پرتاوهای استیخسالی و استعمالی

قانون جمهوری تاجیکستان

در بارة پرتاوهای استیخسالی و استعمالی

(اخبار مجلس عالی جمهوری تاجیکستان سال 2002، ش4، ق-1، ماد. 287؛ سال 2005، ش7، ماد. 409؛ س. 2011، ش6، ماد. 447؛)

قانون مذکور مناسبتهای را، که در رفت حاصل‌شوی، جمع‌آوری، نگاهداری، استفاد‌بری، کشاندن، بی‌ضرر‌گردانی و گورانیدن، اینچنین در اداره‌کنی و نظارت دولتی در ساحة معاملات با پرتاوها به میان می‌آیند، تنظیم می‌نماید و به پیشگیری تأثیر منفی پرتاوهای استحصالی و استعمالی به محیط اطراف، سلامتی انسان هنگام معاملات با پرتاوها و استفاده بردن آنها برای احتیاجات خواجگی و استحصالی به صفت منبة علاوگی اشیای خام مساعدت می‌نماید.

باب 1. قاعده‌های عمومی 
مادّة 1. مفهومهای اساسی

در قانون مذکور مفهومهای اساسی زیرین استفاد‌میشوند:

-پرتاوها-مادّه‌های گوناگون، مصالح و جسمهایی، که در رفت حیات و فعالیّت انسان به وجود آمده، در جای پیدا یا ظاهرشده‌اشان قابل استفاده بردن نیستند و مالکشان آنها را نابود کردنیند یا خود حتماً با راه استفاد‌بری یا برهمدیهی از آنها خلاص شدنییند؛

-پرتاوهای استعمالی-محصولات، مصالح، مادّهایی، که در نتیجة استعمالکنی خصوصیتهای استعمالی خود را پرّه یا قسماً گم کرده‌اند؛

-اشیای خام دوّمدرج-پرتاوهای استحصالی و استعمالی، که برای استفادة دوباره جمع (موهییا) و تییار کرده شده‌اند؛

-پرتاوهای روزغار – پرتاوهای استعمالی، که در محلهای اهالی‌نشین در نتیجة فعالیّت حیاتی اهالی پیدا شده‌اند؛

-پرتاوهای خطرناک -پرتاوهایی، که در ترکیب خود مادّه‌های دارایی خصوصیتهای خطر‌آور (به مانند زهرناکی، سرایت‌کننده، ترکشی، خطر سوختاری، قابلیّت بلند ریکسیانی را) دارند و در مقدار و شکلهایی موجودند، که هر کدام آن چه مستقلانه و چه در تماس با مادّه‌های دیگر برای سلامتی انسان و محیط اطراف خطر بی‌واسطه یا امکان‌پذیر دارند؛

-معاملات با پرتاوها-تمام شکلهای فعالیت، که به حاصل‌شوی جمع‌آوری، نگاهداری، کشاندن، استفاد‌بری، بی‌ضرر‌گردانی، گورانیدن پرتاوها وابسته است؛ (قجت از 28. 06. 11س. ، ش736)

-مقامات وکالت‌دار در ساحة معاملات با پرتاوها-مقامات مخصوصی، که از جانب حکومت جمهوری تاجیکستان در ساحة معاملات با پرگاوها وکالت‌دار گشگه است؛

-نگاهداری پرتاوها – نگاه داشتن پرتاوها در ذخیرگاههای مخصوص تجهیزانیدشده تا لحظة از آن جا برای گورانیدن، بی‌ضرر گرداندن یا به استفاده برآوردن آنها؛

-گورانیدن پرتاوها-جدا‌‌گذاری پرتاوها، که در محیط اطراف پهن گشتن مادّه‌های افلاسکننده را پیشگیری نموده، به استفادة منبعدة این پرتاوها راه نمی‌دهد؛

-استفادة پرتاوها-استفادة پرتاوها برای استحصال محصولات و اجرای کارها (خذمت‌رسانی) یا حاصل نمودن نیرو (انرژیه)؛

-بی‌ضررگردانی پرتاوها-کارکرد (از جمله سوزاندن)-ا پرتاوها در دستگاههای مخصوص، که تأثیر خطرناکی آنها را به محیط اطراف و انسان کم می‌کند؛

-تکنولوژی کمپرتاو-جریان استحصال محصولات، که در رفت آن هنگام استحصال یک واحد محصولات نظر به استفادة اصولهای موجودة عنعنوی استحصالی همین محصولات مقدار کم پرتاو حاصل می‌شود؛

-می‌یارهای معاملات با پرتاوها-محدودیّت مقدار و صفتی وابسته به حاصل‌شوی، جمع‌کنی، نگاهداری، استفاد‌بری، کشاندن و گورانیدن پرتاوها با نظرداشت تأثیر آنها به محیط اطراف؛

