digari kori anjom dodan mumkin ast.

 

Moddai 910. Ogohinoma az napardokhtani chek

Dorandai chek vazifador ast indossanti khud va chekdihandaro dar borai anjom doda nashudani pardokht dar tuli du ruzi korii badi ruzi etiroz yo sanadi ba on barobar farorasanda ogoh namoyad.

Har yak indossant dar tuli du ruzi korii badi ruzi giriftani ogohinoma farorasanda boyad ba indossanti khud (qabli) dar borai ogohinomai giriftaash khabar dihad. Dar hamin muhlat ogohinoma ba shakhse firistoda meshavad, ki bar ivazi in shakhs aval dodaast.

Shakhse, ki dar muhlati zikrgardida ogohinoma nafiristodaast, huquqi khudro ba chek gum namekunad. U vazifador ast zararero, ki vobasta ba ogoh nakardan az napardokhtani chek rasonida shudaast, dar  doirai mablagi chek jubron namoyad.

 

Moddai 911. Oqibati napardokhtani chek

  1. Dar surati pardokhti chekro rad namudani pardozanda, dorandai chek huquq dorad tibqi intikhobi khud nisbat ba yak, yakchand yo ba hamai ashkhosi oid ba chek uhdador (ba chekdihanda, sohibi avalho, indossantho), ki dar nazdi vay masuliyati mushtarak dorand, davo arz kunad.
  2. Dorandai chek huquq dorad az ashkhosi zikrgardida pardokhti mablagi chek, kharojoti khudro baroi giriftani pardokht, inchunin foizhoro tibqi hajm va tartibi dar qismi 1 moddai 426 hamin Kodeks peshbinishuda talab namoyad.
  3. Davoi dorandai chek nisbat ba ashkhosi dar qismi 1 hamin modda zikrgardida dar tuli shash moh az ruzi ba anjom rasidani muhlati baroi pardokht peshnihod namudani chek manzur shudanash mumkin ast.

Talaboti regressivi oid ba davoi ashkhosi nisbat ba hamdigar uhdador bo guzashti shash moh, az ruze, ki shakhsi uhdadori dakhldor talabotro qone gardonidaast yo az ruzi ba u peshnihod shudani davo qat karda meshavad.

 

BOBI 45. Suporish

 

Moddai 912. Shartnomai suporish

  1. Tibqi shartnomai suporish yak taraf (vakil) az nom va az hisobi tarafi digar (vakolatdihanda) ijro kardan yo ba jo ovardani amali muayyani huquqiro uhdador meshavad. Vobasta ba muomilae, ki vakil anjom medihad, huquq va vazifahoro bevosita vakolatdihanda paydo mekunad.
  2. Suporish az jonibi vakil anjom dodani yak yo yakchand amaliyoti muayyani huquqi yo peshburdi korhoi vakolatdihandaro mutobiqi nishondodhoi u dar bar girifta metavonad.
  3. Shartnomai suporish dar shakli khatti basta meshavad.

 

Moddai 913. Podoshpuli dar shartnomai suporish

  1. Vakolatdihanda, agar dar qonun yo shartnoma peshbini shuda boshad, vazifador ast ba vakil podoshpuli pardozad.

Agar shartnomai suporish bo anjom dodani faoliyati sohibkori az jonibi har du taraf yo yake az onho vobasta boshad, agar dar shartnoma tartibi digare peshbini nagardida boshad, vakolatdihanda vazifador ast ba vakil  podoshpuli  pardozad.

  1. Hangomi dar shartnomai suporishi pulaki mavjud nabudani shartho oid ba hajmi podoshpuli va tartibi pardokht on muvofiqi qismi 3 moddai 456 hamin Kodeks tibqi narkhnomai mamulan ba chunin shakli khizmatrasoni qabulshuda muayyan gardida, badi ijroi suporish pardokhta meshavad.

 

Moddai 914. Ijroi suporish mutobiqi dasturhoi vakolatdihanda

  1. Vakil vazifador ast suporishi ba u mutobiqi dasturhoi vakolatdihanda dodashudaro ijro namoyad. Dasturi vakolatdihanda boyad mushakhkhas, joiz va imkonpazir boshad.
  2. Vakil, agar az rui vazi kor in ba manfiati vakolatdihanda zarur boshad va vakil peshaki az vakolatdihanda darkhost karda natavonad yo ba darkhosti khud sari vaqt javob nagirad, huquq dorad az dasturhoi vakolatdihanda dast kashad. Dar in holat vakil vazifador ast vakolatdihandaro bo farorasii sharoiti imkonpaziri ogohsozi dar mavridi sarfi nazar ogoh namoyad.
  3. Bo sozishnomai tarafho namoyandai tijoratiro az ijroi vazifahoi dar qismi 2 hamin modda zikrgardida ozod kardan mumkin ast.

 

Moddai 915. Vazifahoi vakil

  1. Vakil vazifador ast suporishi ba u dodashudaro shakhsan ijro namoyad.
  2. Vakil vazifador ast ba vakolatdihanda tibqi talaboti u oid ba jarayoni ijroi suporish hamai malumotro khabar dihad.
  3. Vakil vazifador ast ba u betakhir tamomi mablagi vobasta ba anjom dodani muomilot ba dast ovardaashro dihad.
  4. Vakil vazifador ast badi ijroi suporish ba vakolatdihanda betakhir vakolatnomai muhlati etiborash naguzashtaro bargardonad va agar in az rui khususiyati suporish taqozo gardad, hisobotro bo zamimai hujjathoi tasdiqkunanda peshnihod namoyad.

 

Moddai 916. Vazifahoi vakolatdihanda

Vakolatdihanda, agar dar shartnoma tartibi digare peshbini nagardida boshad, vazifador ast:

1) vakilro bo vasoiti baroi ijroi suporish zaruri tamin namoyad;

2) betakhir az jonibi vakil ijroi mutobiqi shartnoma anjomdodashudaro qabul kunad;

3) ba vakil kharojotero, ki baroi ijroi suporish zarur bud, pardozad;

4)  badi ijroi suporish, agar on tibqi shartnoma yo qonunho peshbini shuda boshad, ba vakil podoshpuli pardozad.

 

Moddai 917. Voguzoshtani vakolat

  1. Vakil, agar in dar shartnoma peshbini gardida boshad yo agar vobasta ba holatho vakil majbur shuda boshad, ki bo maqsadi hifzi manfiathoi vakolatdihanda in korro anjom dihad, huquq dorad ijroi suporishro ba digar shakhs (muovin) voguzorad.
  2. Vakile, ki ijroi suporishro ba digar shakhs voguzoshtaast, boyad favran vakolatdihandaro ogoh sozad.

Vakolatdihanda huquq dorad muovinashro, ki vakil intikhob kardaast, ba istisnoi holathoe, ki chunin muovin dar shartnoma nombar shudaast, rad namoyad.

  1. Agar muovini vakil dar shartnoma nombar shuda boshad baroi peshburdi korho az jonibi muovinash vakil javobgar nameboshad.
  2. Agar dar shartnoma peshburdi korho az jonibi muovin peshbini shuda, vale muovin dar on nombar nagardida boshad vakil baroi kirdorhoi gunahkoronai muovini khud javobgar nameboshad.
  3. Agar dar shartnoma peshburdi korho az jonibi muovini vakil peshbini nagardida boshad, vakil baroi hama guna amali muvoini khud javobgar ast.

 

Moddai 918. Qati shartnomai suporish

  1. Shartnomai suporish hamzamon bo asoshoi umumii qati uhdadori dar holathoi zayl qat megardad:

1) az jonibi vakolatdihanda bekor kardani on;

2) rad kardani vakil;

3) margi vakolatdihanda yo vakil, gayri qobili amal, qobili mahdudi amal yo bedarak goib shuda etirof namudani yake az onho.

  1. Agar vakil az shartnoma tahti chunin sharthoe dast kashida boshad, ki vakolatdihanda imkon nadorad uro ivaz namoyad yo ba tavri digar manfiathoi khudro tamin kunad, vakil vazifador ast, zarari vobasta bo qati shartnoma rasonidashudaro jubron namoyad.
  2. Agar vakil dar borai qati shartnomai suporish namedonist va donista ham nametavonist, dar in surat amali u, ki qonunan tibqi suporishi vakolatdihanda anjom doda shudaast, vakolatdihanda (vorisi huquqii u)-ro nisbat ba ashkhosi seyum va vakil uhdador mesozad.
  3. Tarafe, ki az shartnoma bo vakili ba sifati sohibkor baromadkunanda dast kashidaast, agar dar shartnoma muhlati nisbatan beshtar peshbini nagardida boshad, boyad tarafi digarro dar muhlati yak moh peshtar az qati shartnoma ogoh sozad.

Hangomi aznavtasisdihii shakhsi huquqi, ki namoyandai tijorati meboshad, vakolatdihanda huquq dorad suporishro biduni chunin ogohonii peshaki bekor kunad.

 

Moddai 919.  Oqibathoi qati shartnomai suporish

  1. Agar shartnomai suporish to lahzai az jonibi vakil purra ijro gardidani on qat karda shuda boshad, vakolatdihanda uhdador ast ba vakil kharojoti vobasta ba ijroi suporishro jubron namoyad va agar vakil ba podoshpuli haq doshta boshad, inchunin mutanosiban ba kori ijronamudaash boyad ba u podoshpuli pardokhta shavad. In qoida nisbat ba suporishe, ki vakil badi fahmidani qat gardidani suporish ijro kardaast yo meboist donad, tatbiq namegardad.
  2. Az jonibi vakolatdihanda bekor kardani suporish baroi jubroni zarare, ki bo qati shartnoma ba vakil rasonida shudaast, ba istisnoi holathoi qati shartnoma bo vakile, ki ba sifati sohibkor faoliyat mekunad, asos buda nametavonad.
  3. Raddi vakil az ijroi suporishi vakolatdihanda, ba istisnoi holathoi sarkashii vakil vobasta ba sharoite, ki vakolatdihanda az imkoniyati ba tavri digar tamin namudani manfiathoi khud mahrum shudaast, inchunin holathoi qati shartnoma az jonibi vakile, ki ba sifati sohibkor baromad mekunad, baroi jubroni zarari vobasta bo qati shartnoma ba vakolatdihanda rasonidashuda asos buda nametavonad.

 

Moddai 920.  Vorisii huquqi dar shartnomai suporish

  1. Dar surati favti vakil vorisoni on yo digar ashkhose, ki ba zimmaashon tamini hifzi amvoli merosi guzoshta shudaast, vazifadorand vakolatdihandaro dar mavridi qati shartnomai suporish ogoh sozand va jihati hifzi amvoli vakolatdihanda tadbirhoi zaruri andeshand, az jumla ashyo, inchunin hujjathoi vakilro hifz kunand va sipas onhoro ba u suporand.

Chunin uhdadori inchunin ba zimmai barhamdihandai shakhsi huquqi, ki vakil meboshad, niz guzoshta meshavad.

  1. Hangomi aznavtasisdihii shakhsi huquqie, ki ba sifati namoyanda amal mekunad, vakolatdihanda boyad betakhir tibqi moddai 61 hamin Kodeks ogoh karda shavad. Dar holati zikrgardida, agar vakolatdihanda dar muhlathoi muvofiq dar mavridi az jonibi u rad kardani shartnoma ittilo nadihad, huquq va uhdadorihoi chunin shakhsi huquqi ba vorisi huquqii u meguzarad .

 

BOBI 46. Faoliyat ba manfiati gayr biduni suporish

 

Moddai 921. Faoliyat ba manfiati gayr  biduni suporish

  1. Shakhse, ki ba manfiati gayr biduni suporishi u amal mekunad, boyad bo avvalin imkoniyat shakhsi manfiatdorro ogoh sozad. Agar shakhsi manfiatdor in amalro maqul shumorad, minbad nisbat ba munosibati tarafho qoidaho oid ba shartnomai suporish tatbiq megardad. Hangomi maqul nadonistani amalhoi zikrgardida masuliyat ba zimmai shakhse guzoshta meshavad, ki biduni suporish amal kardaast.
  2. Hangomi imkonnopazirii ogoh sokhtani shakhsi manfiatdor shakhse, ki amalro biduni suporish ogoz kardaast, boyad onro to ba okhir rasonad va jihati peshgirii oqibathoi manfii chunin amal baroi in shakhs tamomi tadbirhoi ba u vobastaro andeshad. Dar ayni zamon shakhse, ki biduni suporish amal mekunad, boyad hamai on chizero, ki vobasta ba peshburdi kor aloqamand ast, az jumla uhdadorii bastani ahdhoro ba zimmai khud girad.
  3. Agar shakhse, ki ba manfiati shakhsi digar biduni suporishi u amal mekunad, bo avvalin imkon shakhsi manfiatdorro ogoh nasozad, u huquq nadorad jubroni kharojotashro talab kunad.
  4. Shakhse, ki biduni suporish ba manfiati gayr amal mekunad, boyad amali ogoznamudaashro inchunin dar holati favti shahrvand yo qat gardidani shakhsi huquqie, ki ba manfiati u faoliyati dakhldor ijro megardid, to lahzae, ki vorison (vorisoni huquqi)-i shakhsi manfiatdor nametavonand uro ivaz namoyand, idoma dihad.

 

Moddai 922. Bastani ahd ba manfiati gayr

  1. Uhdadori oid ba ahdi ba manfiati gayr bastashuda ba shakhse, ki ba manfiati u ahd anjom doda shudaast, agar tarafi digar hangomi bastani ahd medonist yo boyad medonist, ki ahd ba manfiati gayr basta shudaast, az lahzai az jonibi u maqul donistani in ahd ba vay meguzarad.

Hangomi tibqi chunin ahd guzashtani uhdadori ba shakhse, ki ba manfiati on basta shuda bud, ba okhirin boyad huquq ba in ahd niz doda shavad.

  1. Shakhse, ki ahd bastaast, metavonad to lahzai ba u jubron namudani kharojoti vobasta ba faoliyatash ba manfiati gayr dodani huquqro bozdorad.

 

Moddai 923. Uhdadorii shakhse, ki ba manfiatash biduni suporish faoliyat anjom doda shudaast

  1. Shakhse, ki ba manfiatash biduni suporish faoliyat anjom doda shudaast, uhdador ast ba shakhsi ba manfiati u amalkarda kharojoti zaruri va zarari voqeii rasonidashudaro jubron namoyad. Uhdadorii zikrgardida inchunin dar holate ki amal ba manfiati gayr muvofiq boshad ham, vale natijai darnazardoshtashuda ba dast naomadaast, nigoh doshta meshavad.
  2. Agar faoliyati shakhs mustaqiman ba tamini manfiathoi shakhsi digar ravona nashuda boshad, az jumla hatto agar shakhs sahvan dar nazar doshta boshad, ki ba manfiati khud amal mekunad, sud hangomi halli masalai sitonidani kharojot va andozai on boyad on foidaero, ki amali shakhsi faoliyati dakhldorro anjomdoda faroham ovardaaast, ba inobat girad.
  3. Dar holathoe ki agar amal ba manfiati gayr ba doirai faoliyati sohibkorii u marbut ast, on metavonad hamzamon bo jubroni zarari voqei, inchunin podoshpulii mutanosibro pardozad.

 

Moddai 924. Jubroni zarare, ki vobasta ba faoliyat ba manfiati gayr rasonida shudaast

Munosibat vobasta ba jubroni zarare, ki dar natijai faoliyat ba manfiati gayr rasonida shudaast, mutobiqi bobi 55 hamin Kodeks (deliktho) tanzim karda meshavand.

 

Moddai 925. Jubroni kharojoti vobasta ba peshgirii zarar ba amvoli ashkhosi digar

Agar shakhs biduni vakolathoi dakhldor tahdidi voqeii vobasta ba rasonidani zarar ba amvoli ashkhosi digarro dar sharoite, ki imkonnopazirii ogohonii onhoro oid ba chunin tahdid istisno menamud, peshgiri karda boshad, huquq dorad az in ashkhos jubroni kharojoti zaruri, inchunin digar zarari voqeii vobasta ba onro talab  namoyad.

 

Moddai 926. Hisobotdihii shakhse, ki ba manfiati gayr amal kardaast

Shakhsi ba manfiati gayr amalnamuda vazifador ast ba shakhse, ki ba manfiati u faoliyatro anjom dodaast, bo zikri daromadi badastovarda, kharojot va zarari rasonidashuda hisobot dihad.

 

BOBI 47. Komissiya

 

Moddai 927.  Shartnomai komissiya

  1. Tibqi shartnomai komissiya yak taraf (komissioner) uhdador meshavad bo suporishi tarafi digar (komitent) bo podoshpuli yak yo yakchand ahdro bo nomi khud, vale az hisobi komitent anjom dihad.

Mutobiqi ahdi bo shakhsi seyum  bastai komissioner, harchand agar komitent dar ahd nom burda shuda yo bo shakhsi seyum mustaqiman jihati ijroi ahd munosibat barqaror karda boshad ham, komissioner huquq ba dast meorad va uhdador megardad.

  1. Shartnomai komissiya ba muhlati muayyan yo biduni muayyan kardani muhlati on bo zikri mahalli ijro yo biduni zikri mahalli ijro basta shudanash mumkin ast.
  2. Tibqi qonun yo digar sanadhoi huquqi peshbini shudani mushakhkhasoti navhoi alohidai shartnomai komissiya mumkin ast.
  3. Shartnomai komissiya boyad dar shakli khatti basta shavad.

 

Moddai 928. Podoshpulii komissioni

Komitent vazifador ast ba komissioner podoshpuli dihad va dar holati peshbininamudai moddai 939 hamin bob inchunin ba andozai muqarrarnamudai shartnoma podoshpulii ilovagi pardozad. Agar dar shartnoma in andoza peshbini nagardida boshad va vobasta ba sharti on muayyan karda shudanash ham imkonnopazir boshad, andozai podoshpuli tibqi qismi 3 moddai 456 hamin Kodeks muqarrar karda meshavad.

Agar shartnomai komissiya bo sababhoi vobasta ba komitent ijro nagardida boshad, komissioner huquqi khudro ba podoshpulii komissioni, inchunin jubroni kharojoti masrafshuda nigoh medorad.

 

Moddai 929. Huquq va uhdadorihoi komissioner vobasta ba ahd bo ashkhosi seyum

  1. Vobasta ba ahdi bo shakhsi seyum anjomdodai komissioner, harchand komitent dar ahdnoma nombar shuda bud yo bo shakhsi seyum mustaqiman oid ba ahd munosibat dosht, komissioner huquq va uhdadori ba dast meorad.
  2. Tibqi talabi komitent komissioner vazifador ast ba u huquqi chunin ahdro suporad va uro az dodani huquqi shakhsi seyume, ki bo u ahd anjom doda shudaast, ogoh sozad. Okhirin huquq nadorad ba muqobili talaboti komitent, ki ba talabotash nisbat ba komissioner asos yoftaast va az hamin ahd barnameoyad, etiroz peshnihod kunad.

 

Moddai 930. Ijroi suporishi komissioni

  1. Komissioner boyad tamomi uhdadorihoro anjom dihad va tamomi huquqhoi khudro, ki az ahdi bo ashkhosi seyum bastashuda barmeoyad, tatbiq namoyad.
  2. Komissioner boyad suporishi qabulkardaashro mutobiqi dasturi komitent va hangomi dar shartnoma mavjud nabudani chunin suporish tibqi ananahoi muomiloti kori yo talaboti mamulan peshnihodshavanda bo sharthoi baroi komitent nisbatan mufid anjom dihad. Agar komissioner ahdero nisbat ba on, ki komitent suporish doda bud, bo sharthoi nisbatan mufid anjom doda boshad, dar in surat foida bayni onho barobar taqsim karda meshavad, zero dar shartnoma tartibi digare peshbini nagardidaast.
  3. Komissioner dar nazdi komitent ba istisnoi holate, ki komissioner hangomi intikhobi u durandeshii zaruri zohir nakardaast yo kafolati ijroi ahdro ba zimmai khud giriftaast, baroi az jonibi shakhsi seyum ijro nashudani ahd (delkreder) javobgar nameboshad.
  4. Dar surati az jonibi shakhsi seyum vayron kardani ahde, ki komissioner bo u bastaast, komissioner vazifador ast favran komitentro ogoh namuda, dalelhoi zaruriro jamovari va tamin namoyad.
  5. Komitente, ki dar mavridi az jonibi shakhsi seyum vayron kardani ahdi bo u bastai komissioner ogoh shudaast, huquq dorad dar asosi hamin ahd ba u dodani talaboti komissionerro nisbat ba shakhsi seyum talab namoyad.

 

Moddai 931. Subkomissiya

  1. Komissioner huquq dorad bo digar shakhs shartnomai subkomissiya (komissiyai fari) ba imzo rasonad va agar dar shartnoma tartibi digare peshbini nagardida boshad, dar ayni zamon baroi amali subkomissioner dar nazdi komitent masul monad.

Tibqi shartnomai subkomissiya komissioner, ba istisnoi holathoi peshbininamudai qismi 2 moddai 929 hamin Kodeks huquq va uhdadorihoi komitentro nisbat ba subkomissioner ba dast meorad.

Dar holathoe ki qonun anjom dodani in yo on ahdro tanho baroi ashkhosi makhsus vakolatdorshuda ijozat medihad, shartnomai subkomissiya tanho bo chunin shakhs basta shudanash mumkin ast.

  1. To qat gardidani shartnomai subkomissiya, agar dar shartnomai bayni komitent bo komissioner tartibi digare peshbini nagardida boshad, komitent huquq nadorad mustaqilona bo subkomissioner munosibat barqaror namoyad.

 

Moddai 932. Narkhi amvole, ki komissioner mefurushad

Narkhi amvole, ki komissioner mefurushad, agar dar qonun, sanadhoi digari meyori yo shartnomai komissiya tartibi digare peshbini nagardida boshad, tibqi sozishnoma bo komitent muayyan karda meshavad.

 

Moddai 933. Sarfi nazar kardan  az suporishi komitent

  1. Komissioner huquq dorad dar holathoi peshbininamudai moddai 930 hamin Kodeks az suporishi komitent sarfi nazar kunad.
  2. Komissionere, ki amvolro nisbat ba narkhi bo komitent muvofiqashuda arzontar furukhtaast, agar isbot karda natavonad, ki u imkoniyati bo narkhi muvofiqashuda furukhtani molro nadosht va bo narkhi arzon furukhtani mol uro az zarari beshtare emin dosht, inchunin isbot namoyad, ki imkoniyat nadosht rozigii peshakii komitentro dar mavridi rioya kardani suporishi u girad uhdador ast ba okhirin farqiyati bayni narkhro pardozad.
  3. Agar komissioner molro az narkhi bo komitent muvofiqashuda bo narkhi balandtar kharidori namoyad, komitente, ki namekhohad chunin molro qabul kunad vazifador ast betakhir, bo giriftani ogohinoma dar khususi bastani ahd bo shakhsi seyum ba komissioner dar mavrid arz kunad. Dar aksi hol moli kharidashuda az jonibi komitent qabulgardida etirof karda meshavad.

Agar komissioner khabar dihad, ki farqiyati bayni narkhro ba hisobi khud qabul mekunad, komitent huquq nadorad az ahdi ba manfiati u bastashuda dast kashad.

 

Moddai 934. Huquq  ba amvole, ki mavzui komissiya meboshad

  1. Amvole, ki az komissioner ba komitent rasidast yo komissioner onro az hisobi komitent kharidaast, molikiyati komitent meboshad.
  2. Komissioner huquq dorad to pardokhti mablagi tibqi shartnomai komissiya ba u taalluqdoshta ashyoero, ki muvofiqi ahdi imzonamudai komissioner boyad ba komitent yo shakhsi seyum doda shavad, nigoh dorad.
  3. Dar surati gayri qobili pardokht (muflis) elon kardani komitent huquqi zikrshudai komissioner qat gardida, talaboti u nisbat ba komitent dar doirai arzishi ashyoe, ki u nigoh doshtaast, mutobiqi moddahoi 388-389 hamin Kodeks barobar bo talaboti bo zamonat tamingardida qone gardonida meshavad.

 

Moddai 935.  Az jonibi komissioner nigoh doshtani mablaghoi ba komitent taalluqdoshta

Komissioner huquq dorad mablaghoi tibqi shartnomai komissiya ba vay taalluqdoshtaro az hamai mablaghoe, ki ba u az hisobi komitent vorid gardidaand, nigoh dorad.

 

Moddai 936. Masuliyati komissioner baroi gum kardan,  kamomad  yo  zarar didani amvoli komitent

  1. Komissioner dar nazdi komitent baroi har yak kambudie, ki boisi gum kardan, kamomad yo zarar didani amvoli dar nazdi u budai komitent shudaast, masuliyat dorad.
  2. Agar hangomi az jonibi komissioner qabul kardani moli firistodai komitent yo ba komissioner rasidani mol baroi komitent dar in amvol ba mushohida rasidani norasogihoe, ki hangomi az nazarguzaronii zohiri oshkor karda shudanash mumkin ast, inchunin hangomi az jonibi in yo on shakhs rasonidani zarar ba amvoli komitent, ki dar nazdi komissioner meboshad, komissioner boyad jihati hifzi huquqi komitent tadbirho andeshad, dalelhoi zaruri jam ovarad va betakhir komitentro ogoh sozad.
  3. Komissionere, ki moli dar nazdash mavjudbudai komitentro sugurta nakardaast, baroi in tanho dar holathoe javobgar ast, ki agar komitent sugurta kardani amvolro suporish dodaast va yo sugurtai chunin amvol bo hukmi qonun hatmi meboshad.

 

Moddai 937. Hisoboti komissioner

Bo ijro namudani suporish komissioner vazifador ast ba komitent hisobot dihad va hamai on chizi tibqi shartnomai komissiya giriftaashro suporad. Komitente, ki vobasta ba hisobot etiroz dorad, boyad dar jarayoni si ruz az ruzi giriftani hisobot, agar dar sozishnomai tarafho tartibi digare naboshad, ba komissioner onro arz namoyad. Dar aksi hol, dar surati nabudani sozishnomai digar hisobot qabulgardida ba shumor meravad.

 

Moddai 938. Qabuli ijro az jonibi komitent

Komitent uhdador ast:

– az komissioner hamai ijroi vobasta ba suporishro qabul namoyad;

– amvoli baroi u badastovardai komissionerro az nazar guzaronad va okhirinro betakhir oid ba norasoihoi dar in amvol oshkorgardida ogoh sozad;

– komissionerro jihati ijroi uhdadorihoi komissioni, ki dar nazdi shakhsi seyum oid ba ijroi suporish ba zimmai khud girifta bud, bo hamai chizhoi zaruri (mahsulotsupori, guzaronidani mablagi puli va gayra)  tamin namoyad.

 

Moddai 939. Jubroni kharojot vobasta ba ijroi  suporishi komissioni

Komitent vazifador ast ba gayr az pardokhti mablagi komissioni va dar holathoi dakhldor inchunin podoshpulii ilovagi baroi delkredere ba komissioner mablaghoi vobasta ba ijroi suporishro jubron namoyad.

Komissioner, agar dar qonun yo shartnoma tartibi digare peshbini nagardida boshad, huquq nadorad kharojoti vobasta ba hifzi amvoli komitentro, ki dar nazdash mavjud ast, jubron namoyad.

 

Moddai 940. Bekor kardani suporish az jonibi komitent

  1. Komitent huquq dorad dar har lahza suporishi ba komissioner dodaashro bekor kunad. Dar ayni zamon zarari ba komissioner vobasta bo bekor kardani suporish rasonidashuda jubron karda meshavad.
  2. Dar surati bekor kardani suporish komitent vazifador ast amvoli dar nazdi komissioner mavjudaro dar jarayoni yak moh az lahzai bekor kardani suporish, agar dar shartnoma muhlati digare peshbini nagardida boshad, ikhtiyordori namoyad. Agar komitent in uhdadoriro anjom nadihad, komissioner huquq dorad amvolro baroi nigahboni suporad yo onro bo narkhi haddalimkon baroi komitent mufidtar ba furush rasonad.

 

Moddai 941. Raddi ijroi suporish az jonibi komissioner

  1. Komissioner ba istisnoi holathoe, ki az jonibi komitent vayron kardani ijroi uhdadorihoi khud boisi imkonnopazirii ijroi suporishi mutobiqi dasturi komitent peshnihodgardida megardad yo imkonnopazirii ijro dar natijai holathoi digare ba miyon meoyad, ki baroi onho komissioner javobgar nameboshad, agar dar shartnoma tartibi digare peshbini nagardida boshad, huquq nadorad ijroi suporishi qabulkardaashro rad namoyad.

Komissioner vazifador ast komitentro dar mavridi raddi khud ba tavri khatti ogoh sozad va baroi amvoli dar nazdi u qarordoshtai komitent tadbirho andeshad.

