Home / Madaniyat va Sanat / Askar Hakim

Askar Hakim

Buzurgon dar borai Askar Hakim chunin meguyand: Dar balandtarin kuhho, dar joe, ki guyo az ob nishone nest, amiqtarin, tozavu bulurintarin chashmaho mejushand. Dar chunin holatho, hamchunon ki dar sher ast, balandi aksaran mutanosibi amiqist. Parvozi balandi qullahoi asroasr jovidoni sukhan hamchun Rudaki, Firdavsi, Hayyom, Mavlavi, Hofiz dar jarfoi zindagi, ehsosi millii jahonshinosi, ruhu ravon, farhangi khalq reshahoi amiq dorad.

askar-hakim-03SHer dar kushishi balandi va amiqii khesh yak maqsadro paygiri mekunad, ki on daryofti ruhi inson meboshad, zero nest chize az on balandtar va amiqtar. Va sher dar hamgiroii har dui in muqobilaftoda ba zuhur meoyad, chunonki balandi nest be amiqi va baraks.

SHer taharruk, taharruki andesha va ehsosot ast, ki biduni on na parvoz vujud doradu na jarayon.

Tojikon dar guzashta yake az adabiyoti buzurgro ofaridand, harchand adabiyoti asil nametavonad guzashta boshad, on na tanho dar holi hozir, balki dar oyanda  ham muosir  ast va hamin adabiyot dar zamoni mo ham silsilai nomhoi durakhshonero, ba monandi Ayni, Lohuti, Tursunzoda pesh ovard, ki har yaki onho ba khud qullai makhsusero mujassam mekunad.

Maro bo Mirzo Tursunzoda dustii derinasole bud. Man uro hamchun shoiri olijanob, donishmandi buzurgi farhangi manavii SHarq, khodimijamiyatii maruf dar sarosari qitai Osiyovu Afriqo, rohbari khunarmandi Ittifoqi navisandagon va, albatta, hamchun yak insoni samimi, dilkushod, khiradmand qadr mekardam. SHoyad tabiati purjushu khurushi qafqozii man dar u taskinu oromish meyoft va dustii mo dar tazodi khulqu atvor, vale dar yagonagii maqsad ustuvor gashta bud. Mo az qutbhoi gunogun ba sui khatti istivoi dusti harakat mekardem. Hudo shohid, ki mo ba on darrasidem va onro dar tamomi tuli umramon bo shoistagi bo khud burdem.

Binobar in holo duchandon shodu khursandam, ki man kitobi shogirdi u, Askar Hakim, davomdihandai kori uro na tanho dar arsai sheru shoiri, balki dar faoliyati buzurgi hayoti jamiyatiyu davlatii kishvarash – Tojikiston muarrifi mekunad. Okhir  u boz muovini Raisi Majlisi mili Majlisi Olii Jumhurii Tojikiston meboshad.

Man Askar Hakimro kayho, az davroni  Mirzo Tursunzoda, az zamone meshinokhtam, ki u hanuz tamoman javon bud va hamchunon ki meguyand, az zumrai navisandagoni javone ba hisob meraft, ki umedhoi buzurg mebakhshand. Umedho bor ovardand, holo  u yake az shoironi peshbari tojik ast. Va na faqat tojik, zero u  ba zaboni tojiki menavisad, ki bo forsiyu dari, ki dar Eronu Afgoniston zaboni modari meboshad, yak ast. Binobar hamin shoiru donishmandoni in kishvarho dar barrasii manzumai u «Sangi man – almos», ki dar Maskav dar Sozmoni baynalmilalii ittifoqhoi navisandagon dar soli 2000 barguzoor shuda bud va ba man ham dast dod, ki dar on shirkat varzida, az muvaffaqiyati u bo jonu dil shod gardam, dar borai sahmi u hamchunon dar sheri muosiri forsi sukhan megufand. Okhir, shirkatkunandagoni khorijii barrasi sohiboni farhangi mahz hamon zabone budand, ki Askar Hakim bo on menavisad va binobar in etirofi onon makhsusan muhim, asil bud. Onho dar borai u, hamchunon dadr borai shoire, ki jarayoni tozaro adr sheri muosiri forsi inkishof medihad, harf mezadand. Intishori jildi kaloni ashori muntakhabi u dar Tehron in qaziyaro bori digar ba isbot merasonad.

askar-hakim-02

 Dar borai sheri Askar Hakim meshavad, ki hamchun dar borai voqeiyati asili zaboni rusi ham sukhan guft, zero on az jonibi ustodoni sukhan, hamchun Vladimir Soloukhin, YAkov Kozlovskiy, Stanislav Zolotsev, ki asosan klassikai sheri muosiri khalqhoi barodarro tarjuma mekardand, ba zaboni rusi bargardon shudaast.

Askar Hakim sherro hamsoni niyoish meofarad. In majmuaro khonda, bovar hosil kardan mumkin ast, ki khudi u ham ba sher bo iztirobi ibodatu niyoish va ehtiromi komil munosibat dorad. Va azbaski har guna niyoish kori muqaddasest, ki ruhro musaffovu balandparvoz mekunad, sher ham ba aqidai u, ba tozagi va farozraftanhoi ruh boyad madadgor boshad. Bisyore az navishtahoi Askar Hakim mahz baroi amali gashtani hamin guna talaboti oli khidmat mekunand.

