Home / Madaniyat va Sanat / AFSONAI «HIYONATI AROBI»

AFSONAI «HIYONATI AROBI»

(AZ «HAZORU YAK SHAB»)

Ey muluki jahon, bidoned, chand goh pesh az in shabe badkhobi maro bigrift va shab chandon ba man daroz shud, ki gumoni subh nadoshtam, chun subh shud, barkhosta shamsher bar miyon bastam va savor shudam va nayza ba kaf giriftam va qasdi man bipursidand. Man qasdi (niyati) khud ba eshon biguftam. Eshon guftand:

— Mo niz yoroni tuem.

Pas hama bo ham biraftem, nogoh shuturmurge padid shud,ohangi shuturmurg kardem, u bigrekht va mo az payi u hameraftem, to in ki zuhr shud va shuturmurg moro ba biyobone beobu alaf kashonid, ki dar on jo juz safiri (sadoi) morho va nafiri (ovozi balandi) chiniyon va faryodi gulon (devon) chize nabud. CHun ba on makon rasidem, shuturmurg az mo nopadid shud, nadonistem, ki ba osmon parid yo ba zamin furu raft.

rasmPas mo sari asp bargardonidem, didem, ki bozgashtan dar on havoi garm muhol ast. Pas havo sakht garm shud va tashnagi ba mo galaba kard va asponi mo az raftan bozmondand, margho ayon bididem, ki nogoh az dur margzore vase ba nazar omad, ki dar on jo khaymae barzada va aspe dar pahlui khayma basta budand. Moro pas az noumedi shodmoni ruy dod va ravoni mo bo nishot andar shud. Aspho ba sui khayma rondem va ohangi margzor kardem va man dar peshrui yoron hameraftam, to ba margzore birasidem va ba chashmai obe istoda ob binushidem va aspho serob kardem. Maro nodoni bar on bidosht, ki nazdiki khayma shavam. CHun nazdiki khayma raftam, javone didam soda va ba moh hamemonist va dukhtare mohruy chun nihol dar pahlui u istoda bud.

Javonro salom guftam, javob rad kard. Pas guftam:

— YO akhialarab, bo man bigu, ki tu kisti va zuhrajabin dar pahlui tu kist? Javon soate sar dar zer afkand. CHun sar bardosht, ba man guft:

— Tu bozgu, ki kisti? Va in savoron bo tu kistand?

Guftam:

— Man Hammod ibni Farozi hastam, ki dar miyoni arab maro ba joi pansad savor shumorand va mo dar khonai khud ba ohangi nakhchir badar omadem, tashnagi ba mo galaba kard, ba dari in khayma daromadem, ki jurai ob dar in jo biyobem.

CHun javon in sukhan az man bishnid, ba on paripaykar guft, ki:

— Ob az baroi in mard biyor va khurdani niz har chi hozir boshad, biyovar.

Pas dukhtarak monandi sarvi sihi khiromidan girift, andak zamone goib bud, pas az on bozomad va ba dasti rost jomi nuqrai pur az obi khunuk va ba dasti digar qadre khurmo va qadre gushti gizol biyovard va maro az bisyorii mayl

ba on dukhtar yoroi taom va sharob giriftan namond va beikh tiyor guftam: 

Ay otashi khirmani garibon,
Binshin, ki hazor fitna barkhost.
Boloi chunin agar dar islom
Guyand, ki hast zeru bolost.
Va in abyot niz barkhondam:
Hinost on, ki nokhuni dilbar birushtai,
YO khuni bedilest, ki dar band kushtai.
Man odame ba lutfi tu hargiz nadidaam,
In suratu sifat, ki tu dori, farishtai.
Zebu firebi odamiyon to nihoyat ast,
Huri magar na az gili odam sirishtai.
Az anbaru bunafshai tar bar sar omadast,
On mui mushkbuy, ki dar poy hishtai.
Man dar bayoni husni tu hayron bimondaam,
Haddest husni rui tu az had guzashtai.

Pas az on khurdani khurda va ob nushidam va ba javon guftam:

— YO vajaal arab, man turo az haqiqati kori khud ogoh kardam, hamekhoham, ki tu niz maro az holi khud bokhabar kuni.

Javob guft:

— Ammo in dukhtar khohari man ast. Guftam:

— Uro ba khushi ba man kobin kun, vagarna turo bikusham va uro bibaram. Javon soate sar ba zer afkand. Pas az on sar bardoshta ba man guft, ki rost gufti, dar in, ki savore yagona va daleri mardona hasti, valekin agar ba man ba in son jang kuned va maro kushta khoharamro bibared, in nang ba shumo bimonad, har goh shumo savori daler hasted, maro muhlat dihed, ki alami harb bipusham va teg ba miyon basta nayza ba kaf oram va bar aspi khud savor shavam. On goh mannu shumo ba maydoni jang daroem va agar man ba shumo zafar yoftam, hamagon bikusham va agar shumo bar man chira shuded, maro kushta va in dukhtar ganimat bared. CHun man sukhani u bishnidam, guftam:

— Insof hamin ast va khilof kardan nashoyad. Pas sari asb (asp) bozgardondam va dar muhabbati dukhtaraki mohruy junun bar man galaba karda bud. CHun ba naz-

di yoron biyomadam, husnu jamoli dukhtar va pisarro ba onho biguftam va sobitqadami va shujoati javonro bayon kardam, ki meguyad: «Bo hazor savor muqotila kunam». Va har chi mol ba khayma andar dida budam, ba yoron boz namudam va ba onho guftam:

— Agar in javon dalere namebud, dar in sarzamin tanho nanishasti. Valekin bo shumo ahd mekunam, ki har ki in javonro bikushad, khoharash az oni kushandai pisar boshad.

