علم

تغییرات سیاسی آخرهای عصر خ، یعنی از بین رفتن دولت سامانی، به ماوراءالنهر صاحب شدن قراخانیها و به دست غزنویان گذشتن خراسان به حیات فنّی و ادبی خلق تاجیک تأثیر نکرده نتوانست. ترقّیات علم و مدنیّت خلقهای آسیای میانه، پیشرفت زبان دری و ادبیات تاجیک در نتیجة جنگهای په‌ای در …

قوناک-این رستنی زراعتیست و دانهای آن در سرش، که غولشکل و با غفسی کلتک چوپانان، درازی‌اش تا 20 سانتی‌متر است. میسه‌اش گویا به قیلهای کوتاهک می‌ماند، رنگ خوشة سرش سرخ جگری، پوست دانهایش هم با چنین رنگ است. اندازة دانهایش از ارزن میدتر، یلقّاسی و سخت می‌باشد. همچون غذا این …

جواریمکّه-ین دانهای رستنییست، که از پهلوی پایهش بر سوته قطار جایی گرفته‌اند متّصل به یکدیگر، که به رنگ زرد، سرخ، بنفش و سفید می‌باشند. خامش کمی تونجی دارد در طعم و اگر رسیده گردد، شیرین می‌شود. رسیده‌اش را بریان کرده می‌خورند و آرد کرده از آن نان ترتیب می‌دهند و …

ترقّیات باسرعت شهرها، استحصالات مالی و تجارت پولی از مهمترین علامتهای دوره‌ای است، که ما به تحقیق آن پرداخته‌ایم. شهرهای آسیای میانه کلانتر و اهالی آنها زیادتر می‌گردید. مثلاً، مرکز حیات شهر سمرقند هوالی آن به حساب می‌رفت، که در آن جا محلهای سیر‌شمار تاجران و پیشه‌وران واقع گردیده بودند. …

ترقّیات قوّه‌های استحصال‌کننده، بیش از پیش جدا شدن کسب و هنر از خواجگی قشلاق، انکشاف منبعدة استحصالات مالی، علاقة نزدیک با قبیله‌های بادیه‌نشین باعث رواج داد و گرفت در داخل دولتهای آسیای میانه و با کشورهای همجوار گردید. در این خصوص چه مدرکهای باستان‌شناسی (خصوصاً، در قسمت ختایی و ایران) …

اشوبهای اوّلین در شهر خجند سر شدند. از روی تقسیمات موافق ولایت و ایزدهای کشور ترکستان ایزد خجند باید 9 هزار مردی‌کار می‌داد. به مردی‌کارگیری 4 (17) ژوئیة سال 1916 باید شروع می‌کردند. آپریچنیک پادشاهی، گوبرناتور حربی سمرقند ن. س. لیکاشین (مثل هموزیفه‌های خودش در ولایتهای دیگر) رویراست تهدید می‌کرد، …

پیسته  – ین درخت در کوهسار، صحراهای پشتزمین و غیره می‌سبزد. از این یک سال ثمر پسته و یک سال بزغونج به هم می‌رسد.  میزاج مغز پسته در درجة دوّم گرم و خشک است، ولی بعضیها تر دانسته‌اند-این صحیحتر است. خیسلتهای شفابخش آن: مغز ثمرش را بخورند، ذهن را تیز می‌گرداند، …

ترّه- ین از چینس بادِِرینگ، ولی از آن خیلی دراز و از درازی حتّی کج می‌گردد. رنگ بادِِرینگ سبز به سیاهی مایل باشد، رنگ ترّه سبز سفیدتاب است. این را هم چون بادِِرینگ خام می‌خورند، در فصل بهار می‌رسد. برگهایش از برگ بادِِرینگ میدتر و بیاره‌اش مانند بیارة بادِِرینگ است. به …

شورش سنجر. استیلای دولت قراخانی از طرف محمّد خوارزمشاه چونان که قید کرده شد، هنوز در نیمة اوّل عصر خ2 در بخارا خانوادة عالی‌نسب – نمایندگان روحانیان درجة عالی اسلام، که عنوان «صدر جهان» را گرفته بودند، نفوذ کلانی پیدا نمودند. غیر از مقدار زیاد زمینهای وقف، به دست روحانیان …