-معیار جایگیرکنانی پرتاوها-مقدار انتیهایی پرتاوها، که جایگیر کردنش با نظرداشت وضع ایکالاگی منطقه در مهلت مقرّرشده به شخصان واقعی و حقوقی اجازت داده شده است؛

-موضع جایگیرکنانی پرتاوها – مشقگاهها، پرتاوگاهای اجازتشده، انبارهای مخصوص، خاکتوده‌های جنسهای کوهی و دیگر موضعهای تجهیزانیدشدة مخصوص برای نگاهداری و گورانیدن پرتاوها؛

-از سرحد‌گذرانی – هر گونه جاییوزکنی (با نقلیات گذراندن)-ا پرتاوها از محلی، که در حدود دولت دیگر می‌باشد؛

-شناسنامة پرتاوهای خطرناک – حجّتی، که از خصوصیت صفتی و مقداری پرتاوها با نشانداد شکل و درجة خطرناکی آنها شهادت می‌دهد؛

-مانیتورینگ موضع گورکنی-نظارت درازمهلت به حالت موضع گورکنی پرتاوها، افلاسشوی محیط اطراف در حدود چنین موضعها و محیط زیست در نتجه‌ای حادثه‌های طبیعی در آن به‌املاینده، اینچنین بهادهی و پیشگوی افلاسشوی محیط زیست از حالتهای واقعی چنین موضعها.

–پرتاوهای بی‌صاحب-پرتاوهایی، که صاحب ندارند یا این که صاحب آنها نامعلوم است؛

–کارکرد پرتاوها-فعّالیّتی، که به استفادة پرتاوها به صفت ذخیره‌های دوّمدرجه وابستگی دارد؛

–نیست کردن پرتاوها-فعالیت آ عید به گورکنی، بی‌ضرر کردن و یا نیست و نابود ساختن پرتاوها. (قجت از 28. 06. 11س. ، ش736)

 

مادّة 2. قانون‌گذار در بارة پرتاوهای استحصال و استعمالی

1. قانون‌‌گذاری در بارة پرتاوهای استحصال و استعمالی به کانستیتوتسیة (سرقانون) جمهوری تاجیکستان اساس یافته، از قانون مذکور، دیگر سندهای میعیاریی حقوقی جمهوری تاجیکستان و سندهای حقوقی بینلمیللی اعترافنمودة جمهوری تاجیکستان عبارت می‌باشد.

معاملات با پرتاوهای رادیواکتیویی و به انشائاتهای آبی پرتافتن مادّه‌های ضررناک را قانون‌‌گذاری مخصوص تنظیم می‌کند.  

مادّة 3. دایرة عمل قانون مذکور

قانون مذکور به همة شخصان واقع و حقوقی ناوابسته از شکل مالکییتشان، که فعالیّت خود را در ساحة معاملات با پرتاوها در حدود جمهوری تاجیکستان عملی میگردانند، تعلق دارد. (قجت از 28. 06. 11س. ، ش736)

 مادّة 4. پرنسیبهای اساسی سیاست دولت در ساحة معاملات با پرتاوها

پرینسیپهای اساسی سیاست دولت در ساحة معاملات با پرتاوها اینها می‌باشند:

-برتری حفظ محیط اطراف با مقصد محافظت حیات و سلامتی انسان؛

-وابcتگی علمن اساسناکشدة منفعتهای اقتصادی و ایکالاگی جمعیت؛

-تأسیس دادن و تطبیق نمودن روندهای تکنولوژیهای کمپرتاو؛

-کارکرد کامپلیکسی ذخیره‌های مادّی و اشیای خام در اساس سلسلة تکنولوژیهای سربسته؛

-استفادة مکانیزمهای هوسمندگردانی اقتصادی، برای به گردش خواجگی و استحصال جلب نمودن پرتاوها؛

-رعایة طلبات قانون‌‌گذاری سنیتری و حفظ طبیعت، ناگزیری تعیین جوابگری برای ویران نمودن آن؛

-نظارت دولت به رعایه نمودن قاعده‌های مقرّرشدة سنیتری، معیارهای گیگیینی و بی‌خطری ایکالاگ هنگام معاملات با پرتاوها؛

-به نقشه‌گیری چاره‌بینیها عاید به نگاهداری بی‌خطری پرتاوها و مبلغ‌گذاری آنها؛

-آزادانه دسترس بودن اخبارات در ساحة معاملات با پرتاوها برای شخصانی، که منفعتشان هنگام چنین فعالیت ضرر دیده می‌تواند؛

-قبول کردن قرارهایی، که منفعت اهالی را با نظرداشت حفظ منفعتهای ملّی افاده می‌نماید و اشتراک نمودن در همکاری بینلمیللی در ساحة معاملات با پرتاوها.