Komitente, ki dar mavridi az jonibi komissioner rad karda shudani ijroi suporish ogoh karda shudaast, agar dar shartnoma muhlati digare peshbini nagardida boshad, boyad amvoli dar nazdi komissioner mavjudbudaro dar jarayoni yak moh az ruzi giriftani ogohinoma ikhtiyordori namoyad. Agar u in uhdadoriro ijro nakunad komissioner huquq dorad amvolro baroi nigahboni suporad yo onro bo narkhi haddalimkon baroi komitent mufidtar ba furush rasonad.

  1. Komissionere, ki dar natijai az jonibi komitent ijro nakardani uhdadori az ijroi suporish dast kashidaast, baroi podoshpulii komissioni, inchunin jubroni hamai kharojotho huquqi khudro nigoh medorad.
  2. Agar dar shartnomai komissiya tartibi digare peshbini nagardida boshad, komissionere, ki az ijroi suporish dast kashidaast, huquqi khudro ba podoshpulii komissioni baroi ahdhoi to qat gardidani shartnoma bastaash, inchunin ba jubroni kharojoti to in lahza masrafnamudaash nigoh medorad.

 

Moddai 942. Qati shartnomai komissiya

Shartnomai komissiya ba gayr az tibqi asoshoi umumi inchunin dar holathoi zayl qat megardad:

1) az jonibi komitent rad kardani ijroi shartnoma;

2) az jonibi komissioner rad kardani ijroi shartnoma;

3) favti komissioner, gayri qobili amal, qobili amali mahdud, bedarak goib shudan yo gayri qobili pardokht (muflis) etirof namudani on.

 

BOBI 48.  Idorai ba bovari asosyoftai amvol

 

Moddai 943. Shartnomai idorai ba bovari  asosyoftai amvol

  1. Tibqi shartnomai ba bovari asosyoftai amvol yak taraf (muassisi idora) ba tarafi digar (sardori vakolatdor) baroi muhlati muayyan baroi idorai ba bovari asosyofta amvol medihad va tarafi digar uhdador meshavad, ki idorai in amvolro ba manfiati muassisi idora yo shakhsi zikrnamudai on (badastovarandai foida) anjom dihad.

Dodani amvol ba idorai ba bovari asosyofta boisi ba sardori vakolatdor guzashtani huquqi molikiyat ba in amvol namegardad.

  1. Idorai ba bovari asosyoftai amvolro ba roh monda istoda, sardori vakolatdor huquq dorad vobasta ba in amvol tibqi shartnoma hama guna amali huquqi va amaliro vobasta ba idorai ba bovari asosyoftai amvol ba manfiati badastovarandai foida anjom dihad.

Tibqi qonun yo shartnoma nisbat ba amalhoi alohidai vobasta ba idorai ba bovari asosyoftai amvol mahdudiyatho peshbini gardidanash mumkin ast.

  1. Ahdhoi vobasta ba amvoli tahti idorai ba bovari asosyofta supurdashudaro sardori vakolatdor az nomi khud va dar ayni zamon bo zikri on, ki on ba sifati chunin sardor baromad mekunad, anjom medihad. Chunin shartho, agar hangomi ijroi amale, ki ba tavri khatti ba rasmiyat darovardani onro talab namekunad, tarafi digar dar mavridi anjom doda shudani on az jonibi sardori vakolatdor ba hamin sifat ogoh karda shuda boshad va dar hujjathoi khatti boshad, badi zikri nom yo sardori vakolatdor guzoshta shudani sabti “S.V.” rioyagardida hisobida meshavand.

Hangomi nabudani sabt oid ba amali sardori vakolatdor ba hamin sifat sardori vakolatdor dar nazdi ashkhosi seyum shakhsan masul buda, dar nazdi onho tanho ba amvoli ba u taalluqdoshta javobgar ast.

 

Moddai 944. Obekti idorai ba bovari asosyofta

  1. Obekti idorai ba bovari asosyofta korkhona va digar komplekshoi amvoli, inshooti alohida, ki ba amvoli gayrimanqul marbutand, kogazhoi qimatnok, huquqhoe, ki bo kogazhoi qimatnoki biduni sanad tasdiq karda shudaand, huquqhoi mustasno va digar amvol buda metavonand.
  2. Amvole, ki tahti peshburdi khojagidori yo idorai operativi qaror dorad, nametavonad baroi idorai ba bovari asosyofta doda shavad.

 

Moddai 945. Asoshoi ba miyon omadan (tasis dodan)-i idorai ba bovari asosyoftai amvol

Idorai ba bovari asosyoftai amvol dar asoshoi zayl ba miyon meoyad (tasis doda meshavad):

1) dar asosi shartnomai idorai ba bovari asosyoftai amvol, ki bayni muassis va sardori vakolatdor basta shudaast;

2) vasiyatnomae, ki dar on ijrokunandai vasiyat tain gardidaast (sardori vakolatdor);

3) qarori sud;

4) qarori maqomi vasoyat va parastori dar mavridi muqarrar namudani vasoyati amvoli shakhsi tahti vasoyat;

5) dar asosi digar dalelhoi huquqii peshbininamudai qonunho.

 

Moddai 946. Subekthoi idorai ba bovari asosyoftai amvol

Muassisi idora az inho iborat ast:

1) moliki amvol;

2) shakhsi doroi huquqi umrbod sohibi kardani qitai zamini merosi;

3) maqomi vakolatdori davlati – nisbat ba amvole, ki tahti molikiyati davlat qaror dorad;

4) dar holathoi peshbininamudai qonun – notarius, maqomi vasoyat va parastori, sud yo digar maqomi ba on vakolatdor.

  1. Sardori vakolatdor metavonand chunin ashkhos boshand:

1) shahrvand;

2) shakhsi huquqi.

Taini sardori vakolatdor metavonad tanho bo rizoiyati u surat girad.

  1. Badastovarandai foida ba istisnoi sohibi vakolatdor har guna shakhsi digare buda metavonad.

 

Moddai 947. Sharthoi muhimi shartnomai idorai ba bovari asosyoftai amvol

  1. Shartnomai idorai ba bovari asosyoftai amvol boyad inhoro peshbini namoyad:

– nomgui amvole, ki baroi idora doda meshavad;

– zikri badastovarandai foida;

– muhlathoi hisobot dodani sardori vakolatdor;

– shakhse, ki dar holati qati idora amvolro megirad;

– andoza va shakli mukofotonii sardor.

Hangomi mavjud nabudani sharthoi zikrgardida shartnoma bastanashuda ba hisob meravad.

  1. Shartnoma ba muhlati na beshtar az 5 sol basta meshavad. Hangomi mavjud nabudani arizai yak taraf oid ba qat yo tagyir dodani shartnoma badi khatmi muhlati amal, on ba hamon muhlat va bo hamon sharthoe, ki dar shartnoma peshbini gardida bud, tamdidshuda ba hisob meravad.

Baroi navhoi alohidai amvole, ki baroi idora doda meshavad, dar qonunho  muhlathoi digari nihoii amali shartnoma muqarrar shudanashon mumkin ast.

 

Moddai 948. Shakli shartnoma

  1. Shartnomai idorai ba bovari asosyoftai amvol dar shakli khatti basta meshavad.
  2. Shartnomai idorai ba bovari asosyoftai amvoli gayrimanqul tibqi shakl va tartibi peshbininamudai shartnoma dar borai begona kardani amvoli gayrimanqul basta meshavad.
  3. Rioya nakardani shakli shartnoma yo mavjud nabudani baqaydgirii on ba amvoli gayrimanqul boisi beetiborii on megardad.

 

Moddai 949. Amvoli makhsuse, ki tahti idorai ba bovari asosyofta qaror dorad

  1. Amvoli baroi idorai ba bovari asosyofta dodashuda az digar amvol muassisi idora, inchunin az amvoli sardori vakolatdor makhsus judo karda meshavad. In amvol dar balansi alohidai sardori vakolatdor inikos gardida, nisbat ba on bahisobgirii mustaqim pesh burda meshavad. Baroi hisobu kitob oid ba faoliyati vobasta ba idorai ba bovari asosyofta surathisobi makhsusi bonki kushoda meshavad.
  2. Sitonidani mablag oid ba qarzhoi muassisi idora ba amvole, ki tahti idorai ba bovari asosyofta intiqol doda shudaast, ba istisnoi holathoi gayri qobili pardokht (muflis) budani on shakhs, ijozat doda nameshavad.

 

Moddai 950. Idorai ba bovari asosyoftai amvole, ki bo garonii huquqi ashkhosi seyum faro girifta shudaast

  1. Sardori vakolatdor boyad to basta shudani shartnoma ogoh karda shavad, ki amvoli ba u tahti idora intiqoldodashuda doroi garonii huquqi ashkhosi seyum meboshad.

Hangomi vayron kardani in shart sardori vakolatdor huquq dorad, beetibor donistani shartnomaro bo jubroni zarari voqei va pardokhti mutanosibi podoshpuli talab namoyad.

  1. Agar amvoli baroi idorai ba bovari asosyofta dodashuda badi bastani shartnoma doroi garonii huquqi ashkhosi seyum gardida boshad va sardori vakolatdor dar muhlati muvofiq ogoh karda nashuda boshad, on huquq dorad bekor kardani shartnomai idorai ba bovari asosyoftaro bo jubroni zarari voqeii rasonidashuda va pardokhti podoshpulii mutanosib talab namoyad.

 

Moddai 951. Huquq va uhdadorihoi sardori vakolatdor

  1. Ahdhoro vobasta bo amvoli tahti idora dodashuda sardori vakolatdor az nomi khud bo zikri hatmii on, ki u ba sifati chunin sardor baromad mekunad, anjom medihad. Hangomi mavjud nabudani chunin zikr sardori vakolatdor dar nazdi ashkhosi seyum shakhsan uhdador gardida, dar nazdi onho tanho bo amvoli ba u taalluqdoshta javobgar ast.
  2. Huquqe, ki sardori vakolatdor dar natijai anjom dodani amali vobasta ba idorai amvol ba dast ovardaast, ba tarkibi chunin amvol shomil meshavad. Uhdadorie, ki dar natijai az jonibi sardori vakolatdor anjom dodani chunin amal ba miyon omadaast, az hisobi amvoli u ijro karda meshavad.
  3. Begona kardan yo ba garav guzoshtanii amvoli gayrimanquli baroi idora dodashudaro sardori vakolatdor huquq dorad tanho dar on holate, ki agar on dar shartnomai idorai ba bovari asosyoftai amvol peshbini gardidaast, anjom dihad.
  4. Sardori vakolatdor ba muassis va badastovarandai foida oid ba faoliyati khesh tibqi muhlat va tartibi muqarrarnamudai shartnomai ba bovari asosyoftai amvol hisobot medihad.

 

Moddai 952. Ba digar kas dodani idorai ba bovari asosyoftai amvol

  1. Sardori vakolatdor idorai ba bovari asosyoftai amvolro ba gayri az holathoi peshbininamudai qismi 2 hamin modda, shakhsan anjom medihad.
  2. Sardori vakolatdor, agar vay baroi in tibqi shartnomai idorai ba bovari asosyoftai amvol vakolatdor shuda boshad yo rozigii muassisro dar shakli khatti girifta boshad yo vobasta ba holatho jihati tamini manfiathoi muassisi idora yo badastovarandai foida ba in kor majbur ast va hamzamon imkon nadorad dasturi muassisi idoraro dar muhlati muvofiq girad, metavonad ba shakhsi digar suporish dihad, ki az nomi sardori vakolatdor amali baroi uhdadorii amvol zaruriro anjom dihad.

Sardori vakolatdor baroi amali shakhsi etimodnoki intikhobnamudaash hamchun ba amali khesh javobgar ast.

 

Moddai 953. Masuliyati sardori vakolatdor

  1. Sardori vakolatdore, ki hangomi idorai amvol dar mavridi manfiathoi badastovarandai foida, shakhse, ki ba on amvol tahti huquqi molikiyat, huquqi sohibii umrbodi vorisi, huquqi peshburdi khojagidori tavajjuhi zaruri zohir nakardaast, baroi ba dast ovardani foidai azdastdodaashro dar davrai idorai amvol jubron menamoyad va ba shakhse, ki amvol tahti molikiyati huquqi sohibii umrbodi vorisi yo huquqi peshburdi khojagidori karor dorad, zarari vobasta bo sababi gum kardan, zarar rasonidan yo nokifoya afzudani amvolro, ki bad az qati idora boyad bargardonida shavad, boyad bo nazardoshti farsudashavii mutadili on jubron namoyad.
  2. Dar surati nomatlub anjom dodani idorai amvol shakhse, ki ba vay amvol tibqi huquqi molikiyat, huquqi peshburdi khojagidori yo huquqi sohibii umrbodi vorisi taalluq dorad, metavonad ba sud oid ba qati idora va jubroni zarar talabot peshnihod kunad.
  3. Ahde, ki sardori vakolatdor bo vayron kardani mahdudiyathoi ba u muqarrargardida anjom dodaast, agar ashkhosi seyumi dar chunin ahd ishtirokdoshta dar borai in mahdudiyatho namedonistand va donista ham nametavonistand, doroi etibor etirof karda meshavad. Sardori vakolatdor dar chunin holatho masuliyati peshbininamudai qismi 1 hamin moddaro ba uhda dorad.
  4. Sardori vakolatdor dar nazdi ashkhosi seyum bo amvoli shakhsii khud baroi zarari vobasta bo amali nomatlbui khud dar idorai amvol rasonidaash masuliyati subsidiari dorad.

 

Moddai 954. Podoshpuli ba sardori vakolatdor

Sardori vakolatdor ba podoshpulii dar shartnomai idorai ba bovari asosyoftai amvol peshbinigardida, inchunin ba jubroni kharojoti zarurii hangomi idorai amvol masrafnamudaash az hisobi amvoli baroi idora dodashuda yo daromadi az istifodai in amvol ba dast ovarda huquq dorad.

 

Moddai 955. Qati shartnomai idorai ba bovari asosyofta

  1. Shartnomai idorai ba bovari asosyofta hamzamon bo asoshoi umumii qati uhdadori, inchunin dar asoshoi zayl qat megardad:

1) arizai yak taraf dar mavridi qati shartnoma vobasta ba guzashtani muhlati on;

2) favti shahrvande, ki badastovarandai foida meboshad, barham dodani shakhsi huquqi – badastovardani foida, agar dar shartnoma tartibi digare peshbini nagardida boshad;

3) az jonibi badastovarandai foida raddi giriftani foida tibqi shartnoma, agar dar shartnoma tartibi digare peshbini nagardida boshad;

4) favti shahrvande, ki sardori vakolatdor meboshad, gayri qobili amal yo qobili mahdudi amal, gayri qobili pardokht, bedarak goib etirof shudani on, barham khurdani shakhsi huquqi – sardori vakolatdor, gayri qobili pardokht etirof kardani on;

5) az jonibi sardori vakolatdor yo muassis rad kardani ijroi idora vobasta ba on, ki sardori vakolatdor imkoniyat nadorad shakhsan idorai amvolro anjom dihad;

6) az jonibi muassis rad kardani shartnoma bo sharti ba sardori vakolatdor pardokht namudani podoshpulii dar shartnoma qaydu shartshuda;

7) gayri qobili pardokht budani moliki amvol;

8) bo qarori sud bekor kardani shartnoma dar holathoi nomatlub anjom dodani uhdadoriho az jonibi sardori vakolatdor;

9) tibqi digar asoshoi peshbininamudai qonun yo shartnoma.

  1. Hangomi qati idora amvole, ki tahti idora mavjud ast, ba shakhse, ki in amvol tibqi huquqi molikiyat, huquqi peshburdi khojagidori yo huquqi idorai operativi taalluq dorad, agar dar shartnoma tartibi digare peshbini nagardida boshad, intiqol doda meshavad.
  2. Hangomi qati shartnoma bo tashabbusi yake az tarafho tarafi digar boyad dar muhlati na kamtar az se moh, agar dar shartnoma muhlati digare peshbini nagardida boshad, ogoh karda shavad.

 

Moddai 956. Baroi idorai ba bovari asosyofta dodani kogazhoi qimatnok

Hangomi baroi idorai ba bovari asosyofta dodani kogazhoi qimatnok metavonad muttahid sokhtani kogazhoi qimatnoke, ki az jonibi ashkhosi mukhtalif baroi idorai ba bovari asosyofta doda shudaast, peshbini karda shavad.

Salohiyati sardori vakolatdor oid ba ikhtiyordorii kogazhoi qimatnok dar shartnomai idorai ba bovari asosyofta muayyan karda meshavad.

Mushakhkhasoti idorai ba bovari asosyoftai kogazhoi qimatnok tibqi qonun muayyan karda meshavad.

Qoidahoi hamin modda mutanosiban ba huquqhoi ba kogazhoi qimatnoki biduni sanad tasdiqgardida (moddai 163) tatbiq karda meshavand .

 

Moddai 957. Idorai ba bovari asosyoftai amvol tibqi asoshoi peshbininamudai qonun

  1. Idorai ba bovari asosyoftai amvol metavonad inchunin dar holathoi zayl tasis doda shavad:

– dar natijai zarurati idorai doimii amvoli tahti vasoyat qarordoshta, dar holathoi peshbininamudai moddai 39 hamin Kodeks;

– dar asosi vasiyatnomae, ki dar on ijrokunandai vasiyat tain gardidaast;

– tibqi digar asoshoi peshbininamudai qonun.

  1. Qoidahoi peshbininamudai hamin bob mutanosiban nisbat ba idorai ba bovari asosyoftai amvol, ki tibqi asoshoi dar qismi 1 hamin moddai zikrgardida tasis yoftaand, agar dar qonun tartibi digare peshbini nagardida boshad va az mohiyati chunin munosibatho barnaoyad, tatbiq megardad.

Dar holathoe ki idorai ba bovari asosyoftai amvol muvofiqi asoshoi dar qismi 1 hamin modda zikrgardida tasis meyobad, huquqhoi muassisi idora, ki tibqi qoidahoi hamin bob peshbini gardidaand, mutanosiban ba maqomoti vasoyat va parastori, ijrokunandai vasiyat yo ba digar shakhse, ki dar qonun zikr gardidaast, meguzarad.

 

BOBI 49. Konsessiya (imtiyoz)-i  tijorati

 

Moddai 958. Shartnomai konsessiyai tijorati

  1. Tibqi shartnomai konsessiyai tijorati yak taraf (dorandai huquq) uhdador meshavad, ki ba tarafi digar (istifodabaranda) bo pardokhti podoshpuli baroi muhlati muayyan yo biduni zikri muhlat baroi faoliyati tijoratii istifodabaranda majmui huquqhoi mustasnoi baroi istifoda taalluqdoshta, az jumla huquqi nomi firmavi va (yo) alomati tijoratii dorandai huquq, ba ittilooti hifzshavandai tijorati, inchunin ba digar obekthoi huquqi mustasnoi dar shartnoma peshbinishuda – tamgai mol, tamgai khizmatrasoni va gayraro dihad.
  2. Shartnomai konsessiyai tijorati istifodai majmui huquqi mustasno, etibori kori va tajribai tijoratii dorandai huquqro dar hajmi purra (az jumla bo muqarrar namudani hajmi haddi aqal yo haddi aksari istifoda), bo zikr yo zikr nakardani mintaqai istifoda vobasta ba sohai muayyani faoliyati tijorati (furushi mole, ki az dorandai huquq girifta shudaast yo istifodabaranda istehsol namudaast, anjom dodani digar faoliyati vobasta ba furush, ijroi kor, khizmatrasoni) peshbini menamoyad.
  3. Tarafhoi konsessiyai tijorati tashkilothoi tijorati va shahrvandone, ki ba sifati sohibkoroni infirodi ba qayd girifta shudaand, buda metavonand.

 

Moddai 959.  Shakl va baqaydgirii shartnomai  konsessiyai tijorati

  1. Shartnomai konsessiyai tijorati boyad dar shakli khatti basta shavad.

Rioya nakardani shakli khattii shartnoma boisi beetibor donistani on megardad. Chunin shartnoma qurb nadorad.

  1. Shartnomai konsessiyai tijorati az jonibi maqomi davlatii baqaydgiranda, ki baqaydgirii shakhsi huquqi yo sohibkori infirodii dar shartnoma ba sifati dorandai huquq baromadkunandaro anjom medihad, ba qayd girifta meshavad.

Agar dorandai huquq ba sifati shakhsi huquqi yo sohibkori infirodi dar kishvari khoriji ba qayd girifta shuda boshad, baqaydgirii shartnomai konsessiyai tijoratro maqome anjom medihad, ki baqaydgirii shakhsi huquqi yo sohibkori infirodiro, ki istifodabaranda meboshad, ba qayd giriftaast.

Shartnomai konsessiyai tijorati baroi istifodai obekte, ki tibqi qonunhoi patent hifz karda meshavand, inchunin boyad dar muassisai baqaydgirii patent va alomati mol ba qayd girifta shavand. Hangomi rioya nakardani in talabot shartnoma qurb nadorad.

 

Moddai 960. Subkonsessiyai tijorati

  1. Dar shartnomai konsessiyai tijorati huquqi istifodabaranda baroi ba digar ashkhos ijozat dodani istifodai majmui huquqhoi mustasno yo yak qismi in majmu dar asosi subkonsessiya, ki bo dorandai huquq muvofiqa shudaast yo dar shartnomai konsessiyai tijorati muayyan gardidaast, peshbini shudanash mumkin ast. Dar shartnoma uhdadorii istifodabaranda baroi ba muhlati muayyan, ba tedodi muayyani ashkhos dodani huquqi istifodai huquqhoi zikrgardida tibqi sharthoi subkonsessiya peshbini shudanash mumkin ast.

Shartnomai subkonsessiyai tijorati nametavonad az muhlati shartnomai konsessiyai tijorati, ki dar asosi on basta shudaaast, ba muhlati beshtare basta shavad.

  1. Agar shartnomai konsessiyai tijorati beetibor boshad, dar in surat hamai shartnomai subkonsessiyai tijoratii dar asosi on baimzorasida niz beetibor meboshand.
  2. Agar dar shartnomai konsessiyai tijorati tartibi digare peshbini nagardida boshad, shartnomae, ki baroi muhlati muayyan basta shudaast, dar surati pesh az muhlat qat kardani on huquq va uhdadorihoi dorandai huquqi duyum oid ba shartnomai subkonsessiyai tijorati (istifodabaranda tibqi shartnomai konsessiyai tijorati) ba dorandai huquq meguzarad, agar u qabuli huquq va uhdadorihoi vobasta ba hamin shartnomaro rad nakunad. In qoida mutanosiban hangomi bekor kardani shartnomai konsessiyai tijorati, ki biduni zikri muhlat basta shudaast, tatbiq megardad.
  3. Agar dar shartnoma tartibi digare peshbini nagardida boshad, istifodabaranda baroi zarari ba dorandai huquq vobasta ba amali istifodabarandagoni duyum rasonidashuda masuliyati subsidiari dorad.
  4. Agar az mushakhkhasoti subkonsessiya tartibi digare barnaoyad, nisbat ba shartnomai subkonsessiyai tijorati qoidahoi shartnomai konsessiyai tijorati peshbininamudai hamin bob tatbiq karda meshavad.

 

Moddai 961.  Podoshpuli tibqi shartnomai konsessiyai tijorati

Podoshpuli tibqi shartnomai konsessiyai tijorati az jonibi istifodabaranda ba dorandai huquq dar shakli pardokhthoi sobitshudai yakdafaina yo davra ba davra, mablagguzaroni az daromad, ilova kardani narkh ba narkhi yaklukhti mole, ki dorandai huquq baroi kharida furukhtan medihad yo dar shakli digari peshbininamudai shartnoma pardokhta shudanash mumkin ast.

 

Moddai 962. Uhdadorii dorandai huquq

  1. Dorandai huquq uhdador ast:

– ba istifodabaranda hujjathoi tekhnikiyu tijorati va digar ittilooti ba u jihati anjom dodani huquqi tibqi shartnomai konsessiyai tijorati dodashuda zaruriro dihad, inchunin  ba istifodabaranda va kormandoni on oid ba masalahoi vobasta ba tatbiqi in huquqho dastur dihad;

– ba istifodabaranda ijozatnoma (litsenziya)-hoi dar shartnoma peshbinishudaro dihad va tibqi tartibi muqarrargardida ba rasmiyat darovardani onro tamin namoyad.

  1. Agar dar shartnomai konsessiyai tijorati tartibi digare peshbini nagardida boshad, dorandai huquq vazifador ast:

– baqaydgirii shartnomai konsessiyai tijoratiro (qismi 2 moddai 959) tamin namoyad;

– ba istifodabaranda ba tavri doimi musoidati tekhniki va mashvarati, az jumla dar talim va takmili takhassusii kormandon   musoidat namoyad;

– sifati mol (kor, khizmatrasoni)-ro, ki dar asosi shartnomai konsessiyai tijorati az jonibi istifodabaranda istehsol meshavad (ijro karda meshavad, khizmat rasonida meshavad),  nazorat kunad.

 

Moddai 963. Uhdadorihoi istifodabaranda

Bo darnazardoshti khosiyat va mushakhkhasoti faoliyate, ki istifodabaranda tibqi shartnomai konsessiyai tijorati anjom medihad, istifodabaranda uhdador ast:

– hangomi anjom dodani faoliyati peshbininamudai shartnoma nomi firmavi va yo  nishonai tijoratii dorandai huquqro ba tarzi dar shartnoma zikrgardida istifoda barad;

– sifati dakhldori mahsuloti dar asosi shartnoma barovardashavanda, ijroi kor, sifati khizmatrasonii molhoi shabeh, kor yo khizmatrasoniero, ki mustaqiman az jonibi dorandai huquq istehsol, ijro yo khizmat rasonida meshavad, tamin namoyad;

– dastur va nishondodi dorandai huquqro, ki baroi tamini mutobiqati khususiyat, usul va sharti istifodai majmui huquqhoi mustasno vobasta ba on, ki chi tavr onro dorandai huquq istifoda mebarad, az jumla suporishhoro vobasta ba oroishi namudi zohiri va dokhilii binohoi tijorati, ki az jonibi istifodabaranda hangomi tatbiqi huquqi tibqi shartnoma ba u dodashuda istifoda meshavad, rioya namoyad;

– ba kharidor (farmoishgar)-on hamai on khizmatrasonihoi ilovagiero, ki onho hangomi ba dast ovardan (farmoish dodan)-i mol (kor, khizmatrasoni) mustaqiman az dorandai huquq chashmdosht budand, faroham orad;

– sirri istehsolii dorandai huquq va digar ittilooti tijoratii makhfii az u giriftashudaro oshkor nasozad;

– agar chunin uhdadori dar shartnoma peshbini gardida boshad, tedodi qaydu shartshudai subkonsessiyaro peshnihod namoyad;

– kharidoron (farmoishgaron)-ro bo usuli ba onho nisbatan malumtar dar mavridi on, ki u nomi firmavi, alomati tijorati, tamgai mol, tamgai khizmatrasoni yo digar vositahoi infirodiro bo hukmi shartnomai konsessiyai tijorati anjom medihad, ogoh sozad.

 

Moddai 964. Mahdud sokhtani huquqi tarafho tibqi shartnomai konsessiyai tijorati

  1. Dar shartnomai konsessiyai tijorati metavonad mahdudiyathoi huquqi tarafho oid ba hamin shartnoma, az jumla mahdudiyathoi zayl peshbini karda shavand:

– uhdadorii dorandai huquq dar mavridi ba digar ashkhos nadodani majmui huquqhoi shabehi mustasno baroi istifoda dar hududi ba istifodabaranda vobastashuda yo khuddori az faoliyati shabehi khudi dar in hudud;

– uhdadorii istifodabaranda oid ba raqobat nakardan bo dorandai huquq dar mintaqae, ki amali shartnomai konsessiyai tijorat nisbat ba faoliyati sohibkorii az jonibi istifodabaranda bo istifodai huquqi mustasnoi marbuti dorandai huquq tatbiq megardad;

– az jonibi istifodabaranda tibqi shartnomai konsessiyai tijorati rad kardani qabuli huquqhoi shabeh az raqibon (raqiboni  ehtimoli);

– uhdadorii istifodabaranda dar mavridi bo dorandai huquq ba muvofiqa rasonidani mahalli joygironii inshooti tijorati, ki hangomi anjom dodani huquqhoi mustasnoi tibqi shartnoma peshbinigardida istifoda megardad, inchunin oroishi namudi zohiri va dokhilii bino.

  1. Sharthoi mahdudkunanda bo talabi maqomi ziddiinhisori yo shakhsi digari manfiatdor, agar in shartho bo nazardoshti bozori dakhldor va vazi iqtisodii tarafho khilofi qonunhoi ziddiinhisori boshand, beetibor etirof shudanashon mumkin ast.

 

Moddai 965. Masuliyati dorandai huquq vobasta ba talabote, ki nisbat ba istifodabaranda peshnihod megardad

Dorandai huquq vobasta ba talaboti nisbat ba istifodabaranda peshnihodshuda dar mavridi nomutobiqatii sifati mol (kor, khizmatrasoni), ki az jonibi istifodabaranda tibqi shartnomai konsessiyai tijorati furukhta meshavad (ijro karda meshavad, khizmat rasonida meshavad), masuliyati subsidiari dorad.

