Home / Jamiyat / YOrii ravonpizishki

YOrii ravonpizishki

 QONUNI JUMHURII TOJIKISTON

Dar borai yorii ravonpizishki

(Akhbori Majlisi Olii Jumhurii Tojikiston  soli  2002, №11, mod. 753; soli 2004, №2, mod. 54)

Bobi 1. Muqarraroti umumi

Moddai 1. Maqsad va vazifahoi Qonun

Qonuni mazkur baroi bo yorii tibbiyu ijtimoi tamin namudani shahrvandoni JumhuriiTojikiston, ki giriftori bemorihoi ravoni meboshand, jihati behtar kardani sharoiti zistu mehnati onho, peshgirii bemorihoi ravoni va hifzi salomatii ruhii aholi nigaronida shudaast.

Vazifahoi in Qonun az hifzi huquq va manfiathoi qonunii shakhsoni giriftori bemorihoi ravoni, muqarrar namudani asosho va tartibi rasonidani yorii ravonpizishki, himoyai shahrvandoni Jumhurii Tojikiston az amalhoi khavfnoki in guna bemoron, hifzi huquqi kormandoni tibb va digar kormandon, ki yorii ravonpizishki merasonand, iborat ast. 

Moddai 2. Mafhumhoi asosi

Dar Qonuni mazkur mafhumhoi zerin istifoda burda meshavand:

Muassisahoi bemorihoi ravoni – bemorkhonahoi ruhi va ruhu asab, dispanserho yo markazhoi bemorihoi ravoni va ruhu asab, hujrai tabibi bemorihoi ruhii markazhoi salomatii shahrho va nohiyaho, ki dar hamkorii zich bo khadamoti yorii avvaliyai tibbi va hifzi ijtimoi ba shakhsoni giriftori bemorii ruhi yorii tibbii makhsusgardonidashudaro merasonand;

nosolimii (bemorii) ruhi – vayron shudani faoliyati mutadili ruhi, ki dar pastshavii qobiliyati aqli va tagyiryobii vozehi tafakkur ifoda meyobad;

yorii ravonpizishki – peshgiri namudani bemorihoi ravoni, muoinai solimii ruhii shahrvandon, nazorati dispanseri, tashkhisi nosolimii ruhi, tabobat, nigohubin, barqarorsozii tibbi va ijtimoii shakhsoni giriftori bemorihoi ravoni;

namoyandagoni qonuni – shakhsone, ki ifodakunandai manfiati mizojoni giriftori bemorihoi ravoni meboshand: volidon, farzandon, farzandkhondagon, vasiyon yo parastoron;

barqarorsozii tibbi-ijtimoi – barqarorsozii salomatii bemoron bo istifodabarii majmui chorabinihoi tibbi, ijtimoi va mehnati, baroi jalbi bemoron ba mehnat, hamrohshavi ba hayoti oilavi  va jamiyati;

gayri qobili amal – az jonibi sud etirof kardani holati az tarafi shakhs dar natijai bemorii ruhi yo kamaqli giriftorshudan gayriimkon budani darki mohiyat va manii amaliyoti khud yo rohbari ba on;

vasoyati shakhsi giriftori bemorii ruhi – tashkil va amaligardonidani himoyai shakhs va amvoli kasi gayri qobili amal, huquq va manfiathoi u dar natijai nosolimii ruhi yo kamaqli az  jonibi  davlat. 

Moddai 3. Qonunguzorii Jumhurii Tojikiston dar borai yorii ravonpizishki

Qonunguzorii Jumhurii Tojikiston dar borai yorii psikhiatri ba Konstitutsiyai (Sarqonuni) Jumhurii Tojikiston asos yofta, az hamin Qonun, digar sanadhoi meyoriyu huquqii Jumhurii Tojikiston va sanadhoi huquqii baynalmilalie, ki Jumhurii Tojikiston etirof kardaast,  iborat meboshad.

Moddai 4. Prnnsiphoi rasonidani yorii ravonpizishki

YOrii ravonpizishki az jonibi davlat kafolat doda shuda, dar asosi prinsiphoi rahmu shafqat, bashardusti va adolati ijtimoi ba amal barovarda meshavad va az huquqi har inson oidi hifzi salomati, inchunin vazifahoi asosii tabib, ki rasonidani yori ba bemor va dar faoliyati khud payravi namudan ba qarzi tabibi va odobi kasbi meboshad, barmeoyad. 

Moddai 5. Huquqhoi bemorihoi ravoni

Bemorihoi ravoni doroi tamomi huquq va ozodihoi shahrvandoni Jumhurii Tojikiston meboshand, ki Konstitutsiyai (Sarqonuni) Jumhurii Tojikiston peshbini namudaast. Huququ ozodihoi bemorihoi ravoni tanho dar holathoi peshbininamudai hamin Qonun va digar sanadhoi meyoriyu huquqiiJumhurii Tojikiston mahdud karda meshavand.

Ba shakhsoni giriftori bemorihoi ravoni chunin kafolatho doda meshavad:

–  giriftani malumot dar borai huquqhoi khud;

– munosibati boehtiromona va bashardustona, ki tahqiri shanu etibori  insonro  istisno mekunad;

– dodani rozigii peshaki va dast kashidan dar hama zinaho az istifodai onho ba sifati obekti ozmoishi mavodho va usulhoi tibbi va tadqiqothoi ilmi;

–  malumot dar borai khususiyati bemorii ruhi va usulhoi tabobati on;

– istifodai vosita va rohu usulhoi tabobat vobasta ba khulosai tashkhis, khislati ranjurhoi ruhi va dastovardhoi ilmi tibbi zamonavi, ki maqomoti tandurusti ichozat dodaast;

– guzaronidani tabobat dar sharoiti darmongohi va bemorkhonagi bo istifodai  usulhoi boshafqatona az rui imkon dar makhalli zisti bemor;

– imkoniyati dast kashidan az muoina va tabobat, agar shakhs ba qabuli qarorhoi boshuurona qodir boshad;

– nigoh doshtan dar muassisai tabobati bemorkhonagi tanho ba muhlate, ki baroi muoina va tabobat zarur  ast;

– rasonidani yorii tabobati va ijtimoi dar sharoite, ki ba talaboti sanitariyu gigieni muvofiqat karda, shanu etibori insoniro past namekunad;

        –  tabobati sanatoriyu kurorti tibqi nishondodhoi tibbi;

        – huquqi davati har kadom tabibi bemorihoi ravoni jihati ishtirok dar kori komissiya vobasta ba masalahoe, ki hamin Qonun tanzim mekunad;

        –   giriftani yorii ijtimoi va nafaqa az davlat;

        – huquqi shakhsan yo bo hamrohii digaron ba maqomoti davlati, ittihodiyahoi jamiyati, korkhonaho va tashkilotu muassisaho murojiat namudan;

      – yorii advokat, namoyandai qonuni, inchunin shakhsi digari vakolatdor tibqi tartibi muqararkardai qonunguzorii Jumhurii Tojikiston.