 

مادّة 41. پرتاوها همچون ابژکت حقوق مالکییت

پرتاوها ابژکت حقوق مالکیت می‌باشند. حقوق مالکیت به پرتاوها می‌تواند با ترتیبی  پیش‌بینینمودیقانون‌‌گذاری جمهوری تاجیکستان از یک شخی به شخی دیگر گذرد.
استحصال‌کنندة پرتاوها حقوق مالکیت به پرتاوها را از لحظة حاصل‌شوی آنها و تا به شخی دیگر گذشتن این حقوق یا این، که تا کارکرد یا پرّه نیست و نابود ساختن پرتاوها با ترتیب پیش‌بینینمودة قانون مذکور به دست می‌آرد.
در حالت خصوصی‌گردانی کارخانه‌های دولتی، که در نتیجة فعالیّت آنها حجم مویین پرتاوها حاصل شده است، حقوق مالکیت به پرتاوها و عهده‌داریهای جبران کردن تا وا ن ضرر از پرتاو به سلامتی انسان، مال و ملک شخصان واقعیوه حقوقی و محیط زیست رسیده به صاحبان نو می‌گذرند.

 

مادّة 42. پرتاوهای بی‌صاحب

ترتیب معاملات با پرتاوهای بی‌صاحب را مقامات اجراپیه محلی حاکمیت دولتیمویین می‌کند، به شرطی که در قانون‌‌گذاری جمهوری تاجیکستان ترتیب دیگری پیش‌بینی-نشده باشد.
مقامات اجرائیة محلی حاکمیت دولتی برای آشکار نمودن و به حساب گرفتن پرتاوهای بی‌صاحب، استفادة مجموعی این گونه پرتاوها، رعایة شرطهای معاملات با آنها و پیشگیری تأثیر منفی آنها به محیط زیست و سلامتی انسان. مسئول می‌باشند.
استفاد‌برندگان قطعه‌های زمینی، که در آن قطعه‌ها پرتاوها آشکار کرده شده‌اند و این پرتاوها به آنها تعلق ندارند، وظیفه‌دارند عاید به این حالت مقامات کجرایة محلیم حاکمیت دولتی دخلدار را خبردار نمایند.
مقامات اجرائیة محلی حاکمیت دولتیوزیفدارند برای پیدا کردن صاحبمولک پرتاوهای بی‌صاحب، مویین کردن درجة خوفناکی آنها، تشکیل به حساب‌گیری پرتاوهای بی‌صاحب چاره اندیشهند و نسبت به معاملات با آنها موافق قانون‌‌گذاری جمهوری تاجیکستان قرار قبول نمایند.
مقامات اجرائیة محلی حاکمیت دولتی صاحبمولک پرتاوهایی می‌باشند، که در حدود آنها جایگیرند، صاحب ندارند یا این که صاحب آنها مویین کرده نشده است.
مقامات اجرائیة محلی حاکمیت دولتک کمیسیونهای دائماملکننده را عاید به مسئله‌های آشکار کردن و به حساب گرفتن پرتاوهای بی‌صاحب تأسیس می‌دهند.
ترتیب آشکار کردن و به حساب گرفتن پرتاوهای بی‌صاحب را حکومت جمهوری تاجیکستان مویین می‌نماید. (قجت از 28. 06. 11س. ، ش736)

باب 2. وکالتهای مقامات حاکمیت دولت در  ساحة معاملات با پرتاوخا

 

مادّة 5. صلاحیّت حکومت جمهوری تاجیکستان در ساحة معاملات با پرتاوخا

به صلاحیّت حکومت جمهوری تاجیکستان در ساحة معاملات با پرتاوها منسوبند:

-تشکیل و تطبیق سیاست دولتیدر ساخد معاملات با پرتاوها؛

-مقرّر کردن پرنسیبهای عمومی تشکیل و گذرانیدن نظارت دولت در ساحة معاملات با پرتاوها؛

-مویین نمودن مقامات وکالت‌دار دولتیدر ساحة معاملات با پرتاوها؛

-تهیه، تصدیق و تطبیق برنامه‌های مقصدناک و علمی و تکنیک در ساحة معاملات با پرتاوها؛

-قبول و تصدیق نمودن سندهای معیاری حقوقی، که در قلمرو جمهوری تاجکّستان مناسبتهای حقوقی را در ساخد معاملات با پرتاوها تنظیم می‌کنند و نظارت اجرای آنها را به راه می‌ما اند. (قجت از 28. 06. 11س. ، ش736)

 

مادّة 51. وکالت مقامات وکالت‌دار دولت در ساحة معاملات با پرتاوها

مقامات وکالت‌دار دولتیدر ساخد معاملات با پرتاوها چنین وکالتها دارند:

-نظارت دولتیدر ساحة معاملات با پرتاوها، از جمله عاید به رعایة معیارهای بی‌خطری ایکالاگ؛

-تشکیل و  گذرانیدنی  نظارت و سنجشها در ساحة معاملات ب آ پرتاوها؛

-تشکیل و گذرانیدن ایکسپیرتیزم دولتی ایکالاگ در ساحة معاملات با پرتاوها؛

-دادن اجازت، مویین کردن می‌یاری  حاصل‌شو و جایگیرانی پرتاوها؛

-تهکیه، تصدیق و تطبیق قاعده و معیارهای دولتی، که معاملات بی‌خطر ایکالاگی پرتاوها را تنظیم می‌نمایند و طلبات بی‌خطری پرتاوها را برای محیط زیست و انسان مقرّر می‌کنند؛