Oid ba talabote, ki ba istifodabaranda hamchun ba tayyorkunandai mahsuloti (mol) dorandai huquq peshnihod megardad, dorandai huquq bo istifodabaranda mushtarak javobgar meboshad.

 

Moddai 966. Huquqi istifodabaranda oid ba bastani shartnomai konsessiyai tijorati ba muhlati nav

  1. Istifodabarandae, ki ba tavri matlub uhdadorihoi khudro anjom dodaast, bo guzashti muhlati shartnomai konsessiyai tijorati huquq dorad tibqi hamon shart ba muhlati nav shartnoma bandad.
  2. Dorandai huquq haq dorad bastani shartnomai konsessiyai tijoratiro ba muhlati nav, ba sharte ki dar jarayoni guzashti se sol az ruzi bastani hamin shartnoma on bo digar ashkhos chunin shartnomahoi konsessiyai tijoratii shabehro ba imzo narasonad va ba bastani chunin shartnomahoi subkonsessiyai tijorati, ki amali onho dar mintaqahoi amali shartnomai qatgardida pahn megardad rozigi nadihad, rad namoyad. Dar surate ki agar to guzashti muhlati sesola dorandai huquq khohish doshta boshad, ki ba yagon shakhs hamon huquqhoi baroi istifodabaranda vobasta ba shartnomai qatshuda dodashudaro peshkash namoyad, u vazifador ast ba istifodbaranda peshnihod namoyad, ki shartnomai nav bandad.

 

Moddai 967. Tagyir dodani shartnomai konsessiyai tijorati

Shartnomai konsessiyai tijorati metavonad tibqi qoidahoi peshbininamudai bobi 28 hamin Kodeks tagyir doda shavad.

 

Moddai 968. Qati shartnomai konsessiyai tijorati

  1. Har yake az tarafhoi konsessiyai tijoratii biduni zikri muhlat bastashuda huquq dorand dar har lahza bo ogohonii tarafi digar dar muhlati to shash moh, agar dar shartnoma muhlati beshtare peshbini nagardida boshad, shartnomaro rad namoyand.
  2. Pesh az muhlat qat namudani shartnomai konsessiyai tijorati, ki bo zikri muhlat basta shudaast, inchunin bekor kardani shartnomae, ki biduni zikri muhlat basta shudaast, boyad tibqi tartibi muqarrarnamudai qismi 2 moddai 959 hamin Kodeks ba qayd girifta shavad.
  3. Dar surati qati huquqi ba dorandai huquq taalluqdoshta ba nomi firmavi va nishonai tijorati biduni ivazi onho bo huquqhoi navi mushobeh shartnomai konsessiyai tijorati qat megardad.
  4. Hangomi gayri qobili pardokht (muflis) elon gardidani dorandai huquq yo istifodabaranda shartnomai konsessiyai tijorati qat megardad.

 

Moddai 969. Doroi etibor nigoh doshtani shartnomai konsessiyai tijorati hangomi tagyir yoftani tarafho

  1. Ba digar shakhs guzashtani kadom yake az huquqhoi mustasnoe, ki ba majmui huquqhoi mustasnoi ba istifodabaranda dodashuda shomiland, baroi tagyir yo bekor kardani shartnomai konsessiyai tijorati asos buda nametavonad. Dorandai navi huquq dar qismati huquq va uhdadorihoi ba huquqi mustasnoi ba u guzashta marbutand, tarafi in shartnoma megardad.
  2. Dar surati favti dorandai huquq huquq va uhdadorihoi u oid ba shartnomai konsessiyai tijorati, ba sharti ba qayd girifta shudani on yo dar jarayoni shash moh az ruzi ogozi meros ba sifati sohibkori infirodi ba qayd girifta shudani voris, ba vorisi u meguzarad. Dar aksi hol shartnoma qat megardad.

Tatbiqi huquq va ijroi uhdadorihoi dorandai huquqi favtida to az jonibi meroskhur qabul kardani in huquq va uhdadoriho yo to lahzai baqaydgirii meroskhur ba sifati sohibkori infirodi az jonibi sardore, ki notarius tain menamoyad, anjom doda meshavad.

 

Moddai 970. Oqibathoi tagyir dodani nomi firmavi yo nishonai tijoratii dorandai huquq

Dar surati az jonibi dorandai huquq tagyir dodani nomi firmavi yo nishonai tijorati, ki huquqi istifodai on ba majmui huquqhoi mustasno shomil ast, agar istifodabaranda bekor kardani shartnomaro talab nakunad, shartnomai konsessiyai tijorati dar munosibat ba nomi firmavi yo nishonai tijoratii dorandai huquq amal mekunad.

 

Moddai 971. Oqibathoi qati huquqi mustasno, ki istifodai on tibqi shartnomai konsessiyai tijorati doda shudaast

Agar dar davrai amali shartnomai konsessiyai tijorati muhlati amali huquqi mustasno, ki istifodai on tibqi hamin shartnoma doda shudaast yo chunin huquq vobasta ba digar asos qat gardida boshad, ba istisnoi muqarrarote, ki ba huquqi qatshuda marbut ast, shartnomai konsessiyai tijorati amali khudro davom medihad va istifodabaranda, agar dar shartnoma tartibi digare peshbini nagardida boshad, huquq dorad mutanosiban kam kardani podoshpulii ba dorandai huquq taalluqdoshtaro talab namoyad.

Dar surati ba nomi firmavi yo nishonai tijorati qat gardidani huquqhoi dorandai huquq oqibathoi peshbininamudai qismi 2 moddai 968 va moddai 970 hamin bob faro merasand.

 

BOBI 50. Nigahdosht

 

1. Muqarraroti umumii nigahdosht

 

Moddai 972. Shartnomai nigahdosht

  1. Tibqi shartnomai nigahdosht yak taraf (nigahbon) uhdador meshavad, ki ashyoi dodai tarafi digar (molguzor)-ro nigahboni mekunad va in ashyoro beoseb barmegardonad.
  2. Shartnomai nigahdosht az lahzai baroi nigahdosht supurdani ashyo bastashuda etirof megardad.

 

Moddai 973. Shartnoma dar borai jihati nigahdosht qabul kardani ashyo

  1. Nigahbone, ki nigahdoshti ashyoro ba sifati sohibkor yo shakli digari faoliyati kasbi anjom medihad, metavonad tibqi shartnoma uhdadori qabul kunad, ki ashyoi molguzorro baroi nigahdosht megirad va ashyoi supurdai molguzorro tibqi qoidahoi peshbininamudai hamin bob nigah medorad.
  2. Molguzore, ki ashyoro dar muhlati tibqi shartnoma peshbinigardida baroi nigahdosht namesuporad, dar nazdi nigahbon baroi zarari vobasta ba barguzor nashudani nigahdosht rasonidashuda, agar dar qonun yo shartnoma tartibi digare peshbini nagardida boshad, javobgar ast.

Molguzor, agar u dar muhlati muvofiq oid ba raddi khizmat nigahbonro ogoh sozad, baroi ba nigahboni nadodani ashyo az javobgari ozod karda meshavad.

  1. Agar dar shartnoma tartibi digare peshbini nagardida boshad, dar surate ki agar ashyo dar muhlati dar shartnoma qaydu shartshuda baroi nigahdosht supurda nashavad va agar in muhlat muayyan nagardida boshad, bo guzashti shash moh az ruzi bastani shartnoma nigahbon az uhdadorii baroi nigahdosht qabul kardani ashyo ozod karda meshavad.

 

Moddai 974. Shakli shartnomai nigahdosht

  1. Dar holathoe ki shartnomai nigahdosht boyad dar shakli khatti basta shavad (moddai 186), shakli khattii shartnoma hangome rioyagardida etirof megardad, ki agar ashyoi baroi nigahdosht qabulgardida az jonibi nigahbon bo rohi ba molguzor dodani zabonkhat, kvitansiya, shahodatnoma yo digar hujjati imzonamudai nigahbon tasdiq karda shavad.
  2. Rioyai shakli khattii shartnoma, agar ashyo baroi nigahdosht dar holathoi favqulodda (sukhtor, ofati tabii, bemorii nogahoni, tahdidi hujum va gayra) supurda shuda boshad, talab karda nameshavad.
  3. Shartnomai nigahdosht bo rohi az jonibi nigahbon ba molguzor dodani jetoni raqamdor (raqam), digar alomate, ki baroi nigahdosht dodani molro tasdiq mekunad, agar chunin tarzro qonun yo ananai baroi chunin navi nigahdosht mamul ijozat dihad, basta shudanash mumkin ast.
  4. Dar holathoi bahs oid ba ayniyat (shabehi)-i ashyoi baroi nigahdosht qabulshuda va ashyoe, ki az jonibi nigahbon bargardonida meshavad, bayonoti shohidi ijozat doda meshavad.

 

Moddai 975. Uhdadorii qabuli ashyo baroi nigahdosht

Shakhse, ki ba sifati faoliyati sohibkori yo digar shakli faoliyati kasbi nigahdoshtro dar anborho (bagojkhonaho, binoho)-i istifodai umumi anjom medihad, huquq nadorad bastani shartnomai nigahdoshtro rad namoyad. Shartnomahoe, ki dar chunin holatho boyad basta meshavand, shartnomai ommavi (moddai 458) etirof megardand.

 

Moddai 976. Muhlati nigahdosht

Nigahbon uhdador ast ashyoro dar jarayoni muhlati dar shartnoma qaydu shartshuda nigah dorad va agar dar shartnoma muhlati nigahdosht peshbini nagardida boshad va vobasta ba sharthoi on peshbini shudanash ham mumkin naboshad, nigahdosht to talab kardani ashyo az jonibi molguzor ba pardokhti kharojothoi ilovagii sodirnashudaash anjom doda meshavad.

 

Moddai 977. Nigahdoshti amvol biduni zikri mushakhkhasot

Hangomi nigahdosht biduni zikri mushakhkhasot ashyoi baroi nigahdosht qabulkarda bo ashyoi hamshabeh va ashyoi doroi chunin sifati digari molguzoron omekhta shudanash mumkin ast. Ba molgiranda miqdori barobar yo sifat va navi ashyoi dar shartnoma qaydu shartnamudai tarafho bargardonida meshavad.

 

Moddai 978. Uhdadorii nigahbon oid ba tamini hifzi ashyo

  1. Nigahbon uhdador ast hamai tadbirhoi dar shartnoma peshbinishuda, inchunin digar tadbirhoi zarurii baroi tamini hifzi ashyoi baroi nigahdosht supurdashudaro andeshad.

Agar nigahdosht roygon anjom doda shavad, nigahbon boyad  nisbat ba ashyoi baroi nigahdosht supurdashuda hamchun nisbat ba amvoli khud gamkhori zohir namoyad.

  1. Nigahbon boyad ba molguzor yo shakhsi digari az jonibi vay ba sifati borgiranda taingardida, agar dar shartnomai nigahdosht biduni zikri mushakhkhasot (moddai 977) peshbini nagardida boshad, hamon moli baroi nigahdosht dodai uro bargardonad.
  2. Ashyo boyad dar hamon holate, ki baroi nigahdosht supurda shuda bud, bo nazardoshti farsudashavii tabii yo ba tavri tabii kam gardidani vazni on bargardonida shavad.
  3. Hamzamon bo bargardonidani ashyo, agar dar shartnoma tartibi digare peshbini nagardida boshad, nigahbon uhdador ast samara va daromadi hangomi nigahdosht badastovardaashro bargardonad.

 

Moddai 979. Istifodai ashyoi baroi nigahdosht  supurdashuda

Biduni rizoiyati molguzor nigahbon huquq nadorad ashyoi baroi nigahdosht dodashudaro istifoda barad va hamchunin ba istisnoi holathoe, ki istifodai ashyoi nigahbonishavanda baroi tamini ehtiyoti on zarur ast, imkoniyat nadihad, ki onro ashkhosi seyum istifoda barand.

 

Moddai 980. Tagyir dodani sharoiti nigahdosht

  1. Nigahbon boyad favran molguzorro dar mavridi zarurati tagyir dodani sharoiti nigahdoshti ashyo ogoh sozad va javobi uro muntazir shavad.
  2. Dar surate ki agar khatari gum kardan va yo zarar didani ashyo ba miyon oyad, nigahbon uhdador ast usul va joi nigahdoshti dar shartnoma peshbinigardidaro biduni muntazir shudani javobi molguzor (qismi 1 hamin modda) ivaz namoyad.
  3. Agar ashyo hangomi nigahdosht vayron shuda boshad yo digar holathoe ba miyon omada boshad, ki imkon namedihad nigahdoshti on tamin gardad va andeshidani tadbirhoro az jonibi molguzor muntazir shudan befoida boshad, nigahbon huquq dorad ashyo yo yak qismi ashyoro furushad va kharojotashro vobasta ba furush az hisobi arzishi badastovarda jubron namoyad.

 

Moddai 981.  Baroi nigahdosht ba shakhsi seyum dodani ashyo

  1. Agar qonunho yo shartnoma tartibi digarero peshbini nakarda boshand, ba sharte ki agar inro zarurati hifzi manfiati molguzor taqozo karda boshad va nigahbon imkon nadoshta boshad, ki rozigii uro ba dast orad, nigahbon huquq nadorad biduni rozigii molguzor ashyoro baroi nigahdosht ba shakhsi seyum dihad. Dar mavridi baroi nigahdosht ba shakhsi seyum dodani ashyo nigahbon vazifador ast favran molguzorro ogoh sozad.
  2. Nigahbon baroi amali shakhsi seyume, ki ashyoro baroi nigahdosht ba u dodaast, javobgar meboshad.

 

Moddai 982. Podoshpuli baroi nigahdosht

  1. Podoshpuli baroi nigahdosht ba nigahbon boyad bo qati nigahdoshti ashyo pardokhta shavad va agar pardokhti nigahdosht davra ba davra peshbini gardida boshad, on boyad bo qismathoi dakhldor, bo guzashti har davra pardokhta shavad.
  2. Hangomi beshtar az nisfi muhlati davra guzaronidai muhlati pardokhti podoshpulii nigahdoshti ashyo, ki baroi hamin boyad pardokhta meshud, nigahbon huquq dorad az ijroi shartnoma dast kashad va az molguzor favran gashta giriftani ashyoi baroi nigahdosht supurdashudaro talab namoyad.
  3. Agar nigahdosht to guzashti muhlati vobasta ba holatho qaydu shartshuda qat gardad va baroi on nigahbon javobgar naboshad u ba qismi mutanosibi podoshpuli va dar surati peshbininamudai qismi 1 moddai 984 hamin Kodeks ba tamomi mablagi podoshpuli huquq dorad.

Agar nigahdosht vobasta ba holathoe qat gardad, ki baroi on nigahbon javobgar meboshad, u huqu nadorad baroi nigahdoshti mol podosh talab kunad va  mablaghoi ba hisobi podoshpuli giriftaashro boyad ba molguzor bargardonad.

  1. Agar bo guzashti muhlati nigahdosht ashyo az jonibi molguzor girifta nashuda boshad, u boyad ba nigahbon baroi minbad nigoh doshtani ashyo podoshpulii mutanosib dihad. In qoida inchunin dar holate ki molguzor vazifador ast, to guzashti muhlati nigahdosht ashyoro pas girad, istifoda burda meshavad.
  2. Agar dar shartnomai nigahdosht tartibi digare peshbini nagardida boshad, qoidahoi hamin modda istifoda burda meshavand.

 

Moddai 983. Nigahdoshti ashyoi doroi khususiyati  khatarnok

Ashyoi zudotashgiranda, tarkanda yo umuman ashyoi vobasta ba tabiati khud khatarnok, agar molguzor hangomi baroi nigahdosht supurdani on  nigahbonro doir ba in khususiyatho ogoh nakarda boshad, dar har lahza az jonibi nigahbon biduni jubroni zarar ba molguzor, bezarar yo nestu nobud karda shudanash mumkin ast. Molguzor baroi zarari vobasta ba nigahdoshti chunin ashyo ba nigahbon va ashkhosi seyum rasonidashuda javobgar meboshad.

 

Moddai 984. Jubroni kharojoti nigahdosht

  1. Agar dar shartnomai nigahdosht tartibi digare peshbini nagardida boshad, kharojoti nigahdosht ba mablagi podoshpuli zam karda meshavad. Takhmin megardad, ki kharojothoi favqulodda ba mablagi podoshpuli yo ba tarkibi kharojoti peshbininamudai shartnoma zam karda nameshavad.
  2. Hangomi roygon hifz kardani ashyo molguzor vazifador ast kharojoti zarurii voqean masrafshudaro jubron namoyad.

 

Moddai 985.  Pas giriftani ashyo az jonibi  molguzor

  1. Molguzor vazifador ast ashyoi baroi nigahdosht supurdaashro bo guzashti muhlati nigahdoshti dar shartnoma peshbinishuda pas girad.
  2. Hangomi az giriftani ashyo sarkashi namudani molguzor, agar dar shartnoma tartibi digare peshbini nagardida boshad, nigahbon huquq dorad mustaqilona ashyoro furushad va dar holate ki agar arzishi on az az sad nishondihanda baroi hisobhoi peshbininamudai qonun balandtar boshad, tibqi tartibi peshbininamudai moddai 480 hamin Kodeks amal kunad. (QJT az 03.07.2012s., №849)

Mablagi az furushi ashyo badastomada bo kam kardani mablagi ba nigahbon taalluqdoshta ba molguzor intiqol doda meshavad.

 

Moddai 986. Kharojothoi favqulodda baroi nigahdosht

  1. Kharojot baroi nigahdoshti ashyoe, ki az chunin navi kharojoti odat balandtarand va tarafho hangomi bastani shartnomai nigahdosht onro peshbini karda nametavonistand (kharojoti favqulodda), agar molguzor ba in kharojot rozi shuda boshad yo onro minbad maqul donista boshad, inchunin dar digar holathoi peshbininamudai qonun, sanadhoi digari meyori yo shartnoma ba nigahbon jubron karda meshavad.
  2. Dar surati zarurati anjom dodani masrafi favqulodda nigahbon vazifador ast az dorandai huquq rozigii uro purson shavad. Agar dorandai huquq norozigii khudro dar muhlati zikrnamudai nigahbon yo dar jarayoni muhlati baroi dodani javob munosib izhor nakarda boshad, chunin hisobida meshavad, ki u ba kharojoti favqulodda rozi meboshad.

Dar surate ki agar nigahbon biduni qablan giriftani rozigii dorandai huquq kharojoti favqulodda karda boshad, harchand vobasta ba holatho chunin amal imkonpazir bud va molguzor oqibat onhoro napaziruftaast, nigahbon huquq dorad jubroni kharopjoti favquloddaro tanho dar doirai zarare, ki  dar surati anjom nadodani chunin kharojot metavonist ba ashyo rasonida shavad, talab namoyad.

  1. Agar dar shartnomai nigahdosht tartibi digare peshbini nagardida boshad, kharojoti favqulodda bar zammi podoshpuli baroi nigahdosht jubron karda meshavad.

 

Moddai 987. Uhdadorii nigahbon baroi bargardonidani ashyo

  1. Nigahbon uhdador ast ba molguzor yo shakhsi ba sifati molgiranda zikrnamudai on hamon molero, ki baroi nigahdosht supurda shudaast, agar dar shartnomai nigahdosht biduni zikri mushakhkhasot (moddai 977) peshbini nagardida boshad, bargardonad.
  2. Ashyo boyad az jonibi nigahbon dar hamon holate, ki on baroi nigahdosht qabul karda shuda bud, bo darnazardoshti farsudashavii tabii va kam shudani vazni tabii yo digar tagyirothoi vobasta ba khosiyati on ba molguzor supurda shavad.
  3. Hamzamon bo bargardonidani ashyo nigahbon uhdador ast samara va daromadero, ki dar davrai nigahdosht giriftaast, agar dar shartnomai nigahdosht tartibi digare peshbini nagardida boshad, bargardonad.

 

Moddai 988. Masuliyati nigahbon baroi gum kardan, kamomad yo zarar didani ashyo

  1. Nigahbon baroi gum kardan, kamomad yo zarar didani ashyoi baroi nigahdosht qabulkarda tibqi asoshoi peshbininamudai bobi 24 hamin Kodeks javobgar meboshad.
  2. Nigahbone, ki nigahdoshti ashyoro ba sifati faoliyati sohibkori yo shakli digari faoliyati kasbi anjom medihad (nigahboni kasbi) baroi gum kardan, kamomad yo zarar didani ashyo javobgar ast, agar isbot karda natavonad, ki gum shudan, kamomad va yo zarar didani ashyo bo sababhoi zayl rukh dodaast:

1) dar natijai quvvai rafnopazir;

2) vobasta bo khosiyathoi nihonii ashyo, ki nigahbon hangomi baroi nigahboni qabul kardani on namedonist va donista ham nametavonist;

3) dar natijai qasd yo beehtiyotii dagalonai molguzor.

  1. Agar ashyoi nigahdoshtashavanda bo guzashti muhlati dar shartnoma peshbinigardida yo muhlate, ki dar jarayoni on molguzor bo talabi nigahbon vazifador bud ashyoro girad ( qismi 3 moddai 987) pas girifta nashavad, dar in surat nigahbon minbad tanho dar surati darqasdona va yo az beehtiyotii dagalona gum shudan, kamomad yo zarar didani in ashyo javobgar ast.

 

Moddai 989. Andozai masuliyati nigahbon

  1. Zarari ba molguzor vobasta ba gum shudan, kamomad yo zarari ba ashyo rasonidashuda, agar dar qonun yo shartnoma tartibi digare peshbini nagardida boshad, az jonibi nigahbon tibqi moddai 423 hamin Kodeks jubron karda meshavad.
  2. Hangomi roygon nigoh doshtani mol zarari ba molguzor dar natijai gum kardan, kamomad yo zarari ba ashyo rasonidashuda chunin jubron karda meshavad:

1) baroi gum kardan yo kamomadi ashyo – ba andozai arzishi ashyoi gumshuda yo kamomad;

2) baroi zarar didani mol – ba andozai mablage, ki arzishi ashyo past gardidaast.

  1. Agar dar natijai zarare, ki baroi on nigahbon javobgar ast, sifati mol chunon tagyir yofta boshad, ki tibqi tainoti ibtidoi istifoda burdani on gayriimkon ast, molguzor huquq dorad az on dast kashad va az nigahbon arzishi in ashyoro talab kunad va agar in dar qonun yo shartnoma peshbini gardida boshad, inchunin jubroni digar zarari rasonidashudaro niz talab namoyad.

 

Moddai 990. Jubroni zarare, ki ba nigahbon rasonida shudaast

Molguzor vazifador ast ba nigahbon zarari vobasta ba khosiyati ashyo baroi nigahdosht supurdashuda rasonidaro, agar nigahbon hangomi qabuli ashyo in khosiyathoro namedonist va donistan ham nametavonist, jubron namoyad.

 

Moddai 991. Qati uhdadorii nigahdosht tibqi talabi molguzor

Nigahbon, harchand dar shartnoma muhlati digari bargardonidani ashyo muayyan gardida boshad ham, vazifador ast tibqi talabi molguzor favran ashyoi baroi nigahdosht supurdaashro bargardonad.

Ammo dar chunin holat molguzor vazifador ast ba nigahbon zarari dar natijai pesh az muhlat qat kardani shartnoma rasonidashudaro, agar dar shartnoma tartibi digare peshbini nagardida boshad, jubron namoyad.

 

Moddai 992. Tatbiqi muqarraroti umumii nigahdosht vobasta ba navhoi alohidai on

Muqarraroti umumii nigahdosht (moddahoi 972-991), agar tibqi qoidahoi oid ba navhoi alohidai nigahdosht muayyannamudai moddahoi 994 – 1112 hamin Kodeks, digar qonunho yo sanadhoi meyori tartibi digare peshbini nagardida boshad, nisbat ba navhoi alohidai on niz tatbiq megardad.

 

Moddai 993. Nigahdosht bo hukmi qonun

Qoidahoi hamin bob inchunin nisbat ba uhdadorihoe, ki vobasta ba hukmi qonun ba miyon meoyand, agar dar qonunho qoidahoi digare muqarrar nagardida boshand, tatbiq meshavand.

 

2. Namudhoi alohidai nigahdosht

 

Moddai 994. Nigahdosht dar garavkhona (lombard)

  1. Baroi nigahdosht dar garavkhona (lombard) az shahrvandon ashyoi manquli baroi tainoti istifodai shakhsi qabul karda shuda mumkin ast.
  2. Shartnomai nigahdoshti ashyo dar garavkhona (lombard) bo dodani kvitansiyai nomii nigahdosht az jonibi garavkhona (lombard) ba rasmiyat darovarda meshavad.
  3. Ashyoi baroi nigahdosht ba garavkhona (lombard) supurdashavanda boyad tibqi sozishnomai tarafho muvofiqi narkhi chunin nav va sifati ashyo, ki mamulan dar savdo dar lahzai supurdan va qabuli on dar mahalli nigahdosht muqarrar shudaast, narkhguzori karda shavad.
  4. Garavkhona (lombard) vazifador ast ba manfiati molguzor ashyoi baroi nigahdosht qabulkardaashro ba mablagi umumii arzishi on, ki muvofiqi qismi 3 hamin modda anjom doda shudaast, sugurta kunad.

 

Moddai 995. Ashyoi az garavkhona (lombard) talab karda  nashuda

  1. Hangomi az giriftani ashyo sarkashi namudani molguzor garavkhona (lombard) vazifador ast onro dar jarayoni se moh nigoh dorad. Bo guzashti in muhlat ashyoi giriftanashuda az jonibi garavkhona (lombard) tibqi tartibi muqarrarnamudai qismi 2 moddai 999 hamin Kodeks furukhta shudanash mumkin ast.
  2. Az mablagi az furushi ashyo badastomada mablagi nigahdosht va digar pardokhthoi marbut ba garavkhona (lombard) pushonida meshavad. Mablagi boqimondaro garavkhona (lombard) ba sohibi kvitansiyai nigahdosht, hangomi peshnihodi on barmegardonad.

 

Moddai 996. Nigahdoshti sarvatho dar bonk

  1. Bonk metavonad baroi nigahdosht kogazhoi qimatnok, metallho va sanghoi qimatbaho, ashyoi qimatnok va digar sarvatho, inchunin hujjathoro qabul kunad.
  2. Shartnomai nigahdoshti sarvat dar bonk bo dodani hujjati nomii nigahdosht ba molguzor, ki peshnihodi on baroi az jonibi bonk bargardonidani sarvathoi molguzor asos meboshad, ba rasmiyat darovarda meshavad.
  3. Dar holathoi peshbininamudai shartnomai nigahdosht (depozit)-i kogazhoi qimatnok, bonk ba gayr az tamini hifz inchunin faoliyati doroi ahamiyati huquqiro nisbat ba in kogaz (namoyandagi va gayra)-ho ijro mekunad.
  4. Sarvathoi dar bonk nigahdoshtashuda az jonibi bonk ba molguzor yo namoyandai on hangomi peshnihodi hujjati nigahdosht doda shudanash mumkin ast.
  5. Shartnomai nigahdoshti sarvat bo istifodai seyfi infirodii bonk (yak khonachai seyf, binoi alohidai nigahdosht) metavonad bo usuli az jonibi bonk qabul kardani sarvat baroi nigahdosht va ba molguzor dodani kalidi seyf, kartochkai infirodisozanda (indentifikatsiya)-i molguzor, digar nishona yo hujjate, ki huquqi manzurkunandaro baroi seyfro kushodan va az on giriftani sarvat tasdiq menamoyad, basta shavad.

Agar dar shartnoma tartibi digare peshbini nagardida boshad, molguzor huquq dorad dar har lahza sarvatro az seyf girad, onro pas guzorad, bo hujjathoi hifzshavanda kor kunad. Dar ayni zamon bonk huquq dorad az jonibi molguzor giriftan va bargardonidani sarvatro ba hisob girad.

Hangomi az jonibi molguzor az seyf giriftani yak qismi sarvat, az jumla muvaqqatan giriftani on, bonk baroi ehtiyoti qismi boqimondai sarvat javobgar ast.

Sharthoi muqarrarnamudai hamin modda oidi nigahdoshti sarvat dar seyfi bonk ba holathoe, ki bonk seyfi khudro ba digar shakhs tibqi sharti kiroyai amvol ba istifoda dodaast, tatbiq namegardad.