SHahrvandoni khoriji va shakhsoni betabaai dar qalamravi Jumhurii Tojikiston buda, hangomi yorii ravonpizishki az hama huquqhoe, ki Qonuni mazkur baroi shahrvandoni Jumhurii Tojikiston muayyan kardaast, ba sharte, ki dar shartnomahoi baynalmilali digar meyor naomada boshad, istifoda mebarand.

Mavjud budani bemorii ruhii doimi baroi giriftani imtiyozho, ki qonunguzorii Jumhurii Tojikiston muqarrar namudaast, huquq medikhad. 

Moddai 6. Mahdud kardani huquqhoi shakhsoni giriftori bemorii  ruhi

Gayri qobili amal etirof kardani shakhsi giriftori bemorii ruhi, tanho az jonibi sud tibqi asos va tartibi muqarrarnamudai qonunguzorii Jumhurii Tojikiston anjom doda meshavad.

Az jonibi shakhsoni dar natijai bemorii ruhi muvaqqatan gayri qobili amal etirofshuda, anjom dodani namudhoi alohidai faoliyati kasbii vobasta ba manbai khatari ziyod, bo qarori  komissiyahoi  tibbi dar holathoi peshbininamudai qonunguzorii Jumhurii Tojikiston ba amal barovarda meshavad.

Nomgui bemorihoi ruhiro, ki moneai amali kardani namudhoi alohidai faoliyati kasbi va faoliyati bo khatari ziyod aloqamand meboshand, Hukumati Jumhurii Tojikiston muqarrar mekunad. Nomgui zikrgardida bo darnazardoshti tajribai hosilshuda va dastovardhoi ilmi davra ba davra (na kamtar az yak marotiba dar 5 sol) az nav barrasi megardad.

Tanho dar asosi muoinai tabibi bemorihoi ravoni, tahti mushohidai dispanseri qaror doshtan, dar bemorkhonai bemorihoi ravoni yo muassisahoi ruhu asabi maqomoti hifzi ichtimoi budan, mahrum namudani huquq va mahdud namudani manfiathoi qonunii shakhsoni giriftori bemorii ruhi man ast. 

Moddai 7. Ikhtiyori budani murojiat  baroi giriftani yorii tibbii ruhi ba shakhsoni giriftori bemorihoi ravoni

YOrii tibbii ruhi ba shakhsoni giriftori bemorihoi ruhi dar mavridi ikhtiyoran murojiat namudan yo bo rozigii onho rasonida meshavad.

Ba noboligon va shakhsone, ki gayri qobili amal etirof shudaand, yorii tibbii ruhi bo khohish yo rozigii namoyandagoni qonunii onho rasonida meshavad.

Rozigii shakhsi giriftori bemorii ruhi yo namoyandai qonunii u baroi rasonidani namudhoi alokhidai yorii tibbii ruhi tanho dar holathoi peshbininamudai moddai 28 hamin Qonun talab karda nameshavad. 

Moddai 8. Uhdadorii nigoh doshtani sirri tibbi

Hayati kormandoni tibbie, ki ba onho hangomi ijroi vazifahoi khizmati dar borai bemorihoi ruhii shahrvandon malumot doda meshavad, uhdadorand sirri tibbiro nigoh dorand.

Malumot dar borai holati ruhii shahrvandon, voqeiyati murojiat baroi yorii tibbii ruhi va tabobat dar muassisai bemorihoi ravoni tanho bo darkhosti khattii muassisahoi ruhi va ruhu asab, maqomoti boloii tandurusti, maqomoti taftishoti va sudi malum karda meshavad.

Baroi ba amal barovardani huquq va manfiathoi qonunii shakhsoni giriftori bemorii ruhi bo khohishi va bo khohishi namoyandai qonunii vay mumkin ast dar borai holati salomatii ruhii shakhsi mazkur va dar khususi rasonidani yorii tibbii ruhi ba u malumot peshnihod karda shavad. 

Moddai 9. Tashkhis va tabobati shakhsoni giriftori bemorihoi ravoni

Tashkhisi bemorii rukhi muvofiki standartkho va tasnifkhoi (klassifikatsiyakhoi) mamuli baynalmillali mukarrar karda meshavad.

Baroi tashkhis va tabobati shakhsoni giriftori bemorii rukhi vosita va usulkhoi tibbie istifoda karda meshavand, ki tibki tartibi mukarrarnamudai Vazorati tandurustii Jumhurii Tojikiston  ijozat doda shudaand.

Vosita va usulhoi tibbi tanho bo maqsadhoi tashkhis va tabobat, muvofiqi khususiyati bemori istifoda gardida, baroi jazo dodan ba shakhsoni giriftori bemorii ruhi yo ba manfiati shakhsoni digar  naboyad  istifoda  karda  shavand. 

Moddai 10. Namoyandagii manfiathoi qonunii shakhsone, ki ba onho yorii tibbii ruhi rasonida meshavad

Hangomi rasonidani yorii tibbii ruhi shakhsoni giriftori bemorihoi ravoni huquq dorand bo khohishi khudtibqi peshbininamudai qonunguzorii Jumhurii Tojikiston baroi hifzi huquq va manfiathoi qonuniashon advokat yo digar shakhsi vakolatdorro davat namoyand.

Rohbari muassisae, ki yorii tibbii ruhi merasonad, ishtiroki advokatro dar davomi 48 soat, ba istisnoi holathoi peshbininamudai moddai 28 hamin Qonun, tamin menamoyad.