-در سطح جمهوریوی به عمل برآوردن تدبیرهای رفع عاقبتهای فلاکت و صدمهایی، که به معاملات با پرتاوها وابسته‌اند؛

-به مقامات دخلدار ارسال نمودن تکلیف و پیشنهادها عاید به مخدود یا قطع نمودن فعسلیّت سوبژکتهای خواجگی‌دار، ماوابسته به شکل مالکییتشان، به شرطی که در فعالیّت آنخ. آ ویرانکنی قانون‌گذار در ساحة معاملات با پرتاوها جایی داشته باشد؛

-تشکپل به حساب‌گیری دولتی و حساباتدیهی دایر به معاملات با پرتاوها؛

-تأمین اهالیبا اطّلاعات در ساحة معاملات با پرتاوها؛

-تشکیل و پیشبرد کدستر ا پرتاوها؛

-به راه ماندن همکاری بینلمیللی؛

-عملینمودن وکالتهای دیگری، که سندهای معیاری حقوقی جمهوری تاجیکستان مقرّر نموده‌اند. (قجت از 28. 06. 11س. ، ش736)

 

مادّة 6. وکالتهای مقامات محلی حاکمیت دولت در ساحة معاملات با پرتاوها

به وکالت مقامات محلی حاکمیت دولتی داخل می‌شوند:

-در حدودهای خود عملی گردانیدن سیاست دولتی در ساخد معاملات با پرتاوها؛

-به عمل برآوردن تدبیرخای رفع عاقبت فلاکت و صدمهایی، که به معاملات با پرتاوها وابسته‌اند؛

-نیست کردن پرتاوها از حساب مبلگ صاحبمولک با جبران تاوان ضرری، که به محیط زیست رسیده است؛

-هوسمندگردانی اقتصادی و اجتماعیبرای استفادة پُرّة پرتاوها از طرف شخصان واقعیوه حقوق؛

-تأمین اهالیبا اطّلاعات در بارة معاملات با پرتاوها؛

-در موافقه با مقامات دخلدار منفعتدار مقرّر نمودن ترتیب معاملات با پرتاوها در حدود محلهای اهالی‌نشین و محلهای دیگر؛

-تشکیل جمع‌آوری و نیست کردن پرتاوهای روزگار، از جمله جمع‌آوری جوداگانة پرتاوها؛

-تصدیق قاعده‌های معاملات با پرتاوهای روزگار؛

-تصدیق برنامه‌های محلی معاملات با پرتاوخا و نظارت اجرای آنها؛

-آشکار کردن و برهم دادن پرتاوگاه تصدیقنگردیده؛

-‌اندیشیدن تدبیرها عاید به آشکار کردن و به حساب گرفتن پرتاوهای بی‌صاحب، پیدا کردن صاحبمولک پرتاوهای بی‌صاحب آشکارکردشده، مویین نمودن درجة خطرناکی آنها؛

-به اقالی فهماندن معیارهای قانون‌‌گذاری جمهوری تاجیکستان عاید به مسئله‌های معاملات با پرتاوها؛

موهییا نمودن شرایط ضروری برای هوسمند گردانیدن اهالی به جمع‌آوری پرتاوها همچون اشیای خام دوّمدرجه.

وکالت مقامات خوداداره‌کنی شهرک و دهات در ساحة معاملات با پرتاوها طبق قانون جمهوری تاجیکستان «در بارة مقامات خوداداره‌کنی شهرک و دهات» عملی کرده می‌شود. (قجت از 28. 06. 11س. ، ش736)

 

باب 3. طلبات هنگام معاملات با پرتاوها

 

مادّة 7. طلبات هیگام لایحه‌کشی، ساختمان و ازنوسازی کارخانه‌ها، انشائاتها و ابژکتهای دیگر

هنگام لایحه‌کشی، ساختمان و ازنوسازی کارهانه‌ها، انشائات و ابژکتهای دیگر، شخصان واقع و حقوق وظیفه‌دارند:

-استاندارد، معیار و دیگر قاعده‌های مقرّرنمودة صفتی محیط اطراف را، که در ساحة معاملات با پرتاوها مویین شده‌اند، رعایه نمایند؛

-موافقه نمودن لایحة هوچجتهای معیار حاصل‌شو و جایگیرانی پرتاوها با مقامات وکالت‌دار دولت؛ (قجت از 28. 06. 11س. ، ش736)

-گرفتن خلاصة مثبی ایکسپیرتیزة دولتی ایکالاگ، سنیتری و ایپیدیمیالاگ عاید به لایحه‌های تییارکردشده و دیگر خوجّتهایی، که فعالیّت آنها را وابسته به معاملات با پرتاوها مویین می‌کند.