 

Moddai 997. Dar bagojkhonai nigahdoshti tashkilothoi naqliyoti nigoh doshtani ashyo

  1. Bagjkhonai nigahdoshti tahti tobeiyati tashkilothoi naqliyoti uhdadorand ashyoi musofiron va digar shahrvandonro, sarfi nazar az doshtani hujjati safar, baroi nigahdosht qabul kunand. Shartnomahoi nigahdosht dar bagojkhonahoi nigahdoshti tashkilothoi naqliyoti ommavi (moddai 458) etirof karda meshavand.
  2. Baroi tasdiqi qabuli ashyo jihati nigahdosht dar bagojkhonahoi nigahdosht (ba juz avtomatikunonidashuda) ba molguzor kvitansiya yo jetoni raqamdor doda meshavad.
  3. Mablagi zarari dar natijai gum kardan, kamomad yo zarar didani ashyoi ba bagojkhonai nigahdosht supurdai molguzor rasonidashuda, agar hangomi supurdani ashyo baroi nigahdosht narkhguzorii on surat girifta boshad yo tarafho oid ba arzishi pardokhti jubroni zarar ba muvofiqa rasida boshand, ba molguzor dar jarayoni yak shabonaruz jubron karda meshavad.
  4. Ashyo jihati nigahdosht dar bagojkhonai nigahdosht ba muhlati dar doirai qoidahoi makhsus yo sozishnomai tarafho muqarrargardida supurda shudanash mumkin ast. Ashyoi dar muhlati muqarrargardida pas girifta nashudaro bagojkhonai nigahdosht vazifador ast dar tuli se moh nigoh dorad. Bo guzashti in muhlat ashyoi giriftanashuda furukhta shuda, mablagi az furush badastomada tibqi moddai 995 hamin Kodeks taqsim karda shudanash mumkin ast.
  5. Dar surati gum kardani kvitansiya yo jeton ashyoi baroi nigahdosht ba bagojkhonai nigahdosht supurdashuda ba molguzor dar surati isboti ba u taalluq doshtani ashyo bargardonida meshavad.

 

Moddai 998. Nigahdosht dar  liboskhona (garderob)-i tashkilot

  1. Nigahdosht dar liboskhona (garderob)-i tashkilotho, agar hangomi baroi nigahdosht supurdani ashyo pardokhti podoshpuli qaydu shart nagardida boshad, roygon takhmin karda meshavad.
  2. Baroi tasdiqi ba liboskhona (garderob) jihati nigohdosht qabul kardani mol ba molguzor jetoni raqamdor yo digar nishonae, ki baroi nigahdosht qabul kardani molro tasdiq mekunad, supurda meshavad.
  3. Ashyoi ba liboskhona (garderob) supurdashuda bo manzurkunandai jeton doda meshavad. Dar ayni zamon nigahbon vazifador nameboshad vakolati manzurkunandai jetonro taftish kunad. Vale, agar nigahbon shubha doshta boshad, ki jeton ba manzurkunanda taalluq nadorad, metavonad bargardonidani ashyoro ba manzurkunanda ba takhir guzorad.
  4. Nigahbon huquq dorad inchunin dar surati gum kardani jeton niz, agar daleli ba garderob supurdani ashyo yo ba molguzor marbut budani on nigahbonro ba shubha naovarad yo onro molguzor isbot karda boshad, ashyoro ba molguzor bargardonad.

 

Moddai 999. Nigahdosht dar mehmonkhona

  1. Mehmonkhona hamchun nigahbon, biduni sozishnomai makhsus niz baroi gum kardan yo zarar rasonidan ba ashyo, ba istisnoi pul, digar arzishhoi asori va kogazhoi qimatnoke, ki shakhsi dar on istiqomatdoshta ba mehmonkhona ovardaast, ba gayr az holathoe, ki gum shudan yo zarar didani ashyo dar natijai quvvai rafnopazir, khosiyati khudi ashyo yo bo gunohi khudi sokini mehmonkhona, ashkhosi hamrohikunanda yo mehmononi u rukh dodaast, javobgar meboshad.

Ashyoi ba mehmonkhona ovardashuda on ashyoe ba hisob meravad, ki onho ba kormandoni mehmonkhona bovar karda shudaand yo ashyoe, ki dar joi baroi onho (utoqi mehmonkhona va gayra) taingardida nigoh doshta meshavand.

  1. Mehmonkhona baroi gum shudani pul, digar arzishhoi asori va kogazhoi qimatnok tanho ba sharte javobgar meboshad, ki agar onhoro baroi nigahdosht qabul karda boshad.
  2. Shakhse, ki dar mehmonkhona iqomat dorad, hangomi oshkor namudani gum shudani ashyo yo zarar didani on vazifador ast favran ba mehmonkhona khabar dihad. Dar aksi hol mehmonkhona az masuliyat ozod meboshad.
  3. Mehmonkhona az masuliyati muhofizai ashyoi ashkhosi dar on istiqomatkunanda ozod karda nameshavad, harchand elon karda boshad, ki ba zimmai khud chunin uhdadoriro qabul namekunad.
  4. Qoidahoi hamin modda inchunin nisbat ba nigahdoshti ashyo dar mehmonkhonahoi sayyohon (motelho), khonahoi istiqmati, shifokhona (sanatoriya)-ho, khobgohhoi umumi, hammom va digar tashkilothoi shabeh, inchunin nigahdosht dar tashkilothoe, ki baroi nigahdoshti saru libosi boloi, kuloh va ashyoi digari shahrvandoni ba tashkilot tashrifovaranda joyhoi makhsus peshbini kardaand, tatbiq megardad.

 

Moddai 1000. Nigahdoshti ashyoi bahsnok (sekvestr)

  1. Tibqi shartnomai sekvestr du yo yakchand shakhse, ki dar bayni onho bahs dar mavridi huquq ba ashyo ba miyon omadaast, ashyoi mavridi bahsro ba shakhsi seyum mesuporand va on uhdador meshavad badi halli bahs ashyoro ba shakhse suporad, ki tibqi qarori sud yo tibqi sozishnomai tarafhoi bahs (sekvestri shartnomavi) ba vay doda shudaast.
  2. Ashyoi mavridi bahs baroi nigahdosht bo qarori sud (sekvestri sudi) niz tibqi tartibi sekvestr supurda shudanash mumkin ast. Tibqi sekvestri sudi ham shakhse, ki uro sud tain kardaast, ham shakhse, ki bo muvofiqai tarafho muayyan gardidaast, nigahbon buda metavonad. Dar har du holat, agar az qonun tartibi digare barnaoyad, giriftani rozigii nigahbon talab karda meshavad.
  3. Baroi nigahdoshti tibqi tartibi sekvestr ham amvoli manqul va ham gayrimanqul supurda shudanash mumkin ast.
  4. Nigahbone, ki ashyoro tibqi tartibi sekvestr anjom medihad, agar dar shartnoma yo qarori sudi muqarrarnamudai sekvestr tartibi digare peshbini nagardida boshad, az hisobi tarafhoi bahs ba podoshpuli huquq dorad.

 

3. Nigahdosht dar anbori mol

 

Moddai 1001. Anbori mol

Anbori mol tashkilote etirof megardad, ki nigahdoshti mol va khizmatrasonii vobasta ba onro ba sifati faoliyati sohibkori anjom medihad.

 

Moddai 1002. Shartnomai nigahdosht dar anbor

  1. Tibqi shartnomai nigahdosht dar anbor anbori mol (nigahbon) uhdador meshavad bo pardokhti podosh molero, ki moliki mol (molguzor) baroi nigahdori supurdaast, nigahboni kunad va beoseb bargardonad.
  2. Shakli khattii shartnoma hangome rioyashuda ba shumor meravad, ki agar bastani on va qabuli mol ba anbor bo hujjati anbor (moddai 1007) tasdiq gardida boshad.

 

Moddai 1003. Nigahdoshti mol bo huquqi ikhtiyordorii on

Agar tibqi qonunho yo shartnoma chunin peshbini shuda boshad, ki anbori mol metavonad moli baroi nigahdosht supurdashudaro ikhtiyordori kunad, dar in surat nisbat ba tarafho muqarrarot baroi qarz istifoda gardida, vale vaqt va mahalli bargardonidani mol tibqi muqarrarot oid ba nigahdosht muayyan karda meshavad.

 

Moddai 1004. Uhdadorii anbori mol

  1. Anbori mol vazifador ast shart (nizom)-i nigahdoshti dar namuna (standart)-ho, sharthoi tekhniki, dasturhoi tekhnologi, dasturhoi nigahdosht, qoidahoi nigahdoshti navhoi alohidai mol, digar hujjathoi meyorii makhsusi baroi anbor zarurii muqarrar-gardidaro rioya kunad.
  2. Anbori mol boyad hangomi baroi nigohdosht qabul kardani mol az hisobi khud aznazarguzaronii onro anjom dihad.
  3. Anbori mol, agar nigahdosht biduni zikri mushakhkhasot anjom doda shavad, vazifador ast ba moliki mol imkoniyat dihad, ki aznazarguzaronii mol yo namunahoi onhoro anjom dihad, onro sanjad va baroi tamini beoseb nigoh doshtani on tadbirho andeshad.
  4. Dar surate ki agar baroi tamini muhofizai mol favran tagyir dodani sharoiti nigahdosht zarur boshad, anbori mol huqyq dorad mustaqilona tadbirhoi favriro andeshad. On boyad moliki molro oid ba tadbirhoi andeshidashuda ogoh sozad.
  5. Hangomi oshkor sokhtani zarari ba mol rasonidashuda anbor boyad favran akt tartib doda, khudi hamon ruz moliki onro tibqi surogai dar anbori mol zikrnamudaash ogoh sozad. Bo giriftani khabar molguzor uhdador ast molro az nazar guzaronad va bo nigahbon sharthoi minbadai shartnomaro muvofiqat kunad.

 

Moddai 1005. Talaboti moliki mol ba  anbori mol

Agar dar shartnoma oid ba gum kardani mol, kamomad, yo zarar didani mol, ki dar natijai nigahdoshti nomatlub ba miyon omadaast, tartibi digare peshbini nagardida boshad, molguzor uhdador ast ba anbori mol hangomi az anbor giriftani mol va dar mavridi kambudihoi nihoni boshad, dar jarayoni haft ruz az lahzai oshkor namudani chunin kambudiho dar muhlati munosib  arz kunad. Agar dar mavridi zarar didani mol yo kamomadi on dar muhlathoi dakhldor ba anbori mol arz karda nashavad, ba istisnoi holathoe, ki zarar qasdan yo dar natijai beehtiyotii dagalona rasonida shudaast, anbori mol javobgar nameboshad.

 

Moddai 1006. Az jonibi anbori mol rad kardani shartnomai nigahdosht

Anbori mol dar holathoi az jonibi molguzor pinhon doshtani khosiyati khatarnokii mol, ki ba rasonidani zarari muhim tahdid mekunad, huquq dorad az ijroi shartnomai nigahdosht dast kashad.

 

Moddai 1007. Hujjathoi anbor

  1. Anborhoi mol jihati tasdiqi nigahdosht qabul kardani mol yake az hujjathoi zaylro doda metavonand:

1) shahodatnomai dugonai anbor;

2) shahodatnomai oddii anbor;

3) kvitansiyai anbor.

  1. Shahodatnomai dugonai anbor va har yak qismi on, inchunin shahodatnomai oddii anbor kogazhoi qimatnok meboshand.
  2. Shahodatnomai dugona, oddii anbor mavzui garav qaror doda shudanashon mumkin ast.

 

Moddai 1008. Shahodatnomai dugonai anbor

  1. Shahodatnomai dugonai anbor az shahodatnomai anbor va shahodatnomai garav (varrant) iborat ast, ki az hamdigar judo karda shudanash mumkin ast.
  2. Dar har yak qismi shahodatnomai dugonai anbor inho boyad zikr gardand:

1) nom va surogai anbore, ki molro baroi nigahdosht qabul kardaast;

2) raqami jorii shahodatnomai anbor tibqi fehrast (reestr)-i anbor;

3) nomi tashkilot yo shahrvande, ki az onho baroi nigahdosht mol qabul karda shudaast, inchunin mahalli joygirshavi (mahalli istiqomat)-i moliki mol;

4) nomguy va tedodi mol, shumorai joi mol;

5) muhlate, ki mol baroi nigahdosht qabul gardidaast, agar chunin muhlat muqarrar gardida boshad;

6) tarifho va tartibi pardokhti nigahdosht;

7) sanai qabul va bargardonidani mol;

8) imzoi shakhsi vakolatdor va muhri anbori mol.

 

Moddai 1009. Huquqi dorandai shahodatnomahoi anbor va garav ba mol

  1. Dorandai shahodatnomahoi anbor va garav huquq dorad dar hajmi purra moli dar anbor nigahdoshtashavandaro ikhtiyordori namoyad.
  2. Dorandai shahodatnomai anbore, ki az shahodatnomai garav judo karda shudaast, huquq dorad molro ikhtiyordori namoyad, vale to pushonidani krediti tibqi shahodatnomai garav dodashuda molro az anbor girifta nametavonad.
  3. Dorandai shahodatnomai garav nisbat ba dorandai shahodatnomai anbor baroi garavi mol ba andozai krediti oid ba shahodatnomai garav dodashuda va foizhoi on huquq dorad. Hangomi garavi mol dar shahodatnomai anbor dar in bora sabt guzoshta meshavad.

 

Moddai 1010. Tahvili shahodatnomahoi anbor va garav

    Shahodatnomai anbor va shahodatnomai garav yakjoya yo alohida tibqi navishtajot tahvil doda shudanashon mumkin ast.

 

Moddai 1011. Shahodatnomai oddii anbor

  1. Shahodatnomai oddii anbor ba manzurkunanda doda meshavad.
  2. Shahodatnomai oddii anbor boyad malumoti dar moddai 1008 peshbinishuda, inchunin sabti onro, ki ba manzurkunanda doda shudaast, dar bar girad.

 

Moddai 1012. Dodani mol tibqi shahodatnomai dugonai anbor

  1. Anbori mol ba dorandai shahodatnomai anbor va shahodatnomai garav (shahodatnomai dugonai anbor) bar ivazi har du shahodatnoma dar yakjoyagi molro barmegardonad.

Ba dorandai shahodatnomai anbor, ki shahodatnomai garav nadorad, vale qarzi vobasta ba onro pardokhtaast, mol az anbor tanho bar ivazi shahodatnomai anbor va hangomi pardokhti tamomi mablagi qarz  tibqi shahodatnomai garav, ki bo kvitansiya yo digar hujjathoe, ki garavgir dodani onro tasdiq kardaast,  doda meshavad.

  1. Dorandai shahodatnomai anbor va shahodatnomai garav huquq dorad qisman dodani molro talab kunad. Dar ayni hol bar ivazi shahodatnomahoi avvalin baroi moli dar anbor boqimonda ba u shahodatnomahoi nav doda meshavad.
  2. Anbori mol, ki khilofi talaboti hamin modda ba dorandai shahodatnomai anbor, ki doroi shahodatnomai garav nest va mablagi qarzi vobasta ba onro napardokhtaast, mol dodaast, dar nazdi dorandai shahodatnomai garav baroi pardokhti hamai mablaghoi ba u taalluqdoshta javobgar ast.

 

BOBI 51. Sugurta

 

Moddai 1013. Sugurtai ikhtiyori va hatmi

  1. Sugurta dar asosi shartnomahoi amvol yo sugurtai shakhsi, ki bayni shahrvand yo shakhsi huquqi (sugurtashavanda) bo tashkiloti sugurta (sugurtakunanda) basta shudaast, anjom doda meshavad.

Shartnomai sugurtai shakhsi shartnomai ommavi (moddai 458) meboshad.

  1. Dar holathoe ki dar qonun ba zimmai ashkhosi dar on zikrgardida uhdadorii ba sifati sugurtakunanda sugurta kardani hayot, salomati yo amvoli ashkhosi digar, yo masuliyati khudi shahrvand dar nazdi ashkhosi digar az hisobi khud yo az hisobi ashkhosi manfiatdor (sugurtai hatmi) guzoshta shudaast, sugurta bo rohi mutobiqi qoidahoi hamin bob bastani shartnoma anjom doda meshavad.

Hangomi sugurtai hatmi sugurtashavanda boyad bo sugurtakunanda tibqi sharthoi peshbininamudai qonunhoi hamin navi sugurtaro tanzimkunanda shartnoma bandad.

  1. Dar qonun sugurtai hatmii hayot, salomati va amvoli shahrvandon az hisobi mablaghoi az bujethoi dakhldor (sugurtai hatmii davlati) dodashuda peshbini shudanash mumkin ast.

 

Moddai 1014. Manfiathoe, ki sugurtai onho ijozat doda nameshavad

  1. Sugurtai manfiathoi ziddiqonuni ijozat doda nameshavad.
  2. Sugurtai zarari ishtirok dar boziho, lotereyaho va shart (garav)-ho ijozat doda nameshavad.
  3. Sugurtai kharojote, ki shakhs baroi maqsadi ozod kardani garavgonon majburan jalb shudanash mumkin ast, ijozat doda nameshavad.
  4. Sharthoi shartnomai sugurta, ki khilofi qismhoi 1 – 3 hamin modda meboshand, qurb nadorand.

 

Moddai 1015. Shartnomai sugurtai amvol

  1. Mutobiqi shartnomai sugurtai amvol yak taraf (sugurtakunanda) uhdador meshavad, ki bo pardokhti dar shartnoma qaydu shartshuda (mukofoti sugurta) hangomi faro rasidani hodisai dar shartnoma peshbinishuda (hodisai sugurta) ba tarafi digar (sugurtashavanda) yo shakhsi digare, ki ba manfiati on shartnoma basta shudaast (badastovarandai foida), zarari vobasta ba in hodisa ba amvoli sugurtakunanda rasonidashuda yo zarari vobasta ba digar manfiati amvolii sugurtashavanda rasonidashudaro dar doirai mablagi dar shartnoma muayyangardida (mablagi sugurta) pardozad (jubronpulii sugurtaro pardozad).
  2. Tibqi shartnomai sugurtai amvol inho metavonand sugurta karda shavad:

1) amvol:

2) tavakkali masuliyati shahrvandi vobasta ba uhdadorie, ki dar natijai rasonidani zarar ba hayot, salomati yo amvoli ashkhosi digar  ba miyon omadaast va dar holathoe, ki qonun peshbini namudaast, inchunin masuliyat (moddahoi 1017 va 1018) tibqi shartnoma;

3) tavakkali sohibkori – tavakkali ba dast naovardani daromadi darnazardoshtashuda az faoliyati sohibkori vobasta ba vayron kardani uhdadorihoi khud az jonibi kontragenthoi sohibkor yo tagyir dodani sharti in faoliyat vobasta ba holathoe, ki ba sohibkori (moddai 1019) aloqamand nameboshand.

 

Moddai 1016. Sugurtai amvol

  1. Amvol tibqi shartnomai sugurta ba manfiati shakhse (sugurtashavanda yo badastovarandai foida), ki muvofiqi qonunho yo shartnoma baroi ba manfiati khud nigoh doshtani hamin amvol asos dorad, ba manfiati moliki on, shakhse, ki ba in amvol huquqi digari amvoli dorad, ijorakor, pudratchi, nigahbon, komissioner va gayra sugurta shudanash mumkin ast.
  2. Shartnomai sugurtai amvol ba manfiati badastovarandai foida biduni zikri nom yo nomgui badastovarandai foida basta shudanash mumkin ast.

Hangomi bastani chunin shartnoma polisi sugurta ba manzurkunanda doda meshavad. Hangomi tatbiqi huquq oid ba chunin shartnoma ba sugurtakunanda peshnihod kardani chunin polis zarur meboshad.

 

Moddai 1017. Sugurtai masuliyat baroi rasonidani zarar

  1. Tibqi shartnomai tavakkali masuliyat oid ba uhdadorihoe, ki dar natijai rasonidani zarar ba hayot, salomati va amvoli digar ashkhos ba miyon omadaast, tavakkali masuliyati khudi sugurtakunanda yo shakhsi digare, ki ba zimmai on chunin masuliyat guzoshta meshavad, sugurta shudanash mumkin ast.
  2. Shakhse, ki tavakkali masuliyati u baroi rasonidani zarar sugurta shudaast, boyad dar shartnomai sugurta zikr karda shavad. Agar chunin shakhs dar shartnoma zikr nashuda boshad, etirof megardad, ki tavakkali masuliyat khudi sugurtakunanda sugurta shudaast.
  3. Shartnomai sugurtai tavakkali masuliyat baroi rasonidani zarar ba manfiati ashkhose, ki ba onho zarar rasonida shudanash mumkin ast (badastovarandagoni foida) bastashuda hisobida meshavad.

 

Moddai 1018. Sugurtai masuliyat oid ba shartnoma

  1. Sugurtai tavakkali masuliyat baroi vayron kardani shartnoma nisbat ba masuliyati sohibkori infirodi yo tashkiloti tijorati baroi ijro nakardan yo ijroi nomatlubi shartnomai ommavi (moddai 458) va dar digar holathoi peshbininamudai qonun ijozat doda meshavad.
  2. Tibqi shartnomai sugurtai tavakkali masuliyat baroi vayron kardani shartnoma tanho tavakkali masuliyati khudi sugurtakunanda sugurta karda shudanash mumkin ast. Shartnomai sugurta, ki ba in talabot muvofiq nameboshad, qurb nadorad.
  3. Tavakkali masuliyat baroi vayron kardani shartnoma ba manfiati tarafe, ki nisbat ba on tibqi sharthoi in shartnoma sugurtakunanda boyad javobgarii dakhldor (badastovarandai foida)-ro ba zimma girad, sugurtashuda ba hisob meravad.

 

Moddai 1019. Sugurtai tavakkali sohibkori

Tibqi shartnomai sugurtai tavakkali sohibkori (bandi 2 qismi 2 moddai 1015) tanho tavakkali sohibkorii khudi sugurtakunanda va tanho ba manfiati vay sugurta shudanash mumkin ast.

Shartnomai sugurtai tavakkali sohibkorii shakhse, ki sugurtakunanda nameboshad, qurb nadorad.

Shartnomai sugurtai tavakkali sohibkori ba manfiati shakhse, ki sugurtakunanda nameboshad, ba manfiati sugurtakunanda bastashuda hisobida meshavad.

 

Moddai 1020. Shartnomai sugurtai shakhsi

  1. Tibqi shartnomai sugurtai shakhsi yak taraf (sugurtashavanda) uhdador meshavad, ki tibqi pardokhti dar shartnoma qaydu shartshuda (mukofoti sugurta), ki az tarafi digar pardokhta meshavad (sugurtakunanda), dar holati rasonidani zarar ba hayot yo salomatii khudi sugurtakunanda yo shahrvandi digari dar shartnoma zikrgardida (shakhsi sugurtashuda) bo rasidan ba sinnu soli muayyan yo dar hayoti u farorasii ruydodi digari dar shartnoma peshbinishuda (hodisai sugurta) yakdafaina yo davra ba davra mablagi qaydu shartshudaro mepardozad.

Huquqi giriftani mablagi sugurta ba shakhse taalluq dorad, ki ba manfiati vay shartnoma basta shudaast.

  1. Shartnomai sugurtai shakhsi, agar dar shartnoma ba sifati badastovarandai foida shakhsi digar nombar nagardida boshad, ba manfiati shakhsi sugurtashuda bastashuda ba hisob meravad.

Dar surati favti shakhsi tibqi shartnoma sugurtashuda, agar dar shartnoma badastovarandai digari foida nombar nashudaast, vorisoni shakhsi sugurtashuda badastovarandagoni foida etirof karda meshavand.

Shartnomai sugurtai shakhsi ba manfiati shakhse, ki sugurta nashudaast, az jumla ba manfiati shakhse, ki sugurtashudai sugurtakunanda nameboshad, metavonad tanho bo rozigii khatti shakhsi sugurtashuda basta shavad. Hangomi mavjud nabudani chunin rozigi shartnoma tibqi davoi shakhsi sugurtashuda va dar surati favti chunin shakhs  tibqi davoi vorisoni on beetibor etirof shudanash mumkin ast.

 

Moddai 1021. Sugurtai hatmi

  1. Tibqi qonun uhdadorii sugurtai zayl peshbini shudanash mumkin ast:

– hayot, salomati yo amvoli ashkhosi digari dar qonun peshbinishuda dar holati rasonidani zarar ba hayot, salomati yo amvoli onho;

– tavakkali masuliyati khudi shahrvand, ki metavonad dar natijai rasonidani zarar ba hayot, salomati yo amvoli ashkhosi digar yo vayron kardani shartnoma bo ashkhosi digar faro rasad.

Uhdadorii baromad kardan ba sifati sugurtakunanda tibqi qonun ba zimmai ashkhosi  dar on muayyangardida voguzoshta meshavad. Qonun metavonad inchunin digar navhoi sugurtai hatmiro muqarrar namoyad.

  1. Uhdadorii sugurtai hayot yo salomatii khud na tibqi qonun va na tibqi shartnoma ba zimmai shahrvand voguzoshta nameshavad.
  2. Dar holathoi peshbininamudai qonun yo tibqi qoidahoi muqarrarnamudai onho ba zimmai ashkhosi huquqi, ki tahti peshburdi khojagidori yo idorai operativi amvoli marbuti molikiyati davlatiro dorand, uhdadorii sugurta kardani in amvol guzoshta shudanash mumkin ast.
  3. Dar holathoe ki uhdadorii sugurtai amvol na az qonun, balki az shartnoma bo sohibi amvol yo az hujjathoi muassisii shakhsi huquqi, ki moliki amvol ast, barmeoyad, chunin shartnoma tibqi muhtavoi hamin modda hatmi ba hisob nameravad va boisi oqibathoi peshbininamudai moddai 1023 hamin Kodeks namegardad.

 

Moddai 1022. Anjom dodani sugurtai hatmi

  1. Sugurtai hatmi bo usuli bastani shartnomai sugurta az jonibi shakhs (sugurtakunanda)-e, ki ba zimmaash bastani chunin sugurta guzoshta shudaast, bo sugurtashavanda basta meshavad.
  2. Sugurtai hatmi az hisobi sugurtashavanda anjom doda meshavad.
  3. Obekte, ki boyad sugurtai hatmi shavad, tavakkale, ki az on boyad sugurta shavad va andozai haddi aqali mablagi sugurta tibqi qonun va dar holathoi peshbinishudai qismi 3 moddai 1036 hamin Kodeks boshad, tibqi qonun yo tibqi qoidahoi muqarrarnamudai on muayyan karda meshavad.

 

Moddai 1023. Oqibathoi vayron kardani qoidahoi sugurtai hatmi

  1. Shakhse, ki tibqi qonun boyad ba manfiati vay sugurtai hatmi anjom doda shavad, agar ba u malum gardida boshad, ki sugurta surat nagiriftaast, huquq dorad tibqi tartibi sudi az shakhsi ba sifati sugurtakunanda ba zimaash sugurta voguzoshtashuda anjom dodani onro talab namoyad.
  2. Agar shakhsi ba sifati sugurtakunanda ba zimaash vazifai sugurta voguzoshtashuda sugurtaro anjom nadodaast yo shartnomai sugurtaro bo sharthoe ba imzo rasonidaast, ki vazi badastovarandai daromadro nisbat ba sharoithoi dar qonun muqarrarshuda badtar megardonad, on dar nazdi badastovarandai foida hangomi farorasii hodisai sugurta tibqi hamon sharthoe, ki dar surati matlub anjom dodani sugurta meboist jubroni sugurta pardokhta shavad, javobgar meboshad.
  3. Mablagi beasos jamovardai shakhsi ba zimmaash vazifai sugurta guzoshtashuda vobasta ba on, ki u vazifai khudro anjom nadodaast yo nomatlub ba jo ovardaast, tibqi davoi maqomoti davlatii nazorati sugurta bo bahisobgirii foiz ba in mablagho tibqi moddai 426 hamin Kodeks ba foidai Jumhurii Tojikiston sitonida meshavad.

 

Moddai 1024. Sugurtakunanda

Ba sifati sugurtakunandagon shartnomai sugurtaro ashkhosi huquqi, ki tashkiloti tijorati meboshand va baroi anjom dodani navi dakhldori sugurta ijozatnoma (litsenziya) dorand, basta metavonand.

Talabote, ki tashkilothoi sugurta boyad ba on javobgu boshand, tartibi ijozatnoma (litsenziya)-kunonii onho va anjom dodani nazorati davlatii faoliyati onho tibqi qonun dar mavridi tashkili faoliyati sugurta muayyan karda meshavand.

 

Moddai 1025. Tibqi shartnoma uhdadoriro ijro namudani sugurtakunanda va badastovarandai foida

  1. Bastani shartnomai sugurta ba manfiati badastovarandai foida, az jumla hangome ki u khud shakhsi sugurtashuda meboshad, agar dar shartnoma tartibi digare peshbini nagardida boshad yo uhdadorii ba zimmai sugurtashavanda voguzoshtashudaro shakhse anjom doda boshad, ki ba manfiati u shartnoma basta shudaast, sugurtashavandaro az ijroi uhdadorii vobasta ba in shartnoma ozod namekunad.
  2. Hangomi az jonibi badastovarandai foida talab kardani pardokhti jubroni sugurta oid ba shartnomai sugurtai amvol yo mablagi sugurtai shartnomai sugurtai shakhsi sugurtakunanda huquq dorad, az jumla hangomi shakhsi sugurtashuda budani badastovarandai foida, ijroi uhdadoriro oid ba shartnomai sugurta, az jumla uhdadorie, ki ba zimmai sugurtashavanda guzoshta shudaast, vale ijro nakardaast, talab namoyad. Tavakkali oqibathoi ijro nakardan yo sari vaqt anjom nadodani ijroi uhdadori, ki boyad qablan ijro megardid, ba zimmai badastovarandai foida meboshad.