Namoyandagoni dar qismi yakumi hamin modda zikrshuda huquq dorand az lahzai murojiat  har vaqt ba ijroi uhdadorihoi khud shuru namoyand, bo shakhse, ki manfiathoi uro hifz menamoyad murojiat kunand, malumoti vobasta ba tadbirhoi tibbi va digar tadbirhoi nisbat ba in shakhs anjomyoftaro ba dast orand. Inchunin advokat huquq dorad, ki bo khujjathoi tibbi shinos shavad.

Hifzi huquq va manfiathoi qonunii noboligon va shakhsoni gayri qobili  amal etirofshudaro namoyandagoni qonunii onho ba amal mebarorand, ki baroi in maqsadho inchunin huquq  dorand advokat va shakhsi digari vakolatdorro bo salohdidi khud davat namoyand.

Baroi noboligon-volidon, farzandkhondagon, vasiyon yo parastoroni onho va baroi shakhsoni tibqi tartibi muqarrarnamudai qonun gayri qobili amal etirofshuda boshad, vasiyoni onho va yo rohbaroni muassisae, ki yorii tibbii ruhi merasonad, namoyandagoni qonunii onho meboshand.

Hangomi anjom dodani akhdhoi grajdani yo digar amali doroi khususiyati amvoli, namoyandagi tibqi tartibi muqararnamudai qonunguzorii grajdani va murofiavii grajdani ba amal barovarda meshavad. 

Moddai 11. Ekspertizai sudiyu tibbii ruhi va tibqi tainoti sud istifoda burdani chorahoi majburii doroi khususiyati tibbi

Ekspertizai sudiyu ruhi doir ba parvandahoi jinoyati va grajdani tibqi asos va tartibi peshbininamudai qonunguzorii murofiavi anjom doda meshavad.

Bo tainoti sud machburan tabobat namudani shakhsoni giriftori bemorihoi ravoni, ki kirdori baroi jamiyat khavfnoki dar qonunguzorii jinoyati peshbinigardidaro sodir namudaand, tibqi asos va tartibi muqarrarnamudai qonunguzorii jinoyati va murofiavii jinoyati surat girifta, ba tavri bemorkhonagi dar muassisahoi bemorihoi ravoni, tabobatiyu peshgirikunandai maqomoti tandurusti, ba amal barovarda meshavad.

SHakhsone, ki bo qarori sud dar borai istifodai chorahoi majburii doroi khususiyati tibbi,  dar bemorkhonai bemorihoi ravoni joy doda shudaand, az huquqhoi peshbinikardai moddai 33 hamin Qonun istifoda mekunand.Onho dar tamomi davrai dar bemorkhonai bemorihoi ravoni budanashon kornoshoyam donista shuda, tibqi sugurtai davlatii ijtimoi ba giriftani kumakpuli yo nafaqa dar asoshoi umumi huquq dorand.

Sud chorahoi majburii doroi khususiyati tibbiro tibqi tartibi muqarrarkardai Kodeksi jinoyatii Jumhurii Tojikiston tain menamoyad. 

Moddai 12. Muoinai tibbii ruhi baroi halli masalai munosib budan ba khizmati kharbi

Asos va tartibi muoinai darmonghi va bemorkhonavii bemorihoi ravoni hangomi halli masalai az jihati salomatii ruhi munosib budani shahrvand ba khizmati harbi, tibqi QonuniJumhurii Tojikiston «Dar borai uhdadorii umumii harbi va khizmati harbi» va digar sanadhoi meyoriyu huquqii Jumhurii Tojikiston, ki tartibi guzashtani khizmati harbiro tanzim mekunand, inchunin bo khamin Qonun muayyan karda meshavad. 

Moddai 13. Rozigi baroi tabobat

Tabobati shakhsi giriftori bemorii ruhi, ba istisnoi holathoe, ki qismi seyumi hamin modda peshbini namudaast, bad az ba tarzi khatti giriftani rozigii u va yo namoyandai qonunii u, ki on hamrohi hujjathoi tibbi nigoh doshta meshavad, guzaronida meshavad.

Tabib vazifador ast, ki ba shakhsi giriftori bemorii ruhi yo namoyandai qonunii u  dar borai khususiyati bemorii ruhii vay, maqsad va usulhoi tabobat, az jumla alternativi va davomnokii tabobati tavsiyashavanda, khavfi imkonpazir, tasiri ilovagii nomatlub va natijahoi dar nazar doshtashudai tabobat, malumot peshnihod namoyad.

Tabobat mumkin ast be rozigii shakhsi giriftori bemorii ruhi yo namoyandai qonunii u tanho hangomi istifodai chorahoi majburii doroi khususiyati tibbi bo qarori sud, inchunin tibqi asoshoi dar moddai 28 hamin Qonun peshbinigardida, guzaronida shavad.

Nisbat ba shakhsone, ki dar qismi seyumi hamin modda nishon doda shudaand, baroi tabobati bemorihoi ravoni istifoda namudani usulhoi jarrohi va digar usulho, ki boisi oqibathoi bebozgasht megardand, inchunin guzaronidani sanjishi vositaho va usulhoi tibbi, ijozat doda nameshavad.

Moddai 14. Dast kashidan az tabobat

SHakhsi giriftori bemorii ruhi yo namoyandai qonunii u huquq dorand az tabobati peshnihodshavanda dast kashand, yo ba istisnoi holathoi peshbininamudai qismi seyumi moddai 13 hamin  Qonun, onro qat namoyand.

Ba shakhse, ki tabobatro rad kardaast yo ba namoyandai qonunii u boyad oqibathoi imkonpaziri dastkashi yo kat kardani tabobat fahmonda doda shavad. Dast kashidan az tabobat baroi az bemorkhona javob dodan asos shuda metavonad.

Dastkashi az tabobat bo tarzi khatti, bo imzoi shakhsi giriftori bemorii ruhi yo namoyandai qonunii vay, tabibi bemorihoi ravoni, bo zikri malumoti mukhtasar dar borai oqibathoi imkonpaziri dastkashi az tabobat, ba rasmiyat darovarda meshavad. 

Moddai 15. Hamkorii muassisahoi yorii tibbii ruhi bo maqomoti korhoi dokhili

Muassisahoi ruhi va ruhi asabi maqomoti tandurusti, hifzi ichtimoi, maorif va digar idorahoe, ki chunin muassisaho dorand, dar yakchoyagi bo maqomoti korhoi dokhili vazifadorand baroi rasonidani yorii tibbii ruhi ba shakhsoni giriftori bemorihoi ravoni, peshgirii sodir namudani kirdori baroi khudi onho va atrofiyon khavfnokbuda hamkori namoyand.

