Маданият ва санъат

«Бахориёт» ва ё «Хайвонотнома» асари тамсилии Миробид Сайидои Насафи буда, дар рузгори Абдулазизхони аштархони (1645-1680) соли 1091х. (1680м.) дар муддати ду-се руз таълиф шудааст ва дар ин бора худи шоир чунин ишора дорад: Ин нусха, Сайидо ба ду-се руз шуд тамом, Дар рузгори хазрати Абдулазизхон. Таърих аз хазору навад як …

Аз руи казовати Мухаммад Бадеъ Малехои Самарканди: «…Хар касс шеъри уро медонаду хар шахс бошад бехтар медонанд ва бештар мехонанд». Ин фармуда махбубият ва шухрати шеъри Сайидо ва хунари эчоди уро дар бар гирифтааст. Дар хакикат макому мартабаи Сайидо дар эчоди газалу мухаммас ва ашъори ихтисосдодаи у ба хунармандию хунармандон, …

Муссаммат дар эчодиёти Сайидо пас аз газал, дар чои дуюм меистад, ки аз 1050 байт иборат аст. Сайидо бештар ба газалиёти Хусрави Дехлави, Камолу Хофиз, Чомиву Хилоли, Калиму Толиб, Мухташами Кошиву Соиби Табрези, Мушфикиву Урфи муссаммат бастааст. Худи хамин чуръати Сайидо гувохи он аст, ки у дар эчоди муссаммат устод мебошад, …

Аслан панду ахлок ва тарбияву таълим максади адабиёти бадеи аст. Эчодкоре, ки ба эчоди бадеи ру меорад, хатман муносибати худро ба ин масъала баён мекунад. Газалиёти Сайидо дар баробари фаро гирифтани мавзуъхои дигар, акидахои тарбияви-ахлокии шоирро низ дарбар гирифтаанд. Аз тарафи дигар, ба ин восита таълимоти фалсафаи амалии СайидоСайидо Масалан, …

Дар фикри дона мурчае буд даргузар, Омад ба шеру гуфт, ки: Ай Рустами замон! Аз иттифоки мурчагон гофили магар В-арна чаро хакир шуморию нотавон? (Сайидои Насафи) Тарчумаи хол Насаф мулки ободе буд. Дар он диёр аз касбхои хунарманди пешаи бофандаги ривоч дошт. Бофандагон, ки барои мардум либосворихои арзонбахое тайёр мекарданд, …

Сайидо махсусан ба табакахои хунарманди чамъият таваччухи махсус дорад. Зеро онхоро дар ашъори лирикиаш (газалиёту китьахо…), дар «Шахрошуб» ва инчунин ашъори махсуси ба ин тоира бахшидааш васфу тавсиф кардааст. Албатта, дар таьрихи адабиёт фасли тоза низ хаст, ки дар шакли маснави руи кор омадаанд. Дилбастагии шоир ба ин тоифаи мардум, …

Кофия калимаи араби буда, маънои лугавиаш пушти сар, охири хар чиз, аз пай раванда мебошад. Дар забони точики баъзехо калимаи пасованд (шакли мухаффафи он пасванД)-ро ба маънои кофия ба кор бурдаанд. Шоири асри ёздах- Лабиби мегуяд: Хама ёва, хама хому хама суст, Маъони аз чакова то пасованд. Дар илми забоншиноси …

Дар таърихи халкхои Мовароуннахру Хуросон асри XVI аввалин асрест, ки таназзули феодализм дар каламрави мазкур шиддат мегирад. Заминахои ин таназзул нисбатан барвакттар огоз гардида буд. Зуро пас аз вафоти Темур (1336-1404) меросхорони у барои сохиб шудан ба тахт сар бардошта, оромии мамлакатро халалдор мекарданд. Баъдтар империяи Темуриёнро туркхои бадиянишин бо …

Шуд Мушфики аз килкат ойини сухан тоза, Мушкиннафасон бинанд анфоси ту мушкинтар. Аз Абдуррахмони Мушфики то рузгори кунуни осори зерини адаби боки мондааст: Девони мутоибот. Ду девони газалиёт. Девони касоид. Се маснави: а)   «Сокинома» б)   «Гулзори Ирам» в)   «Чахоннамо» Дар эчодиёти Абдуррахмони Мушфики газал макоми аввалиндарача дорад. Ду девони газалиёти …

Абдуррахмони Мушфики на танхо дар эчоди газалу касида, рубоиву шеъри тасмит, мукаттаоту марсия ва г. машхур аст, балки у дар маснависарои низ табъи баланд доштааст. Шоир маснавихои «Сокинома», «Гулзори Ирам» ва «Чахоннамо»-ро эчод карда дар тахаввули суннати маснависарои низ сахми сазовор гузоштааст. Маснавии «Гулзори Ирам» нахустин маснавии Абдуррахмони Мушфики буда, …