Home / Madaniyat va Sanat / ANDARZHOI MAVLAVI

ANDARZHOI MAVLAVI

Dona chun andar zamin pinhon shavad,
Sirri u sarsabzii buston shavad.
Kori pokonro qiyos az khud magir,
Garchi monad dar navishtan sher shir.
Kori mardon rushanivu garmi ast,
Kori dulon hilavu besharmi ast.
CHun garaz omad. hunar pushida shud,
Sad hijob az dil ba suyi dida shud.
CHun dihad qozi ba dil rishva qaror,
Kay shinosad zolim az mazlumi zor?

sovet-mudrix
Har ki u bedortar, purdardtar,
Har ki u, ogohtar, rukhzardtar.
Kuyi navmedi marav, umedhost,
Sui toriki marav, khurshedhost.
Har ki u binhod nokhush sunnate,
Suyi u nafrin ravad har soate.
Modari butho buti nafsi shumost,
Z-on ki on but moru in but ajdahost.
But shikastan sahl boshad, nek sahl,
Sahl didan nafsro jahl ast jahl.
Ashk khohi, rahm kun ham ashkbor,
Rahm khohi, bar zaifon rahm or.
SHukri qudrat qudratat afzun kunad,
Jabri nemat az kafat berun kunad.
Gar tavakkal mekuni, dar kor kun,
Kisht kun, pas takya bar Jabbor kun.
Gar ba surat odami inson budi,
Ahmadu Bujahl khud yakson budi.
Hotami mulki Sulaymon ast ilm,
Jumla olam suratu jon ast ilm.
Mashvarat idroku hushyori dihad,
Aqlhoro aqlho yori dihad.
Sakht darmonad amiri sustrish,
CHun na pas binad na pesh az ahmaqish.
Lafzhovu nomho chun domhost,
Lafzi shirin regi obi umri most.
CHun qalam az ob bud, daftar zi ob,
Har chi binvisi, fano gardad shitob.
Nuri nuri chashm khud nuri dil ast,
Nuri chashm az nuri dilho hosil ast.
Murgi bevaqti, sarat boyad burid,
Uzri ahmaqro nameshoyad shunid.
Uzri ahmaq badtar az jurmash buvad,
Uzri nodon zahri har donish buvad.
Hamzaboni kheshiyu payvandi ast,
Mard bo nomahramon chun bandi ast.
Pas zaboni mahrami khud digar ast,
Hamdili az hamzaboni behtar ast.
Har ki nuqsi kheshro didu shinokht,
Andar istikmoli khud dahaspa tokht.
Aql bo aqli digar duto shavad.
Nur afzun gashtu rah paydo shavad.
YOr chashmi tust, ay mardi shikor,
Az khasu khoshok uro pok dor.
Hob bedorist, chun bodonish ast,
Voyi bedore, ki bo nodon nishast.
Ruh bo ilm astu bo aql ast yor,
Ruhro bo tozivu turki chi kor?
Dar jahon har chiz chize jazb kard,
Garm garmiro kashidu sard sard.
Dar zamini mardumon khona makun,
Kori khud kun, kori begona nakun.
Garchi hikmatro ba takror ovari,
CHun tu noahli, shavad az tu bari.
To nashud tahqiq , az yor on mabur,
Az sadaf magsil, nagasht on qatra dur.
Gar tarozuro tama budi ba mol,
Rost kay gufti, tarozu vasfi hol.?
Guft: Paygambar «Hudosh imon nadod,
Harkiro sabre naboshad dar nihod».
Guft: Paygambar, ki YAzdoni majid,
Az pai har dard darmon ofarid.
V-ar buvad kashfash, marav dar sanglokh
V-ar du shokh astat, mashav tu chorshokh.
Man nadidam dar jahoni justuju
Hech ahliyat beh az khuyi naku.
Bulhakim nomash shudu Bujahl shud,
Ay baso ahl az hasad noahl shud.
Har kiro khuyi naku boshad, birast,
Har kase, k-u shishadil boshad, shikast.
Har kase, k-u aybi khud didi zi khesh,
Kay budi forig vay az islohi khesh?
Surati zohir fano gardad, bidon,
Olami mani bimonad jovidon.
Gar hamekhohi tu dafi sharri nor,
Obi rahmat bar dili otash gumor.
Kirm dar bekhi darakhti tan fitod,
Boyadash barkandu dar otash nihod.
To namurdast in charogi boguhar,
Hin, fatilash sozu ravgan zudtar…
Lab bibandu kaffi purzar barkusho,
Bukhli tan bigzoru pesh ovar sakho.
CHun qalam dar dasti gaddore buvad,
Begumon, Mansur bar dore buvad.
Dust hamchun zar, balo chun otash ast,
Zarri kholis dar dili otash kh (v) ash ast.
Az muhabbat talkhho shirin shavad
V-az muhabbat misho zarrin shavad.
Az muhabbat durdho sofi shavad
V-az muhabbat dardho shofi shavad.
Az muhabbat murda zinda meshavad
V-az muhabbat shoh banda meshavad.
Oqibatbin aql ast az khosiyat,
Nafs boshad, k-u nabinad oqibat.
Hok zan dar didai khasbini khesh,
Didai his dushmani aql astu khesh.
Millati ishq az hama dinho judost,
Oshiqonro mazhabu millat Hudost.
CHun garoniho asosi rohat ast,
Talkhho ham peshvoi nemat ast.
Guft: Paygambar: «Adovat az khirad,
Behtar az mehre, ki az johil rasad».
Har kujo darde, davo on jo ravad,
Har kujo pastist, ob on jo davad.
Punbai vasvos berun kun zi gush,
To ba gushat oyad az gardun khurush.
Aql quvvat girad az ahli digar,
Nayshakar komil shavad az nay shakar.
Huy, k-on bo shir raft andar vujud,
Kay tavon onro zi mardum vo kushud.
Bar umedi rost kajro mekharand,
Zahr dar qande ravad, on gah kh (v)arand.