 

Moddai 1026. Shakli shartnomai sugurta

  1. Shartnomai sugurta boyad dar shakli khatti basta shavad. Rioya nakardani in talabot ba istisnoi shartnomai sugurtai hatmii davlati boisi beetibor donistani shartnoma megardad.
  2. Shartnomai sugurta metavonad bo rohi tahiyai yak hujjat (qismi 2 moddai 466) yo az jonibi sugurtakunanda dar asosi arizai khatti yo shifohii u dodani polisi sugurta (shahodatnoma, sertifikat, kvitansiya), ki az jonibi sugurtakunanda imzo shudaast va sharthoi shartnomai sugurtaro dar bar megirad, basta shavad.

Dar in surat rozigii sugurtashavanda dar mavridi bastani shartnoma tibqi sharthoi peshnihodnamudai sugurtakunanda bo giriftani hujjathoe, ki dar sarsatri yakumi hamin qism zikr shudaast va pardokhti mukofoti sugurta yo hangomi davra ba davra guzaronidani mukofoti sugurta ba pardokhti haqqi yakum tasdiq karda meshavad.

  1. Sugurtakunanda hangomi bastani shartnoma huquq dorad shaklhoi namuna (standart)-ii shartnomai sugurta (polisi sugurta)-i tahiyanamudaashro oid ba navhoi alohidai sugurta istifoda barad.

 

Moddai 1027. Sugurta oid ba polisi generali

  1. Sugurtai muntazami qismathoi mukhtalifi amvoli yakkhela (mol, bor va gayra) bo sharthoi shabeh dar jarayoni muhlati muayyan tibqi sozishnomai sugurtashavanda va sugurtakunanda dar asosi yak shartnomai sugurta bo rohi dodani polisi generali basta shudanash mumkin ast.
  2. Mablagi sugurta hamchun hisobi miyonai muqarrar kardai solonai voridshavanda va sodirshavanda az qismati amvoli sugurta muayyan karda meshavad.

 

Moddai 1028. Sharthoi muhimi shartnomai sugurta

  1. Hangomi bastani shartnomai sugurtai amvol bayni sugurtakunanda va sugurtashavanda boyad dar mavridi zayl sozish ba miyon oyad:

1) oid ba amvoli muayyan yo majmu yo manfiati digari amvoli, ki obekti sugurta meboshad;

2) oid ba khususiyati hodisae, ki hangomi farorasii on sugurta anjom doda meshavad (hodisai sugurta);

3) oid ba andozai mablagi sugurta;

4) oid ba tartibi muayyan namudani jubroni sugurta, agar dar shartnoma imkoniyati nisbat ba mablagi sugurta kamtar pardokhtani mablag peshbini gardida boshad;

5) oid ba andozai mukofoti sugurta va muhlat (muhlatho)-i pardokhti on;

6) oid ba muhlati amali shartnoma.

  1. Hangomi bastani shartnomai sugurtai shakhsi bayni sugurtashavanda va sugurtakunanda boyad dar mavridi zayl sozish ba miyon oyad:

1) oid ba shakhsi sugurtashuda;

2) oid ba khususiyati hodisae, ki hangomi farorasii on dar hayoti shakhsi sugurtashuda sugurta anjom doda meshavad (hodisai sugurta);

3) oid ba andozai mablagi sugurta;

4) dar borai andozai mukofot va muhlat (muhlatho)-i pardokhti on;

5) oid ba muhlati amali sugurta.

  1. Agar shartnomai sugurta sharthoero dar bar girad, ki vazi shahrvand, ki sugurtashavanda meboshad, shakhsi sugurtashuda yo badastovardai foidaro nisbat ba mugarraroti muayyannamudai qonunho badtar megardonad, bar ivazi chunin sharthoi shartnoma muqarraroti dakhldori qonunho tatbiq karda meshavad.

 

Moddai 1029. Muayyan kardani sharthoi shartnomai sugurta dar qoidahoi sugurta

  1. Sharthoe, ki muvofiqi on shartnomai sugurta basta meshavad, dar qoidahoi namuna (standart)-ii sugurtai navi dakhldori az jonibi sugurtakunanda yo idtihodiyai sugurtakunandagon (qoidahoi sugurta) qabulgardida maqul va tasdiqshuda muayyan karda shudanash mumkin ast.
  2. Sharthoe, ki dar qoidahoi sugurta mavjudand va ba matni shartnomai sugurta (polis) dokhil karda nashudaand, agar dar shartnoma (polis) mustaqilona oid ba istifodai chunin qoidaho ishora shuda boshad va khudi qoidaho dar yak hujjat bo shartnoma (polis) yo dar qismati aqibi on zikr yo zamima gardidaast, baroi sugurtashavanda (badastovarandai foida) hatmi meboshad. Dar holati okhirin ba sugurtashavanda hangomi bastani shartnoma supurda shudani qoidahoi sugurta boyad bo sabt dar shartnoma tasdiq karda shavad.
  3. Hangomi bastani shartnomai sugurta sugurtashavanda va sugurtakunanda dar mavridi tagyirot yo khorij kardani muqarraroti alohidai qoidahoi sugurta va ba shartnoma vorid namudani muqarrarote, ki dar qoidaho nestand, metavonand ba muvofiqa rasand.
  4. Sugurtashavanda (badastovarandai foida) huquq dorad baroi hifzi manfiathoi khesh ba qoidahoi sugurtai navi dakhldore, ki ba onho dar shartnomai sugurta (polis) istinod shudaast, harchand in qoidaho bo hukmi hamin modda baroi u hatmi naboshand ham, istinod kunad.

 

Moddai 1030. Malumote, ki sugurtakunanda hangomi bastani shartnoma peshnihod mekunad

  1. Hangomi bastani shartnoma sugurtashavanda boyad ba sugurtakunanda holathoi baroyash malumero, ki jihati muayyan kardani imkonpazirii faro rasidani hodisai sugurta muhim meboshad va andozai ehtimolii zararero, ki bo farorasii on rasonida shudanash mumkin ast (tavakkali sugurta), peshnihod kunad.

Holathoe muhim etirof megardand, ki az jonibi sugurtakunanda dar shakli namuna (standart)-ii shartnomai sugurta (polis) va qoidahoi sugurtai ba sugurtashavanda dodashuda yo darkhosti khatti daqiq zikr gardidaand.

  1. Agar shartnomai sugurta hangomi mavjud nabudani javobi sugurtashavanda ba in yo on savoli sugurtakunanda basta shuda boshad, sugurtakunanda nametavonad minbad dar asosi on, ki holathoi dakhldor az jonibi sugurtashavanda ittilo doda nashudaand, bekor kardani shartnoma yo beetibor donistani onro talab namoyad.
  2. Agar badi bastani shartnoma muqarrar karda shavad, ki sugurtashavanda ba sugurtakunanda badqasdona oid ba holathoi dar qismi 1 hamin modda malumoti bardurug dodaast, sugurtakunanda huquq dorad beetibor donistani shartnoma va istifodai oqibathoi peshbininamudai qismi 2 moddai 204 hamin Kodeksro talab namoyad.

Sugurtakunanda, agar holathoe, ki oid ba onho sugurtashavanda izhor nakardaast, az bayn rafta boshand, nametavonad beetibor donistani shartnomaro talab kunad.

 

Moddai 1031. Huquqi sugurtakunanda baroi az nazar guzaronidani obekti sugurtashavanda

  1. Hangomi bastani shartnomai sugurtai amvol sugurtakunanda huquq dorad amvoli sugurtashavandaro az nazar guzaronad va dar surati zarurat bo maqsadi muqarrar namudani arzishi haqiqii on, muoina (ekspertiza) tain namoyad.
  2. Hangomi bastani shartnomai sugurtai shakhsi sugurtakunanda huquq dorad baroi muqarrar namudani vazi voqeii salomatii sugurtashavanda muoinai onro anjom dihad.

 

Moddai 1032. Sirri sugurta

Sugurtakunanda huquq nadorad malumoti dar natijai sugurta oid ba sugurtashavanda, shakhsi sugurtashuda va ba dastovarandai foida, vazi salomati, inchunin vazi amvolii in ashkhos baroyash malumgardidaro oshkor namoyad. Baroi vayron kardani sirri sugurta, vobasta ba shakli vayron kardani huquq va mushakhkhasoti qonunshikani sugurtakunanda mutobiqi qoidahoi moddai 153 hamin Kodeks masuliyat dorad.

 

Moddai 1033. Mablagi sugurta

  1. Mablage, ki dar doirai on sugurtakunanda uhdador shudaastj jubroni sugurtaro tibqi shartnomai sugurtai amvol yo tibqi shartnomai sugurtai shakhsi pardozad (mablagi sugurta) bo sozishnomai sugurtashavanda va sugurtakunanda muayyan karda meshavad.
  2. Hangomi sugurtai amvol yo tavakkali sohibkori, agar dar shartnoma tartibi digare peshbini nagardida boshad, mablagi sugurta naboyad az arzishi voqeii on (arzishi sugurtavi) balandtar boshad, ki chunon ba hisob girifta meshavad:

– baroi amvol arzishi voqeii on dar mahalli mavjudiyat dar ruzi bastani shartnomai sugurta;

– baroi tavakkali sohibkori daromad az faoliyati sohibkori, ki sugurtashavanda, chunone ki takhmin karda meshavad, dar holati farorasii hodisai sugurta az on mahrum shuda metavonist.

  1. Dar shartnomahoi sugurtai shakhsi va shartnomahoi sugurtai masuliyati shahrvandi mablagi sugurta tibqi salohdidi tarafho muayyan karda meshavad.

Moddai 1034. Bahs kardani arzishi sugurtavii  amvol

Arzishi sugurtavii amvoli dar shartnomai sugurta zikrshuda, ba istisnoi holate, ki agar sugurtakunanda to bastani shartnoma az huquqi khud dar mavridi narkhbandii tavakkali sugurta (qismi 1 moddai 1045) istifoda naburda, badqasdona oid ba in arzish gumroh karda shuda bud, minbad mavridi bahs qaror doda nameshavad.

 

Moddai 1035. Sugurtai ilovagii amvol

  1. Agar amvol yo tavakkali sohibkori tanho dar qismati arzishi sugurtavi basta shuda boshad, sugurtashavanda (badastovarandai foida) huquq dorad sugurtai ilovagii amvolro, az jumla bo digar sugurtakunanda, vale ba sharte ki mablagi umumii sugurta vobasta ba hamai shartnomaho az arzishi sugurta beshtar naboshad, anjom dihad.
  2. Rioya nakardani muqarraroti qismi 1 hamin modda boisi oqibathoi peshbininamudai qismi 4 moddai 1036 hamin Kodeks megardad.

 

Moddai 1036. Oqibathoi sugurtai beshtar az arzishi sugurta

  1. Agar mablagi dar shartnomai sugurtai amvol yo tavakkali sohibkori zikrgardida az arzishi sugurtavi beshtar boshad, shartnoma dar on qismati mablage, ki az arzishi sugurtavi beshtar ast, qurb nadorad.

Dar chunin mavrid qismati ziyodatii mablagi mukofoti sugurtai suporidashuda bargardonida nameshavad.

  1. Agar muvofiqi shartnomai sugurta mukofoti sugurta davra ba davra pardokhta shavad va to lahzai muayyan namudani holathoi dar qismi 1 hamin modda zikrgardida on purra guzaronida nashuda boshad, haqqi boqimondai sugurta boyad ba andozai mutanosiban ba kam shudani andozai mablagi sugurta pardokhta shavad.
  2. Agar baland kardani mablagi sugurta dar shartnomai sugurta natijai fireb dodan az jonibi sugurtashavanda boshad, sugurtakunanda huquq dorad jubroni zarari vobasta ba in rasonidashudaro ba andozae, ki az mukofoti sugurtai az sugurtashavanda giriftaash beshtar meboshad, talab kunad.
  3. Qoidahoi peshbininamudai qismhoi 1 – 3 hamin modda mutanosiban baroi sugurtai dubora tatbiq megardad.

Mablagi jubroni sugurta, ki boyad dar chunin holat ba har yak sugurtashavanda pardokhta shavad, mutanosiban ba kam kardani mablagi ibtidoii sugurta oid ba shartnomai dakhldori sugurta kam karda meshavad.

 

Moddai 1037. Sugurtai dubora

  1. Qoidahoi peshbininamudai moddai 1036 hamin Kodeks mutanosiban inchunin dar holathoe tatbiq megardad, ki agar mablagi sugurta dar natijai sugurta namudani hamon yak amvol yo tavakkali sohibkori az tariqi du yo yakchand sugurtakunanda (sugurtai dubora) az arzishi sugurtavi beshtar gardida boshad.
  2. Hangomi sugurtai duborai amvol yo tavakkali sohibkori har yak sugurtakunanda uhdadorii pardokhti jubroni sugurtaro dar doirai shartnomai bastashuda ba zimma dorad, vale mablagi umumii jubroni sugurta, ki az hamai sugurtakunandagon girifta shudaast, nametavonad az zarari voqei beshtar boshad.

Dar ayni zamon sugurtashavanda (badastovarandai foida) huquq dorad az har kadom sugurtakunanda dar doirai mablage, ki dar shartnomahoi bo on bastashuda peshbini gardidaast, jubroni sugurtaro girad. Dar holate, ki agar jubroni sugurtai giriftashuda zarari voqean rasonidashudaro pushonida natavonad, sugurtashavanda (badastovarandai foida) huquq dorad qismati nokifoyai mablagro az digar sugurtakunanda girad.

  1. Hangomi sugurtai duborai shakhsi har yak sugurtakunanda uhdadorii khudro dar nazdi sugurtashavanda, shakhsi sugurtashuda va badastovarandai foida mustaqiman, sarfi nazar az ijroi uhdadori az jonibi digar sugurtakunandagon, anjom medihad.

 

Moddai 1038. Sugurtai mushtarak

Obekti sugurta metavonad tibqi yak shartnoma az jonibi yakchand sugurtakunanda yakjoya sugurta karda shavad (sugurtai mushtarak). Agar dar chunin shartnoma huquq va uhdadorihoi har kadome az sugurtakunandagon muayyan nagardida boshad, onho dar nazdi sugurtashavanda (badastovarandai foida) baroi pardokhti jubroni sugurta oid ba shartnomai sugurtai amvol yo mablagi sugurtai shartnomai sugurtai shakhsi masuliyati mushtarak dorand.

 

Moddai 1039. Mukofoti sugurta va haqqi sugurta

  1. Tahti mafhumi mukofoti sugurta mablage dar nazar doshta shudaast, ki sugurtashavanda (badastovarandai foida) boyad baroi sugurta tibqi tartib va muhlathoi dar shartnomai sugurta muqarrargardida ba sugurtakunanda pardozad.
  2. Sugurtakunanda hangomi muayyan kardani andozai mukofoti sugurtai tibqi shartnomai sugurta pardokhtashavanda huquq dorad naqshahoi tarifii tahiyanamudaashro, ki bo nazardoshti obekti sugurta va khususiyati tavakkali sugurta mukofoti az vohidi mablagi sugurta sitonidashavandaro muayyan menamoyad, istifoda barad.
  3. Agar dar shartnomai sugurta davra ba davra pardokhtani mukofoti sugurta peshbini gardida boshad, dar hamon shartnoma oqibathoi dar muhlati muayyangardida napardokhtani haqqi navbatii sugurta niz peshbini shudanash mumkin ast.
  4. Agar hodisai sugurta to pardokhtani haqqi navbatii sugurta, ki muhlati on guzaronida shudaast, faro rasida boshad, sugurtakunanda huquq dorad andozai jubroni pardokhtashavandai sugurtaro tibqi shartnomai sugurtai amvol yo mablagi sugurtaro tibqi shartnomai sugurtai shakhsi mutanosiban ba qismi ba u pardokhtashudai mukofoti sugurta mahdud sozad va mablagi haqqi muhlatash guzaronidashudai sugurtaro ba hisob girad.

 

Moddai 1040. Beetiborii shartnomai sugurta

Shartnomai sugurta dar holathoi zayl qurb nadorad:

1) agar dar lahzai bastani shartnoma obekti sugurta vujud nadoshta boshad;

2) agar tibqi shartnomai sugurtai amvol amvole sugurta shuda boshad, ki bo rohi jinoyat ba dast ovarda shudaast, ashyoi jinoyat meboshad yo boyad musodira gardad.

Shartnomai sugurta inchunin dar holathoi peshbininamudai moddai 1041 hamin Kodeks va holathoi digari peshbininamudai hamin Kodeks va qonunhoi digar qurb nadorad.

 

Moddai 1041. Ivaz namudani shakhsi sugurtashuda

  1. Dar holate ki agar tibqi shartnomai sugurtai tavakkali masuliyat baroi rasonidani zarar (moddai 1061) masuliyati shakhsi nisbat ba sugurtakunanda digar sugurta shuda boshad, okhirin huquq dorad dar har lahzai to faro rasidani hodisai sugurta in shakhsro ba digar shakhs ivaz namoyad va sugurtakunandaro ba tavri khatti ogoh sozad, zero dar shartnoma tartibi digare peshbini nashudaast.
  2. Shakhsi sugurtashudae, ki dar shartnomai sugurtai shakhsi zikr shudaast, az jonibi sugurtakunanda tanho bo rozigii khudi sugurtashavanda va sugurtakunanda ba digar shakhs ivaz karda shudanash mumkin ast.

 

Moddai 1042. Ivaz namudani badastovarandai foida

Sugurtashavanda huquq dorad badastovarandai foidaro, ki dar shartnomai sugurta zikr gardidaast, ba shakhsi digar ivaz namoyad va ba tavri khatti sugurtakunandaro ogoh sozad.

Badastovarandai foida nametavonad, badi on ki u in yo on uhdadoriro vobasta ba shartnomai sugurta anjom dodaast yo ba sugurtakunanda dar mavridi pardokhti jubroni sugurta yo mablagi sugurta talabot peshnihod kardaast, ba digar shakhs ivaz namoyad.

 

Moddai 1043. Ogozi amali shartnomai sugurta

  1. Shartnomai sugurta, agar dar on tartibi digare peshbini nagardida boshad, az lahzai pardokhti mukofoti sugurta yo sahmi nakhustini on etibor paydo mekunad.
  2. Sugurtai dar shartnoma qaydu shartshuda ba hodisahoi sugurtae, ki badi etibor paydo kardani shartnomai sugurta ba vuqu payvastaand, tatbiq megardad.

 

Moddai 1044. Pesh az muhlat qat gardidani shartnoma

  1. Shartnomai sugurta to faro rasidani muhlati baroi on bastashuda qat megardad, agar:

1) nestu nobud gardidani amvol bo sababhoi nisbat ba farorasii hodisai sugurta  farqkunanda;

2) tibqi tartibi muqarrargardida az jonibi shakhse, ki tavakkali sohibkori yo tavakkali masuliyati shahrvandiro vobasta ba in faoliyat anjom medod, qat shudani faoliyati sohibkori;

3) gayri qobili amal yo qobili mahdudi amal etirof kardani shakhse, ki tavakkali masuliyati shahrvandiash sugurta shuda bud.

  1. Sugurtashavanda (badastovarandai foida) huquq dorad dar har lahza az shartnomai sugurta dast kashad, agar to lahzai dast kashidan muvofiqi holathoi peshbininamudai qismi 1 hamin modda imkoniyati farorasii hodisai sugurta az bayn narafta boshad.
  2. Hangomi pesh az muhlat qat gardidani shartnomai sugurta vobasta ba holathoi peshbininamudai qismi 1 hamin modda, agar in hodisaho bo sababhoe ba miyon omada boshand, ki ba sugurtashavanda (badastovarandai foida) aloqamand nameboshand, sugurtakunanda mutanosiban ba vaqte ki dar jarayoni on sugurta amal mekard, ba yak qismi mukofoti sugurta huquq dorad va boyad mablagi izofagii qismi mukofoti sugurtai giriftaash-ro bargardonad. Dar holathoi digari qat gardidani shartnomai sugurta tibqi holathoi dar qismi 1 hamin modda zikrgardida sugurtakunanda huquqi khudro baroi hamai mablagi mukofoti sugurta nigoh medorad.

Hangomi pesh az muhlat az shartnomai sugurta dast kashidani sugurtashavanda (badastovarandai foida), agar dar shartnoma tartibi digare peshbini nagardida boshad, mukofoti sugurtai ba sugurtakunanda dodashuda bargardonida nameshavad.

 

Moddai 1045. Oqibathoi ziyod kardani tavakkali sugurta dar davrai amali shartnomai sugurta

  1. Dar davrai amali shartnomai sugurtai amvol sugurtashavanda (badastovarandai foida) vazifador ast ba sugurtakunanda oid ba oshkor gardidani tagyirothoi muhimi holathoe, ki u hangomi bastani shartnoma ba sugurtakunanda bayon karda bud, agar in tagyirotho tavonand ba tavri muhim ba afzudani tavakkali sugurta tasir rasonand, betakhir ittilo dihad.

Dar har holat tagyirothoi muhim on tagyirothoe etirof megardand, ki dar shartnomai sugurta (polisi sugurta) qaydu shart shudaand va dar qoidahoi sugurtai ba sugurtashavanda dodashuda zikr yoftaand.

  1. Sugurtakunanda, ki oid ba holathoe, ki metavonand boisi afzoishi tavakkali sugurta shavand, ogoh gardidaast, huquq dorad tagyir dodani sharthoi shartnoma yo mutanosiban ba afzoishi tavakkali sugurta pardokhtani mukofoti ilovagii sugurtaro talab namoyad.

Agar sugurtashavanda (badastovarandai foida) ba ivaz namudani sharthoi shartnoma yo pardokhti mukofoti sugurta etiroz namoyad, sugurtakunanda huquq dorad muvofiqi qoidahoi peshbininamudai bobi 28 hamin Kodeks bekor kardani shartnomaro talab namoyad.

  1. Hangomi az jonibi sugurtashavanda yo badastovarandai foida ijro nakardani uhdadorihoi peshbininamudai qismi 1 hamin modda sugurtakunanda huquq dorad bekor kardani shartnomai sugurta va jubroni zarari vobasta ba bekor kardani shartnomaro (qismi 5 moddai 485) talab kunad.
  2. Sugurtakunanda, agar holathoe ki metavonistand boisi afzudani tavakkali sugurta gardand, bartaraf shuda boshand, huquq nadorad bekor kardani shartnomaro talab namoyad.
  3. Hangomi sugurtai shakhsi oqibathoi tagyir dodani tavakkali sugurta dar davrai amali shartnomai sugurta, ki dar qismhoi 2 va 3 hamin modda zikr gardidaand, metavonand tanho vaqte faro rasand, ki agar onho mustaqiman dar shartnoma peshbini gardida boshand.

 

Moddai 1046. Ba shakhsi digar guzashtani huquq ba amvoli sugurtashuda

Hangomi az shakhsi ba manfiati on shartnomai sugurta bastashuda ba shakhsi digar guzashtani huquq ba amvoli sugurtashuda, ba istisnoi holathoi tibqi asoshoi dar qismi 2 moddai 259 hamin Kodeks zikrgardida majburi kashida giriftani amvol va raddi huquqi molikiyat (moddai 260), huqyq va uhdadoriho oid ba hamin shartnoma ba shakhse meguzarad, ki ba u huquq ba amvol guzashtaast.

Shakhse, ki ba u huquq ba amvoli sugurtashuda guzashtaast boyad favran dar shakli khatti sugurtakunandaro ogoh namoyad.

 

Moddai 1047. Ogoh namudani sugurtakunanda az farorasii hodisai sugurta

  1. Sugurtashavanda tibqi shartnomai sugurtai amvol badi ba u malum gardidani farorasii hodisai sugurta vazifador ast favran dar mavridi farorasii on ba sugurtakunanda yo namoyandai vay khabar dihad. Agar dar shartnoma muhlat va (yo) usuli ogohoni peshbini gardida boshad, on boyad dar muhlati muayyanshuda va usuli muqarrargardida anjom doda shavad.

Chunin uhdadori inchunin ba zimmai badastovarandai foida, ki ba manfiati u basta shudani shartnomai sugurta baroyash malum ast, agar u niyat doshta boshad, ki huquqi jubroni sugurtai tibqi shartnomai ba manfiati u bastashudaro istifoda barad, guzoshta meshavad.

  1. Ijro nakardani uhdadorihoi peshbininamudai qismi 1 hamin modda, agar isbot karda nashavad, ki sugurtakunanda oid ba farorasii hodisai sugurta ogoh bud yo dar natijai nadoshtani malumot nametavonist ba uhdadorihoi sugurtakunanda vobasta ba pardokhti jubroni sugurta tasir rasonad, ba sugurtakunanda huquq medihad pardokhti jubroni sugurtaro rad namoyad.
  2. Agar hodisai sugurta favti shakhsi sugurtashuda yo rasonidani zarar ba salomatii u boshad, qoidahoi peshbininamudai qismhoi 1 va 2 hamin modda mutanosiban ba shartnomai sugurtai shakhsi niz tatbiq megardad. Dar ayni hol muhlati dar shartnoma peshbinigardida oid bo ogohsozii sugurtakunanda az bist ruz kamtar buda nametavonad.

 

Moddai 1048. Kam kardani zarar az hodisai sugurta

  1. Hangomi farorasii hodisai sugurtai peshbininamudai shartnomai sugurtai amvol sugurtashavanda vazifador ast baroi kam kardani zarari ehtimolii hodisa tamomi tadbirhoi imkonpazirro andeshad.

Chunin tadbirhoro andeshida, sugurtashavanda boyad tibqi dasturi sugurtakunanda, agar onho ba sugurtashavanda ittilo doda shuda boshand, amal kunad.

  1. Kharojoti bo maqsadi kam kardani zarar masrafgardida, ki boyad sugurtakunanda jubron namoyad, agar chunin kharojot zaruri boshad yo on baroi ijroi dasturi sugurtakunanda anjom doda shuda boshad, hatto agar tadbirhoi dakhldor natija nadoda boshand ham, boyad az jonibi sugurtakunanda pardokhta shavand.

Chunin kharojot mutanosiban ba mablagi sugurta va arzishi sugurta, sarfi nazar az on ki dar yakjoyagi bo jubroni digar zararho metavonad az mablagi sugurta beshtar boshad, jubron karda meshavad.

  1. Sugurtakunanda az jubroni zarare, ki dar natijai az jonibi sugurtashavanda didayu donista jihati kam kardani zarari imkonpazir naandeshidani tadbirho rasonida shudaast, ozod karda meshavad.

 

Moddai 1049. Oqibathoi faro rasidani hodisai sugurta bo gunohi sugurtashavanda, badastovarandai  foida yo shakhsi sugurtashuda

  1. Sugurtakunanda, agar hodisai sugurta dar natijai kirdori badqasdonai sugurtashavanda, badastovarandai foida yo shakhsi sugurtashuda rukh doda boshad, az pardokhti jubroni sugurta ozod karda meshavad.
  2. Dar qonun holathoi az pardokhti jubroni sugurta oid ba shartnomai sugurtai amvol ozod kardani sugurtakunanda yo kam kardani andozai jubron hangomi farorasii hodisai sugurta dar natijai beehtiyotii dagalonai sugurtashavanda yo badastovarandai foida peshbini gardidanash mumkin ast.

 

Moddai 1050. Asosho baroi az pardokhti jubroni sugurta va mablagi sugurta  ozod  kardani sugurtakunanda

  1. Agar dar qonun yo shartnomai sugurta tartibi digare peshbini nagardida boshad, sugurtakunanda az pardokhti jubron sugurta (mablagi sugurta) ozod karda meshavad, agar hodisai sugurta vobasta ba natijahoi zayl faro rasida boshad:

1) tasiri tarkishi siloњi yadroi, radiatsiya yo zahroludshavii radioaktivi; (QJT az 22.07.2013s.№977)

2) amaliyothoi jangi,  inchunin jangi shahrvandi.

  1. Agar dar shartnomai sugurtai amvol tartibi digare peshbini nagardida boshad, sugurtakunanda az pardokhti zarari bo farmoishi maqomoti davlati dar natijai kashida giriftan, musodira, rekvizitsiya, tavqif yo nestu nobud kardani amvol rasonidashuda ozod karda meshavad.

 

Moddai 1051. Raddi pardokhti jubroni sugurta yo mablagi sugurta

  1. Sugurtakunanda huquq dorad ba sugurtashavanda (badastovarandai foida) pardokhti jubroni sugurtaro vobasta ba shartnomai sugurtai amvol yo mablagi sugurtaro oid ba shartnomai sugurtai shakhsi dar holathoi zayl rad namoyad:

1) agar amali shartnomai sugurta to faro rasidani hodisai sugurta, az jumla tibqi asoshoi dar moddahoi 1043 va 1044 hamin Kodeks zikrgardida qat shuda boshad;

2) agar shartnomai sugurta tibqi asoshoi peshbininamudai hamin Kodeks yo digar qonunho, az jumla tibqi asoshoi dar moddai 1040 hamin Kodeks zikrgardida qurb nadoshta boshad;

3) agar sugurtakunanda az pardokhti jubroni sugurta yo mablagi sugurta tibqi asoshoi zikrnamudai moddahoi 1047 – 1049 hamin Kodeks ozod karda shuda boshad;

4) agar sugurtakunanda dar mavridi beetibor donistani shartnomai sugurta tibqi asoshoi peshbininamudai hamin Kodeks, digar qonunho yo dar borai bekor kardani shartnoma dar natijai on, ki sugurtashavanda (badastovarandai foida) baroi taftishi holati hodisai sugurta yo muayyan kardani andozai zarari rasonidashuda monea shudaast,  davo peshnihod karda boshad.