Dar surati dast kashidan az tabobat, tibqi moddai 14 hamin Qonun in muassisaho vazifadorand favran ba maqomoti korhoi dokhili khabar dihand. 

Bobi II. Tamini yorii tibbii ruhi va hifzi ijtimoii shakhsoni giriftori bemorihoi ravoni 

Moddai 16. YOrii tibbii ruhi va hifzi ijtimoie, ki davlat kafolat modihad

Az jonibi davlat kafolathoi zayl doda meshavad:

–  yorii tibbii ruhii takhirnopazir;

– yorii mashvaratiyu tashkhisi, tabobati, peshgirikunanda, barqarorsozii salomati dar sharoiti bemorkhona va berun az on;

– tamomi namudhoi ekspertizai bemorihoi ravoni, muayyan kardani kardani kornoshoyamii muvaqqati;

– nafaqa, yorii ijtimoiyu maishi va musoidat oid ba kor taminkuni ba shakhsoni giriftori bemorihoi ravoni;

– halli masalahoi vasoyat;

– maslihat doir ba masalahoi huquqi va digar namudhoi yorii huquqi dar muassisahoi bemorihoi ravoni va ruhu asab;

– behtar kardani sharoiti ijtimoiyu maishii mayubon va pironsolon, ki giriftori bemorihoi ruhiand, hamchunin nigohubini onho;

– talimi mayubon va noboligoni giriftori bemorihoi ravoni.

Tamini yorii tibbi va hifzi ijtimoii shakhsoni giriftori bemorihoi ravoni bo tartibi muayyannamudai Hukumati Jumhurii Tojikiston anjom doda meshavad.

Bo tamomi namudhoi yorii tibbii ruhi va hifzi ichtimoi tamin namudani shakhsoni giriftori bemorihoi ravoni az jonibi vazoratu idorahoi dakhldor, inchunin maqomoti hokimiyati ijroiyai dar mahalho (hukumatho) mutobiqi salohiyati onho, ki qonunguzorii Jumhurii Tojikiston muayyan mekunad, anjom doda meshavad.

 

Moddai 17. Mablagguzorii yorii tibbii ruhi

Mablagguzorii faoliyati muassisahoi yorii tibbii ruhii davlati az hisobi bujeti davlatii baroi sohai tandurusti judoshuda va manbahoi digare, ki istifodai onho khilofi qonunguzorii Jumhurii Tojikiston nest, anjom doda meshavad.

 

Bobi III. Muassisa va shakhsone, ki yorii tibbii ruhi merasonand. Huquq va vazifahoi kormandoni

tib va digar  mutakhassison

 

Moddai 18. Muassisa va shakhsone, ki yorii tibbii ruhi  merasonand

YOrii tibbii ruhiro muassisahoi bemorihoi ravoni (ruhu asab) novobasta az shakli molikiyatashon dar hamkorii zich bo khadamoti mahalii yorii avvaliyai tibbiyu sanitari va maqomoti hifzi ijtimoi  merasonand.

Muassisahoi davlati, gayridavlatii bemorihoi ravoni (ruhu asab) va tabiboni khususii bemorihoi ravoni bo tartibi muayyannamudai qonunguzorii Jumhurii Tojikiston yorii tibbii ruhiro merasonand.

Baroi tashkhisi bemorihoi ravoni, rasonidani yorii avvaliyai tibbii ruhi, tabobati holathoi ruhaftodagi tabiboni tajribai umumi (tabiboni tibbi oilavi) dar sohai yorii avvaliyai tibbiyu sanitari, ki tibqi tartibi muqarrarnamudai Vazorati tandurustii Jumhurii Tojikiston az tayyorii  makhsus guzashtaand, huquq dorand.

Muqarrar namudani tashkhisi bemorii ruhi, qabuli qaror va dodani khulosa baroi sud, barrasi namudani masalai rasonidani yorii gayriikhtiyorii tibbii ruhi huquqi mustasnoi kommisiyai ravonpizishki meboshad.

 

Moddai 19. Mustaqiliyati tabibi bemorihoi ravoni hangomi rasonidani yorihoi tibbii ruhi

Tabibi bemorihoi ravoni hangomi muqarrar namudani tashkhisi bemor va ijroi vazifae, ki bo rasonidani yorii tibbi ba shakhsoni giriftori bemorihoi ravoni ba peshgirii imkoni sodir kardani amali baroi jomea khavfnok az jonibi onho vobasta ast, dar qabuli qaror mustaqil buda, tanho nishondodhoi tibbi, qarzi tabibi va qonunro dasturi amal qaror medihad.

Dar surati bo fikri azoi komissiya nomuvofiq budani fikri tabibi bemorihoi ravoni vay huquq dorad fikrashro khatti bayon kunad, ki on ba hujjathoi tibbi hamroh karda meshavad.

 

Moddai 20. Kafolat va imtiyozhoi ravonpizishki, tabiboni ikhtisoshoi digar, hayati tibbi va digar hayat, ki dar rasonidani yorii tibbii ruhi shirkat mevarzand

Ravonpizishki, tabiboni ikhtisoshoi digar hayati tibbi va digar hayat, ki dar rasonidani yorii tibbii ruhi shirkat mevarzand bo imtiyozhoi muqarrarnamudai qonunhoi Jumhurii Tojikiston baroi shakhsoni ba faoliyat dar sharoiti makhsusi mekhnat mashgul huquq doshta, inchunin dar mavridhoi rasonidani zarar ba salomatii onho yo favt hangomi ijroi vazifai khizmati boyad tahti sugurtai khatmii davlati qaror doda shavand.

Dar surati rasonidani zarar ba salomati, ki boisi muvaqqatan gum kardani qobiliyati korii shakhsi dar rasonidani yorii tibbii ruhi shirkatvarzida shudaast, inchunin hangomi faro rasidani mayubi ba u va dar holati favti vay boshad ba vorisonash tovoni zarar, himoyai ijtimoii kormandoni muassisahoi bemorihoi ruhii davlati tibqi tartibi muqarrarnamudai qonunguzorii Jumhurii Tojikiston surat megirad.