Garm bosh, ay sard, to garmi rasad,
Bo durushti soz, to narmi rasad.
Tu chi doni zavqi sabr, ay shishadil?
Hosa sabr az bahri on naqshi chigil.
Mori shahvatro bikush dar ibtido
V-arna inak gasht morat ajdaho.
Gushro bandat tama az istimo,
CHashmro bandad garaz az ittilo.
Deh marav, deh mardro ahmaq kunad,
Aqlro benuru beravnaq kunad.
Qavli Paygambar shunav, ay mujtabo!
«Guri aql omad vatan dar rusto».
In jahon hamchun darakht ast, ay kirom!
Mo bar u chun mevahoi nimkhom.
Juzv az kul qat shud, bekor shud,
Uzv az tan qat shud, murdor shud.
Har kiro dil pok shud az etidol,
On duoyash meravad to Zuljalol.
Z-ahmaqon bigrez, chun Iso gurekht,
Suhbati ahmaq base khunho, ki rekht.
Qimmati har kola medoni, ki chist?
Qimmati khudro nadoni ahmaqist.
SHukri joni nematu nemat chu pust,
Z-on ki shukr orad turo to kui dust.
Badi navmedi base umedhost,
Az pasi zulmat base khurshedhost.
Margi har yak, ay pisar, hamrangi ust,
Peshi dushman dushmanu bar dust dust.
Juyake kuchak , ki doim meravad,
Na najas gardad, na ganda meshavad.
Modar ar guyad turo: «Margi tu bod!»
Margi on khu khohadu margi fasod.
On guruhe, k — az adab bigrekhtand,
Obi mardi v — obi mardon rekhtand.
Hech bongi kaf zadan n-oyad badar,
Az yake dasti tu be dasti digar.
Halqi obiro buvad daryo chu bog,
Halqi khokiro buvad on margu dog.
Mangar az chashmi khudat on khubro,
Bin ba chashmi tolibon matlubro.
Gar nabudi maylu ummedi samar,
Kay shinondi bogbon bekhi shajar?
Gov agar voqif zi qassobon budi,
Kay payi eshon bad-on dukon shudi?
Ilmu molu mansabu johu qiron
Fitna omad dar kafi badgavharon.
Molu mansab nokase, k-orad ba dast,
Tolibi rasvoii khesh u shudast.
Ahmaqon sarvar shudastandu zi bim,
Oqilon sarho kashida dar gilem .
Rav kase ju, ki turo u hast dust,
Dust bahri dust, loshak khayrjust.
Har ki boshad hamnishini duston,
Hast dar gulkhan miyoni duston.
CHunki kardi dushmani, parhez kun,
Mashvarat bo yori mehrangez kun.
Asli lashkar begumon sarvar buvad,
Qavmi besarvar tani besar buvad.
Homushi bahr astu guftan hamchu ju,
Bahr mejuyad turo, juro maju.
Kay shavad bustonu kishtu bargu bar,
To nagardad nazmi u zeru zabar?
Ham suol az ilm khezad ham javob,
Hamchunon ki khoru gul az khoku ob.
Nafs Firavnest, hon, sherash makun,
To nayorad yod az on kufri kuhun.
To nagiryad abr, kay khandad chaman?
To nagiryad tifl, kay nushad laban?
Aqli juzvi aqlro badnom kard,
Komi dunyo mardro badnom kard.
Murgi gofil mekhurad dona zi dom,
Hamchu andar domi dunyo in avom.
Har gurusna oqibat qute biyoft ,
Oftobi davlate bar vay bitoft.
CHun darakht ast odamivu bekh ahd,
Bekhro timor meboyad ba jahd.
Har kiro boshad mizoju tabi sust,
U nakhohad hech kasro tandurust.
SHab gurezad, chunki nur oyad zi dur,
Pas chi donad zulmati shab holi nur?
Feli otashro namedoni tu bard,
Girdi otash bo chunin donish magard.
Har ki ranje did, ganje shud padid,
Har ki jidde kard, dar jadde rasid.
Haddi khud bishnosu bar bolo mapar,
To nayafti dar nishebi shuru shar.
Az qanoat hech kas bejon nashud,
Az harisi hech kas sulton nashud.
Medaro khu kun bad-on rayhonu gul,
To biyobi hikmatu quti Rasul (s).
Medai tan sui kahdon mekashad,
Medai dil sui rayhon mekashad.
Miri okhur digaru khar digar ast,
Na har on ki andar okhur shud, khar ast.
Hirs kuru ahmaqu nodon kunad,
Margro bar ahmaqon oson kunad.
CHun naboshad nuri dil, dil nest on,
CHun naboshad ruh, juz gil nest on.
CHun nayi ranjur, sarro bar maband,
Ikhtiyorat hast, bar siblat makhand.
Ishq bar murda naboshad poydor,
Ishqro bar hayi jonafzoy dor.
Mumin on boshad, ki andar jazru mad,
Kofir az imoni on hasrat khurad.
Ganju gavhar kay miyoni khonahost?
Ganjho payvasta dar vayronahost.
Har kiro gulshan buvad bazmu vatan,
Kay khurad u boda andar gulkhan?
SHokhi gul har jo, ki ruyad ham gul ast,
Hummi mul har jo, ki jushad, ham mul ast.
Hud jahoni jon sarosar ogahist,
Har ki bejon ast, az donish tihist.
Mulku molu atlasi in marhala,
Hast bar joni sabukrav silsila.
Jonvar farbeh shavad, lek az alaf,
Odami farbeh zi izz astu sharaf.
Pesh az on ki shab shavad, joma biju,
Ruzro zoe makun dar guftugu.
Oqibat juyanda yobanda buvad,
Ki faraj az sabr zoyanda buvad.
Jismho chun kuzahoi bastasar,
To ki dar har kuza chi bud? On nigar.
Johil ar bo tu namoyad hamdili,
Oqibat zahmat zanad az johili.
In masal andar zamona joni ast,
Joni nodonon ba ranj arzoni ast.