  1. Qarori sugurtakunanda dar mavridi raddi pardokhti jubroni sugurta yo mablagi sugurta boyad ba sugurtashavanda (badastovarandai foida) dar muhlati na dertar az ponzdah ruzi badi murojiati onho baroi pardokhti jubroni sugurta yo mablagi sugurta ittilo doda shuda, raddiya boyad sababi daqiq asosnokshudaro dar bar girad.
  2. Raddiyai pardokhti jubroni sugurta yo mablagi sugurta az jonibi sugurtakunanda bo usuli nisbat ba u peshnihod kardani davo ba sud mavridi bahs qaror doda shudanash mumkin ast.

 

Moddai 1052. Pardokhti mablagi sugurta oid ba  shartnomai sugurtai shakhsi

  1. Mablagi sugurta tibqi shartnomai sugurtai shakhsi sarfi nazar az mablagi ba sugurtashavanda, shakhsi sugurtashuda yo badastovarandai foida oid ba sugurtai ijtimoi, taminoti ijtimoi, oid ba digar shartnomahoi sugurta yo tibqi jubroni zarar taalluqdoshta ba shakhse pardokhta meshavad, ki ba manfiati vay shartnoma (qismi 2 moddai 1020) basta shudaast.
  2. Mablagi sugurta tibqi shartnomai sugurtai shakhsi, ki ba vorisoni shakhsi sugurtashuda muvofiqi asoshoi qismi 2 moddai 1020 hamin Kodeks pardokhta meshavad, ba tarkibi merosi shakhsi sugurtashuda dokhil nameshavad.

 

Moddai 1053. Ba sugurtakunanda guzashtani huquqi sugurtashavanda baroi jubroni zarar  (subrogatsiya)

  1. Agar shartnomai sugurtai amvol yo qonun tartibi digarero peshbini nakarda boshand, ba sugurtakunandae, ki jubroni sugurtaro pardokhtaast, dar doirai mablaghoi pardokhtashuda huquqi talabi sugurtashavanda (badastovarandai foida) nisbat ba shakhse, ki baroi rasonidani zarari dar natijai sugurta jubronshuda masuliyat dorad, meguzarad.
  2. Huquqi talabi ba sugurtakunanda guzashta az jonibi u bo rioyai qoidahoe, ki munosibati bayni sugurtashavanda (badastovarandai foida) va shakhsi masuli zararro tanzim menamoyad, tatbiq karda meshavad.
  3. Sugurtashavanda (badastovarandai foida) vazifador ast ba sugurtakunanda tamomi hujjat va dalelhoro suporida, ba u tamomi malumotero, ki jihati tatbiqi huquqi talaboti guzasht baroyash zarur meboshand, ittilo dihad.
  4. Agar sugurtashavanda (badastovarandai foida) az huquqi talabi khud nisbat ba shakhsi masuli zarare, ki sugurtakunanda jubron kardaast, dast kashad yo anjom dodani in huquq bo gunohi sugurtashavanda (badastovarandai foida) imkonnopazir gardad, sugurtakunanda az pardokhti jubroni sugurta purra ozod megardad.

 

Moddai 1054. Az nav sugurta kardan

  1. Tavakkali pardokhti jubroni sugurta yo mablagi sugurta, ki sugurtakunanda muvofiqi shartnomai sugurta ba zimmai khud qabul kardaast, metavonad az jonibi u purra yo qisman dar nazdi digar sugurtakunanda (sugurtakunandagon) tibqi shartnomai bo okhirin bastashuda az nav sugurta karda shavad.
  2. Nisbat ba shartnomai az nav sugurta kardan, qoidahoi hamin bob, ki boyad nisbat ba sugurtai faoliyati sohibkori istifoda burda shavad, tatbiq megardad. Dar ayni zamon sugurtakunanda oid ba shartnomai sugurta (shartnomai asosi), ki shartnomai az nav sugurta kardanro bastaast, dar hamin shartnoma okhirin sugurtashavanda ba hisob meravad.
  3. Hangomi az nav sugurta kardan oid ba shartnomai asosii sugurta jihati pardokhti jubroni sugurta yo mablagi sugurta sugurtakunanda dar nazdi sugurtashavanda masul boqi memonad.

Vale hangomi barham dodani tashkiloti sugurta, ki oid ba shartnomai asosi sugurtakunanda ba hisob meravad, to faro rasidani hodisai sugurta huquq va uhdadorii u oid ba hamin shartnoma dar qismati az nav sugurtakardashuda ba zimmai sugurtakunandai  shartnomai az nav sugurta kardan meguzarad.

  1. Ba tavri muttasil bastani yak yo yakchand shartnomai az nav sugurta kardan ijozat doda meshavad. Har yake az chunin shartnomaho nisbat ba shartnomai minbadai az nav sugurta kardan shartnomai asosii sugurta ba hisob meravad.

 

Moddai 1055. Sugurtai mutaqobila

  1. Shahrvandon va ashkhosi huquqi metavonand amvoli khud yo digar manfiathoi amvolii dar qismi 2 moddai 1015 hamin bob zikrshudaro dar asosi mutaqobila, bo rohi dar jamiyathoi sugurtai mutaqobila muttahid namudani mablaghoi baroi in zaruri sugurta kunand.
  2. Jamiyathoi sugurtai mutaqobila sugurtai amvol va digar manfiathoi amvolii azoi khudro anjom doda, tashkilothoi gayritijorati meboshand.

Mushakhkhasoti vazi huquqqii jamiyathoi sugurtai mutaqobila va sharti faoliyati onho mutobiqi hamin Kodeks, qonuni sugurtai mutaqobila muayyan karda meshavad.

  1. Az jonibi jamiyathoi sugurtai mutaqobila sugurta kardani amvol va manfiathoi amvolii azoi khud, agar dar hujjathoi muassisii jamiyat dar chunin holatho bastani shartnomai sugurta peshbini nagardida boshad, mustaqiman, dar asosi uzviyat anjom doda meshavad.

Qoidahoi hamin bob nisbat ba sugurta bayni jamiyathoi sugurtai mutaqobila va azoi on istifoda burda meshavad, zero dar qonuni sugurtai mutaqobila, hujjathoi muassisii jamiyati dakhldor yo qoidahoi tibqi on muqarrargardidai sugurta tartibi digare peshbini nashudaast.

  1. Anjom dodani sugurtai hatmi bo rohi sugurtai mutaqobila tanho dar holathoi peshbininamudai qonuni sugurtai mutaqobila ijozat doda meshavad.
  2. Jamiyati sugurtai mutaqobila metavonad ba sifati sugurtakunanda sugurtai manfiati ashkhosero, ki uzvi on nameboshand, agar chunin faoliyati sugurta dar hujjathoi muassisii on peshbini gardida boshad, agar jamiyat dar shakli tashkiloti tijorati tasis yofta boshad, baroi anjom dodani sugurtai navi muayyan ijozatnoma (litsenziya) doshta boshad va ba digar talaboti muqarrarnamudai qonun oid ba tashkili faoliyati sugurta javobgu boshad, anjom dihad.

Sugurtai manfiathoi ashkhose, ki uzvi jamiyati sugurtai mutaqobila nameboshand, az jonibi jamiyat tibqi shartnoma muvofiqi qoidahoi hamin bob anjom doda meshavad.

 

Moddai 1056. Sugurtai hatmii davlati

  1. Bo maqsadi tamini manfiathoi ijtimoii shahrvandon va manfiathoi davlat tibqi qonun sugurtai hatmii davlatii hayot, salomati va amvoli guruhhoi muayyani mamurin (khizmatchiyon)-i davlati peshbini shudanash mumkin ast.

Sugurtai hatmii davlati az hisobi mablaqgoe, ki baroi chunin maqsad az bujeti davlat judo karda meshavand, surat megirad.

  1. Sugurtai hatmii davlati mustaqiman dar asosi qonunho oid ba chunin sugurta, ki dar in hujjatho az jonibi tashkilothoi sugurtai davlatiyo digar maqomoti davlati (sugurtakunandagon) zikr namudaand yo dar asosi shartnomai sugurta, ki mutobiqi hamin hujjatho bayni sugurtashavanda va sugurtakunanda basta meshavad, surat megirad.
  2. Qoidahoi hamin bob nisbat ba sugurtai hatmii davlati tatbiq megardad, zero dar qonun oid ba chunin sugurta tartibi digare peshbini nagardidaast va az mohiyati munosibathoi dakhldori vobasta ba sugurta barnameoyad.

 

Moddai 1057. Istifodai qoidahoi umumii sugurta nisbat ba navhoi makhsusi sugurta

Qoidahoi peshbininamudai hamin bob nisbat ba sugurtai investitsiyahoi khoriji az tavakkali gayritijorati, sugurtai bahri, sugurtai tibbi, sugurtai pasandozhoi bonk va  sugurtai nafaqa istifoda burda meshavand, zero dar qonun oid ba chunin navi  sugurtaho tartibi digare peshbini nagardidaast.

 

BOBI 52. Faoliyati yakjoya (shirkati oddi)

 

Moddai 1058. Shartnomai faoliyati yakjoya (shirkati oddi)

  1. Tibqi shartnomai faoliyati yakjoya shirkati oddi (shartnoma oid ba faoliyati yakjoya) du yo ziyoda ashkhose, ki sharikon nomida meshavand, uhdador megardand hissahoi khudro muttahid namuda, yakjoya, biduni tasisi shakhsi huquqi baroi ba dast ovardani foida yo noil shudan ba maqsadi digar, ki khilofi qonun nameboshad, amal kunand.
  2. Shartnomai faoliyati yakjoya boyad dar shakli khatti basta shavad.
  3. Tarafhoi shartnomai faoliyati yakjoya, ki jihati anjom dodani faoliyati sohibkori basta meshavad, tanho sohibkoroni infirodi va (yo) tashkilothoi tijorati buda metavonand.

 

Moddai 1059. Hissai sharikon

  1. Hissai sharik hamai on chize, ki u ba manfiati kori umum guzaronidaast, az jumla pul, amvoli digar, donishi kasbi va donishi digar, malaka va mahorat, inchunin etibori kori va robitahoi kori ba hisob meravand.
  2. Agar az shartnoma yo holathoi voqei tartibi digare barnaoyad, hissai sharikon barobar takhmin karda meshavad. Arzyobii arzishi pulii hissai sharik tibqi sozishnomai bayni sharikon anjom doda meshavad.

 

Moddai 1060. Amvoli umumii sharikon

  1. Amvoli dodai sharikon, ki onro tibqi huquqi molikiyat sohib budand, inchunin mahsuloti dar natijai faoliyati mushtarak istehsolgardida, mahsul va daromadi az chunin faoliyat badastovardashuda molikiyati umumii hissavii onho etirof megardad, zero dar qonun yo shartnoma tartibi digare peshbini nagardidaast.

Amvoli tahti molikiyati umumii hissavii sharikon qarordoshta, inchunin talaboti umumii onho va huquqhoi mustasnoi umumii onho amvoli umumii sharikonro tashakkul medihad. Amvoli umumi ba manfiati hamai sharikon istifoda burda meshavad.

  1. Peshburdi bahisobgirii muhosibavii amvoli umumi metavonad ba yake az shakhsi huquqii ishtirokchiyoni shirkat supurda shavad.
  2. Istifodai amvoli umumii sharikon bo muvofiqai umumii onho va dar surati ba muvofiqa narasidan, tibqi tartibi muqarrarnamudai sud surat megirad.
  3. Uhdadorii sharikon oid ba ehtiyoti amvoli umum va tartibi jubroni kharojoti vobasta ba ijroi in uhdadoriho dar shartnoma peshbini karda meshavad.

 

Moddai 1061. Peshburdi korhoi umumii sharikon

  1. Peshburdi korhoi umumii ishtirokchiyoni shartnoma oid ba faoliyati yakjoya tibqi tartibi peshbininamudai shartnoma anjom doda meshavad.
  2. Hangomi peshburdi korhoi umumi, agar dar shartnoma muqarrar nagardida boshad, ki hamai ishtirokchiyoni on korro yakjoya pesh mebarand va yo peshburdi kor ba ishtirokchiyoni alohida supurda shudaast, har yak sharik huquq dorad az nomi sharikoni khud baromad kunad.

Hangomi peshburdi yajoyai kor baroi anjom dodani har yak ahd  rozigii sharikon talab karda meshavad.

  1. Dar munosibat bo ashkhosi seyum salohiyati sharik dar mavridi az nomi sharikon bastani ahd tibqi vakolatnomae, ki ba u sharikon dodaand, tasdiq karda meshavad yo az shartnomai shirkati oddi chunin ayon megardad.
  2. Dar munosibat bo ashkhosi seyum sharikon nametavonand ba mahdud budani huquq oidi peshburdi korhoi umumii sharike, ki ahdro anjomdoda, ba istisnoi holate ki agar onho isbot namoyand, ki hangomi bastani ahd dar mavridi mavjudiyati chunin mahdudiyat shakhsi seyum medonist yo boyad qablan medonist, istinod namoyand.
  3. Sharike, ki az nomi tamomi sharikon ahdho bastaast va nisbat ba onho huquqi u baroi peshburd mahdud gardida bud yo ba manfiati sharikon ahdro az nomi khudash bastaast, agar zarurati in ahd dar muhlathoi qobili qabul az jonibi ishtirokchiyoni digar mavridi bahs qaror nagirifta boshad, ba jubroni mablaghoi kharojoti az hisobi khud masrafnamudaash huquq dorad.

Agar bo chunin ahdho ba sharikoni digar zarar rasonida shuda boshad, onho huquq dorand jubroni zararro talab namoyand.

  1. Agar dar shartnoma tartibi digare peshbini nagardida boshad, qarorhoi marbut ba korhoi umumi az jonibi sharikon bo muvofiqai umum qabul karda meshavand.
  2. Ishtirokchiyoni shartnomae, ki baroi peshburdi korhoi umumi vakolatdor shudaand, agar dar shartnoma tartibi digare peshbini nagardida boshad, ba podoshpulii alohida huquq dorand.

 

Moddai 1062. Huquqi sharik ba malumot

Har yak sharik, sarfi nazar az on ki baroi peshburdi korhoi umumi salohiyat dorad yo na, huquq dorad bo hamai hujjathoi peshburdi kor  shinos shavad. Rad kardani chunin huquq yo mahdud kardani on, az jumla bo muvofiqai sharikon, ijozat doda nameshavad.

 

Moddai 1063. Kharojoti umumi, zarar va masuliyati  sharikon

  1. Tartibi pushonidani kharojot va zarari vobasta ba faoliyati yakjoyai sharikon tibqi sozishnomai bayni onho muayyan karda meshavad. Hangomi mavjud nabudani chunin sozishnoma har yak sharik kharojot va zarari khudro mutanosiban ba arzish hissai u dar kori umumi ba zimma dorad.

Sozishnomae, ki yake az sharikonro az  ishtirok dar pushonidani kharojot yo zarar ozod mekunad, ijozat doda nameshavad.

  1. Agar shartnomai faoliyati yakjoya bo faoliyati sohibkorii anjomdodashavandai azoi on irtibot nadoshta boshad, dar on surat vobasta ba uhdadorii shartnomavii umumi har yak sharik mutanosiban ba arzishi hissai on dar kori umumi javobgu meboshad.

Oid ba uhdadorihoi umumi, ki az shartnoma ba miyon naomadaast, sharikon mushtarak javobgar meboshand.

Agar shartnomai faoliyati yakjoya bo anjom dodani faoliyati sohibkori az jonibi ishtirokchiyoni on aloqamand boshad, oid ba uhdadorihoi umumi sharikon mushtarak javobgar meboshand.

 

Moddai 1064. Taqsimi foida

Foidai dar natijai faoliyati yakjoya badastovardai sharikon, agar dar shartnoma yo digar sozishnomai sharikon tartibi digare peshbini nagardida boshad, mutanosiban ba arzishi hissai sharikon ba kori umumi taqsim karda meshavad.  Sozishnoma dar mavridi az ishtirok dar foida bartarf kardani yake az sharikon ijozat doda nameshavad.

 

Moddai 1065. Judo kardani hissai sharik bo talabi kreditori on

Kreditori ishtirokchii shartnomai faoliyati yakjoya huquq dorad oid ba judo kardani hissai u dar amvoli umumi tibqi moddai 303 hamin Kodeks talabot peshnihod namoyad.

 

Moddai 1066. Qati shartnomai faoliyati yakjoya

  1. Shartnomai faoliyati yakjoya dar holathoi zayl qat megardad:

1) dar natijai bedarak goib shuda, gayri qobili amal yo qobili mahdudi amal elon kardani yake az sharikon;

2) dar natijai gayri qobili pardokht (muflis) elon kardani yake az sharikon;

3) dar natijai favti yake az sharikon yo barham dodan yo az nav tashkilshavii shakhsi huquqii ishtirokchii shartnoma, agar dar shartnoma yo sozishnomai minbada nigoh doshtani shartnoma dar munosibat bayni sharikoni digar yo ivaz kardani shariki favtida (shakhsi huquqii az nav tashkilshuda) bo vorisoni on (vorisoni huquqi) peshbini nagardida boshad;

4) dar natijai az ishtirok dar shartnomai bemuhlati faoliyati yakjoya dast kashidani yake az sharikon;

5) dar natijai bekor kardani shartnomai faoliyati yakjoyai bo zikri muhlat bastashuda, tibqi talabi yake az sharikon dar munosibati bayni u va sharikoni digar;

6) dar natijai bekor kardani shartnomai faoliyati yakjoya bo sozishnomai tarafho;

7) dar natijai guzashti muhlati shartnomai faoliyati yakjoya;

8) dar natijai noil shudan ba maqsadhoi shartnomai faoliyati yakjoya yo farorasii sharoite, ki noil shudan ba in maqsadhoro imkonnopazir megardonad;

9) dar natijai judo kardani hissai sharik bo talabi kreditori on;

10) tibqi asoshoi digare, ki hamin Kodeks yo shartnomai faoliyati yakjoya peshbini namudaand.

Dar shartnomai faoliyati yakjoya yo sozishnomai minbadai ishtirokchiyon dar holathoi dar bandhoi yakum, duyum, chorum, panjum va nuhumi hamin qism zikrgardida nigoh doshtani shartnoma dar munosibat bayni digar sharikon peshbini shudanash mumkin ast.

  1. Hangomi qati shartnomai faoliyati yakjoya ashyoe, ki baroi sohibii umum va (yo) istifodai sharikon doda shuda bud, biduni podoshpuli ba sharikoni onhoro farohamovarda bargardonida meshavad, zero dar sozishnomai tarafho tartibi digar peshbini nagardidaast.

Az lahzai qati shartnomai faoliyati yakjoya ishtirokchiyoni on vobasta ba ijro nakardani uhdadorihoi umumi dar nazdi ashkhosi seyum masuliyati mushtarak dorand.

Taqsimi amvoli tahti molikiyati umumii sharikon qarordoshta va huquqhoi umumii talabi bayni onho bamiyonomada tibqi tartibi muqarrarnamudai moddai 302 hamin Kodeks anjom doda meshavad.

Sharike, ki ba molikiyati umumi ashyoi infirodi muayyanshudaro faroham ovardaast, huquq dorad hangomi qati shartnomai faoliyati yakjoya, bo sharti rioyai manfiathoi sharikoni boqimonda va  kreditoron ba u bargardonidani in ashyoro talab kunad.

Moddai 1067. Radd kardani shartnomai bemuhlati faoliyati yakjoya

Ariza dar mavridi shartnomai bemuhlati faoliyati yakjoyaro rad kardani shakhs boyad az jonibi chunin shakhs dar muhlati na dertar az se moh to lahzai ehtimolii az shartnoma baromadan, agar dar shartnoma muhlati digar peshbini nagardida boshad, arz karda shavad.

Sozishnoma dar khususi mahdud kardani huquqi raddi shartnomai bemuhlati faoliyati yakjoya ijozat doda nameshavad.

Moddai 1068. Bekor kardani shartnomai faoliyati  yakjoya bo talabi tarafho

Dar barobari asoshoi dar bandi 1 qismi 2 moddai 482 hamin Kodeks zikrgardida tarafi shartnomai faoliyati yakjoyae, ki bo zikri muhlat yo bo zikri maqsad ba sifati sharti bekor sokhtan basta shudaast, huquq dorad bo sababhoi uzrnok dar munosibati bayni khud va digar sharikon bekor kardani shartnomaro bo jubroni zarari voqeii vobasta ba bekor kardani shartnoma ba sharikoni boqimonda rasonidashuda, talab kunad.

 

Moddai 1069. Masuliyati sharike, ki az shartnoma dast kashidaast yo bekor kardani onro  talab kardaast

Dar surate ki agar shartnomai faoliyati yakjoya dar natijai arizai yake az ishtirokchiyoni on vobasta ba raddi ishtiroki minbada dar on yo bekor kardani shartnoma bo talabi yake az sharikon qat nagardidaast, yo ishtiroki on dar shartnoma qat gardidaast, u dar nazdi ashkhosi seyum oid ba uhdadorihoi umumi, ki dar davrai ishtirokash dar shartnoma ba miyon omadaast, hamon tavre, ki agar vay hamchun ishtirokchii shartnomai faoliyati yakjoya boqi monad ham, javobgar meboshad.

 

BOBI 53. Ozmuni ommavi

 

Moddai 1070. Tashkili ozmuni ommavi

  1. Shakhse, ki ba tavri ommavi dar mavridi pardokhti podoshpuli yo dodani digar mukofot (oid ba pardokhti mukofot) baroi ijroi behtarini kor yo ba dast ovardani natijahoi digar (ozmuni ommavi) elon kardaast, boyad ba shakhsi tibqi sharthoi guzaronidani ozmun golib etirofgardida mukofoti qaydu shartshudaro pardozad.
  2. Ozmuni ommavi, hangome ki peshnihodi tashkilkunandai ozmun dar khususi ishtirok dar ozmun ba hamai ishtirokchiyon nigaronida shudaast va on bo rohi elon dar matbuot yo digar vositahoi akhbori umum dastras gardidaast, ozmuni kushoda va agar peshnihodi ishtirok ba ozmun ba guruhi muayyani ashkhos tibqi intikhobi tashkilkunandai ozmun firistoda shavad, pushida budanash mumkin ast.

Ozmuni kushoda metavonad bo darnazardoshti  darajai takhassusii ( mahorati) qablii ishtirokchiyoni on, hangome, ki tashkilkunandai ozmun intikhobi qablii ashkhosi  baroi ishtirok dar ozmun khohishmandro muayyan mesozad, qaydu shart karda shavad.

  1. Eloni ozmuni ommavi boyad sharthoero, ki mohiyati vazifa, meyor va tartibi arzyobii natijahoi kor yo digar komyobiho, mahal, muhlat va tartibi peshnihodi on, andoza va navi mukofot, hamchunin tartib va muhlati eloni natijahoro peshbini menamoyad, dar bar girad.
  2. Nisbat ba ozmuni ommavi, ki bo golibi on bastani shartnomaro peshbini menamoyad, qoidahoi hamin bob istifoda megardand, zero dar moddahoi 479-481 hamin Kodeks tartibi digare peshbini nagardidaast.

 

Moddai 1071. Tagyir dodani shart va bekor  kardani ozmuni ommavi

  1. Shakhse, ki dar borai guzarondani ozmuni ommavi elon dodaast, huquq dorad tanho dar jarayoni qismati avvali muhlati baroi peshnihodi korho muqarrargardida sharti ozmunro tagyir dihad yo onro bekor kunad.
  2. Ogohinoma dar mavridi tagyir dodani shart yo bekor kardani ozmun boyad bo hamon usule, ki ozmun elon karda shuda bud, surat girad.
  3. Dar surati ivaz kardani sharti ozmun yo bekor kardani on shakhsi ozmunro elonnamuda boyad kharojoti har shakhsero, ki purra yo qisman kori dar ogohinomai ozmun peshbinishudaro anjom dodaast, jubron namoyad.
  4. Agar hangomi tagyir dodan yo bekor kardani ozmun talaboti dar qismhoi 1 va 2 hamin modda vayron karda shuda boshand, shakhse, ki dar borai guzaronidani ozmun elon dodaast, boyad zarari dar natijai on ba ishtirokchiyoni ozmun rasonidashudaro jubron namoyad.
  5. Shakhse, ki dar borai guzaronidani ozmun elon dodaast, agar isbot karda tavonad, ki kori zikrgardida baralo ba sharthoi ozmun muvofiq nabud, az jubroni kharojot va zarari peshbininamudai qismhoi 3 va 4 hamin modda ozod karda meshavad.

 

Moddai 1072. Qaror dar borai pardokhti mukofot

  1. Qaror dar borai pardokhti mukofot ba golibi ozmun boyad barovarda shuda, tibqi tartib va muhlati dar eloni ozmun muqarrargardida ba ittiloi ishtirokchiyoni ozmuni ommavi rasonida shavad.
  2. Agar komyobihoi dar elon zikrgardida dar kore ba dast ovarda shuda boshad, ki onro ba tavri mushtarak du yo ziyoda ashkhos anjom doda boshad, mukofot tibqi sozishnomai bayni onho barobar taqsim karda meshavad. Agar chunin sozishnoma ba muvofiqa narasida boshad, tartibi taqsimi mukofotro sud muayyan mekunad.

 

Moddai 1073. Istifodai asarhoi ilmi, adabi va sanat, ki golibi ozmuni ommavi gardidaand

Agar mavzui ozmuni ommavi asarhoi ilmi, adabi va sanat boshand, shakhsi ozmunro elonnamuda baroi bastani shartnoma bo muallifi asar dar khususi istifodai asar bo pardokhti haqqi qalam, agar dar sharthoi ozmun tartibi digar peshbini nagardida boshad, huquqi afzaliyatnokro paydo mekunad.

 

Moddai 1074. Ba  ishtirokchiyoni ozmun bargardonidani korhoi peshnihodshuda

Shakhse, ki oid ba ozmuni ommavi elon dodaast, agar dar sharti ozmun tartibi digare peshbini nagardida boshad va az khususiyoti kori ijroshuda barnaoyad, uhdador ast, ki ba ishtirokchiyoni ozmun asarhoi sazovori mukofot donistanashudaro bargardonad.

 

BOBI 54. Ba tavri ommavi elon kardani mukofot 

1. Muqarraroti umumi

 

Moddai 1075. Uhdadorii pardokhti mukofot

  1. Shakhse, ki baroi har kasi amali qonunii dar elon zikrgardidaro dar muhlati dar on zikrshuda anjom dodanash suporidani podoshpuli yo mukofoti digar (dar borai pardokhti mukofot)-ro ba tavri ommavi elon namudaast, vazifador ast ba har kasi chunin amalro anjomdoda, az jumla ashyoi gumshudaro paydonamuda va yo ba shakhsi elonnamudai mukofot malumoti zaruriro ittilo doda, mukofoti vadashudaro pardozad.
  2. Agar dar eloni ommavii mukofot andozai on muayyan nagardida boshad, on tibqi sozishnoma bo shakhse, ki elonro dodaast va dar surati bahs az tariqi sud muayyan karda meshavad.
  3. Uhdadorii pardokhti mukofot, sarfi nazar az on ki amali dakhldor vobasta ba elon anjom doda shudaast yo biduni on, ba miyon meoyad.
  4. Dar holathoe ki amali dar elon zikrshudaro yakchand shakhs anjom dodaand, huquqi giriftani mukofotro shakhse ba dast meorad, ki avvalin shuda amali dakhldorro ijro kardaast.

Agar amali dar elon zikrshudaro hamzamon du yo ziyoda ashkhos anjom doda boshand, mukofot bayni onho barobar yo  tibqi  tartibi digari dar sozishnomai bayni onho peshbinigardida taqsim karda meshavad.

  1. Agar dar elon tartibi digare peshbini nagardida boshad va az khususiyati amali dar on zikrshuda barnaoyad, mutobiqati ijroi amal bo talaboti dar elon joydoshta az jonibi shakhse, ki ba tavri ommavi mukofotro elon namudaast va dar surati bahs az jonibi sud muayyan karda meshavad.