            Ba in makhsusan manzumai okhirini u «Sangi man – almos» misol shuda metavonad, ki u dar on ba hama shakli tazohuri hasti bo ehtirom va shavqu zavq murojiat karda, dar barobari andeshahoyash dar sari asrori Olam va qismati bashariyat baroi ba mavjudiyati har zarra muhofizakor budan davat ba amal meorad:

            Osmon dorad agar panjai obi rahmat,

            Na faqat bar sari sarvu gulu rayhonu tamishq

            Ba sari gazna, shuturkhoru  gumoy,

            Ba sari khori khasak ham borad.

            SHoir ba mohiyathoi hodisaho va zuhurot andar rafta mekushad, daryobad, ki:

Farqi parvozu khazidan dar chist,

                        Gar paridan narasonad ba savoyi khurshed.

            «Man»-i liriki, ginoii u sifathoi shakhsiyu mahramona va shahrvandiyu shakhsiro bisyor ham tabii ba ham meorad. Va ba hamin tariq hamai gamu shodihoi olami atrof, ki moro faro giriftaast, ba muhiti hamdilii «shakhsi»-i u mubaddal meshavad.

             Va sarosari in kitobro durakhshi hamchun sitora misrahoi muhabbati muqaddas va oli dar zuhuroti gunogunash faro giriftaast, ki on muhabbati farzandiyu padari, zanu mard, muhabbat ba khalqi khesh va umuman ba mardum, ba tamomi hasti va ba Ofaridgori olamho meboshad.

askar-hakim-01

  Risolati shoir az rui aqidai ejodii Askar Hakim bo sher baroi safo va ulviyati ruh madad kardan ast, dar hamin ast sababi ifodai durakhshoni bashardusti dar ashori u, ki novobasta ba hamai sakhtihoe, ki khalqi tojik az sar guzarond, hamesha zarur boqi memonad.

            YOd kardan az fojeahoe, ki dushmanon ba sari kishvari u ovardand, har qadar dardnok, dar borai sharoiti nosozgori hozirai ijtimoi fikr kardan har qadar vaznin boshad ham, u ba monandi baze adibon, ki az manfiathoi muhdudi siyosi va davohoi shakhsii khud farotar rafta natavonistand, ba berahmi doda nameshavad.

            Ehsosi toqatnopaziri dar shoir ba hamai on chize, ki baroi inson va umuman bashariyat halokatovar ast, mahz az zamoni bachagi, bo sababi az tiri silohbadasti mast ba marg rasidani modar tashakkul meyobad:

                        SHud az on ruz yaqin

                                    Mastiyu tiru tufangam manfur.

                                                                        «Sangi man – almos»

            SHoir az hamon zamoni tifli daryofta bud, ki istifodai siloh ba maqsadhoi jinoi va maykhoragi, ki kharobkori ruh ast, hargiz qobili qabul nest va u na dar asosi darki tajribai talkhi digaron, balki tajribai khud faro meravad, to insonro dar miqyosi jahon az in fojia qablan ogoh kunad.

                                    SHuri jang ast ba har bongi sitez,

Nuri sulh ast ba har harfi salom.

                                                           «Sangi man – almlos»

            In bayt, ki hamsoni pandu hikmat ast, toji hamai on chize meboshad, ki Askar Hakim bar ziddi hama guna khunrezihoi baynihamdigari navishtaast. Va har qadar ki bashariyat az nutfai hamin guna sulhu saloh obastan meshavad, hamon qadar zudtar on chize, ki ba shoir dar asari digari u «Dostoni Nonu Imon» rukh menamoyad, amali megardad:

                        Har gahe ki modari tojik meshurad khamir,

                        Guiyo meshurad u moro zi nav aslu zamir.

                        Guiyo meguyad u moro, ki nasli odamed,

                        Modari geti agar rozist, asli odamed,

                        Modari insonu geti khohad az farzandi khesh,

                        To kunad khudro raho u az khudu az bandi khesh…

                        To hama maydoni mashqu posgohi askoron

                        Sabz gardad hamchu gandumzorhoi bekaron…

                        Doram ummede, ki khalqi gushnavu seri jahon

                        Girdi ham oyand aknun girdi yak dastorkhon.

                        CHun zamin dastorkhoni sabzi ahli olam ast,

                        Ruyi dastarkhon barobar hissai har odam ast. 

            In misrahoi ba in daraja sarshori ilhomi shoirro khonda, ba amali shudani peshbinii shoiri olijanobi tojik bovar nakardan mumkin nest. Fikr mekunam, ki khonandagon nekbinii khurshedii in kitobi tozaro komilan ehsos khohand kard.

Инчунин кобед

mechet-dushanbe-2

Masjidi nav-kaloni shahri Dushanbe

Masjidi kalontarini shahri Dushanbe yake az machitoni kalontarini dunyo va az hama buzurgtarin dar Osiyoi …