SAVOL VA SUPORISH:

1. Qissai on mardi savdogarro, ki baroi tijorat ba Hindus-ton meraft, bodiqqat khonda mazmuni onro naql kuned.
2. Tutii mahbusi bozurgon pesh az safari sohibash ba Hindus-ton az u chi khohish kard?
3. Vaqte ki bozargon ba Hinduston rasidu tutiyoni ziyodero did, paygomi tutii khudro ba onho guft yo ne?
4. Badi bozgashtani bozargon ba vatani khud va boz guftani holati yake az tutiyoni Hinduston ba tutii bozargon chi hodisa ruy dod?
5. Manii bayti:
«Nuktae, k-on jast nogah az zabon,
Hamchu tire don, ki jast on az kamon» — ro gued.
6. Bigued, ki aftidan va murdani tutii Hinduston va holati
tutii mahbusi bozargon ba ham chi munosibat dorand?
7. Bigued, ki Jaloluddini Balkhi qissai bozargon va tutii mahbusi uro bo kadom maqsad ovardaast? CHunin tarzi ifoda-ro dar adabiyot chi meguyand?
8. Maqsadi shoir az ovardani baythoi zer chist?
Ay zabon, tu bas ziyoni mar maro,
CHun tui guyo, chi guyam mar turo?
Ay zabon, ham otashu ham khirmani,
CHand in otash dar in khirman zani?
Ay zabon, ham ganji bepoyon tui,
Ay zabon, ham ranji bedarmon tui.
9. Qissai oshiq shudani podshoh bo kanizakro khonda, mazmu-nashro naql kuned.
10. Podshoh baroi tabobat kardani kanizak chi choraho andeshid?
11. Qissa bo kadom hodisa ba okhir merasad?
12. Bigued, ki Mavlavi dar «Masnavii manavi» beshtar ba kadom masalahoi panduakhloqi diqqat dodaast?
13. Dah bayti andarzhoi Mavlaviro azyod kuned.
14. Manoi in abyotro sharh dihed:
Hamzaboni kheshiyu payvandi ast,
Mard bo nomahramon chun bandi ast.
Pas zaboni mahrami khud digar ast,
Hamdili az hamzaboni behtar ast.

Инчунин кобед

mechet-dushanbe-2

Masjidi nav-kaloni shahri Dushanbe

Masjidi kalontarini shahri Dushanbe yake az machitoni kalontarini dunyo va az hama buzurgtarin dar Osiyoi …