 

مادّة 8.   دادن اجازتنامه (لیتسینزیه) برای فعالیت در ساحة معاملات با پرتاوهای خطرناک

دادن اجازتنامه (لیتسینزیه) برای فعالیت عاید به معاملات با پرتاوهای خطرناک مطابق قانون جمهوری تاجیکستان  «در بارة اجازتنامدیهی به بعضی نمودهای فعالیت» عملی کرده می‌شود.

 

مادّة 9. طلبات عاید استفادة استحصالاتی فعّالیّتکنند

1. شخصان واقع و حقوق در رفت اcتیفادبری استحصالات فعّالیّتکننده وظیفه‌دارند:

–        استاندارد، معیار و مقرّرات دیگری را، که عاید صفت محیط طبیعت در ساحة معاملات با پرتاوها مویین شده است، رعایه نمایند؛

–        برای معاملات با پرتاوها اجازتنامه داشته باشند؛

–        تکنولوژی کمپرتاو را جاری نمایند؛

–        پرتاوهای حاصلشده را به رویخت گرفته، به مقامات آمار و مقامات وکالت‌دار در ساحة معاملات با پرتاوها معلومات صحیح پیشنهاد کنند؛

–        نظارت استحصالی را در ساحة معاملات با پرتاوها عملی گردانند؛

–        به مقامات وکالت‌دار در ساحة معاملات با پرتاوها اخبارات ضروری را دهند؛

–        کایده‌های پیشگیری وضع صدموی را رعایه کنند؛

–        هنگام رویی دادن صدمه‌های عاقبت منفی ایکالاگیداشته یا به میان آمدن حالتهایی، که به چنین صدمه‌ها می‌‌آورند، فوراً در این باره به مقامات وکالت‌دار در ساحة معاملات با پرتاوها، اینچنین به مقامات خوداداره‌ محلی و اهالی خبر دهند؛

–        هنگام از سرحد گذرانیدن پرتاوها قانون مذکور، دیگر سندهای میعیاریی حقوق، اینچنین قاعده‌های بینلمیللی از سرحد گذرانیدن پرتاوهای خطرناک را، که جمهوری تاجیکستان اعتراف کرده است، به راهبری گیرند.

استفادة استحصالاتی، که در آن نابودسازی پرتاوهای ضررناک حاصلشده توسط اصولهای بی‌ضرر ایکالاگ غیرییمکان است، منع می‌باشد.

 

مادّة 10. طلبات به جایگیرکنانی پرتاوها

1. انتخاب موضع ساختمان انشائات برای جایگیرکنانی و بی‌ضررگردانی پرتاوها در اساس تدقیقات مخصوص (زمین‌شناسی، آب‌شناسی و غیره) در موافقه با مقامات وکالت‌دار در ساحة معاملات با پرتاوها، در حالت گرفتن خلاصة مثبی ایکسپیرتیزة دولتی ایکالاگ، مقامات سنیتری و ایپیدیمیالاگ و قرار مقامات حاکمیت محلی (در مورد ضروری قرار با نظرداشت افکار عموم قبول کرده می‌شود) مویین کرده می‌شود.

گوراندن پرتاوها در حدود شهرها و دیگر محلهای اهالی‌نشین، منطقه‌های بیشه‌باغ، استراحتگاهها، جایهای طبابتی و بهداشتی و دمگیری، در حدود حوزها، چشمه‌های زیرزمینی، که برای کارهای خواجگی و نوشیدن استفاده برده می‌شوند، اینچنین در موضعهای کانهای کندنیهای فایده‌ناک و جایهای معدنکاوی (در مورد تهدیدرسانی به بی‌خطری کارهای معدنکاوی و خرابی کانها) منع است.
جایگیرکنانی پرتاوها در اساس اجازتنامه‌های مقامات وکالت‌دار در ساحة معاملات با پرتاوها، اینچنین با موافقة مقاماتی، که نظارت دولتی سنیتری و ایپیدیمیالاگی را عملی می‌گردانند، امکان‌پذیر است.
جایگیرکنانی پرتاوها مطابق قاعدهایی، که در سندهای میعیاریی حقوقی جمهوری تاجیکستان مویین شده است، عملی می‌گردد.
موضعی، که در آن پرتاوها گورانیده شده‌اند، به رویخت (رییستر) دولتی موضعهای گورانیدن پرتاوها داخل کرده می‌شود. ترتیب بردن رویخت (رییستر) دولتی موضعهای گورانیدن پرتاوها از طرف مقامات وکالت‌دار در ساحة معاملات با پرتاوها مویین کرده می‌شود.
در مورد گورانیدن پرتاوها گذراندن مانیتورینگه موضع گورکنی حتمیست. مانیتورینگ موضع گورکنی از طرف مالک ابژکت جایگیرشوی پرتاوها مطابق ترتیبی، که با مقامات وکالت‌دار در ساحة معاملات با پرتاوها به موافقه آورده شده است، عملی می‌گردد.
مالکان موضعهای جایگیرشوی پرتاوها پس از استفادة این موضعها (یا قطعه‌ها) وظیفه‌دارند کارهای برقرارکنی قطعه‌های ویرانشدة زمین را اجرا نمایند.