 

Bobi IV. Namudhoi yorii tibbii ruhi va tartibi rasonidani on

 

Moddai 21. Namudhoi yorii tibbii ruhi

YOrii tibbii ruhi dar namudhoi zerin rasonida meshavand:

–   aznazarguzaronii avvaliyai tibbii ruhi;

–   yorii darmongohii tibbii ruhi;

–   yorii bemorkhonavii tibbii ruhi;

–  yorii tibbiyu ijtimoi dar muassisahoi ruhu asabi maqomoti hifzi ichtimoi.

 

Moddai 22. Aznazarguzaronii avvaliyai tibbii ruhi

Aznazarguzaronii avvaliyai tibbii ruhi az jonibi tabibi bemorihoi ravoni muoina namudani shakhse meboshad, ki qablan yorii tibbii ruhi nagiriftaast yo az nazorati doimi ozod karda shudaast.

Aznazarguzaronii avvaliyai tibbii ruhi baroi muayyan kardani mavjudiyati bemorii ruhi va zarurati rasonidani yorii tibbii ruhi guzaronida meshavad.

Aznazarguzaronii avvaliyai tibbii ruhi hamchunin dar holathoe guzaronida meshavad, ki amali shakhs metavonad, ki:

a) boisi rasonidani zarari vokei ba salomatii u shavad yo metavonad ba u va atrofiyonash zarari jiddii manavi yo moddi rasonad;

b) boisi khavfnokii on baroi khud va atrofiyon gardad.

Dar in holatho qaror dar borai aznazarguzaronii tibbii ruhii shakhs az jonibi komissiyai ravonpizishki yo sud qabul karda meshavad.

Az rui natijai aznazarguzaronii tibbii ruhi dar borai holati salomatii ruhii shakhs khulosa doda meshavad.

 

Moddai 23. Vazifahoi muassisahoi tabobatiyu   peshgirikunandai bemoriho, ki yoriidarmongohii tibbi ba bemorihoi ravoni merasonand

Muassisakhoi tabobatiyu peshgirikunandai bemorikhoi rukhie, ki yorii darmongohii tibbi ba bemorihoi ravoni merasonand, in korhoro ba amal mebarorand:

     – aznazarguzaronii avvaliyai tibbii ruhi;

     – yorii mashvaratiyu tashkhisi, tabobati va peshgirikunandai bemorihoi ravoni;

     – nazorati dispanseri;

     – yorii ijtimoiyu maishi va huquqi;

     – muayyan namudani kornoshoyamii muvaqqati;

     – ishtirok dar halli masalahoi vasoyat va dar holathoi zaruri anjom dodani in amal nisbat ba shakhsone, ki gayri qobili amal etirof shudaand;

     – hamkori bo bemorkhonahoi bemorihoi ravoni doir ba masalahoi dar bemorkhona khobonidan, javob dodan va tahti nazorati minbada giriftan, inchunin muttasili dar tabobat va omodagardonii mehnatii shakhsone, ki giriftori bemorihoi ruhiand;

      – hamkori bo maqomoti hifzi huquq dar kori peshgirii kirdori baroi jomea khavfnoki shakhsoni ruhan bemor;

      – khamkori bo tabiboni tajribai umumi (tabiboni oilavi) dar sohai yorii avvaliyai tibbiyu sanitari doir ba masalahoi tashkhisi bemorihoi ravoni va rasonidani yorii tajili hangomi sar zadani in guna bemoriho.

 

Moddai 24. Namudhoi yorii darmongohii bemorihoi ravoni

YOrii darmongohii bemorihoi ravoni ba shakhsoni giriftori bemorihoi ravoni vobasta ba nishondodhoi tibbi dar shakli yorii maslihatiyu tabobati yo nazorati dispanseri rasonida meshavad.

YOrii maslihatiyu tabobati tanho bo tarzi ikhtiyori, hangomi murojiati mustaqilonai shahrvandon bo khohish yo bo rozigii onho va nisbat ba noboligon boshad, bo khohish yo rozigii volidonashon yo namoyandagoni qonuni rasonida meshavad.

 

Moddai 25. Nazorati dispanseri

Nazorati dispanseri nisbat ba shakhsoni giriftori bemorihoi ruhii doimi va davomdor muqarrar karda meshavad.

Nazorati dispanserii qablan muqarrargardida dar holathoi shifo yoftan yo ba tavri nazarras va ustuvor behtar shudani holati ruhi kat megardad. Pas az kat gardidani nazorati dispanseri yorii tibbii ruhi bo khohishi bemor dar shakli maslihatiyu tabobati rasonida shuda, bemor tahti nazorati khadamoti yorii avvaliyai tibbi qaror megirad.

Qaror dar borai zarurati muqarrar namudan yo kati nazorati dispanserii bemor az jonibi komissiyai tabiboni bemorihoi ruhii az tarafi maqomoti dakhldori nigohdorii tandurusti taingardida, qabul karda meshavad.

Qarori asosnoki azoyoni komissiya bo qaydi lozimi dar varaqai tibbii bemori darmongoh ba rasmiyat darovarda meshavad. Az boloi qaror dar borai muqarrar yo kat kardani nazorati dispanseri tibqi tartibi muqarrarnamudai qonunguzorii Jumhurii Tojikiston ba sud shikoyat kardan mumkin ast.

 

Moddai 26. Vazifahoi muassisahoi tabobatiyu peshgirii bemoriho, ki yorii bemorkhonavii tibbii ruhi merasonand

Muassisahoi tabobatiyu peshgirii bemoriho, ki yorii bemorkhonavi merasonand, in amalhoro anjom medihand:

– tabobat va barqarorsozii ijtimoiyu mehnatii shakhsoni giriftori bemorihoi ravoni;

–  muoinai klinikii shakhsoni dar bemorkhona khobonidashuda baroi muayyan kardani holati salomatii ruhii onho va muqarrar namudani tashkhis;

   –   guzaronidani namudhoi gunoguni ekspertizai tibbii ruhi;

   –   yorii ijtimoiyu maishi.

YOrii bemorkhonavi dar sharoiti taminkunandai amniyati shakhsi dar bemorkhona khobonidashuda va digar shakhson bo ijroi bechunucharoi qoidahoi muqarrargardidai munosibat bo shakhsoni dar bemorkhona khobonidashuda, rioyai huquq va manfiathoi qonunii onho az jonibi hayati tibbi ba amal barovarda meshavad.