 

Moddai 1076. Bekor kardani eloni ommavii mukofot

  1. Shakhse, ki ba tavri ommavi dar bori pardokhti mukofot elon kardaast, ba istisnoi holathoe, ki dar khudi elon peshbini gardidaast yo dar on imkonnopazirii raddi on zikr shudaast yo baroi ijroi amal, ki baroi on mukofot vada shudaast, muhlati muayyan muqarrar gardidaast yo to laphzai eloni rad yak yo yakchand shakhs allakay amali dar elon zikrshudaro anjom dodaand, huquq dorad bo hamon usul az vadai khud dast kashad.
  2. Bekor kardani vadai ommavii mukofot shakhsi dar borai mukofot elondodaro az jubroni kharojoti shakhse, ki vobasta ba amali dar elon zikrgardida masraf namudaast, ozod namekunad. Andozai kharojot dar har surat nametavonad az mukofoti dar elon vadashuda beshtar boshad.

 

2. Khususiyathoi guzaronidani boziho va shartho

 

Moddai 1077. Talaboti vobasta ba tashkili boziho, shartho va ishtirok dar onho

Talaboti shahrvandon va ashkhosi huquqi vobasta ba tashkil namudani boziho va shartho, ki ba tavakkal asos yoftaand (bozihoi sarkhushkunanda va shartho) yo ishtirok dar onho, ba istisnoi talaboti ashkhosi dar in boziho yo shartho tahti tasiri fireb, zurovari, tahdid yo sozishnomai riyokoronai namoyandagoni onho bo tashkilotchiyoni boziho yo shartho ishtirokkarda va talabote, ki az munosibathoi dar moddai 1098 hamin Kodeks barmeoyad, tahti himoyai sudi qaror doda nameshavand.

 

Moddai 1078. Khususiyathoi guzaronidani lotereya, totalizatorho va bozihoi digar az jonibi davlat va maqomoti hokimiyati mahalli

  1. Munosibati bayni davlat, sokhtorhoi mamuriyu marzi yo shakhse, ki az maqomi vakolatdori davlati baroi guzaronidani lotereya, totalizatorho (sharthoi baynihamdigari) va digar musobiqoti ba tavakkal asosyofta bo ishtirokchiyoni boziho ijozatnoma (litsenziya) giriftaast, ba shartnoma asos meyobad. Chunin shartnoma bo dodani lotereya, kvitansiya yo hujjati digar ba rasmiyat darovarda shuda, az lahzai az jonibi ishtirokchi pardokhtani arzishi bileti lotereya yo shakli digari pardokhti mablagi bozi bastashuda etirof megardad.
  2. Ba ashkhose, ki mutobiqi sharthoi guzaronidani lotereya, totalizator yo digar boziho golib etirof megardand, tashkilotchii bozi boyad burdi dar sharti bozi peshbinishudaro tibqi andoza, shakl (bo pul yo dar shakli asl) va dar muhlathoi muayyanshuda va agar muhlat zikr nagardida boshad, dar muhlati na dertar az dah ruz az lahzai jambasti natijai boziho pardozad.
  3. Dar surati az jonibi tashkilotchii bozi rioya nakardani uhdadorihoi dar qismi 2 hamin modda zikrgardida ishtirokchie, ki dar lotereya yo totalizator yo bozii digar burd kardaast, huquq dorad pardokhti burd, inchunin jubroni zarari vobasta ba vayron kardani shartnoma az jonibi tashkilotchii bozi rasonidashudaro talab namoyad.

 

BOBI  55. Uhdadoriho vobasta ba rasonidani zarar 

1. Muqarraroti umumi

 

Moddai 1079. Asoshoi umumii masuliyat baroi rasonidani zarar

  1. Zarare, ki bo amal (beamali)-i gayriqonuni ba shakhs yo amvoli shahrvand, inchunin ba shakhsi huquqi, davlat rasonida shudaast, boyad dar hajmi purra az jonibi shakhse, ki zarar rasonidaast, jubron karda shavad.

Qonun metavonad uhdadorii jubroni zararro ba zimmai shakhse guzorad, ki zararrason nameboshad.

Muvofiqi qonun yo shartnoma masuliyati balandtari zararrason yo andozai balandtari jubroni zarar muqarrar shudanash mumkin ast.

  1. Zararrason, agar isbot namoyad, ki zarar bo gunohi u rasonida nashudaast, az jubroni zarar ozod karda meshavad. Qonun metavonad jubroni zararro dar surati gunoh nadoshtani zararrason niz peshbini namoyad.
  2. Zarari bo amali qonuni rasonidashuda dar holathoi peshbininamudai qonun boyad jubron karda shavad.

 

Moddai 1080. Peshgirii rasonidani zarar

  1. Khatari dar oyanda rasonidani zarar baroi arzi davo jihati mani amale, ki boisi rasonidani zarar megardad, asos buda metavonad.
  2. Agar zarari rasonidashuda az oqibathoi istifodai korkhona, inshoot yo digar faoliyati istehsoli ba miyon omada boshad, ki zararrasoniro idoma medihad yo bo zarari nav tahdid mekunad, sud huquq dorad javobgarro bar zammi jubroni zarar, inchunin ba qati faoliyati dakhldor uhdador sozad.
  3. Sud, agar qat gardonidani faoliyat khilofi manfiati jomea boshad, metavonad davoro vobasta ba faoliyati dakhldor rad namoyad. Raddi qati chunin faoliyat jabrdidagonro az huquqi sitonidani jubroni zarari vobasta ba faoliyat rasonidashuda mahrum namesozad.

 

Moddai 1081. Rasonidani zarar dar holati  mudofiai zaruri

Zarari dar holati mudofiai zaruri rasonidashuda, agar dar ayni zamon guzashtan az haddi mudofia surat nagirifta boshad, jubron karda nameshavad.

 

Moddai 1082. Rasonidani zarar dar holati nihoyati zarurat

Zarari dar holati nihoyati zarurat, yane rafi khatari ba khudi zararrason yo digar ashkhos tahdidkunanda rasonida shuda, agar rafi in tahdid dar hamin holat bo usuli digar imkonnopazir boshad, boyad az jonibi shakhsi zararrason jubron karda shavad.

Bo nazardoshti holate ki vobasta ba on chunin zarar rasonida shudaast, sud metavonad uhdadorii jubroni zararro ba zimmai shakhsi seyum, ki ba manfiati on zararrason amal kardaast, guzorad yo ham zararrason va ham shakhsi seyumro purra yo qisman az jubroni zarar ozod kunad.

 

Moddai 1083. Masuliyati shakhsi huquqi yo shahrvand baroi zarare, ki kormandi on rasonidaast

  1. Shakhsi huquqi yo shahrvand zararero, ki kormandi on hangomi ijroi uhdadorihoi mehnati (khizmati, vazifavi)-i khud rasonidaast, jubron menamoyad.
  2. Dar irtibot bo muqarraroti hamin Kodeks oid ba uhdadorihoi vobasta ba jubroni zarar kormandon on shahrvandone etirof karda meshavand, ki korhoro dar asosi shartnomai mehnati (qarordod), inchunin dar asosi shartnomai huquqi grajdani ba jo meorand, agar dar ayni hol onho tibqi vazifa yo tahti nazorati shakhsi dakhldori huquqi yo shahrvandi masuli peshburdi bekhatari korho amal kardaand yo meboist amal kunand.

Shirkathoi khojagidori va kooperativhoi istehsoli zararero, ki ishtirokchiyon (azo)-i on hangomi az jonibi okhirin anjom dodani faoliyati sohibkori, istehsoli yo navi digari faoliyati shirkat yo kooperativ rasonidaand, jubron menamoyand.

 

Moddai 1084. Masuliyat baroi zarare, ki maqomoti davlati, maqomoti hokimiyati mahalli, inchunin ashkhosi mansabdori onho rasonidaand

  1. Zarari dar natijai az jonibi maqomoti davlati barovardani sanadi ba qonunho nomuvofiq rasonidashuda sarfi nazar az gunohi maqomot yo ashkhosi mansabdore, ki sanadro barovardaast, bo qarori sud jubron karda shavad. Zarar az hisobi khazinai davlat (moddai 151) jubron karda meshavad.
  2. Zarare, ki tavassuti amal (beamali)-i gayriqonunii ashkhosi mansabdori maqomoti davlati dar sohai idorai mamuri rasonida shudaast, tibqi asoshoi umumi (moddai 1100), az hisobi mablaghoi pulii dar ikhtiyori in maqomot qarordoshta, jubron karda meshavad. Hangomi nokifoya budani onho zarar ba tavri subsidiari az hisobi bujeti davlat jubron karda meshavad.

 

Moddai 1085. Maqomot va ashkhose, ki hangomi jubroni zarar az nom va hisobi khazina baromad  mekunand

Dar holathoe ki mutobiqi hamin Kodeks, digar qonunho jubroni zarar az hisobi khazinai jumhuri yo khazinai sokhtori maqomoti hokimiyati mahalli anjom doda meshavad, az nomi in khazina maqomoti dakhldori moliyavi baromad mekunand.

 

Moddai 1086. Masuliyat baroi zarare, ki bo amali gayriqonunii maqomoti tahqiq, taftishi peshaki, prokuratura va sud rasonida shudaast

  1. Zarare, ki dar natijai gayriqonuni mahkum namudan, gayriqonuni ba javobgarii jinoyati kashidan, gayriqonuni ba sifati chorai peshgirikunanda istifoda burdani bahabsgiri yo zabonkhat baroi ba joe naraftan, gayriqonuni andeshidani jazoi mamuri dar shakli ba habs giriftan yo korhoi islohi mehnati ba shahrvand rasonida shudaast, sarfi nazar az gunohi shakhsi mansabdori maqomi tahqiq, taftishi peshaki, prokuratura va sud, tibqi tartibi muqarrarnamudai qonun az jonibi davlat ba andozai purra jubron karda meshavad.
  2. Zarari ba shahrvand yo shakhsi huquqi dar natijai faoliyati digari gayriqonunii maqomoti tahqiq, taftishi peshaki, prokuratura va sud rasonidashuda, agar dar qonun tartibi digare peshbini nagardida boshad, dar asoshoi umumi (moddai 1104) jubron karda meshavad.
  3. Zarare, ki dar natijai barovardani qarori gayriqonuni oid ba parvandahoi grajdani rasonida shudaast, dar holate jubron karda meshavad, ki agar gunohi sudya tibqi qarori etibori qonuni paydokardai sud muqarrar gardida boshad.

 

Moddai 1087. Jubroni  zarar az jonibi  shakhsi masuliyati khudro sugurtanamuda

Shakhsi huquqi yo shahrvande, ki masuliyati khudro tibqi tartibi sugurtai ikhtiyori yo sugurtai hatmi sugurta kardaast, hangomi jihati purra jubron namudani zarar nokifoya budani mablagi sugurta farqi bayni mablagi sugurta va andozai voqeii zararro mepardozad.

 

Moddai 1088. Masuliyat baroi zarare, ki noboligoni to sinni chordahsola rasonidaand

  1. Baroi zarare, ki noboligoni ba sinni chordahsolagi narasida (khurdsolon) rasonidaand, volidayni onho (farzandkhondagon), yo vasiyon, agar isbot karda natavonand, ki zarar bo gunohi on rasonida nashudaast, javobgar meboshand.
  2. Agar khurdsoli muhtoji vasoyat dar muassisai dakhldori tarbiyavi, muassisai muolijavi, muassisai hifzi ijtimoi yo digar muassisai shabeh qaror doshta boshad, ki bo hukmi qonun vasii on ba hisob meravad , agar isbot karda natavonad, ki zarar bo gunohi u sodir nashudaast, in muassisa vazifador ast zarari rasonidai khurdsolro jubron namoyad.
  3. Agar khurdsol hangomi tahti nazorati muassisahoi talimi, tarbiyavi, muolijavi yo digar muassisa qaror doshtanash gunoh sodir karda boshad va on muassisa vazifador bud nazorati uro anjom medod, inchunin khurdsol tahti nazorati shakhse bud, ki dar asosi shartnoma uro nazorat menamud, in muassisa yo shakhs, agar isbot karda natavonand, ki zarar bo gunohi onho rasonida nashudaast, baroi in zarar javobgar meboshand.

Agar volidayn (farzandkhondagon) yo vasiyon favtida boshand yo onho, inchunin shahrvandoni digare, ki dar qismi 3 hamin modda zikr shudaand, baroi jubroni zarari ba hayot yo salomatii jabrdida rasonidashuda mablagi kofi nadoshta boshand va khudi zararrason, ki purra qobili amal gardidaast va doroi chunin mablag boshad, sud bo nazardoshti vazi amvolii jabrdida va zararrason, inchunin digar holatho huquq dorad dar borai purra yo qisman az hisobi khudi zararrason jubron namudani zarar  qaror qabul kunad.

 

Moddai 1089. Masuliyat baroi zarare, ki noboligoni az sinni chordahsola to hajdahsola rasonidaand

  1. Noboligoni az sinni chordahsola to hajdahsola baroi zarari rasonidaashon mustaqilona, dar asoshoi umumi javobgar meboshand.
  2. Dar surate, ki agar noboligi az chordahsola to hajdahsola baroi jubroni zarar amvol yo manbai digari daromad nadoshta boshad, zarar boyad purra yo dar qismati nokifoyai on az hisobi volidayn (farzandkhondagon)-i u yo parastoron, agar isbot karda natavonand, ki zarar bo gunohi onho rasonida nashudaast, jubron karda meshavad.

Agar noboligi az sinni chordahsola to hajdahsola, ki muhtoji sarparasti meboshad, dar muassisai dakhldori tarbiyavi, muassisai muolijavi yo muassisai hifzi ijtimoi yo digar muassisai shabehe qaror doshta boshad, ki bo hukmi qonun parastori u ba shumor meravand, in muassisaho, agar isbot karda natavonand, ki zarar bo gunohi onho rasonida nashudaast, uhdadorand purra yo dar qismati nokifoyai on zararro jubron namoyand.

  1. Uhdadorii volidayn (farzandkhondagon), parastoron va muassisahoi dakhldor vobasta ba jubroni zarar badi ba sinni balogat rasidani zararrason yo badi on ki to ba sinni balogat rasidan doroi amvol yo digar manbai daromade megardad, ki baroi jubroni zarar kifoya meboshad yo to rasidan ba sinni balogat qobili amal gardidaast, qat megardad.

 

Moddai 1090. Masuliyati volidayni az huquqi volidayn mahrumshuda baroi zarari  rasonidai noboligon

Sud metavonad ba zimmai padar yo modari az huquqi volidayn mahrumshuda masuliyati jubroni zararero, ki farzandoni noboligi onho dar jarayoni se soli badi az huquqi volidayn mahrum gardidani onho rasonidaand, agar raftori kudake, ki boisi rasonidani zarar gardidaast, oqibati ba tavri munosib anjom nadodani uhdadorii tarbiyai farzand az jonibi volidayn boshad, guzorad.

 

Moddai 1091. Masuliyat baroi zarari rasonidai shahrvandi gayri qobili amal etirofgardida

  1. Zarari rasonidai shahrvandi gayri qobili amal etirofgardidaro (moddai 30) vasi yo tashkilote, ki vazifador ast nazorati upo anjom dihad, agar isbot karda natavonand, ki zarar bo gunohi onho rasonida nashudaast, jubron menamoyand.
  2. Uhdadorii vasi yo tashkiloti jubronkunandai zarare, ki az jonibi shahrvandi gayri qobili amal etirofgardida rasonida shudaast, inchunin dar holati barqaror shudani qobiliyati amali u niz qat namegardad.
  3. Agar vasi favtida boshad yo baroi jubroni zarar mablagi kofi nadoshta boshad va khudi zararrason doroi chunin mablag boshad, sud bo darnazardoshti vazi amvolii jabrdida yo zararrason, inchunin holathoi digar huquq dorad oid ba qisman yo purra az hisobi amvoli khudi zararrason jubron namudani zarari ba hayot yo salomatii jabrdida rasonidashuda qaror qabul kunad.

 

Moddai 1092. Masuliyat baroi zarari rasonidai shahrvandi qobili mahdudi amal etirofgardida

Zarari rasonidai shahrvandi dar natijai istemoli mashrubot yo mavodi nashador qobili mahdudi amal etirofgardida (moddai 31) az jonibi khudi zararrason tibqi asoshoi umumi jubron karda meshavad.

 

Moddai 1093. Masuliyat baroi zarari rasonidai shahrvande, ki qobiliyati darki amalhoi khudro nadorad

  1. Shahrvandi qobili amal, inchunin noboligi az sinni chordahsola to hajdahsola, agar dar holate zarar rasonida boshad, ki mohiyati kirdori khudro dark yo idora karda nametavonist, baroi zarari rasonidaash javobgar nameboshad.
  2. Zararrason, agar khudro ba chunin holat dar natijai istifodai mashrubot, mavodi nashador yo bo usuli digar rasonida boshad, az masuliyat ozod karda nameshavad.
  3. Agar zarar az jonibi shakhse rasonida shuda boshad, ki dar natijai bemorii ruhi yo kamaqli mohiyati amali khudro dark yo idora karda nametavonist, uhdadorii jubroni zararro sud metavonad ba zimmai shakhsi qobili mehnati bo u yakjoya zindagikunanda: hamsar, volidayn, farzandoni bolig, ki dar borai chunin holati zararrason ogoh budand, vale oid ba gayri qobili amal etirof shudan va taini vasoyati u masala naguzoshtaand, voguzorad.

 

Moddai 1094. Masuliyat baroi rasonidani zarar tavassuti faoliyate, ki baroi atrofiyon khatari kalonro ba miyon meovarad

  1. Manbai khatari kalon gufta quvvahoi fiziki, fiziki-khimiyavi va biologiro menomand, ki subekthoi huquqi grajdani dar asosi huquqi ba onho taalluq doshtai molikiyat, peshburdi khojagi va idorai operativi yo bo asoshoi digari ijozatdoda (shartnoma, qonun, sanadhoi mamuri va gayra), ki baroi atrofiyon khatari kalon dorad.
  2. Ashkhosi huquqi va shahrvandone, ki faoliyati onho bo khatari kalon baroi atrofiyon aloqamand meboshad (tashkilothoi naqliyoti, korkhonahoi sanoati, sokhtmon, molikoni vositahoi naqliyot va gayra), agar isbot karda natavonad, ki zarar dar natijai quvvai rafnopazir yo niyati badqasdonai jabrdida rukh dodaast, vazifadorand zarari tavassuti manbai khatari kalon rasonidashudaro jubron namoyand.

Uhdadorii jubroni zarar ba zimmai shakhsi huquqi yo shahrvande guzoshta meshavad, ki manbai khatarro dar asosi huquqi molikiyat, huquqi peshburdi khojagidori yo huquqi idorai operativi yo tibqi hama guna asoshoi digari qonuni (shartnomai kiroyai amvol, etimodnoma baroi idorai vositai naqliyot, bo hukmi farmoishi maqomoti salohiyatdor oid ba intiqoli manba va gayra)  sohibi menamoyand.

  1. Sohiboni manbahoi khatari kalon baroi zarari dar natijai amali mutaqobilai manbaho (barkhurdi vositahoi naqliyot va gayra) ba ashkhosi seyum rasonidashuda tibqi asoshoi peshbininamudai qismi 1 hamin modda masuliyati mushtarak dorand.

Zarari dar natijai amali mutaqobilai manbahoi khatari kalon ba sohiboni on rasonidashuda tibqi asoshoi umumi jubron karda meshavad. Dar ayni zamon:

– zarari bo gunohi yak taraf rasonidashuda dar hajmi purra az jonibi hamin taraf jubron karda meshavad;

– zarari bo gunohi hardu taraf yo yakchand taraf rasonidashuda mutanosiban ba gunohi har kadome  az onho jubron  karda meshavad.

Hangomi imkonnopazirii muqarrar namudani andozai gunohi har kadome az tarafho masuliyat bayni onho barobar taqsim karda meshavad.

Hangomi mavjud nabudani gunohi tarafho dar zararrasoni hej yake az onho huquq nadorand jubroni zararro talab namoyand. Har yake az tarafho dar chunin holat tavakkali zarari rasonidashudaro ba uhda dorad.

  1. Sohibi manbai doroi khatari kalon baroi zarare, ki in manba rasonidaast, agar isbot karda tavonad, ki manba dar natijai amali gayriqonunii ashkhosi seyum az ikhtiyori u baromadaast, javobgar nameboshad. Dar chunin holat masuliyat baroi zarari rasonidai manbai doroi khatari kalon ba zimmai ashkhose voguzoshta meshavad, ki ziddiqonuni manbai doroi khatari kalonro tasarruf namudaand. Hangomi dar ziddiqonuni tasarruf namudani manbai doroi khatari kalon mavjud budani gunohi sohibi on masuliyat ham ba zimmai sohibi manba va ham ba zimmai ashkhosi manbaro gayriqonuni tasarrufnamuda voguzoshta meshavad.

 

Moddai 1095. Masuliyat baroi yakjoya rasonidani zarar

Ashkhosi yakjoya zararrasonida dar nazdi jabrdida mushtarak javobgar meboshand.

Tibqi arizai jabrdida va ba manfiati u sud huquq dorad ba zimmai ashkhose, ki yakjoya zarar rasonidaand, masuliyati hissavi guzorad.

 

Moddai 1096. Huquqi davoi mutaqobila (regressi) ba shakhse, ki zarar rasonidaast

  1. Shakhse, ki zarari rasonidai shakhsi digarro jubron namudaast (zarari rasonidai kormand hangomi ijroi uhdadorihoi mehnati (khizmati, vazifavi, shakhse, ki vositai naqliyotro idora menamud va gayra) huquq dorad nisbat ba hamin shakhs ba andozai jubronpulii pardokhtashuda, agar dar qonun andozai digar peshbini nagardida boshad, talaboti mutaqobila peshnihod namoyad.
  2. Zararrasone, ki zarari yakjoya rasonidashudaro jubron namudaast, huquq dorad az har yak zararrason pardokhti hissai ba jabrdida pardokhtashudaro dar hajme, ki ba andozai gunohi ba hamin zararrason munosib meboshad, talab namoyad. Hangomi imkonnopazirii muayyan kardani darajai gunoh hissaho barobar etirof karda meshavand.
  3. Davlat, agar on zarari rasonidai ashkhosi maqomoti tahqiq, taftishi peshaki, prokuratura va sudro (qismi 1 moddai 1086) jubron namuda boshad, dar holathoi bo hukmi etibori qonuni paydokardai sud muqarrar gardidani gunohi onho, huquq dorad nisbat ba chunin ashkhos davoi mutaqobila (regressi) peshnihod kunad.
  4. Maqomoti davlatii hifzi ijtimoie, ki zarari ba jabrdida rasondaro jubron kardaast huquqi davoi mutaqobilai ba javobgari zarar rasondaro dorad.
  5. Ashkhose, ki zararro tibqi asoshoi dar moddahoi 1088-1091 hamin bob zikr gardida jubron namudaand, huquq nadorand nisbat ba shakhsi zararrason talaboti mutaqobila (regressi) peshnihod namoyand.

 

Moddai 1097. Hajm va andozai jubroni zarar

  1. Hajmi zarar barobari andozai zarari rasonda shudaro, ki ba kamshavii holati amvolii jabrdida vobasta ast, dar bar megirad.
  2. Andozai jubroni zarar – in miqdori muayyani tovone meboshad, ki jabrdida ba on talabgor ast.

 

Moddai 1098. Usulhoi jubroni zarari amvoli

Baroi jubroni zarar qaror barovarda, sud mutobiqi holathoi parvanda shakhsi baroi rasonidani zarar masulro uhdador menamoyad, ki zarari rasonidashudaro purra jubron namoyad (qismi 2 moddai 15) yo onro dar shakli asl bargardonad (ashyoi hamon nav va doroi hamon sifatro peshnihod kunad, ashyoi zarardidaro barqaror namoyad va gayra).

 

Moddai 1099. Bahisobgirii gunohi jabrdida va vazi amvoli shakhse, ki zarar rasonidaast1.

Zarare, ki dar natijai qasdi jabrdida rasonida shudaast, jubron karda nameshavad.

  1. Agar beehtiyotii dagali khudi jabrdida boisi ba miyon omadan yo afzoishi zarar gardida boshad, dar chunin surat vobasta ba darajai gunohi jabrdida yo zararrason andozai jubron kam karda meshavad.
  2. Hangomi beehtiyotii dagali jabrdida va mavjud nabudani gunohi zararrason dar holathoe, ki masuliyat on sarfi nazar az gunoh faro merasad, agar dar qonun tartibi digare peshbini nagardida boshad, andozai jubron boyad kam karda shavad yo jubroni zarar rad karda shavad.

Hangomi rasonidani zarar ba hayot va salomatii shahrvand raddi jubroni zarar ijozat doda nameshavad.

  1. Gunohi jabrdida hangomi jubroni kharojoti ilovagi (qismi 1 moddai 1101), hangomi jubroni zarar vobasta ba favti sarobon (moddai 1104), inchunin hangomi jubroni kharojoti marosimi dafn (moddai 1110) ba inobat girifta nameshavad.
  2. Sud metavonad jubroni zarari ba shahrvand rasonidashudaro ba istisnoi holathoe, ki zarar vobasta ba amali badqasdona rasonida shudaast, bo nazardoshti vazi amvolii u kam kunad.

 

2. Jubroni zarare, ki ba hayot va salomatii shahrvand rasonida shudaast

 

Moddai 1100. Jubroni zarare, ki ba hayot yo salomatii shahrvand hangomi ijroi uhdadorihoi shartnomavi yo digar uhdadoriho rasonida shudaast

Zarari ba hayot yo salomatii shahrvand hangomi ijroi uhdadorihoi shartnomavi, inchunin hangomi ijroi uhdadorihoi khizmati harbi, khizmat dar militsiya va digar uhdadorihoi dakhldor rasonidashuda, agar dar qonun yo shartnoma andozai balandtari masuliyat peshbini nagardida boshad, mutobiqi qoidahoi peshbininamudai hamin bob jubron karda meshavad.

 

Moddai 1101. Andoza va khususiyati jubroni zarare, ki ba salomati oseb rasonidaast

  1. Hangomi oseb rasonidan ba shahrvand yo digar zarar ba salomatii u boyad muzdi mehnat (daromad)-e, ki u dosht yo baralo girifta metavonist, inchunin kharojoti vobasta ba oseb didani salomati (baroi muolija, khuroki ilovagi, istemoli doruvori, protezkunoni, nigohubini shakhsi digar, muolijai sanitariyu kurorti, ba dast ovardani vositahoi makhsusi naqliyot, omodagi ba omukhtani kasbi nav va gayra), agar etirof gardida boshad, ki jabrdida ba chunin navi kumak va nigohubin muhtoj ast va baroi giriftani kumaki roygon huquq nadorad, jubron karda meshavad.
  2. Hangomi muayyan kardani muzdi mehnat (daromad)-i azdastrafta nafaqai mayubi, ki ba jabrdida vobasta ba oseb yo zarari digari ba salomatii u rasonidashuda tain gardidaast, hamchunin digar navi nafaqaho, kumakpuliho va navi digari pardokht, ki to rasonidani oseb ba salomati va ham badi on az hisobi jubron tain gardidaand, ba hisob girifta nameshavad. Ba hisobi jubroni zarar inchunin muzdi mehnate, ki jabrdida badi rasonidani zarar ba salomati megirad, dokhil karda nameshavad.
  3. Qonun yo shartnoma metavonad mutobiqi hamin modda andoza va hajmi beshtari jubroni zarari ba jabrdida taalluqdoshtaro muayyan kunad.

 

Moddai 1102. Muayyan kardani muzdi mehnat (daromad), ki dar natijai ba salomati rasonidani zarar az dast raftaast

  1. Andozai muzdi mehnat (daromad)-i dar natijai ba salomati rasonidani zarar azdastrafta bo foiz nisbat ba muzdi miyonai mehnat (daromad) to bardoshtani oseb yo zarari digar ba salomati yo to farorasii gum kardani qobiliyati mehnat, darajai dakhldori gum kardani qobiliyati korii kasbi va dar surati mavjud nabudani on korshoyamii umumi muayyan karda meshavad.
  2. Ba tarkibi muzdi mehnat (daromad)-i azdastrafta hama guna navi pardokhti muzdi mehnat oid ba shartnomahoi mehnati (qarordod) va huquqi grajdani chi dar joi kori asosi va chi dar yakchand joi kor, ki tahti andozbandi qaror megirad, dokhil karda meshavad. Pardokhthoi doroi khususiyati yakdafaina (jubronpuli baroi istifoda naburdani rukhsati, kumakpuli hangomi raftan az kor va gayra) ba tarkibi muzdi mehnat (daromad)-i azdastrafta ba hisob girifta nameshavad. Dar davrai kornoshoyamii muvaqqati va rukhsatii vobasta ba homiladori va haml kumakpulii pardokhtshuda ba inobat girifta meshavad. Daromad az faoliyati sohibkori, inchunin haqqi muallifi ba tarkibi muzdi mehnati azdastrafta ba hisob girifta shuda, dar ayni zamon daromad az faoliyati sohibkori dar asosi malumoti bozrasii andoz ba on dokhil karda meshavad.

Hama navhoi muzdi mehnat (daromad) ba andozai mablage, ki to sitonidani andoz az on hisob karda shudaast, ba hisob girifta meshavad.

