کمالالدّین هوسین واعظ کاشفی تخمیناً در سالهای 20-ام عصر 15 در دیهه بیهق ناحیة سبزوار ایران به دنیا آمده است. او علمهای زبان و ادبیات، فلسفه، نجوم (ستارهشناسی) ، اخلاق، ریاضیات، فقه (قانون شریعت) و واع زی را (پند و نصیحتکننده در مسائل دینی) از خود نموده، دایر به این علمها اثرهای علیحده ایجاد کرده است.
هوسین واعظ کاشفی
کمالالدّین هوسین واعظ کاشفی
کاشیفی در ماوراءالنهر و خراسان در عصرهای خv-خvi همچون واعظ بیهمتا و ناتکرار شهرت یافته بود.
ز این خاطر، مدّتی در نیشاپور و مشهد زندگی کرده، به واعظی مشغول بوده است. سال 1455 کاشفی به هرات میآید و به دختر عالم تصوّف-سعیدالدّین قاشغری خانهدار میشود. هوسین واعظ کاشفی بعدتر به نمایندگان مکتب ادبی جامی و شخصاً با خود او شناس میشود. نهایت، سال 1505 در هرات کاشفی از عالم میگذرد.
ز کاشفی میراث بزرگ علمی و ادبی باقی مانده است. مقدار اثرهای او را بیش از 40 عدد میدانند، که آنها دایر به پند و اخلاق، حدیث، نجوم، ریاضیات، تاریخ، صنعت انشانویسی، صنعت واعظی، ادبیاتشناسی و غیر تعلیف یافتهاند. کاشفی در «بدایع-ال-افکار فی سناعول-اشعار» در بارة 300 نوع صنعتهای بدیعی، از قبیل تشبیه، تلمیح، استعاره، تجنیس، تضاد، توصیف و غیره معلومات مفصل نظریهوی داده، فکرش را با اشعار ادیبان گذشته و معاصر خود تقویت داده است.
«کشف-ال-اسرار» (دایر به تصوّف) ، «مخزن-ال-انشا» (دایر به صنعت انشانویسی) ، رسالة «حاتمیه» (نقل و روایتها دایر به حاتم تایی) ، «انوار سوهیلی»
(«کلیله و دمنه») و «اخلاق محسنی» (دایر به اخلاق)
ز جملة اثر-های پرارزش هوسین واعظ کاشفی ب شمار میروند.