 

مادّة 11. طلبات به تازکنی محلهای اهالی‌نشین از پرتاوهای استعمالی و روزغار

حدود محلهای اهالی‌نشین باد منتظم از پرتاوهای سخت و مایع استیمالی تازه کرده شود.
تشکیل عاقلانة جمع‌آوری پرتاوها، که جمع‌آوری علی‌حدة قسمهای استفاد‌شوندة آنها (پرتاوهای خوراکواری، متالهای سیاه و رنگه، مصنوعات بافندگی، کاغذ و غیره) ،   نگاهداری موقتی، بردن و بی‌ضررکنی منتظم پرتاوهای استعمالی، اینچنین تازه نمودن حدود محلهای اهالی‌نشین را پیش‌بینی می‌کند، از طرف مقامات حاکمیت محلی عملی کرده می‌شود و باید به طلبات قاعده‌های سنیتری، گیگیینی و معیارهای ایکالاگ مطابق باشد.
رعایة معیار و قاعده‌های نگاهداری حدود محلهای اهالی‌نشین را مقامات حاکمیت محلی و مقاماتی، که نظارت دولتی سنیتری و ایپیدیمیالاگ و حفظ طبیعت را عملی می‌گردانند، نظارت می‌کنند.

 

مادّة 12. طلبات  هنگام معاملات با پرتاوهای خطرناک

شخصان واقع و حقوقی، که در نتیجة فعّالیّتشان پرتاوهای خطرناک حاصل می‌شوند، وظیفه‌دارند هنگام معاملات به آنها حفظ بااعتماد محیط اطراف و اهالی را از تأثیر ضررآور تأمین نمایند.
تمام پرتاوهای خطرناک از روی تأثیر ضررناکیشان به انسان و محیط اطراف به درجه‌ها تقسیم کرده می‌شوند.
درجة خطرناکی پرتاو را استحصال‌کنندة آن موافق خوجّتهای معیاری، که مقامات وکالت‌دار در ساحة معاملات با پرتاوها، نظارت سنیتری و ایپیدیمیالاگ، کوهی و تکنیک در دایرة صلاحییتشان تصدیق نموده‌اند، مویین می‌کند.
پرتاوهای خطرناک را تنها در انشائاتهای برای این مقصد مخصوص تجهیزانیدشده در اساس اجازتنامه‌ای، که با ترتیب مقرّرگردیده داده شده‌اند، جایگیر کردن ممکن است.
شخصان واقع و حقوقی، که با پرتاوهای خطرناک معاملات دارند، وظیفه‌دارند پرتاوهای خطرناک را با ترتیب مقرّرنمودة مقامات آمار دولتی و مقامات وکالت‌دار در ساحة معاملات با پرتاوها به قید گیرند.

 

مادّة 13. طلبات به کشاندن پرتاوهای خطرناک

پرتاوهای خطرناک را تنها در مورد موجود بودن شناسنامة پرتاوهای خطرناک و با واسطه‌های نقلیات مخصوص تجهیزانیدشده کشاندن ممکن است.
ترتیب کشاندن پرتاوها در نمودهای مشخّص نقلیات (اتومبیل، راه آهن، آبی) ، طلبات به اجرای کارهای بارکنی و بارفُرآری، قاعده‌های دیگر ضروری عاید به تأمین بی‌خطری ایکالاگ، با استانداردها یا معیار و قاعدهایی، که از طرف مقامات دولتی نظارت به بی‌خطری نقلیات تصدیق شده‌اند و با مقامات وکالت‌دار در ساحة معاملات با پرتاوها موافقه شده‌اند، مقرّر کرده می‌شود.
جوابگری حقوقی برای بی‌خطری معاملات با پرتاوها از لحظة به واسطة نقلیات بار کردن پرتاوها و از طرف تشکیلات یا شخص واقع، که کشاندن پرتاوها را اجرا می‌کنند، قبول نمودن، تا لحظة در جایهای مقرّرشده از نقلیات فرآوردن آنها به دوش مؤسسة نقلیاتی می‌باشد، که به آن نقلیات داده شده تعلق دارد.