 

Moddai 27. Asosho baroi khobonidan dar bemorkhonai bemorihoi ravoni

Mavjud budani bemorii ruhi, ki muoina yo tabobatro taqozo namuda, dar sharoiti darmongohi (berun az bemorkhona) guzaronidani onho imkonnopazirand, baroi dar bemorkhonai bemorihoi ravoni  khobonidani shakhs asos shuda metavonad.

Joy dodani shakhs dar bemorkhonai bemorihoi ravoni, ba istisnoi holathoi peshbininamudai moddai 28 hamin Qonun, ikhtiyoran – bo khohishi u yo bo rozigii u anjom doda meshavad.

SHakhse, ki tibqi tartibi muqarrarnamudai qonun gayri qobili amal etirof shudaast, dar bemorkhonai bemorihoi ravoni bo khohish yo rozigii namoyandai qonunii u joy doda meshavad. Dar holati norozi budani yake az volidon yo hangomi huzur nadoshtani onho yo digar namoyandai qonuni joy dodani nobolig dar bemorkhonai bemorihoi ravoni bo qarori maqomoti vasoyat va parastori surat megirad, ki az boloi on ba sud shikoyat kardan mumkin ast.

Rozigii baroi dar bemorkhona khobonidan giriftashuda bo sabt dar hujjathoi tibbi ba rasmiyat darovarda shuda, bo imzoi shakhs yo namoyandai qonunii u va tabibi bemorihoi ravoni tasdiq karda meshavad.

 

Moddai 28. Ba tavri tajili dar bemorkhonai bemorihoi ravoni khobonidani shakhsone, ki qobiliyati dark namudani qarori boshuurona qabul kardanro az dast dodaand

SHakhse, ki giriftori bemorii vozehi ruhi gardida, qobiliyati qarori boshuurona qabul kardanro az dast dodaast va binobar  holati ruhi baroi khud va atrofien khavfnok ast, yo shakhse, ki bo tabobat va yorii tibbii ruhi faro nagiriftani on boisi khatar ba salomatii u va rasonidani zarari jiddii manavi va moddi ba atrofien megardad, bo qarori tabibi bemorihoi ravoni be rozigii bemor va namoyandai qonunii vay dar bemorkhonai bemorihoi ravoni khobonida meshavad.

Asosnokii dar bemorkhona khobonidan dar chunin kholatho boyad az jonibi komissiyai tabiboni  bemorikhoi ruhi tibqi tartibi peshbininamudai moddai 30 hamin Qonun tasdiq karda shavad.

 

Moddai 29. Tadbirhoi taminkunandai bekhatari hangomi rasonidani yorii tibbii ruhi

Hangomi gayriikhtiyori khobonidan va ba bemorkhonai bemorihoi ravoni ovardani bemor tadbirhoi zuran nigohdori tanho dar holatho va muddate istifoda megardand, ki agar peshgirii rasonidani zarari bevosita va noguzir ba bemor va digar shakhson bo usulhoi digar imkonnopazir boshad.

Dar borai shaklho va vaqti istifodai tadbirhoi mahdudkunii jismoni yo judonigohdori, dar hujjathoi tibbi sabti dakhldor karda meshavad.

Kormandoni maqomoti korhoi dokhili vazifadorand, ki ba kormandoni tib hangomi aznazargurguzaronii majburi va khobonidani majburi musoidat karda, bekhatarii sharoiti dastrasii khobonidashudagonro tamin namoyand. Dar holati tahdid ba hayotu salomatii atrofiyon az jonibi bemoroni ruhii khobonidashuda va hamchunin hangomi zaruriyati koftukob va dastgir kardani shakhsone, ki khobonida meshavand, kormandoni maqomoti korhoi dokhili bo tartibi muayyannamudai qonunguzorii Jumhurii Tojikiston boyad amal namoyand.

 

Moddai 30. Aznazarguzaronii komissionii shakhsoni be rozigiashon dar bemorkhona  khobonidashuda

SHakhsone, ki dar bemorkhona bo tartibi peshbininamudai moddai 28 hamin Qonun qabul gardidaand, dar davomi 72 soat az jonibi komissiyai ravonpizishki boyad hatman mavridi aznazarguzaroni qaror doda shavand. Dar in holat komissiya boyad dar borai asosnokii dar bemorkhona khobonidan yo dar khususi mavjud nabudani asoshoi kofi baroi in amal qaror qabul namoyad. Agar dar bemorkhona khobonidan berozigi beasos donista shavad va bistarigardida khohishi dar bemorkhona mondanro nadoshga boshad, u favran boyad javob doda shavad. Agar dar bemorkhona berozigi khobonidan  asosnok donista shavad, khulosai komissiyai ravonpizishki dar borai halli masalai minbad nigoh doshtani shakhs dar muassisai bemorihoi ravoni dar davomi 24 soat ba sudi mahalli joygirshudai on firistoda meshavad.

Minbad aznazarguzaronii komissiyavi har moh dar jarayoni nim sol bo maqsadi muayyankardani zarurati davom dodani tabobat dar bemorkhona guzaronida meshavad.

Pas az shash mohi dar bemorkhona joy dodani shakhsi bemor, khulosai komissiya dar borai zaruriyati tabobati minbada dar bemorkhona be rozigii vay az jonibi rohbari bemorkhona ba sud, ki bo tainoti khud metavonad tabobati bemorkhonaviro daroz namoyad, firistoda meshavad. Minbad daroz namudani muhlati tabobati bemorkhonavi har 6 moh az jonibi sud amali karda meshavad. Tartibi mazkur inchunin nisbat ba shakhsone, ki bo tainoti sud majburan tabobat meyobad, tatbiq megardad.

 

Moddai 31. Tartibi barrasi va qarori sud oidi berozigi dar bemorkhona khobonidan

Arizaro oidi asosnokii khobonidani shakhs berozigii u dar bemorkhonai bemorihoi ravoni ba sud namoyandai muassisai bemorihoi ruhie, ki dar on shakhs khobidaast, medihad.

Ba arizai mazkur, ki dar on mutobiqi nishondodi Qonun asosnokii khobonidan dar muassisai bemorihoi ravoni omadaast, khulosai komissiyai ravonpizishki doir ba zaruriyati nigoh doshtani shakhs dar bemorkhonai bemorihoi ravoni, ilova karda meshavad.