YOroni man ba in paymon rozi shudand va olati harb pushida savor gashtand va ohangi javon kardand. Didam, ki javon niz olati harb pushida va bar asp nishastaast. Vale khoharash dar rikobi u ovekhta va burqai khud az sirishk tar sokhta

bud va az barodarash hametarsid va in abyot hamekhond: 

To tavoni, makash zi mardi dast,

Ki ba susti kase zi marg najast.

Har ki uro baland mardi kard,

To ba ruzi ajal nagardad past.

Sar farorad chu tir dar marde,

Ki miyon jangro chu nayza bibast.

CHun in abyot az khohar bishnid, sakht bigrist va asp ba sui khohar bozgardonid va dar javob in abyot barkhond:

Ay base razmgohi chun duzakh,

Ki qazo andar u durust narast,

Nayza chun hamla khostam burdan,

Gashta pechon maro chun mor ba dast.

Guftam, ay mohi margi rostgaroy,

Ki base dil ba tu bikhoham, hast.

CHun abyot ba anjom rasonid, ba khohar guft, ki:

— Agar man halok shavam, tu kas ba khud roh madeh! Dukhtar guft:

Maozalloh (Hudo nigoh dorad), ki man turo kushta binam va kasro tamkin kunam! Pas dar on hangom dast darovarda, burqa (parda) az rui on mohrukh barkashid. Guyo oftob az abr badar omad.Pas javon jabini uro bibusid va uro vido gufta ru ba mo ovard va guft:

— Ey sarvaron, agar mehmon hasted, ziyofat kunam va agar in mohruro hamekhohed, yak-yak ba mujodilati (jangi) man oed!

Darhol savori daler ba muboriza qadam nihod. Javon

guft:

— Nomi khud va nomi padar ba man bigu! Man savgand yodkardaam, ki har kadomro nom ba nom va nomi padar ba nomi padari man yak boshad, nakusham.

On savor guft:

— Maro nom Bilol ast.

Javon uro bo in du bayt posukh dod: 

Maro momi man nom margi tu kard,

Zamona maro putki tarki tu kard.

Ham aknun ba khok andaroram sarat,

Bisuzam dili mehrubon modarat.

Pas ba hamdigar hamla kardand, javon nayza bar sinai u zad va sinoni nayza az muhrai pushti u darguzasht. Pas az on digare ba muborizat pesh omad. Javon ba u guft: 

Agar charkh bo man barorad khurush,

Ba gurzi garonash bimolam du gush.

Ba gurzi garon bishkanam paykarash,

Ba nayza raboyam hama akhtarash.

Pas javon uro muhlat nadoda, darhol ba khunash ogusht va muborizi digar khost. Savore ba muborizat qadam nihod, on javon bo nayzai jonsiton az khonai zin sarnagunash kard. Savori digar ba muqotala (jang) bishtoft, javon niz pesh rafta ba yakdigar hamla kardand: du zarbat az onho takhalluf (khilofi vada) kard. Dar zarbati savum savor kushta shud va har yak az yoron pesh meraftand, uro mekusht, didam, ki yoroni man kushta shudand va bo khud guftam: «Agar man niz ba muhoriba ravam, khalos nakhoham yoft va agar bigurezam, maro qaboili arab sarzanish khohand kard».

Pas javon maro muhlat nadod. Dast daroz karda maro bigirift va az zin ba zaminam andokht va shamsher baland karda khost maro bikushad, man dar domanash ovekhtam, maro chun gunjishk bardoshta dar havo bigrift. On dukhtar ba kirdori barodar shodon shud, omada jabini barodarro busa dod va javon maro ba u dod va bo u guft:

— Inro ba tu supurdam. Ba joygohi naku joyash deh, ki u dar amoni most. Pas dukhtar gushai domani maro girifta chun sagi murda hamekashid. On goh oloti harb az tani baro dar badar ovarda va joma bar u bipushonid va takhte az jo bigzosht. Javon bar takht binshast.

Hoharash guft:

— Hudo rui turo safed kunad va hodisot az tu bargardonad! Javon dar javobi khohar in abyot barkhond: 

Bizi shodmon, ay parichehra khohar!

Ki inak ba tavfiqi didori dovar,

Rabudam zi zin dushmanonro ba nayza,

Bad-on son, ki dona raboyad kabutar.