 

مادّة 14. از سرحد گذرانیدن پرتاوها

با مقصد گوراندن و بی‌خطر گردانیدن پرتاوها، وارد نمودن آنها به قلمرو جمهوری منع است.
از سرحد گذرانیدن هر گونه پرتاوها برای استفاد‌بری دوّم‌بارة آنها به صفت اشیای خام تنها با اجازت مقامات وکالت‌دار در ساحة معاملات با پرتاوها، اینچنین دیگر مقامات وکالت‌دار دولتی عملی می‌گردد.
ترتیب تنظیم دولتی از سرحد‌گذرانی و گذرانیدن ترنزیتی پرتاوها را حکومت جمهوری تاجیکستان مقرّر می‌کند.
نظارت واردات و صادرات پرتاوهای خطرناک را مقامات وکالت‌دار حاکمیت اجرائیة دولتی، که متصدّی نظارت سرحدی، ” گمرکی، ایکالاگ، سنیتر و کرنتینی می‌باشند، مطابق سندهای معیاری و حقوقی و شرطنامه‌های بینلمیللی، که جمهوری تاجیکستان اعتراف نموده است، تأمین می‌نمایند.

 

باب 4. نظارت به معاملات با پرتاوها

 

مادّة 15. نظارت دولتی به معاملات با پرتاوها

نظارت دولتی را به معاملات با پرتاوها مقامات وکالت‌دار در ساحة معاملات با پرتاوها، اینچنین مقامات حاکمیت اجرائیه‌ در محل عملی می‌گردانند.
به نظارت دولتی معاملات با پرتاوها داخل می‌شوند:

-نظارت به رعایة طلبات قانون‌‌گذاری هنگام معاملات با پرتاوها، آشکار نمودن ویرانکنی این طلبات از طرف شخصان واقع و حقوقی و ‌اندیشیدن چاره‌ها عاید برطرف کردن آنها؛

-نظارت به شخصان واقع و حقوقی عاید به رعایه نمودن طلبات ساحة معاملات با پرتاوها، از جمله شرطنامه و سازشنامه‌های بینلمیلّلی، که نظارت از سرحد‌گذرانی پرتاوهای خطرناک به صفت اشیای خام استفاد‌شونده را پیش‌بینی نموده‌اند؛

-نظارت به اجرای چاره‌بینیها عاید به حفظ طبیعت، گیگیینه، ضد ایلیدیمیه‌ها، قاعده‌های سنیتری و حفظ طبیعت، معیارهای گیگیینی و ایکالاگ هنگام معاملات با پرتاوها؛

-نظارت به رعایة قاعده‌های بی‌خطری سوختار هنگام معاملات با پرتاوها؛

–  نظارت رعایة ترتیب به حساب‌گیری ابتدایی پرتاوها. (قجت از 28. 06. 11س. ، ش736)

-جمع‌آوری، کارکرد و تحلیل معلومات عاید به معاملات با پرتاوها، بهادهی تأثیر آنها به محیط اطراف؛

-نظارت به صحیحی اخبارات و حساباتی، که شخصان واقعی و حقوقی عاید به پرتاوها پیشنهاد می‌کنند؛

-تحلیل استحصالات فعّالیّتکننده، آشکار نمودن امکانیّت و وسائط پستکنی ‌اندازه و درجة خطرناکی پرتاوهای حاصلشده، نظارت به خرج پرّه‌تر استفاده بردن پرتاوها در استحصالات به صفت اشیای خام؛

-نظارت رعایة دسترس بودن اخبارات عایل به معاملات با پرتاوها به اهالی؛

-به جوابگری حقوقی کشیدن شخصان واقعیو حقوقی گنهکار طبق ترتیبات مقرّرنمودة قانون‌‌گذاری جمهوری تاجیکستان؛

-قبول نمودن قرارها در بارة محدودکنی، بازداشتن و قطعکنی فعالیت در ساحة معاملات با پرتاوها، که برای محیط اطراف و انسان خطر احتمالی دارند.

نسبت قرار مقاماتی، که نظارت دولتی را به معاملات با پرتاوها عملی می‌سازد، با ترتیبی، که قانون‌‌گذاری عملکننده مقرّر نموده است، شکایت کردن ممکن است.

 

مادّة 16. نظارت استحصالی به معاملات با پرتاوها

تشکیلاتهایی، که فعالیّت خواجگی و استحصالییشان با پرتاوها وابسته است  با مقصد تفتیش نمودن اجرای طلبات ایکالاگ، سنیتری و طلبات دیگر معاملات با پرتاوها نظارت استحصالی را به معاملات با پرتاوها عملی می‌نمایند.
ترتیب تشکیل نظارت استحصالی معاملات با پرتاوها با نظامنامه‌ها دایر به نظارت معاملات با پرتاوها، که کارخانه و تشکیلاتها در اساس قانون مذکور و سندهای میعیاریی حقوقی و حجّتهای دیگر معیاری، که به معاملات با پرتاوها دخلدارند، تهیه و تصدیق شده‌اند و با مقامات وکالت‌دار در ساحة معاملات با پرتاوها موافقه شده‌اند، تنظیم کرده می‌شود.

 

مادّة 17. نظارت جمعیتی معاملات با پرتاوها

نزارت جمعیّتی معاملات با پرتاوها از جانب اتّحادیه‌های جمعیّتی موافق آیین‌نامه‌هایشان و شهروندان در محل استقامتشان با ترتیبی، که سندهای میعیاریی حقوقی جمهوری تاجیکستان پیش‌بینی نموده‌اند، عملی گردیده، از طرف همة شخصان واقع و حقوقی اجرا شدن طلبات قانون مذکور را دربر  می‌گیرد.