Muzdi miyonai mehnat (daromad) bo usuli ba duvozdah taqsim kardani hamai mablagi muzdi mehnat (daromad)-i duvozdah mohi kor, ki to ba salomati rasonidani zarar guzashtaast, hisobu kitob karda meshavad. Dar surate ki agar jabrdida dar lahzai rasonidani zarar ba salomati kamtar az duvozdah moh kor karda boshad, muzdi miyonai mehnat (daromad) bo usuli taqsimi mablagi umumii muzdi mehnat (daromad)-i mohhoi voqeii kor, ki to rasonidani zarar ba salomati guzashtaast, ba majmui in mohho hisobu kitob karda meshavad.

Dar holathoe ki agar jabrdida dar lahzai rasonidani zarar kor namekard, bo khohishi u muzdi  mehnati to ozodshavi az kor yo andozai oddii podoshpulii kormandi doroi takhassusi u dar hamin  mahal, vale na kamtar az  andozai dah nishondihanda baroi hisobho muqarrarnamudai qonun ba hisob girifta meshavad. (QJT az 03.07.2012s., №849)

  1. Agar dar muzdi mehnat (daromad)-i jabrdida to ba salomatii u rasonidani oseb yo zarari digar tagyiroti ustuvore rukh doda boshad, ki vazi amvolii uro behbud mebakhshad (vobasta ba vazifai khizmati mohona baland shuda boshad, ba kori nisbatan serdaromad guzaronida shuda boshad, badi khatmi muassisai malumoti ruzona ba kor qabul gardida boshad), inchunin dar digar holathoe, ki ustuvorii tagyirot isbot karda meshavad, hangomi muayyan namudani muzdi miyonai mehnat tanho muzdi mehnat (daromad)-e, ki u giriftaast, ba hisob girifta meshavad.

 

Moddai 1103. Jubroni zarar hangomi rasonidani oseb ba salomatii shakhsi ba balogat narasida

  1. Dar surati rasonidani oseb yo ba tavri digar rassonidani zarar ba salomatii nobolig, ki ba sinni chordahsolagi narasidaast va muzdi mehnat nadorad, ashkhosi baroi rasonidani zarar gunahkor vazifadorand kharojoti vobasta ba zarar didani salomatiro jubron namoyand.
  2. Hangomi ba sinni chordahsolagi rasidani jabrdida, inchunin hangomi rasonidani zarar ba noboligi az chordah to hajdahsola, ki muzdi mehnat (daromad) nadorad, ashkhosi baroi rasonidani zarar masul vazifadorand ba jabrdida ba gayr az kharojoti vobasta ba zarari ba salomati rasonidashuda, inchunin zarari vobasta ba gum kardani qobiliyati mehnat yo kam gardidani onro, bo nazardoshti andozai dah nishondihanda baroi hisobho muqarrarnamudai qonun jubron namoyand. (QJT az 03.07.2012s., №849)

Agar to lahzai rasonidani zarar ba salomati jabrdida doroi muzdi mehnat boshad, dar in surat zarar bo nazardoshti andozai in mablag, vale na kamtar az andozai panjkaratai maoshi haddi aqali muqarrarnamudai qonun jubron karda meshavad.

Badi ogozi faoliyati mehnati jabrdida huquq dorad, bo nazardoshti maoshi giriftaash, vale na kamtar az mukofotpulie, ki tibqi mansabi ishgolnamudaash muqarrar gardidaast yo muzdi mehnati kormandi doroi hamin darajai takhassusi joi korash afzoishi jubroni zararro talab namoyad.

 

Moddai 1104. Jubroni zarar ba ashkhose, ki vobasta ba margi shahrvand rasonida shudaast

  1. Dar holati margi shahrvand ashkhosi gayri qobili mehnati tahti tamini shakhsi favtida qarordoshta yo to ruzi margi u ba giriftani taminoti u huquqdoshta, farzandi favtida, ki pas az margi u ba dunyo omadaast, inchunin yake az volidayn, hamsar yo digar azoi oila, sarfi nazar az qobiliyati mehnati, ki kor namekunad va farzandon, naberagon, barodaron va khoharoni shakhsi favtidaro, ki ba sinni chordahsolagi narasidaand yo harchand ba sinnu soli zikrshuda rasida boshand ham va tibqi khulosai maqomoti tibbi vobasta ba salomati muhtoji nigohubini digaronand, nigohubin menamoyad, ba jubroni zarar huquq dorand.
  2. Huquqi jubroni zararro inchunin ashkhose, ki tahti taminoti shahrvandi favtida buda, dar tuli panj soli badi favti u gayri qobili mehnat gardidaand, doro meboshand.

Yake az volidayn, hamsar yo azoi digari oila, ki kor namekunad va farzandon, naberagon, barodaru khoharoni shakhsi favtidaro, ki dar qismi 1 hamin modda zikr gardidaand, nigahboni menamoyad va dar davrai nigohubin gayri qobili mehnat gardidaast, badi adoi nigohubini in ashkhos huquqi jubroni zararro nigoh medorad.

  1. Zarar chunin jubron megardad: ba noboligon to rasidan ba sinni hajdahsolagi, ba khonandagoni hajdahsola va bolotar az on – to khatmi tahsil dar muassisahoi talimii ruzona, vale na beshtar az sinni to bistu sesolagi; ba zanoni az sinni panjohu panj bolo va mardoni az sinni shastsola bolo umrbod; ba mayubon – ba muhlati mayubi; ba yake az volidayn, hamsar yo digar azoi oila, ki ba nigohubini farzandon, naberagon, khoharu barodaroni tahti tamini shakhsi favtida qarordoshta mashgul ast, to ba sinni chordahsolagi rasidani onho yo tagyir yoftani vazi salomati.

 

Moddai 1105. Andozai jubroni zarari dar natijai favti shahrvand rasonidashuda

  1. Ba ashkhose, ki vobasta ba margi shahrvand ba jubroni zarar huquq dorand, zarar ba andozai hamon qismi muzdi mehnat (daromad)-i favtida jubron karda meshavad, ki muvofiqi qoidahoi moddai 1102 hamin Kodeks ba hisob girifta shudaast va onho onro hangomi dar hayot budani u baroi taminoti khud megiriftand yo huquqi giriftani onro doshtand. Hangomi ba in ashkhos muayyan namudani jubroni zarar ba tarkibi daromadi shakhsi favtida hamzamon bo muzdi mehnat, inchunin nafaqai hangomi dar qaydi hayot megiriftaash, taminoti umrbodi va digar chunin pardokhtho dokhil karda meshavand.
  2. Hangomi muayyan kardani andozai jubroni zarar nafaqae, ki ba ashkhos vobasta ba margi sarobon muqarrar shudaast, inchunin navi digari nafaqahoi to favti sarobon yo pas az favti u taingardida, inchunin muzdi mehnat, rotiba (stipendiya) ba mablagi jubron ba hisob girifta nameshavad.
  3. Mablagi jubroni vobasta ba margi sarobon, ki ba har yak shakhsi baroi jubroni zarar huquqdoshta ba hisob girifta shudaast, ba istisnoi holathoi zayl az nav hisobu kitob karda nameshavad: badi favti sarobon tavallud shudani tifl; tain (qat)-i pardokhti jubronpuli bo ashkhose, ki ba nigohubini farzandon, naberagon, barodaron va khoharoni saroboni favtida mashguland.

Tibqi qonun yo shartnoma hajm va andozai jubronpuli ziyod karda shudanash mumkin ast.

 

Moddai 1106. Tagyir dodani andozai jubroni zarar

  1. Jabrdidae, ki qisman qobiliyati mehnatro gum kardaast, huquq dorad dar har lahza az shakhsi ba zimmaash uhdadorii jubroni zarar voguzoshtashuda, agar qobiliyati mehnatii u vobasta ba rasonidani zarar ba salomati nisbat ba one, ki u dar lahzai taini jubronpuli dosht, kamtar gardida boshad, dar hajmi dakhldor baland kardani jubronpuliro talab namoyad.
  2. Ashkhose, ki vobasta ba rasonidani zarar ba salomatii jabrdida ba zimmaashon jubroni zarar voguzoshta shudaast, agar qobiliyati korii jabrdida nisbat ba one, ki u dar lahzai taini jubronpuli baroi zarar dosht, balandtar gardida boshad, huquq dorand ba tavri dakhldor kam kardani andozai jubronpuliro talab namoyand.
  3. Agar vazi amvolii shakhsi ba zimmaash jubroni zarar voguzoshtashuda behbud yofta boshad, vale jubronpuli mutobiqi qismi 5 moddai 1099 hamin Kodeks kam karda shuda boshad, jabrdida huquq dorad baland kardani andozai jubroni zararro talab namoyad.
  4. Sud metavonad bo talabi shahrvandi zararrason, agar vazi amvolii u dar natijai mayubi yo rasidan ba sinni nafaqa nisbat ba one, ki dar lahzai jubroni zarar dosht, badtar gardida boshad (qismi 5 moddai 1099), andozai jubroni zararro kamtar kunad.

 

Moddai 1107. Baland kardani andozai jubroni zarar vobasta ba bolo raftani arzishi ruzguzaroni va afzudani nishondihanda baroi hisobho

Mablagi jubroni zarare, ki shahrvand vobasta ba rasonidani zarar ba salomati yo margi jabrdida mepardozad, boyad hangomi bolo raftani arzishi ruzguzaroni tibqi tartibi muqarrarnamudai qonun indeksatsiya karda shavad.

Hangomi tibqi tartibi muqarrarnamudai qonun baland bardoshtani nishondihanda baroi hisobho jubroni muzdi mehnat (daromad)-i azdastdodashuda va digar pardokhthoi vobasta ba rasonidani zarar ba salomati va margi jabrdida taingardida mutanosiban ba baland shudani andozai maoshi haddi aqal (moddai 341) meafzoyad. (QJT az 03.07.2012s., №849)

 

Moddai 1108. Pardokhtho oid ba jubroni zarar

  1. Jubroni zarari vobasta ba past gardidani qobiliyati mehnati yo margi jabrdida har moh pardokhta meshavad.

Hangomi mavjud budani asoshoi mutamad sud bo nazardoshti imkoniyati zararrason metavonad bo talabi shahrvandi ba jubroni zarar huquqdoshta dar khususi yakdafaina anjom dodani hamai pardokhtho, vale na baroi beshtar az se sol,  qaror barorad.

  1. Jubroni kharojoti ilovagi metavonad dar doirai muhlathoi dar asosi khulosai (ekspertiza)-i tibbi muqarrargardida, inchunin hangomi zarurati pardokhti peshakii arzishi khizmatrasoni va amvol (ba dast ovardani rohkhati istirohatgoh, rohkiro, pardokhti vositahoi naqliyoti makhsus va gayra) baroi muhlati oyanda surat girad.
  2. Dar holathoe ki agar jabrdida mutobiqi qonun huquq dorad qat yo ijroi pesh az muhlati uhdadorihoro talab namoyad, chunin talab bo rohi ba sarmoya darovardan (kapitalizatsiya)-i pardokhthoi dakhldori vaqtbay qone gardonida meshavad.

 

Moddai 1109. Jubroni zarar dar surati qati  shakhsi huquqi

  1. Dar surati aznavtashkilshavii shakhsi huquqi, ki tibqi tartibi muqarrargardida baroi zarari ba hayot va salomati rasonidashuda masul etirof shudaast, uhdadorii vobasta ba pardokhthoi dakhldor ba zimmai huquqqabulkunandai u guzoshta meshavad. Talabot dar mavridi jubroni zarar niz ba u peshnihod karda meshavad.

Dar surati barham dodani shakhsi huquqi, ki tibqi tartibi muqarargardida baroi zarari ba hayot va salomati rasonidashuda masul etirof shudaast, pardokhthoi dakhldor baroi jabrdida boyad tibqi qoidahoi muqarrarnamudai qonun, digar sanadhoi huquqi ba sarmoya darovarda (kapitalizatsiya) shavad.

  1. Dar holate ki agar ba sarmoya darovardan (kapitalizatsiya)-i pardokht az sababi mavjud nabudan yo nokifoya budani amvoli shakhsi huquqii barhamdodashavanda gayriimkon boshad, mablaghoi taingardida az jonibi davlat tibqi qoidahoi peshbininamudai qonun pardokhta meshavad.

 

Moddai 1110. Jubroni kharojot baroi dafn

Ashkhosi baroi zarari vobasta ba margi jabrdida masul vazifadorand kharojoti zarurii baroi dafn masrafnamudai shakhsero, ki in kharojotro anjom dodaast, jubron namoyand.

YOrdampuli baroi dafn, ki shahrvandi in kharojotro masrafnamuda giriftaast, ba hisobi jubroni zarar dokhil karda nameshavad.

 

3. Jubroni zarari dar natijai kamomadi mol, kor, khizmatrasoni rasonidashuda

 

Moddai 1111. Asoshoi jubroni zarari dar natijai kamomadi mol, kor,  khizmatrasoni  rasonidashuda

Zarare, ki ba hayot, salomati yo amvoli shahrvand yo amvoli shakhsi huquqi dar natijai kambudihoi konstruktivi, dasturi (retsepturi) yo digar norasoii mol  (kor, khizmatrasoni), inchunin dar natijai ittilooti nodurust yo nokifoya budani ittiloot oid ba mol (kor, khizmatrasoni) rasonida shudaast, boyad az jonibi furushanda yo tahiyakunanda (ijrokunanda), sarfi nazar az gunohi onho va on, ki jabrdida bo onho munosibathoi shartnomavi dosht yo na, jubron karda shavad.

Qoidahoi mazkur tanho dar holathoi ba dast ovardani mol (kor, khizmatrasoni) bo maqsadhoi istemoli istifoda burda meshavand.

 

Moddai 1112. Ashkhose, ki baroi zarari dar natijai norasogihoi mol, kor, khizmatrasoni rasonidashuda javobgarand

  1. Zarari dar natijai norasogihoi mol, kor, khizmatrasoni rasonidashuda tibqi intikhobi jabrdida az jonibi furushanda yo tahiyakunandai mol jubron karda meshavad.
  2. Zarari dar natijai norasogihoi kor, khizmatrasoni rasonidashuda az jonibi ijrokunanda jubron karda meshavad.
  3. Zarari dar natijai peshnihod nakardani ittilooti purra va saheh oid ba khosiyat va qoidahoi istifodai mol rasonidashuda boyad mutobiqi qoidahoi qismhoi 1 – 2 hamin modda jubron karda shavad.

 

Moddai 1113. Muhlathoi  jubroni zarari dar  natijai norasogihoi mol, kor,  khizmatrasoni  rasonidashuda

  1. Zarari norasogii mol (kor, khizmatrasoni), agar on dar jarayoni muhlati muqarrarshudai korshoyamii mol (kor, khizmatrasoni) rasonida shuda boshad, jubron karda meshavad va agar in muhlat muqarrar nagardida boshad, dar jarayoni dah sol az ruzi istehsoli mol (kor, khizmatrasoni) boyad jubron karda shavad.
  2. Berun az doirai muhlati muqarrargardida zarar boyad dar holathoi zayl jubron karda shavad:

– agar khilofi talaboti qonun muhlati korshoyami muqarrar  nagardida boshad;

– agar shakhs dar mavridi badi guzashti muhlati korshoyami anjom dodani amalhoi zaruri va oqibathoi imkonpazir hangomi ijro nakardani amalhoi zikrshuda ogoh karda nashuda boshad.

 

Moddai 1114. Asoshoi  ozod  namudan  az masuliyat baroi  zarari  dar  natijai  norasogii  mol, kor, khizmatrasoni rasonidashuda

Furushanda yo tahiyakunandai mol, ijrokunandai kor (khizmatrasoni) tanho dar holati isboti on, ki zarar dar  natijai tasiri quvvai rafnopazir yo az jonibi istemolkunanda vayron kardani qoidahoi istifoda yo nigahdoshti mol (natijahoi kor, khizmatrasoni) rukh dodaast, az javobgari ozod karda meshavand.

 

4. Jubroni zarari manavi

 

Moddai 1115. Jubroni zarari manavi

  1. Zarari manavi, ba istisnoi holathoi peshbininamudai qismi 2 hamin modda dar surati mavjud budan gunohi zararrason az jonibi zararrason jubron karda meshavad.
  2. Zarari manavi sarfi nazar az gunohi zararrason dar holathoi zayl jubron karda meshavad:

– agar zarar ba hayot va salomatii shahrvand az manbai khatari kalon rasida boshad;

– agar zarar ba shahrvand dar natijai gayriqonuni mahkum kardan, gayriqonuni ba javobgarii jinoyati kashidan, ba sifati chorahoi ehtiyoti gayriqonuni istifoda burdani bahabsgiri yo zabonkhat baroi ba joe naraftan, gayriqonuni andeshidani jazoi mamuri dar shakli habs yo korhoi islohi mehnati rasonida shuda boshad;

– agar zarar dar natijai pahni malumote, ki shanu etibor va obrui koriro past mezanad, rasonida shuda boshad;

– inchunin dar digar holathoi peshbininamudai qonun.

  1. Zarari manavi, ki dar natijai amal (beamal)-i vayronkunandai huquqi amvolii shahrvandon rasonida shudaast, ba istisnoi holathoi peshbininamudai qonun jubron karda nameshavad.

 

Moddai 1116. Andozai jubroni zarari manavi

  1. Zarari manavi dar shakli puli jubron karda meshavad.
  2. Andozai jubroni zarari manavi vobasta ba khususiyati ba jabrdida rasonidani ranju azobi jismoni va manavi, inchunin darajai gunohi zararrason dar holathoe ki agar gunoh asosi jubron boshad, az jonibi sud muayyan karda meshavad. Hangomi muayyan kardani andozai jubroni zarar boyad talaboti oqilona va odilona ba inobat girifta shavad.

Mushakhkhasoti ranju azobi jismoni va manavi az jonibi sud bo nazardoshti holathoi voqei, ki dar natijai on zarari manavi rasonida shudaast va khususiyathoi infirodii jabrdida baho doda meshavad.

  1. Zarari manavi sarfi nazar az jubroni zarari amvolii sitonidashavanda jubron karda meshavad.

 

BOBI  56. Uhdadoriho dar natijai doroshavii beasos

 

Moddai 1117. Uhdadorii bargardonidani doroii beasos

  1. Shakhse, ki biduni asoshoi muqarrarnamudai qonun yo ahd az hisobi shakhsi digar (jabrdida) amvol ba dast ovardaast yo nigoh doshta ast, ba istisnoi holathoi peshbininamudai moddai 1142 hamin Kodeks uhdador ast ba jabrdida amvoli beasos badastovarda yo nigoh doshtaashro (doroii beasos)-ro bargardonad.
  2. Uhdadorihoi muqarrarnamudai qismi 1 hamin modda inchunin hangomi minbad az bayn raftani asoshoe, ki tibqi on amvol ba dast ovarda yo nigoh doshta shudaast, niz ba miyon meoyad.
  3. Qoidahoi hamin bob, sarfi nazar az on ki doroii beasos natijai raftori badastovarandai amvol khudi jabrdida yo ashkhosi seyum va yo oqibati hodisaho meboshad, tatbiq karda meshavad.

 

Moddai 1118. Mutanosibii talabot dar borai bargardonidani doroii beasos bo digar talabot oid ba  hifzi  huquqhoi grajdani

Azbaski dar qonunho tartibi digare peshbini nagardidaand va az mohiyati munosibathoi dakhldor barnameoyand, qoidahoi hamin bob inchunin boyad nisbat ba talaboti zayl tatbiq gardand:

1) dar borai bargardonidani ijroi ahdi beetibor;

2) dar borai az jonibi molik talab karda giriftani amvol az sohibii gayriqonunii gayr;

3) talaboti yak tarafi uhdadori nisbat ba tarafi digar dar mavridi bargardonidani ijroi vobasta ba hamin uhdadori;

4) dar borai jubroni zarar, az jumla jubrone, ki tavassuti raftori bevijdononai shakhsi dorogardida rasonida shudaast.

 

Moddai 1119. Bargardonidani doroii beasos dar shakli asl

  1. Amvole, ki doroii beasosi badastovarandaro tashkil medihad, boyad dar shakli asl ba jabrdida bargardonida shavad.
  2. Badastovaranda dar nazdi jabrdida baroi hamaguna kamomad, az jumla kambudii tasodufi yo farsuda shudani amvoli beasos badastovardashuda yo nigahdoshtashuda, ki badi az jonibi u fahmidani doroii beasos rukh dodaast yo meboist fahmad, javobgar meboshad. To in lahza u tanho baroi qasd yo beehtiyotii dagalona javobgar meboshad.

 

Moddai 1120. Jubroni arzishi doroii beasos

  1. Hangomi imkonnopazirii dar shakli asl bargardonidani amvoli beasos badastovardashuda yo nigahdoshtashuda badastovaranda boyad ba jabrdida arzishi aslii in amvolro dar ruzi ba dast ovardani on pardozad, inchunin zarari vobasta ba tagyir yoftani arzishi minbadai amvol bamiyonomadaro, agar badastovaranda arzishi onro favran, badi ogohi yoftan az doroii beasos jubron nakarda boshad, jubron namoyad.
  2. Shakhse, ki beasos amvoli gayrro muvaqqatan, biduni niyati ba dast ovardani on yo tavassuti khizmatrasonii gayr istifoda burdaast, boyad ba jabrdida chizi dar natijai chunin istifoda badastovardaashro muvofiqi narkhe, ki dar vaqti khatmi istifoda va dar mahalli anjom dodani on mavjud bud, jubron namoyad.

 

Moddai 1121. Oqibathoi beasos ba shakhsi digar dodani huquq

Shakhse, ki bo rohi guzasht talabot yo ba tarzi digar huquqi marbutaashro dar asosi uhdadorii vujudnadoshta yo beetibor ba shakhsi digar dodaast, huquq dorad barqaror namudani holati qabli, az jumla ba u bargardonidani hujjathoi tasdiqkunandai huquqi ba u intiqoldodashudaro talab kunad.

 

Moddai 1122. Ba jabrdida bargardonidani daromadhoi giriftanashuda

  1. Shakhse, ki beasos amvolro giriftaast yo nigah doshtaast, boyad ba jabrdida tamomi daromadero, ki u ba dast ovardaast yo meboist az in amvol az lahzae, ki beasosii doroiro fahmidaast yo meboist fahmad, ba dast ovardaast, bargardonad yo jubron namoyad.
  2. Ba mablagi doroii beasosi puli boyad az hamon vaqte, ki badastovaranda dar khususi beasosii ba dast ovardan yo nigahdorii mablagi puli fahmidaast yo meboist fahmad baroi istifodai mablagi gayr (moddai 426) foizho ba hisob girifta shavand.

 

Moddai 1123. Jubroni kharojoti amvole, ki boyad bargardonida shavad

Hangomi bargardonidani amvoli beasos badastovardashuda yo nigahdoshtashuda (moddai 1119) yo jubroni arzishi on (moddai 1120) badastovaranda huquq dorad jubroni kharojoti zarurii vobasta ba nigahdosht va ehtiyoti amvolro az hamon vaqte, ki on vazifador ast daromadro bargardonad (moddai 1122), bo bahisobgirii daromadi girifta, az jabrdida talab namoyad. Huquqi jubroni kharojot dar holati az jonibi badastovaranda qasdan nigah doshtani amvoli bargardonidashavanda az dast doda meshavad.

 

Moddai 1124. Doroii beasose, ki bargardonida nameshavad

Inho ba sifati doroii beasos bargardonida nameshavand:

1) amvoli baroi ijroi uhdadori to farorasii muhlati ijro dodashuda, agar dar uhdadori tartibi digare peshbini nagardida boshad;

2) amvoli jihati ijroi uhdadori bo guzashti muhlati davo dodashuda;

3) muzdi mehnat yo pardokhthoi ba on barobarkardashuda, nafaqa, kumakpuli, rotiba (stipendiya), jubroni zarari ba hayot yo salomati rasonidashuda, aliment yo digar mablaghoi pulie, ki ba shahrvand ba sifati vositai ruzguzaroni faroham ovarda shudaast, hangomi mavjud nabudani bevijdoni az jonibi u yo ishtibohi hisobi;

4) mablaghoi puli yo digar amvol, agar badastovaranda isbot namoyad, ki shakhsi bargardonidani amvolro talabkarda dar mavridi mavjud budani uhdadori ogoh bud yo amvolro bo maqsadhoi khayrkhohona ba u dodaast.

 

 

 

 

QONUNI JUMHURII TOJIKISTON

Dar borai qabul kardani qismi duyumi Kodeksi grajdanii Jumhurii Tojikiston

(Akhbori Majlisi Olii Jumhurii Tojikiston,  soli  1999, №12, moddai 324)

 

Moddai 1. Qismi duyumi Kodeksi grajdanii Jumhurii Tojikiston qabul karda shavad (minbad qismi duyumi Kodeks).

Moddai 2. Az 1 iyuli soli 2000 zerfasli 2 “Navhoi alohidai uhdadoriho”-i fasli seyum, “Huquqi uhdadori”-i Kodeksi grajdanii Jumhurii Tojikiston, ki bo Qonuni Jumhurii Tojikiston az 28 dekabri soli 1963 “Dar borai tasdiqi Kodeksi grajdanii Jumhurii Tojikiston” va qonunhoi Jumhurii Tojikiston, ki muvofiqi onho ba faslhoi ishorashudai Kodeksi grajdanii Jumhurii Tojikiston tagyirotu ilovaho vorid karda shudaand, beetibor donista shavad.

Moddai 3. Minbad, to mutobiq gardondani qonunho va digar sanadhoi huquqii dar qalamravii Jumhurii Tojikiston amalkunanda bo qismi duyumi Kodeks qonunho va digar sanadhoi huquqii Jumhurii Tojikiston to vaqte istifoda burda meshavand, ki onho khilofi qismi duyumi Kodeks naboshand.

Moddai 4. Qismi duyumi Kodeks nisbat ba munosibathoi huquqi grajdani, ki badi tatbiq gardidani on ba vujud omadaast, istifoda burda meshavad.

Az rui munosibathoi huquqi grajdani, ki to dar amal tatbiq gardidani on vujud omadaast, qismi duyumi Kodeksi grajdanii Jumhurii Tojikiston nisbat ba on huquqho va vazifaho istifoda burda meshavad, ki onho badi ba amal tatbiq kardani on ba vujud meoyand.

Moddai 5. Meyorhoi baroi tarafho hatmii qismi duyumi Kodeks oid ba asosho, oqibatho va tartibi bekor kardani navhoi alohidai shartnomaho, inchunin nisbat ba shartnomahoe, ki badi tatbiqi qismi duyumi Kodeks, sarfi nazar az sanai bastani on, amal mekunand, tatbiq karda meshavand.

Meyorhoi baroi tarafho hatmii qismi duyumi Kodeks dar borai javobgari baroi vayron kardani uhdadorihoi shartnomavi, agar chunin qonunshikani badi dar amal tatbiq gardidani qismi duyumi Kodeks rukh doda boshad, ba istisnoi holathoe, ki agar dar shartnomahoi to 1 iyuli soli 2000 bastashuda baroi chunin qonunshikani navi digari javobgapi peshbini shudaast, istifoda burda meshavad.

Moddai 6. Meyorhoi qismi duyumi Kodeks dar qismate, ki ba ahdho vobasta ba qitahoi zamin marbut ast, to hadde istifoda burda meshavad, ki ravishi onro qonunguzorii zamin ijozat medihad.

 

 

          Prezidenti

Jumhurii Tojikiston                                                                                                                             E. RAHMONOV

sh. Dushanbe, 11 dekabri soli 1999,

№ 884

 

 

QARORI MAJLISI OLII

JUMHURII TOJIKISTON

Oidi mavridi amal qaror dodani qismi duyumi Kodeksi grajdanii Jumhurii Tojikiston

(Akhbori Majlisi Olii Jumhurii Tojikiston,  soli  1999, №12, moddai 325)

 

Majlisi Olii Jumhurii Tojikiston qaror mekunad:

  1. Qismi duyumi Kodeksi grajdanii Jumhurii Tojikiston pas az intishori rasmi az 1 iyuli soli 2000 mavridi amal qaror doda shavad.
  2. Hukumati Jumhurii Tojikiston dar muhlati shash moh az ruzi mavridi amal qaror dodani qismi duyumi Kodeksi grajdanii Jumhurii Tojikiston:

– qarorhoi khudro bo qismi duyumi Kodeksi grajdanii Jumhurii Tojikiston mutobiq namoyad;

– dar borai bo qismi duyumi Kodeksi grajdanii Jumhurii Tojikiston mutobiq gardondani qonunguzorii Jumhurii Tojikiston peshnihod manzur kunad.

 

 

Raisi Majlisi Olii

Jumhurii Tojikiston                                                                                                                          S. RAJABOV

sh. Dushanbe, 11 dekabri soli 1999,

           № 885

Инчунин кобед

Hurdani obi mani az tarafi mard yo zan

Hurdani obi mani az tarafi zan kori noravo va nosazo ast va inro tib mahkum …