Ba nomusi tu qasd kardand khasmon,

Zi tegi man aknun bididand kayfar.

Kulah mardro bahri nomus boyad,

CHu nomus ne, chi kulohu chi majar22.

Tama kard har kas ba nomusi mardum,

Halol ast, farmud khunash payambar.

CHun abyoti uro bishnidam, dar kori khud hayron bimondam va ba asirii khud nazora karda, kheshtanro malomat namudam. Pas az on dukhtari pariruyro nazar karda bo khud guftam: «In fitnahoro sabab hamin mohruy shud». Pas dar jamoli u shigift mondam va ob az dida ravon karda, in abyot bikhondam: 

Bas khun, ki ba tori gamzagon rekhtai,

Bas dil, ki ba tori zulf ovekhtai.

Boroni dusadsola furu nanshonad,

In gardi baloho, ki tu angekhtai.
Pas on dukhtarak khurdani az bahri barodar hozir ovard va maro ba khurdan bikhondand. Man shod gashta, az halok emin shudam. CHun barodarash az khurdan forig shud, qarobai (shishai) sharob biyovard, javon ba maygusori binishast va hamenushid, to in ki masti bar u chira shud va gunaash surkh gardid. Pas ba sui man nigoh karda ba man guft:

— YO Hammod, man Imod ibni Tamim ibni Taglaba hastam, Hudo zindagonii toza ba tu bakhshid. On goh qadahe ba man dod, chun nushidam, qadahi duvum va savum va chahorum bidod, ki uro khiyonat nakunam. Man hazoru ponsad savgand yod kardam, ki hargiz ba u khiyonat nakunam, balki yori u bosham. Pas dar on hangom bo khohar guft,

dah jomai harir az baroi man biyovarad va hamin joma, ki dar bar doram, az jumlai onhost va shuture az behtarin az bahri man biyovard va guft: asbe ashqar (surkhrang) niz baroi man hozir ovarad. Man se ruz dar nazdi onho mondam. Pas az se ruz guft:

— Ey Hammod, ey barodar, hamekhoham andake az bahri rohat bikhusbam, ki az tu emin gashtam va har goh savoron bu bini, ki bad-in suy hameoyand, haros makun, ki onho az bani Taglaba hastand va ohangi jangi man dorand. Pas shamsher ba zeri sar nihoda bikhuft. Maro nafs dar kushtani u vasvasa kard. Ba surati tamom barkhosta shamsher az zeri sari u badar ovardam va ba yak zarba sar az tanash judo kardam. CHun khoharash az kori man ogoh shud, kheshtan ba barodar andokht va jomahoi khud bidarid va in abyot bikhond: 

Binoled, ay dustonu bigiryed!

Bar on talati khubu farri kayoni,

Bikhand, ay badandesh, bad az vafotash,

Zi changoli marg ar birastan tavoni.

CHu shodi ba margash, ki okhir turo ham,

Dihad davri gardun az in dust, k-oni?!

CHun abyot ba anjom rasonid, ba man guft:

— Ey palid, barodari maro charo kushti? Va az bahri chi khiyonat kardi? Va qasdi u in bud, ki bo hadyaho va tushaho turo ba khonaat bozgardonad va hamekhost, ki maro dar ogozi in moh bar tu kobin kunad.

Pas az on dukhtarak shamsher bigirift va qabzai shamsherba zamin va nugi onro ba sina guzosht va biaftod, ki nogoh nuki shamsher az pushti u berun shud va darhol bimurd va man mahzun shudam va pushaymon gashtam. Vale pushaymoni sude nadosht. Pas barkhosta ba khona daromada va on chi, ki dar vazni sabuk va ba qimati garon bud, bardoshta ravon shudam va az goyati bim va shitob, ki doshtam, ba kushtahoi yoroni khud iltifot nakardam va on javonu dukhtarakro niz ba khok nasupurdam.

SAVOL VA SUPORISH:

  1. Arobi Hammod ibni Farozi bo kadom maqsad aslihai jangi ba bar karda ba asp savor shud?
  2. Sayd dar surati shuturmurg arobi va yoroni uro to kujo az qafoi khud ovora karda burd?
  3. Onho dar margzori dur bo ki vokhurdand?
  4. Javoni arab va dukhtari zuhrajabini paripaykar kiho budand va Hammodro chi khel paziroi namudand?
  5. Hammod ba javonmardi mizbon chi talabho peshnihod namud?
  6. Javonmardi mizbon javoban dar nazdi Hammod chi shartho guzosht?
  7. U bo kadom kornamoiho khohari khudro himoya namud?
  8. Simoi zohiri va botinii on dukhtari arabro tavsif namoed.
  9. Ba khiyonati Hammod chi khel baho medihed?
  10. Hislat va raftori on javonmard va Hammodro muqoisa kuned.

Инчунин кобед

mechet-dushanbe-2

Masjidi nav-kaloni shahri Dushanbe

Masjidi kalontarini shahri Dushanbe yake az machitoni kalontarini dunyo va az hama buzurgtarin dar Osiyoi …