 

باب 5. بمیعیاردراری و به حساب‌گیری دولتی هنگام معاملات با پرتاوها

 

مادّة 18. بمیعیاردراری معاملات با پرتاوها

شخصان واقعی و حقوقی موافق ترتیبی، که از طرف مقامات وکالت‌دار در ساحة معاملات با پرتاوها تصدیق گردیده است، تأثیر امکان‌پذیر پرتاوها را به محیط اطراف و انسان رعایه می‌کنند.
معیارهای معاملات با پرتاوها را مقامات حاکمیت اجرائیه‌، که وظیفه‌های حفظ طبیعت، نظارت سنیتری و ایپیدیمیالاگ، کوهی و تکنیکی را به جا می‌آرند، در دایرة صلاحییتشان و با ترتیب مقرّرکردة سندهای میعیاریی حقوقی جمهوری تاجیکستان تصدیق می‌نمایند.
پرتاوهایی، که ابژکته خرید و فروش یا صادرات و واردات می‌باشند، باید با ترتیب مقرّرکردة سندهای معیاری و حقوقی جمهوری تاجیکستان سیرتیفیکتانیده شوند.

 

مادّة 19. به حساب‌گیری و حساباتدیهی دولتی در ساحة معاملات با پرتاوها

حساباتدیهی دولتی در ساحة معاملات با پرتاوها ترتیب یگانه دارد.
شخصان واقعی و حقوقی با ترتیب مقرّرشده به حساب‌گیری ابتدایی پرتاوهای حاصلشده، استفاده‌شد‌ه، به شخصان دیگر داده یا فروخته‌شده، اینچنین جایگیرشده را به اجرا می‌رسانند و پرّگی و صحیحی اخبارات پیشنهادشونده را تأمین ساخته، در شکل و مهلت از طرف مقامات آمار دولتی و مقامات وکالت‌دار در ساحة معاملات با پرتاوها مقرّرگردیده حسابات پیشنهاد می‌کنند.
ترتیب به حساب‌گیری ابتدایی را در ساحة معاملات با پرتاوها مقامات وکالت‌دار در ساحة معاملات با پرتاوها، ترتیب به حساب‌گیری رسمی آماری را باشد مقام دولتی آمار در موافقه با مقامات وکالت‌دار در ساحة معاملات با پرتاوها، مقرّر می‌کنند.
شخصان واقع و حقوقی نگاهداری معلوماتهای به حساب‌گیری را در ساحة معاملات با پرتاوها در دوام مهلتی، که مقامات وکالت‌دار در ساحة معاملات با پرتاوها مقرّر نموده است، تأمین می‌نمایند.

 

مادّة 20. کدستر دولتی پرتاوها

کدستر دولتی پرتاوها تشکیل کرده می‌شود، که آن مجموع مرتّب معلومات را عاید به به حساب‌گیری پرتاوها در بر می‌گیرد.
کدستر دولتی پرتاوها از طرف مقامات وکالت‌دار در ساحة معاملات با پرتاوها توسط متدلوژیة یگانه در اساس تصنیفات دولتی اخباراتهای تکنیکی و اقتصادی و اجتماعی برده می‌شود.

3. ترتیب گذراندن کدستر دولتی پرتاوها را حکومت جمهوری تاجیکستان مقرّر می‌کند.

 

باب 6. تنظیم اقتصادی و حقوقی در ساحة معاملات با پرتاوها

 

مادّة 21. تنظیم اقتصادی در ساحة معاملات با پرتاوها

برای جایگیرکنانی پرتاوها با نظرداشت حجم جایگیری آنها، تصنیف خطرناکی و معیارهای جایگیرکنانی مبلغ ستانیده می‌شود.

مبلغ از پرداخت جایگیرکنانی پرتاوها به دستامده به بوجیت دخلدار روانه می‌گردد.

مکانیزم و تدبیرهای هوسمندکنی اقتصادی و پرداختهای امتیازناک را در ساحة معاملات با پرتاوها، ترتیب گرفتن، مویینسازی حجم و تقسیمات پرداختهای به دستامده را از جایگیرکنی پرتاوها حکومت جمهوری تاجیکستان مقرّر می‌کند.

 

مادّة 22. جوابگری برای رعایه نکردن قانون مذکور

شخسان واقعی و حقوقیبرای رعایه نکردن قانون مذکوربا ترتیب مقرّرنمودة قانون‌‌گذاری جمهوری تاجیکستان به جوابگری کشیده می‌شوند. (قجت از 28. 06. 11س. ، ش736)

 

        پرزیدنتی

جومهوری تاجیکستان                                            ه. رحماناو

ش. دوشنبه  10 می سال 2002

ش 44