Илм

МАДАЛИЕВ Исматулло Неъматуллоевич ( 30. 09. 1950, ш. Душанбе – 10. 03. 2010, хамон чо), чаррох, доктори илми тиб (1997), проф. (1997). Хатмкардаи факултаи муоличавии ДДТТ (1973). Ординатори Беморхонаи марказии нох. Ленинград (1973 – 75), ординатори Беморхонаи клиникии шахрии №5 (1975 – 85), аспирант (1985 – 88), ассистент (1988 – …

МАГОР, пупанак, карра, гарди тибит ё махмалинест дар растани, хуроквори, баъзан хайвонот ва г., ки аз спора гузоштани пупанак – аскомисетхо, фикомисетхо ва занбуругхои дарачаи паст хосил мешавад. Риштахои занбуруги (митселияхо) субстратро сурох ва ферментхои махсус чудо намуда, онро вайрон месозанд. М. ба хочагии халк зарари калони иктисоди мерасонад, махсулоти …

МАЙЗАДАГИИ МУЗМИН, бемориест, ки аз сабаби мунтазам ва беэътидол истеъмол кардани нушокихои спиртдор инкишоф меёбад. Нишонахои аввалини он: одам микдори муайяни машруботи спиртдорро менушад, вале захролуд намешавад, шароб ба дили у намезанад ва кай намекунад. Дар айни замон нисбати машрубот шавки носолиме пайдо хохад шуд (доимо дар бораи он фикр …

МАЙДОНЧАИ СПОРТИи руи хавли барои бо тарбияи чисмони мунтазам машгул шудан шароити зарури ва мусоид фарохам меоварад. Министадиони руи хавлихо чои нисбатан камро ишгол мекунад ва зеби хар як махалли истикомати мебошад. Чихози М. с.-ро асосан аз гулбахои филизи ва чуб месозанд. Чихози асоси – барабан – «давдавак», ходахо барои …

МАКАРЧЕНКО Александр Федерович (1903, ш. Мариуполи Украина – 1979, хамон чо), неврофизиолог ва невропатолог, профессор, узви пайвастаи АИ Украина, Арбоби шоистаи илми Украина. Донишкадаи тиббии Харковро хатм кардааст (1933). С-хои 1933 – 36 тахсил дар аспирантура. То огози ЧБВ дар дастгохи Вазорати тандурустии Украина кор кардаааст. Чанд муддат директори Донишкадаи …

МАЙНАПАРДА (Meninges), ташкилаи иборат аз бофтахои пайванди, ки магзи сар ва хароммагзро фаро гирифтааст. М. вазифаи мухофизию тагзияви дошта, харакати хунро дар майна танзим менамояд. М. сахт (Dura mater), анкабути (Arachnoidea mater) ва нарм ё раги (Pia mater) мешавад. Пардаи сахти магзи сар аз ду варак иборат аст, ки байни …

МАЙЗАДАГи (Alcoholismus), алкоголизм, истеъмоли аз хад зиёди машруботи спиртдор, ки ба саломати ва кобилияти кории шахси майпараст, инчунин ба маишату осудагии чамъият зарар мерасонад. Доир ба нушокихои спиртдор дар маъхазхои хаттии кадимтарин маълумот вучуд дорад. Тарзи майкаши хануз замонхои пеш ба бисёр кабилахо маълум буд. Бино ба баъзе акидахо дар …

МАКРОФАГХО (аз юн. макро… ва фаgos – хуранда), полибластхо, хучайрахои табиаташон мезенхимавии организмхои зинда, ки бактерияхо, бокимондаи хучайрахои фавтида ва диг. заррахои барои организм бегона ва захрнокро дошта хазм менамоянд. Истилохи «М.»-ро с. 1982 И. И. Мечников ба илм дохил кардааст. Ба М. моноситхои хун, гистиосити бофтахои пайванди, хучайрахои эндотелияи …

МАКТАБ (талаботи бехдошти), муассисаи таълиму тарбия. Сохтмони М.- хо аз руи лоихаи махсус сурат мегирад, ки дар он тамоми талаботи бехдошти нисбати бинои мактаб пешбини шудаанд. Замини М. (на камтар аз 0,3 га; 40 – 50%-и он бояд барои богча ва сабзкори истифода гардад) ба чанд китъа чудо карда мешавад: …

МАЛИГНИЗАТСИЯ ( Malignisatio; лот. maligus – зараровар), бадфарчоми, раванди ба хучайраи бадфарчом табдил ёфтани хучайраи муътадили ягон бофта. Зери таъсири омилхои гуногуни омософар ба вучуд меояд, мас., моддахои саратонофар, афканишоти ултрабунафш, афканишоти ионнок, омилхои биологи (вирусхои омософар). Хучайрахои осебёфта (хучайрахое, ки М. шудаанд) манбаи аввалияи омоси бадфарчомро хосил мекунанд. Ба …