Sud dar davomi na kamtar az se ruz oidi dar bemorkhonai bemorihoi ravoni minbad  nigohdoshtan va yo javob dodani shakhs boyad qaror qabul namoyad.

Dar surati gayri imkon budani ishtiroki shakhs vobasta ba holati ruhiash dar barrasii ariza prokuror, namoyandai muassisai bemorihoi ravoni va namoyandai qonunii shakhse, ki nisbati vay masala hal karda meshavad, hatman boyad ishtirok namoyand.

Baroi khobonidan va yo minbad nigoh doshtai shakhs dar bemorkhonai bemorihoi ravoni qarori sud asos meshavad.

Az boloi qarori sud dar davomi dah ruz shakhsi dar bemorkhonai bemorihoi ravoni khobonida shuda, namoyandai qonunii vay, rohbari muassisai bemorihoi ravoni va yo prokuror tibqi tartibi muqarrarkardai Kodeksi garjdanii murofiavi, metavonand shikoyat namoyand.

 

Moddai 32. Ogohsozi dar borai khobonidani shakhs dar bemorkhonai bemorihoi ravoni

Ba shakhsi dar bemorkhona khobonidashuda, agar holati ruhii u imkon dihad, boyad az jonibi mamuriyati bemorkhonai bemorihoi ruhi asos va maqsadi dar bemorkhonai ruhi joy dodani u fahmonida shavad. Dar davomi 24 soat kheshovandon yo namoyandahoi qonunii vay dar borai ba bemorkhona khobonidani u boyad rasman va khatti khabardor karda shavand. Ba shakhsi dar bemorkhona khobonidashuda, ba kheshovandon yo namoyandai  qonunii u tartibi shikoyat kardani qaror dar borai joy dodan dar bemorkhonai bemorihoi ravoni fahmonda meshavad.

 

Moddai 33. Huquq va vazifahoi shakhsoni dar bemorkhonai bemorihoi ravoni

Hamai shakhsoni baroi tabobat yo taftish dar bemorkhonai bemorihoi ravoni buda doroi huquqhoi zayl meboshand, ki az jonibi tabibi tabobatkunanda va mudiri shuba tanho hangomi zarurati favqulloda ba manfiati salomati yo bekhatarii khudi bemor yo shakhsoni digar mahdud karda meshavand:

        – istifoda az rukhsatii tabobati;

        – mukotiba dar sharoite, ki senzuraro istisno menamoyad;

        – paziroii ayodatkunandagon dar ruzhoi qabul;

        – giriftani firistoda va murosilot;

        – doshtan va ba dast ovardani mavodi zarurati avvaliya.

SHakhsoni dar bemorkhona khobonidashuda, ki az rui holati ruhii khud ba qabuli qarori boshuurona qobiliyat dorand, ukhdadorand qoidahoi tartibi dokhilii baroi bemorkhonahoi bemorihoi ravoni muqarrargardidaro rioya namoyand.

 

Moddai 34. Javob dodan az bemorkhonai bemorihoi ravoni

Baroi az bemorkhonai bemorihoi ravoni javob dodani shakhs in holatho asos meshavand:

       – shifo yoftan yo bekhtar shudani holati ruhi, ki tabobati minbadai bemorkhonaviro talab namekunad;

       –  anjom yoftani muoina yo ekspertiza, ki sababi joy dodan dar bemorkhona meboshad;

       – khulosai komissiyai tabiboni bemorihoi ruhii muassisai tabobatiyu peshgirii bemoriho yo maqomoti tandurusti dar borai vujud nadoshtani asosho baroi majburan khobonidani shakhse, ki ba muqobili joy dodan dar bemorkhona etirrz kardaast;

         – arizai shakhsii bistarigardida yo namoyandai qonunii u dar borai javob dodan, agar khobonidan dar bemorkhona ikhtiyori surat girifta boshad;

       – tainoti sud.

Javob dodani bemore, ki nisbati u bo qarori sud chorahoi majburii doroi khususiyati tibbi istifoda gardidaand, tanho bo qarori sud amali megardad.

Javob dodani shakhsi dar bemorkhona joydodashuda mumkin ast rad karda shavad, agar dar lahzai rasidani darkhost dar in bora az jonibi komissiyai ravonpizishki muqarrar karda shavad, ki binobar holati ruhii khud shakhs qobiliyati qabuli qarori boshuurona nadorad, baroi khud va atrofien bevosita khavfnok ast yo betabobat mondani u boisi rasonidani ziyoni jiddi ba salomatii u, zarari jiddii manavi yo moddi ba atrofiyon megardad. Dar chunin holatho minbad nigoh doshtani shakhs dar bemorkhona bo tartibi peshbininamudai moddai 30 hamin Qonun anjom doda meshavad.

 

Moddai 35. Uhdadorihoi mamuriyat va hayati tibbii bemorkhonai bemorihoi ravoni

Mamuriyat va khayati tibbii bemorkhonai bemorikhoi ruhi uhdadorand sharoithoro baroi amali kardani huquqhoi bemoron, kheshovandon va namoyandagoni qonunii onho, ki hamin Qonun peshbini namudaast, faroham sozand, az jumla:

– tamini bemoroni bemorkhonai bemorihoi ravoni bo tamomi namudhoi yorii tibbi;

– tamini sharoit jihati mukotiba, firistodani murojiati bemoron ba maqomoti hokimiyati davlati, prokuratura, sud, hamchunin ba advokat;

– khabardor kardani kheshovandon yo namoyandai qonunii bemor, hangomi nabudani onho boshad, ba shakhsi digar bo intikhobi u dar borai tagyirothoi holati salomati va khodisahoi favquloddai bo u ruydoda;

– tamini bekhatarii bemoroni bemorkhona, nazorati tarkibi murosilot va firistodaho;

– muqarrar namudan va ba bemoroni etiqodmand fahmonidani qoidahoe, ki ba manfiati digar bemoroni bemorkhonai bemorihoi ravoni hangomi ijroi rasmu oini dini boyad rioya karda shavand va tartibi etiqodi dinii etiqotmandon va ateiston;

– ijro namudani digar vazifahoe, ki hamin Qonun va digar qonunhoi Jumhurii Tojikiston muqarrar namudaand.

 

Moddai 36. Vazifahoi muassisahoi ruhu asabi maqomoti hifzi ijtimoi

Muassisahoi ruhu asabi maqomoti hifzi ijtimoi ba pironsolon va mayubon, inchunin kudakon, ki giriftori bemorihoi ravoni buda, ba durust kardani sharoiti ijtimoiyu maishi, nigohubin, yorii tibbiyu va nazorat ehtiyoj dorand, yorii tibbiyu ijtimoi merasonand.

 

Moddan 37. Asosbaroi joydodanishakhsdarmuassisahoiruhuasabimaqomoti hifziijtimoi

Asos baroi joy dodani pironsolon yo mayubon az jumla noboligon dar muassisai ruhu asabi maqomoti hifzi ijtimoi khulosai komissiyai tabiboni bemorihoi ruhii muassisai tandurusti dar khususi giriftori ba bemorii ruhi meboshad, ki uro az imkoniyati dar muassisai makhsusgardonidashudai maqomoti hifzi ijtimoi budan mahrum megardonad.

   Hamin guna shakhson dar muassisahoi ruhu asabi maqomoti hifzi ijtimoi ikhtiyoran-tibqi arizai onho, noboligon tibqi arizai namoyandai qonunii onho va shakhsoni gayri qobili amal etirofshuda bo tainoti sud joy doda meshavand.

 

Moddai 38. Huquq va vazifahoi shakhsone, ki dar muassisahoi ruhu asabi maqomoti hifzi ichtimoi joy doda shudaand

     SHakhsoni dar muassisahoi ruhu asabi maqomoti hifzi ijtimoi joy dodashuda doroi huquq va vazifakhoi shakhsone meboshand, ki dar bemorkhonai bemorihoi ruhi qaror dorand.

 

Moddai 39. Guzaronidan ba digar muassisa va javob dodani shakhs az muassisahoi ruhu asabi  maqomoti hifzi ijtimoi

    Asos baroi guzaronidani shakhs az muassisahoi ruhu asabi maqomoti hifzi ijtimoi ba muassisai shabehi shakli umumi khulosai komissiyai ravonpizishki vobasta ba nabudani nishondodi tibbi oidi istiqomati on dar muassisai makhsusgardonidashudai ruhu asab meboshad.

  Asos baroi javob dodan az muassisai ruhu asabi maqomoti hifzi ijtimoi inho meboshad:

– arizai shakhsi hangomi mavjud budani khulosai komissiyai ravonpizishki dar borai on, ki bo in holati ruhi shakhs qobiliyati mustaqilona zindagi kardanro dorad;

– arizai azoi oila, vasi yo parastor, ki baroi anjom dodani nigohubini shakhsi javobdodashuda uhdador meshavand;

– qarori sud.

Bobi V. Nazorat  ba  faoliyati rasonidani yorii tibbii ruhi

 

Moddai 40. Nazorati rasonidani yorii tibbii ruhi

Nazorati davlatii faoliyati tashkilotu muassisaho va shakhsonero, ki yorii tibbii ruhi merasonand, maqomoti hokimiyati ijroiya dar mahalho (hukumatho) anjom medihand.

Maqomoti davlatii tandurusti, hifzi ijtimoi, maorif, inchunin vazoratu idorahoe, ki muassisahoi ruhi va ruhu asab dorand, faoliyati muassisahoi dar tobeiyatashon buda va maqomoti tandurusti faoliyati tabiboni khususiro nazorat mekunand.

Az boloi qarorho va harakathoi muassisahoi bemorihoi ravoni va shakhsone, ki yorii tibbii ruhi merasonand, ba makomothoi dar qismhoi 1 va 2-i hamin modda nishondodashuda, inchunin ba prokuratura va sud shikoyat kardan mumkin ast.

 

Moddai 41. Nazorati chamiyati doir ba rioya namudani huquq va manfiathoi qonunii shakhs hangomi rasonidani yorii tibbii ruhi

Hangomi rasonidani yorii tibbii ruhi, ittihodiyahoi jamiyatii ravonpizishki, digar ittihodiyahoi jamiyati mutobiqi oinnomahoi (nizomnomahoi) khud metavonand bo khohish yo bo rozigii shakhs nazorati jamiyatiro, bahri rioya namudani huquq va manfiathoi qonunii onho amali gardonand.

Tartibi tashrif ovardan ba muassisahoi bemorihoi ravoni va ruhu asab boyad dar oinnomai (nizomnomai) in ittikhodiyaho inikos yofta boshad.

Namoyandagoni ittihodiyahoi jamiyati vazifadorand, ki sharthoi tashrif ovardanro bo mamuriyati muassisahoi bemorihoi ravoni va ruhu asab muvofiqa karda, bo qoidahoi amalkunandai on shinos shavand va uhdadorii pahn nakardani sirri tibbiro imzo kunand.

 

Moddai 42. Javobgari baroi vayron kardani hamin Qonun

Baroi vayron kardani hamin Qonun javobgarii intizomi, grajdani, mamuri va jinoyati muqarrar karda meshavad. Asosho, tartibi ba javobgari kashidan va oqibathoi on tibqi qonunguzorii amalkunandai Jumhurii Tojikiston tanzim megardad.

SHakhsone, ki Qonun va prinsiphoi odobi kasbiro vayron kardaand, tibqi tartibi muqarrarnamudai qonunguzorii Jumhurii Tojikiston ba javobgari kashida meshavand.

 

Moddai 43. Nazorati prokurori oidi rasonidani yorii tibbii ruhi

Nazorati rioyai qonuniyatro zimni rasonidani yorii tibbii ruhi prokurori generalii CHumkhurii Tochikiston va prokurori tobei on ba amal mebarorand.

 

Moddai 44. Tartibi mavridi amal qaror dodani Qonuni mazkur

Qonuni mazkur pas az intishori rasmiash mavridi amal qaror doda shavad.

 

 

       Prezidenti

Jumhurii Tojikiston                                                                                                                E. RAHMONOV

sh. Dushanbe  2 dekabri soli 2002

          №90                      

Bo Kodeksi tandurustii JT az 30.05.2017 s., №1413

AZ ETIBOR SOQIT DONISTA SHUD

  

Инчунин кобед

Hurdani obi mani az tarafi mard yo zan

Hurdani obi mani az tarafi zan kori noravo va nosazo ast va inro tib mahkum …